Gespot 26: Koning valt aan!
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Een van de meest leuke thema’s die ik wel eens ben tegengekomen is de ‘winnende wandelkoning’. Het gaat hier om een koning die naar voren wordt gejaagd (of gelokt), hetgeen meestal gepaard gaat met offers, en hoewel hij het halve bord over moet, weet hij toch te ontkomen en de partij winnend af te sluiten. De term is bedacht door de bekende schrijver/schaker Tim Krabbé. In een van zijn artikelen zoals hier te vinden, geeft Krabbé zelf de criteria aan waaraan een wandelkoning moet voldoen. “De eisen die ik stel zijn dat de koning de andere helft van het bord moet bereiken, moet winnen, en dat de tegenstander minstens een dame en twee andere stukken moet hebben”, aldus Krabbé.
Misschien ben ik niet zo goed geïnformeerd over de ‘ins en de outs’ van de winnende wandelkoning, maar ik vroeg me af of de winnende wandelkoning ook soms actief meehelpt bij het matzetten van de andere koning. Dat komt voor in eindspelen, maar in een middenspel met aan beide kanten dames en nog andere stukken op het bord, zal het verschijnsel zeer zelden voorkomen. In ken in elk geval één fantastisch geval uit de grootmeesterpraktijk dat ik u zo dadelijk wil voorleggen en uit mijn geheugen wist ik een voorbeeld uit mijn eigen praktijk op te diepen, dat ik u graag voorleg.
Deze stelling is van lang geleden toen ik als debutant in het Nederlands Kampioenschap mocht acteren. Mijn tegenstander Gert Ligterink was een sterke meester, die zelfs al een keer boven Timman en de andere gevestigde orde de titel had weggekaapt. Mijn toernooi begon zoals je kunt verwachten van de speler met zo’n beetje de laagste rating: nul uit vier, met nog negen partijen voor de boeg… Wat het ook lastig maakte was dat Timman een van mijn toenmalige lijfvarianten had lek geprikt. Ineens begonnen andere spelers zijn spel te herhalen. Dat gebeurde ook in de partij, waar deze stelling uit is ontstaan. Ik was in de opening weer overrompeld en ergens een pion kwijtgeraakt. Ligterink speelde de stelling vervolgens vlekkeloos naar ‘winst’. In deze stelling hoeft hij alleen maar af te wikkelen naar een eenvoudig gewonnen lopereindspel. Maar omdat ik in zware tijdnood zat, nam zwart eens rustig de tijd om te zien of er een geforceerde matvariant in zat. En na een tijdje besloot de zwartspeler inderdaad op mat te gaan spelen.
33… Dg1+!
Zijn oordeel is juist, zwart beschikt over een winnende aanval. [Vermoedelijk zag de zwartspeler nog wat technische problemen na 33… Dxf4+ 34. Dxf4 Txf4 35. Kxf4 Kf7 36. Ke5 b5 37. Lf5 h6 hoewel ik me niet kan voorstellen dat wit enige kans maakt op een halfje.]
34. Kh4 De1+ 35. Kg5
Wat er mis ging in zijn berekeningen, weet ik niet maar zwart heeft een duidelijke weg naar de winst. [Ook 35. Kh5 helpt niets na 35… Lf7+ en nu moet 36. Txf7 [36. Kg5 faalt namelijk op het geweldige 36… h6+!! 37. Kxh6 Dh4+ en mat.] 36… Txf7 waarna de strijd gestreden is.]
35… Dxd2?
