Schaaksite

Canon (14): Berry Withuis

“Er is een toernooidirecteur, een toernooicomité, een Raad van Advies, you name it. Maar ik zeg u: zonder een allesweter, alleskunner, allesregelaar, die altijd beschikbaar is en altijd zin maakt, zal het niet gaan.” Dit schreef Lex Jongsma in het tijdschrift Matten (januari 2009) over Berry Withuis.

Niemand heeft ooit zo’n grote rol gespeeld bij Nederlandse toernooien als Berend Jan Withuis (geboren 20 januari 1920). Hij richtte in 1956 een speciale persdienst op, voor het WK-kandidatentoernooi in Amsterdam. In 1957 deed hij dat bij het zonetoernooi in Wageningen, in 1959 begon hij bij het Hoogovenstoernooi en in 1961 was hij medeoprichter van het IBM-toernooi. Ook was hij perschef bij Nederlandse kampioenschappen. Withuis bedacht de dagelijkse toernooibulletins (met alle partijen), wat pas veel later door de FIDE verplicht werd gesteld. Dat lijkt een eenvoudig idee, maar tijdens de Olympiade in 1954 (Amsterdam) meende de KNSB nog de publicatierechten te hebben. Voor Withuis, communist in hart en nieren, was dat een gruwel. Hij hield zijn rol bij de diverse toernooien 35 jaar vol.

Canon (11): De broers Van Foreest

Het eerste Nederlands kampioenschap werd gespeeld in 1909. Voor die tijd werden wedstrijden gespeeld die later zijn omgedoopt tot ‘onofficiële kampioenschappen van Nederland’. De Nederlandse Schaakbond (later koninklijk) werd in 1873 opgericht met als voornaamste doel jaarlijks zo’n wedstrijd te organiseren. Fameuze winnaars waren Christiaan Messemaker (drie keer) en Adolf Olland, die ook drie keer won en bovendien in 1909 de eerste officiële kampioen werd.

Erbovenuit sprong jonkheer Dirk van Foreest (1862-1956). Hij werd niet alleen beschouwd als de sterkste Nederlandse schaker van de negentiende eeuw, maar zelfs als de eerste echt sterke schaker. Voor hem hadden schakers eenvoudige stijlen en konden ze zich niet meten met de internationale grootheden.

Canon (7): Tim Krabbé en schaakcuriosa

Toen Tim Krabbé in 2009 het boekenweekgeschenk schreef, werd hij in de media omschreven als ‘schrijver, wielrenner en schaker’. Als romanschrijver is hij vooral bekend met De Renner (1978) en het twee keer verfilmde Het Gouden Ei (1984). Over het wielrennen wisten journalisten ook wel wat te melden, maar het schaken werd nauwelijks belicht. Krabbé (geboren 13 april 1943) zei zelf in sommige interviews dat hij rond 1970 tot de sterkste twintig schakers van Nederland behoorde. Dat klopt, in 1967 en 1971 plaatste hij zich voor het Nederlands kampioenschap, waarin hij tiende en elfde werd. In het toernooi van 1967 won hij van Hein Donner. Ook speelde Krabbé in B-groepen van Hoogovens- en IBM-toernooien.

Canon (6): Nederland twee keer Europees kampioen

De grootste en belangrijkste landenwedstrijd is de Olympiade, die (tot en met 2010) 39 keer werd gehouden en waarvan het aantal deelnemende ploegen sinds 1986 iedere keer boven de honderd ligt.

Aan de Nederlandse deelnames wordt in deze canon een apart venster gewijd. Wereldkampioenschappen voor landenteams zijn veel minder prestigieus dan de Olympiades.

Zij werden sinds 1985 acht keer gehouden met steeds ongeveer tien deelnemers. Nederland was alleen in 1989 van de partij en werd negende van de tien.

Canon (5): Via Nederland naar het WK

Toen Alexander Aljechin in 1946 overleed, was er plotseling geen wereldkampioen meer. Daarom organiseerde de wereldschaakbond (FIDE) in 1948 een WK-zeskamp met de drie sterkste Sovjet-schakers en de drie sterkste westerlingen. Omdat de Amerikaan Reuben Fine daarvoor bedankte, werd het een vijfkamp, gewonnen door Mikhail Botwinnik. Max Euwe werd op grote afstand laatste. De eerste helft werd gespeeld in Den Haag, de tweede helft in Moskou.

Canon (3): KNSB-competitie

Venster van de Canon van het Nederlandse Schaak

Canon (1): KRO-matches

Jan Timman tegen de Rest van de Wereld, dat was de opzet van de matches die van 1982 tot en met 1991 werden gehouden in de KRO-studio. Ieder jaar kwam in december een absolute wereldtopper naar Hilversum om een match van zes partijen te spelen tegen Nederlands onbetwiste nummer één.

Het idee kwam van Hans Böhm en KRO-programmamaker Jos Timmer, die samen het radioprogramma Man en Paard maakten. De omroepen hebben veel voor het schaken gedaan: AVRO-toernooi 1938, VARA-tweekamp Euwe-Keres 1939, AVRO-toernooi 1973, AVRO-matches 1975, AVRO sponsorde acht Nederlandse kampioenschappen (1983-90), VARA sponsorde negen Nederlandse jeugdkampioenschappen (1982-90). De KRO-matches steken erboven uit, met name als je dat mag afmeten aan de publieke belangstelling.