de Volkskrant schaakrubriek 24 juli 2010
Talent voor pech
Toen Ruslan Ponomariov acht jaar geleden het knock-out toernooi om het FIDE-wereldkampioenschap won, waren velen teleurgesteld. Dat een wat boers uitziende Oekraïense nieuwkomer die toch niet onbelangrijke titel had veroverd, was tot daar aan toe. Wat pijn deed was dat hij in de finale publiekslieveling Vassili Ivantsjoek had verslagen.
Ponomariov heeft weinig plezier aan zijn titel beleefd. In het herenigingsproces van de indertijd hopeloos verdeelde schaakwereld verzuimde hij een belangrijke rol te spelen. Slechte adviseurs zorgden ervoor dat in 2003 een match tussen hem en Kasparov niet doorging, waarna de FIDE hem buitensloot. Ponomariov was er in 2005 niet bij toen in het FIDE WK-toernooi in San Luis de eerste stap werd gezet op weg naar verzoening.
Het heeft er even naar uitgezien dat Ponomoriov na die tegenslag zijn plezier in het spel was kwijtgeraakt. Maar gaandeweg herstelde hij zich en heroverde hij zijn plaats tussen de elitespelers. Talent voor pech heeft hij overigens behouden. Hij was de eerste topspeler die gestraft werd met een reglementaire nul, nadat zijn gsm in de toernooizaal had gerinkeld. Op zijn verjaardag nog wel.
Dat Ponomariov een originele kijk op sommige dingen heeft bleek toen hij in 2005 door het tijdschrift New in Chess werd geïnterviewd voor de rubriek Just Checking. Op de aan alle geïnterviewden gestelde vraag wat de beste partij was die hij ooit had gezien, gaf Ponomariov een antwoord dat verbazing wekte: `Spielmann – Stoltz, Stockholm 1930, vijfde matchpartij.’
Ik vermoed dat ik niet de enige was die onmiddellijk naar zijn bibliotheek rende om die volstrekt onbekende partij op te zoeken en na te spelen. Het was een waar genoegen.
Spielmann – Stoltz
Stockholm 1930
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Pf6 4. e5 Pfd7 5. Ld3 c5 6. c3 Pc6 7. Pe2 Db6 8. Pf3 cxd4 9. cxd4 Lb4+ 10. Kf1 f6 11. Pf4 fxe5 12. Pxe6 e4 13. Lf4 exf3 14. Lc7 Pf6 15. Pxg7+ Kf7 16. Lxb6 Lg4 17. g3 Lh3+ 18. Kg1 Kxg7 19. Lc7 The8
20. Le5
Een andere mooie manier om ten onder te gaan is 20. Dxf3 Pxd4 21. Df4 Te4! 22. Dg5+ Kf7, waarna wit de dame moet geven om mat te voorkomen. Maar een veel betere verdediging is 20. Db3, waarna het onduidelijk is of zwart voldoende compensatie heeft voor de geofferde dame.
20 … Pxe5 21. dxe5 Txe5 22. Db3 Lc5 23. Lf5
Wit bedankt voor de hoofdvariant van zwarts combinatie: 23. Dxb7+ Te7 24. Dxa8 Pg4 25. Tf1 Pxf2! en wit kan opgeven.
23 … Lxf5 24. Dxb7+ Kg6 25. Dxa8 Te2 26. h4 Lxf2+ 27. Kf1 Ld3 28. h5+ Kg5
Wit geeft op. Hij loopt in alle varianten mat.
Een andere vraag in dat New in Chess interview zou Ponomariov inmiddels misschien anders beantwoorden. De beste partij die hij zelf ooit speelde was volgens hem Iljoesjin – Ponomariov, Jerevan 1997. Vorige week vrijdag won hij in het toernooi in Dortmund een partij die nog beter is.
Ponomariov – Kramnik
Dortmund 2010
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 Lb4+ 4. Ld2 Le7 5. Lg2 d5 6. Pf3 0-0 7. 0-0 c6 8. Dc2 b6 9. Td1 La6 10. Pe5 Dc8 11. Pc3 Pbd7 12. Tac1
In plaats van het uit de praktijk bekende 12. Lf4. Misschien had zwart nu 12 … Lxc4 12. Pxc4 dxc4 14. Pe5 b5 kunnen spelen.
12 … Pxe5 13. dxe5 Pd7 14. cxd5 cxd5 15. Lf4 g5
Min of meer gedwongen. Na 15 … Lb7 16. Dd2, gevolgd door e2-e4 staat zwart slecht.
16. Lxd5! exd5
Na 16 … gxf4 17. Lxa8 hangt het paard op d7.
17. Pxd5 Dd8
Sterker is 17 … Ld8 18. Dd2 Db8 19. e6 gxf4 20. e7 De5! 21. exf8D+ 22. Pxf4 met een ongebalanceerde stelling die beiden kansen biedt.
18. Pc7 Tc8?
De beslissende fout. Zwart kon zich redden met 18 … gxf4! 19. Pxa6 fxg3 20. hxg3 Lg5 21. f4 Lxf4! 22. gxf4 Dh4 23. Txd7 Dg4+ 24. Kf2 Dh4+ met eeuwig schaak.
19. e6! fxe6 20. Dc6!
Beslissend. Wit wint het geofferde materiaal met rente terug.
20 … De8 21. Dxe6+ Df7 22. Dxf7+ Kxf7 23. Pxa6 gxf4 24. Txc8 Txc8 25. Txd7 Tc2 26. Pb4 Txb2 27. Pc6 Txe2 28. Txa7 f3 29. h4 h5 30. Txe7+ Txe7 31. Pxe7 Kxe7 32. g4!
Elementair maar elegant. Zwart komt in zetdwang.
32 … hxg4 33. Kh2 Ke6 34. Kg3 Kf5 35. a4
Nu moet zwart de pion loslaten.
35 … Ke4 36. Kxg4
Zwart geeft op