Waarschijnlijk heeft hij gedacht dat de afwikkeling op f4 nu zou volgen en met twee pionnen meer, zou de technische afhandeling ook geen probleem meer opleveren. Maar wit heeft een wonderbaarlijke redding. Met 35… Txf4! zou materiaalverlies voor wit onontkoombaar zijn. 36. Dxf4 [Nu faalt 36. Kxf4 op 36… Df2+ 37. Kg5 en opnieuw volgt het venijnige pionzetje [Wit verliest de dame na 37. Ke5 Dg3+] 37… h6+! en de koning wordt in een matnet gedreven.] 36… De7+ 37. Kf5 Relatief de beste zet, maar hij biedt geen soelaas na [Op 37. Df6 h6+! 38. Kg6 Le4+ 39. Lf5 wikkelt zwart af naar een eindspel met een stuk meer 39… Dh7+ 40. Kh5 Dxf5+] [Heel snel verliest 37. Kh5 na 37… Lf7+ 38. Kh6 Dh4+ 39. Lh5 Dxh5#] [Nog slechter is 37. Kh6 Dh4+ 38. Lh5 Dxf4#] 37… Le6+ 38. Ke4 Lxg4+ en na deze stukwinst, kunnen de stukken weer in de doos terug.
36. Lf5!
Dit haalt niet alleen de afwikkeling op f4 uit de stelling, maar het dreigt zowaar mat in één!
36… Lf7
Gedwongen, maar het is natuurlijk niet prettig om zo’n zet te moeten spelen. [Op 36… Tf7 37. Db8+ Kg7 38. De5+ is de remise door herhaling van zetten al een feit, meer dan waar wit op durfde te hopen.]
37. De5!
Door zijn stukken te centraliseren, hoopt wit zijn stelling goed bij elkaar te houden. En niet alleen dat, zwart moet inmiddels enorm gaan oppassen, want wit heeft gevaarlijke tegendreigingen in de stelling gebracht.. Omdat de gang van zaken niet was gegaan, zoals hij had gedacht, was de zwartspeler ook zeeën van tijd aan het gebruiken.
37… Te8?
Helemaal ontdaan, grijpt zwart mis. [De juiste verdediging was 37… Dd5 maar ook dan zou wit met een half punt wegkomen. Wit lijkt te kunnen winnen met 38. Lxh7+ Kxh7 39. Th4+ het blijkt echter een remisecombinatie te zijn: 39… Lh5! De enige zet. [39… Kg8?? zou natuurlijk mat opleveren met 40. Th8#] 40. Txh5+ Kg8 41. Th8+ Kf7 42. Th7+ Kg8 43. Th8+ met remise.] [Na een ‘nietszet’ als 37… b5?? zou wit – zijn koningsaanval mogen bekronen met een koningszet. Dat is vooral opmerkelijk te noemen, omdat er aan beide kanten dames op het bord staat. Het is op zijn zachtst gezegd niet gebruikelijk dat de eigen koning helpt bij het matzetten van de vijandelijke collega (zie analysediagram).
Met 38. Kh6! is er een ondekbare matdreiging op g7 ontstaan. Een frappant geval.]
38. Lxh7+!
Nu trekt wit zelfs aan het langste eind.
38… Kf8
[Op 38… Kxh7 volgt 39. Df5+ Kh8 40. Df6+ en de loper wordt met schaak van het bord gehaald, waarna ook de toren valt.]
39. Dh8+
Ook nu verliest zwart materiaal.
39… Ke7 40. Df6+ Kd7 41. Dxf7+ Te7
En opgegeven. [Na 41… Te7 42. Lf5+ Kd8 43. Df6 heeft wit gewoon een stuk meer.]
1-0
Dan nu een van de meest geniale concepten uit de moderne schaakstrategie. Wat Short hier laat zien, is bij mijn weten nooit eerder vertoond. Beste bezoeker van Schaaksite: ik hou me graag aanbevolen voor meer voorbeelden van dit kaliber!
In deze stelling staat wit er goed voor. Hij heeft de enige open lijn in handen (de d-lijn) en zijn stukken beheersen de zwarte velden en het centrum. Toch is er nog geen directe beslissing voor handen. Het openbreken van de zwarte koningsstelling met g2-g4 kan nog niet vanwege … Dxf3. De Engelsman Nigel Short bedacht hier een briljant concept.
