Gespot 3: Een magneet
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders.
In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Combinaties zijn als de ‘glimlach van een kind’, las ik ooit ergens. Wat mooi is en wat niet, is puur subjectief. Een stille zet wordt door sommigen als het summum gezien van esthetiek, anderen houden het liever op een serie offers die leidt tot mat. Een bijzonder motief is de zogenaamde magneetcombinatie. Het gaat hier om een offer (soms zelfs ook een serie offers) met als doel om de vijandelijke koning letterlijk uit zijn beschermde koningsstelling te lokken. Lokken is zelfs niet het goede woord: de koning wordt liefst naar voren gedwongen, waar hij ten prooi moet vallen aan de vijandelijke stukken. Een van de fraaiste magneetcombinaties werd ooit op het bord gebracht door Edward Lasker, verre familie van de beroemde wereldkampioen schaken, Emanuel Lasker.
In onderstaande partij wordt de zwarte koning met een dame-offer naar voren gedwongen. Door telkens schaak te geven, moet de koning steeds naar onveiligere oorden. En als hij dan helemaal de witte stelling is binnengelopen zijn er zelfs twee fraaie matten mogelijk. In een variant met de korte rokade, in de andere met de lange rokade. Speelt u deze partij maar eens na, mocht u hem nog niet kennen.
Edward Lasker – George Alan Thomas, Londen 1912.
1. d4 f5 2. Pc3 Pf6 3. Lg5 e6 4. e4 fxe4 5. Pxe4 Le7
6. Lxf6 Wit geeft vrijwillig het loperpaar op om snel te kunnen ontwikkelen. 6… Lxf6 7. Pf3 O-O
8. Ld3 Als we deze stelling bekijken, zien we dat wit al drie stukken in het spel heeft gebracht, tegenover zwart nog maar een. Zwart heeft dan wel al gerokeerd, het is alleen de vraag of dat hier een voordeel is. Zijn stukken op de damevleugel doen voorlopig nog niet mee. 8… b6 Dit is wel erg traag. 9. Pe5 Wit aarzelt niet, maar speelt zijn koningspaard naar het centrum, voornamelijk om de weg vrij te maken voor de dame naar h5. 9… Lb7 10. Dh5 De7?
Zwart heeft gedacht dat hij de belangrijkste dreiging (Pxf6+) op een geschikte manier heeft gepareerd. En laten we hem dankbaar zijn, want hiermee laat hij een van de mooiste combinaties uit de schaakgeschiedenis toe. 11. Dxh7+!! Een briljant dame-offer dat de boeken is ingegaan als een van de fraaiste magneetcombinaties aller tijden. [Op 11. Pxf6+ volgt simpel 11… gxf6 en pion h7 wordt gedekt door de dame.] 11… Kxh7 12. Pxf6+ Een dubbelschaak is altijd gevaarlijk, zo ook hier. 12… Kh6 [Er is geen terugtocht mogelijk omdat zwart na 12… Kh8 13. Pg6# fraai met twee paarden wordt mat gezet.] (zie analysediagram)
Na dit fraaie matbeeld keren we weer terug naar de partij.
13. Peg4+! Het goede paard. [Het andere paard is fout: het geeft zwart veld h5 voor zijn koning, waarna er geen mat meer mogelijk is. 13. Pfg4+?] 13… Kg5 14. h4+ Deze zetten spreken min of meer voor zich. 14… Kf4 15. g3+ Kf3 De koning wordt steeds verder het ‘vrije veld’ in gejaagd.
16. Le2+ Er valt Edward niets te verwijten, maar er was een snellere winst. [Met het originele 16. O-O! had wit de lijdensweg van de zwarte koning met een zet kunnen verkorten. 16… gxf6 17. Ph2#] 16… Kg2 De koning is Linéa recta de witte gelederen binnen gejaagd. Wat bijzonder lastig vooruit te zien was, is dat veld h2 nu beschikbaar is gekomen voor de toren en dat het veld gedekt is door het paard. Toen Lasker dat door had, heeft hij waarschijnlijk niet meer geaarzeld met zijn onsterfelijke dame-offer. 17. Th2+ Kg1
18. Kd2# Een aftrekschaak van de koning en mat. Hoe vaak kom je dat tegen? [Maar hij had zich helemaal onsterfelijk kunnen maken door met lange rokade mat te eindigen. Dat lijkt helemaal een unicum in een partij. 18. O-O-O#] 1-0
Dit fragment via de viewer:
