Hoogeveen: het toreneindspel So – Van Kampen
Een belangrijke partij voor de stand van de kroongroep van het Unive-toernooi was die tussen So en van Kampen uit de derde ronde. Het eindspel werd makkelijk gewonnen door wit, maar was het echt wel gewonnen? De beide spelers gingen nog lang analyseren om dit uit te vogelen. Ik weet niet wat hun conclusie was, maar ik heb het eindspel ook geanalyseerd en ik denk dat het inderdaad moet winnen voor wit. Maar helemaal zeker ben ik niet…
Toreneindspelen van 3 tegen 3 op de koningsvleugel en een vrije a-pion op de andere vleugel komen best wel vaak voor in de toernooipraktijk. De beoordeling ervan hangt in eerste instantie af van de plek van de torens. Uitgaande van een witte a-pion en geen rarigheden op de koningsvleugel:
- Als de witte toren achter de a-pion staat wint wit volgens Muller en Lambrecht. Een bekend voorbeeld is de 34e matchpartij Aljechin-Capablanca, 1927.
- Ook als de toren de a-pion van opzij dekt is het in principe gewonnen voor wit, zoals in Karpov-Knaak, Baden-Baden 1992.
- Als de witte toren voor de vrij-pion staat (en de zwarte erachter) is het volgens M&L in principe remise. Dvoretsky vindt dat ook, maar voegt toe dat de passieve verdediging (afwachten), waarvan men lang dacht dat het genoeg was voor remise, verliest voor zwart. Het juiste plan voor zwart is meestal om f6 en g5 te spelen en/of f6 en Kf5. Op een gegeven moment moet wit met zijn koning naar de damevleugel, zwart pakt dan de f-pion, en hoe sneller hij dan een vrijpion kan maker, hoe groter de kans op remise.
In de partij is er wel een rarigheid op de koningsvleugel: een dubbele f-pion. Dat betekent dat het iets moeilijker wordt voor zwart om een vrijpion te maken, het plan met f6 en g5 niet opgaat, en ook f6 en Kf5 spelen niet lukt. De koning kan wel naar f5, maar het vereist enige voorbereiding.
35. Kf3 Kg6 36. a4 Ta2 37. a5 h6
Want na meteen 37…Kf5 pakt wit op f7 en hangt h7.
38. a6 Kf5 39. Ta8
39…Kg6?!
Van Kampen kiest voor een passieve verdediging, maar Dvoretsky blijkt gelijk te hebben: dat verliest. De vraag is: hoe staat het als zwart kiest voor een actieve verdediging?
39… Ta3+ 40. Ke2 Kg4 In deze stelling denk ik dat de enige kans voor wit is om de pion (meteen of later) naar a7 te spelen en dan met de koning naar de koningsvleugelpionnen te lopen. Als wit namelijk niet zijn pion naar a7 speelt kan zwart de witte koningsvleugelpionnen slaan. 41. a7
41. h4 Ta2+ 42. Ke3 Ta3+ 43. Kd4 Kf3 44. h5 Kxf2 45. g4 Kf3 46. a7 Kf4 47. Kc5 Ta2 48. Kd6 Ta6+ 49. Ke7 f5 50. gxf5 Kxf5 51. Kxf7 Ta1 lijkt me wel remise
41… Kh3 Na 41…Kf5 kan de zwarte koning niet meer bewegen en zie ik geen verdediging tegen het ophalen van f7 door de witte koning.
42. Th8 Txa7 43. Txh6+ Kg2 44. Txf6 Te7+ 45. Kd3 Kxh2
Als iemand toegang heeft tot de zevenstukkentablebase zou ik graag het oordeel over deze stelling willen weten, maar ik denk dat het gewonnen is voor wit: toren naar f4 en koning naar g7 ziet er sterk uit. Dat zou betekenen – met enige voorbehoud – dat het eindspel sowieso gewonnen is voor wit. Desondanks had Van Kampen dit moeten proberen.
40. Ke4 Kg7
40… Txf2 41. a7 verliest direkt.
41. Kd5 Txf2
Zwart had (beter) eerst de witte koning naar a7 kunnen jagen, maar ook dan wint wit:
41… Td2+ 42. Kc6 Tc2+ 43. Kb7 Tb2+ 44. Ka7 Txf2 45. Tb8 Txh2 46. Kb7 Tb2+ 47. Ka8 Tg2 48. a7 Txg3 49. Kb7 Ta3 50. a8D Txa8 51. Txa8 Kg6 52. Kc6 etc.
42. Tb8 Ta2 43. Tb6 1-0
Nu is het heel makkelijk, de witte koning loopt naar b7 en zwart is veel te laat met tegenspel: b.v. (43.. Txh2 44. Kc6 h5 45. Kb7 Ta2 46. a7 Txa7+ 47. Kxa7 Kg6 48. Tb4 en zwart kan niets meer doen.
Beste Dimitri,
dat eindspel So-Van Kampen was precies wat mij ook niet zonneklaar was.
In een mail aan Jan Timman die over andere zaken ging eindigde ik met:
Even schaaktechnisch: Van Kampen maakte het So wel erg gemakkelijk in dat eindspel.
wit Kg2, Ta7
pionnen a2, f2, g3, h2
zwart Kg7,Tc5
pionnen f6, f7, h7
Zwart kan best wat tegenspel creëren met 1…Tc3 2.a4 Ta3 3.a5 f5 en je kunt met f4 werken en achter je pionnen blijven.
Zie jij een geforceerde winst Jan? (het voelt wel gewonnen aan maar ik zie het niet zo 1, 2, 3.)
——–
Het is een interessante materie, zoals je zelf ook aangeeft.
Ook al voelt het verloren, toch kan zwart nog aardig spartelen.
met vriendelijke groet
Hans Bohm
Bezoek ook eens mijn website:
www.hansbohm.com