Schaaksite

Jan Timman 65. Aflevering 9: Timman en Hilversum

16 december 2016 19:08 Johan Hut 0

Heeft Jan Timman meer met Hilversum dan met bijvoorbeeld Wijk aan Zee, Amsterdam, Tilburg, Hoogeveen of Groningen? Dat zou ik niet zeggen, maar deze serie bestaat uit persoonlijke verhalen en ik heb in 2012 nou eenmaal een boek geschreven over 125 jaar schaken in Hilversum, samen met Wim van der Wijk: ‘Mat in de Mediastad’. Timman heeft wel op veel verschillende manieren met Hilversum te maken gehad.

De eerste keer was het AVRO-toernooi van 1973. Een sterkbezet toernooi, maar niet zo bekend als AVRO 1938. Dat toernooi was bedoeld als kandidatentoernooi voor het bepalen van de uitdager van wereldkampioen Aljechin. Eigenlijk wereldkampioen Euwe, maar tijdens de voorbereidingen verloor Euwe in 1937 onverwachts de revanchematch. De sterkste acht schakers ter wereld speelden mee, inclusief de wereldkampioen zelf: Aljechin, Euwe, Capablanca, Flohr, Botwinnik, Keres, Fine en Reshevsky. Het toernooi werd gewonnen door Keres en Fine, maar onderhandelingen over een WK-match liepen stuk door allerlei oorzaken, die vooral te maken hadden met de Tweede Wereldoorlog.

Daar kan ik nog veel over schrijven, maar ik wil naar 1973. Na 35 jaar vond er een reprise plaats. Aanleidingen waren het vijftigjarig bestaan van de AVRO en het honderdjarig bestaan van de KNSB. De Hilversumse club HSG had er niets mee te maken.

Oud wint van jong

De sterkste acht schakers van de wereld bijeen te brengen, was niet te doen. De sterksten van dat moment waren Fischer, Spasski, Karpov, Kortchnoi en Petrosjan. De organisatoren wisten echter dat AVRO 1938 nog een ander kenmerk had. Het deelnemersveld bestond uit vier routiniers en vier hemelbestormers.

Jan Timman 65. Aflevering 8: Timman en Wageningen

Sinds 2007 speelt Jan Timman bij de Schaakvereniging Wageningen. Via Yochanan Afek hadden de Wageningers al eerder contact met Jan, hij had een paar keer een training voor de club verzorgd. Toen Jan naar Arnhem verhuisde, opperden enkele Wageningers dat hij dan mooi voor de club kon komen spelen. Het leek een wild idee, maar toch werd een afspraak gemaakt om een en ander te bespreken. Tijdens een genoeglijk diner in een Italiaans restaurant werd overeenstemming bereikt. De Wageningers reageerden opgetogen. “Het is alsof het mooiste meisje van de school naast je komt zitten en ook nog verkering met je wil!”, reageerde voorzitter Bert Torn. In oktober 2007 debuteerde Jan bij Wageningen met een remise tegen Babak Tondivar van Philidor Leeuwarden.

Jan Timman laat zijn Wageningse clubgenoten zijn partijen uit het Tata-toernooi zien.

Sindsdien laat hij vrijwel geen wedstrijd voorbij gaan. En hij laat het niet bij zijn eigen partij. Hij loopt regelmatig rond bij zijn teamgenoten en na afloop geeft hij hen advies hoe het beter had gekund. Ook laat hij altijd zijn eigen partij zien aan de rest van de club. Af en toe verzorgt hij een simultaan, wat mooie PR voor de vereniging betekent. Bijzonder was zijn deelname aan de internetmatch Wageningen-Kenia

Jan Timman 65. Aflevering 7: Boezemvrienden

Jan Timman 65. Aflevering 6: Lang zal hij leven

14 december 2016 0:11 Johan Hut 1

Deze hele week brengen wij een hommage aan Jan Timman, vanwege zijn 65e verjaardag. Vandaag, woensdag 14 december, is die verjaardag. Daarom plaatsen we nu gewoon een paar mooie foto’s.

Van deze foto kun je alleen maar vrolijk worden en dat zal Jan ook wel worden. Yasser Seirawan, een goede vriend van hem en altijd aangenaam gezelschap. De foto heb ik genomen in 2001 in Wijk aan Zee.

Zijn teamgenoten ook altijd vrienden? Niet altijd, maar Jan Timman zal zich best thuis gevoeld hebben in het team van De Variant uit Breda (onder diverse sponsornamen), waarschijnlijk het sterkste clubteam waarvoor hij ooit heeft gespeeld. De club had gewoon de sterkste schakers van Nederland verzameld.

