de Telegraaf schaakrubriek 14 mei 2011
Hans Böhm
Op dit moment wordt in Kazan, hoofdstad van de Russische deelstaat Tatarstan en op de UNESCO-lijst van beschermde steden, tussen de laatste acht kandidaten een afvalrace gehouden voor de strijd om het wereldkampioenschap 2012. De uiteindelijke winnaar mag volgend jaar wereldkampioen Viswanathan Anand (Ind) uitdagen. De formule is simpel en snel: in korte tweekampen over vier partijen vindt de eerste schifting plaats. Deze knock-out formule heeft een groot geluksgehalte en de eerste verrassingen zijn al te melden. Eerst de paringen: Veselin Topalov (Bul) – Gata Kamsky (USA), Vladimir Kramnik (Rus) – Teimoer Radjabov (Aze), Levon Aronian (Arm) – Alexander Gritsjoek (Rus) en Boris Gelfand (Isr) – Shakryar Mamedyarov (Aze).
Onverwacht was de uitschakeling van ex-wereldkampioen Topalov. Hij kwam het verlies in de tweede partij niet meer te boven.
Topalov heeft met wit weinig bereikt: sterker nog, de zwarte koning staat veilig en de witte niet, Da3 staat daar raar en bovenal: zwart is aan zet en die neemt vanaf hier overtuigend het initiatief.
19…g5! 20.Th2 g4!
Het uitroepteken staat er voor de weerstand van het verleidelijke spectaculaire offer 20…Pxa2+ 21.Dxa2 Pc3 22.Dxe6+ Dxe6 23.Pxc3 en wit heeft compensatie.
21.Pf-d2 c5!
En weer houdt Kamsky vast aan zijn eigen koers en laat zich ten tweede male niet afleiden alhoewel zwart ook goed staat na: 21…Pxa2+ 22.Dxa2 Pxe3 23.Da3 Pxd1 24.Lxd1 Dd7 25.Dc3 a4.
Het openen van de c-lijn met de tekstzet is principiëler.
22.dxc5 f5 23.Txh6?!
In feite een halve overgave, wit kon al niet meer normaal reageren: 23.Pc3 Pxc3 24.bxc3 Dxc5 25.Kb2 Lg7 26.Txh8 Lxh8 27.Tc1 Tc8 en de stand wordt gênant.
23…Txh6 24.Pg5+ Kf8 25.Pxe6+ Dxe6 26.Lc4 Tc8 27.Lf4 Tf6 28.e4 Txc5 29.exd5 Dxd5 30.b3 Dd4 31.Le3 Dc3+
en wit gaf op, al zijn zware stukken gaan verloren. In de vierde en laatste partij had Topalov winstkansen en zat Kamsky in vliegende tijdnood maar het werd remise en dus ligt Topalov eruit. Een sabbatical zou Topalov goed doen.
Kamsky dus door en de tweede die zich direct plaatst bij de laatste vier is Gelfand. Ook hij won een keer en drie maal werd het remise.
Wit, Mamedyarov, dreigt van alles, zoals Ld4 gevolgd door Lxf6 en de batterij op de h-lijn komt in werking. Vanaf hier verdedigt Gelfand niet alleen heel goed, hij valt in zijn verdediging aan!
19…Tf-c8! 20.Kh1
omdat 20.Ld4 Lc5 niets oplevert.
20…Txc3! 21.bxc3 Dxc3 22.Td4?
Geeft zwart al het spel en met twee pionnen voor de kwaliteit lijkt zwart hier al gewonnen te staan. De enige rommelkans lag in 22.Ld4 Dxh3 23.Txh3 en alle witte stukken zijn actief. Toch is de tekstzet te begrijpen, je ruilt liever geen dames in een aanvalsstelling.
22…a5 23.Td3 Dc6 24.c3 a4 25.Lc2 e5 26.Lg5 b4 27.Dh4 bxc3 28.Th3 Kg8 29.Te1Wit heeft niets na 29.Lxf6 Lxf6 30.Dxh7+ Kg8.
29…e4 30.g4 Kf8 31.Le3 Dc4 32.g5 Lxf5!
Waarmee iedere aanval op de koning in de kiem wordt gesmoord. De zwarte pionnen huppelen toch wel naar de overkant.
33.gxf6 Lxf6 34.Dh5 Lg6 35.Dg4 Dxa2 36.Lb1 Dc4 37.Dg2 a3 38.La2 Dc6 39.Tg3 Tb8en wit kan niets doen tegen het binnenvallen op b2 en gaf op. In de vierde partij hield Gelfand met wit de zaken keurig onder controle om zeker te zijn van plaatsing naar de halve finale.
In de overige twee tweekampen eindigden alle partijen in remise en moesten rapidpartijen de beslissing brengen. Weer in een serie van vier partijen met 25 minuten per partij en tien seconden per zet extra bedenktijd. Natuurlijk was Aronian favoriet tegen Gritsjoek maar hij verloor goede stellingen. Gritsjoek houdt van het snelle spel, is ook een goede pokerspeler, en deze formule ligt hem wel.
En natuurlijk was Kramnik favoriet tegen Radjabov en dat scheelde maar een haar. In een cruciale partij weigerde de digitale klok terwijl de spelers nog een tiental seconden hadden, moesten de arbiters ingrijpen, en wist Kramnik uiteindelijk de winst te pakken. Toch heeft een WK dat door snelschaken wordt beslist, een bijsmaak.
In de halve finales, die afgelopen donderdag zijn begonnen, is de paring Kamsky-Gelfand en Kramnik-Gritsjoek.