31. Kh2!!
Een briljante manoeuvre om nog een stuk aan de aanval toe te voegen: de eigen koning! [31. Txf7 Txf7 32. Dxg6+ Tg7 33. Dxh5 Dxf3 34. Dxe8+ Kh7] [31. g4 Dxf3] [31. Td8 Txd8 32. Txd8 Txd8 33. Dxd8+ Kg7] [31. Df4] 31… Tc8
Zwart berust in passiviteit. [Een poging de toren van d7 te verdrijven met 31… Lc8 faalt nu wel op 32. Pg5 [Het is moeilijk te zien dat 32. g4?! niet de juiste voortzetting is. 32… hxg4! [32… Lxd7 33. gxh5 en wit wint in de aanval. Bijvoorbeeld: 33… gxh5 34. Dg5+ Kh7 35. Dxh5+ Kg7 36. Tg4#] 33. Pg5! En nu heeft zwart het geniale (zie analysediagram)
33… g3+!! als verdediging. [33… Lxd7 34. h5! zou wel een geforceerd mat opleveren.] 34. Kxg3 [34. fxg3 Lb7 en ineens heeft wit problemen met zijn eigen koning.] 34… Lxd7 35. h5 Dh1 en de zwarte dame is een behoorlijke stoorzender geworden.] 32… Lxd7 [32… Dxd7 33. Txd7 Lxd7 34. g4 hxg4 35. h5 gxh5 36. Dh6] 33. Tf4] Na een zet als bijvoorbeeld 31… Dxa4 is de matdreiging op g2 verdwenen en dan volgt het winnende 32. Pg5 Dxc2 33. Txf7 Txf7 34. Dxf7+ Kh8 35. Dh7#.
32. Kg3!
Wit vervolgt zijn plan: hij wil met de koning naar h6. Het vreemde is dat zwart daar niets tegen kan uitrichten, vanwege een chronisch gebrek aan activiteit!
32… Tce8 33. Kf4! Lc8
34. Kg5!!
Hier gaf Timman het op. Na 34. Kg5!! Lxd7 volgt 35. Kh6! kan het mat op g7 niet meer verhinderd worden. En 34… Kh7 faalt op 35. Dxg6+ Kh8 36. Dh6+ Kg8 37. Kxh5 en het gaat mat.
1-0
Deze fragmenten via de viewer:
Vindt deze ook nog steeds aardig
wit kon ook een dame winnen, maar ook dan liep het verkeerd af. Wit bood remise aan bij zet 25
[Event "WK Jeugd"]
[Site "Calicut"]
[Date "1993.10.25"]
[Round "8"]
[White "Markovic, M."]
[Black "Vedder, H."]
[Result "0-1"]
[ECO "C14"]
[WhiteElo "2505"]
[BlackElo "2385"]
[PlyCount "70"]
[EventDate "1993.10.18"]
[EventRounds "13"]
[EventCountry "IND"]
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Nc3 Nf6 4. Bg5 Be7 5. e5 Nfd7 6. Bxe7 Qxe7 7. f4 a6 8. Nf3
c5 9. Qd2 Nc6 10. O-O-O b5 11. dxc5 Qxc5 12. Kb1 b4 13. Ne2 a5 14. Ned4 Ba6 15.
Nxc6 Qxc6 16. Nd4 Qb6 17. f5 Nc5 18. Qg5 g6 19. fxe6 fxe6 20. Bxa6 Rxa6 21.
Rhf1 Ne4 22. Qh6 Ra7 23. Rf3 a4 24. Rdf1 Qxd4 25. Rf8+ Rxf8 26. Qxf8+ Kd7 27.
Rf7+ Kc6 28. Qe8+ Kc5 29. Qf8+ Kb5 30. Qe8+ Kc4 31. Qc6+ Nc5 32. Rf1 Rf7 33.
Rc1 a3 34. b3+ Kc3 35. Qe8 Kd2 0-1