Jan Timman 65. Aflevering 5: Liefhebber van het paard

13 december 2016 9:16 Herman Grooten 0

Niet veel mensen weten dat Jan Timman in 1982 tweede stond op de wereldranglijst. Hij had de ‘pech’ dat hij in die periode een groot kampioen, Anatoly Karpov, voor zich moest dulden. Toen Karpov zijn wereldtitel kwijtraakte aan Gary Kasparov was er zelfs een nog groter geweldenaar opgestaan.

Anatoly Karpov (foto Jos Sutmuller)

Gary Kasparov (foto Jos Sutmuller)

Timman heeft zijn weg naar de top veelvuldig beschreven in diverse tijdschriften en boeken. Daarvan was het revolutionaire Schaakbulletin zo’n beetje het eerste tijdschrift waar hij zijn ervaringen tijdens toernooien en analyses prijsgaf. Dit alles naar aanleiding van een advies van oud-wereldkampioen Mikhail Botwinnik.  Zoals in het vorige artikel van Johan Hut had Botwinnik ooit gezegd dat als je beter wilde worden je je analyses aan een groot publiek zou moeten voorleggen. De gedachte was dat er altijd wel iemand zou opstaan die een fout zou kunnen vinden in een analyse. Dat advies heeft Timman zich ter harte genomen. Bij mij prijkt nog altijd het Groot Analyseboek in mijn boekenkast. Daar wijdt Timman vaak bladzijden lang uit over een stelling waarvan hij de problematiek op zeer instructieve wijze verbaal uitlegt. Als opkomend speler heb ik indertijd veel gehad aan deze wijze van het doorgronden van de stellingsproblemen. In tegenstelling tot wat mijn collega in bovengenoemd stuk schrijft, weet ik dat er indertijd de nodige onnauwkeurigheden, omissies en zelfs pertinente foutjes werden gevonden.

IM Leon Pliester (helaas al overleden) gaf ooit een serie trainingen aan sterke clubschakers en dat deed hij grotendeels uit het Groot Analyseboek. Ik meen me te herinneren dat hij een hele lijst had opgesteld en ook aan Timman heeft gegeven.

Jan Timman 65. Aflevering 4: Timman de grote analyticus

12 december 2016 22:55 Johan Hut 3

Kan iemand uitzoeken wie er voor het eerst een analysediagram plaatste? Als ik zeg dat het Jan Timman was, is dat misschien wel omdat we hem deze week eren vanwege zijn 65e verjaardag. Maar het zou me niets verbazen als het zo is. In deze aflevering aandacht voor een meesterwerk in zijn oeuvre als schrijver: Het groot analyseboek. Het was een van zijn eerste boeken.

In een analyse moet je niet alleen varianten geven,

Jan Timman 65. Aflevering 3: Bij Max met een studie

12 december 2016 11:20 Dimitri Reinderman 0

 [FEN "7k/p4b1p/PP4pK/P5P1/8/3B3p/pp5P/8 w - - 0 1"] 

Jan Timman is vooral bekend geworden door zijn schaakpartijen, maar hij is ook componist van eindspelstudies. In 2012 mocht hij bij Tijd voor Max (in een aflevering die helemaal aan hem gewijd was) een van zijn studies laten zien (op zijn eigen oude schaakbord). De heer Terpstra uit Zwolle wist de oplossing te vinden, u ook?

Naast de oplossing van de studie kunt u in de uitzending ook beelden zien uit 1974 van de rommelige woning van de jonge Timman,  Dehlia en Arthur Timman leggen uit dat hun vader soms wat onbesuisd is, de wk-match met Karpov wordt besproken, alsook wat schaken nou mooi maakt. En als u net als musicalster Willemijn Verkaik zou willen weten wat Timman zou toveren als hij het kon, kijkt u dan vooral door tot het einde.

Jan Timman 65. Aflevering 2: Jan en Judit

11 december 2016 23:16 Johan Hut 0

Komende woensdag, 14 december, wordt Jan Timman 65 jaar. Als hommage pakken wij deze week lukraak een aantal leuke foto’s en verhalen uit de grote grabbelton die er in ruim vijftig jaar is gevormd over de grand-old man van het Nederlandse schaak. Vandaag de goede verhouding waarin hij staat tot Judit Polgar.

Van de schaakfoto’s die ik zelf heb gemaakt, is deze mijn favoriet. Dat zal niemand verbazen. Ik maakte hem in 1999 in Hoogeveen. In de beginjaren van dat toernooi werden voor de kroonvierkamp steevast de hoogst gerate Nederlander en de sterkste vrouw ter wereld uitgenodigd. De sterkste vrouw was natuurlijk altijd Judit Polgar. De sterkste Nederlanders waren om de beurt Jan Timman en Loek van Wely. In de Canon van het Nederlandse schaak kunt u meer lezen over het toernooi in Hoogeveen.