So rekent zelf af met Nepo en wint Tata Steel 2017

Een nieuw fenomeen lijkt te zijn opgestaan: Wesley So, de Filippijn, die zich in de Verenigde Staten heeft gevestigd. De bescheiden grootmeester heeft weer een groot evenement aan zijn palmares toegevoegd door Tata Steel met een punt voorsprong op Magnus Carlsen te winnen. So bleef als enige ongeslagen met 9 punten uit 13 partijen. Nadat hij de Londen Classic eind vorig jaar op zijn naam heeft geschreven, maakt hij met dit resultaat opnieuw grote indruk.

De wereldkampioen kwam ondanks verwoede pogingen zelf niet verder dan een remise tegen Sergey Karjakin, maar kon tevreden zien dat hij het drietal Baskaran Adhiban, Levon Aronian en Yi Wei een half punt was voorgebleven.
Anish Giri moest zich tevreden stellen met een 50% score en de achtste plaats. Loek van Wely wist al voor de laatste ronde dat hij de rode lantaarn in handen zou houden, maar hij sloot het toernooi met een klinkende overwinning op Pentala Harikrishna.

Bij de Challengers gingen de Brit Gawain Jones en Oostenrijker Markus Ragger met de toernooiwinst aan de haal. Zij scoorden beide 9 uit 13.
Jones had de onderlinge partij gewonnen en zal dus wel een uitnodiging voor de Masters van volgend jaar ontvangen. Derde werd de jonge Amerikaan met de Chinese achternaam, Jeffery Xiong.
Beste Nederlander werd uiteindelijk Erwin l’Ami die met plus één toch redelijk tevreden kan terugkijken op dit toernooi, nadat hij begonnen was met een nederlaag tegen Jorden van Foreest.

De Nederlandse kampioen speelde heel avontuurlijk, zoals altijd, maar kon in dit toernooi toch helaas weinig vuist maken. Met zijn eindscore van 4 punten, zal hij ongetwijfeld niet tevreden zijn. Benjamin Bok deed het procentueel iets beter met 5½ punten, maar ook hij bleef onder de 50%. Dat had voornamelijk te maken met de inzinking die hij – na een goed begin – ineens kreeg. Het herstel was voorbeeldig, hij kwam nauwelijks meer in gevaar.

Masters
Bij het ingaan van de laatste ronde stond Wesley So een half voor op het drietal Carlsen, Aronian en Wei. En op papier had de Amerikaan geen gemakkelijke klus: met zwart tegen de Rus Ian Nepomniachtchi. Papier is geduldig, zeggen ze wel eens. Zo ook nu. De Rus koos verrassend genoeg voor de Trompovsky, maar hij overspeelde al heel snel zijn hand.
Al na 11 zetten zat de Rus tegen een volkomen troosteloze stelling aan te kijken.

Hier speelde de zwartspeler het uiterst venijnige 11…Lb7! waarna de stukken eigenlijk al terug in de doos gedaan hadden kunnen worden.

Misschien dacht Nepomniachtchi wel aan de lijst die Tim Krabbé ooit aangelegd had van verzamelde verliespartijen die grootmeester Hein Donner binnen de 25 zetten had verloren. Een verliespartij van een topgrootmeester binnen 20 zetten haalt meestal de wereldpers, dus dat verklaart waarom hij deze vreselijke stelling nog ging voortzetten.
Op zet 28 gaf het op, bepaald niet te vroeg, maar hij had in elk geval de 25ste zet weten te behalen!

Er was ondertussen een zwaar gevecht bezig op een belendend bord. Daar kruisten Magnus Carlsen en Sergey Karjakin weer eens de degens. Op voorhand had Carlsen natuurlijk bepaald dat hij in elk geval op winst ging spelen met wit. Mocht So een uitglijdertje maken, kon hij het toernooi ook nog winnen. Dat hebben ook Levon Aronian en Wei Yi gedacht, want zij speelden ook volop op buigen en barsten.

Carlsen offerde al op zet 9 een stuk voor twee pionnen.

Hier speelde hij 9. Pxg5!? waardoor duidelijk werd dat hij op oorlogspad was. Het werd een meeslepend gevecht waarin het evenwicht toch eigenlijk nergens beslissend verbroken werd en uiteindelijk in remise eindigde.

Meevaller voor Carlsen was dat Aronian en Wei allebei onderuit gingen waardoor hij nog de ongedeelde tweede prijs bemachtigde.

Verheugend nieuws was er gelukkig ook van het Nederlandse front. Van Wely verschalkte zijn tegenstander Pentala Harikrishna in de opening en Anish Giri had een voordelig toreneindspel tegen Pavel Eljanov weten te bereiken.
Van Wely haalde op fraaie wijze zijn eerste winstpartij binnen, maar Giri stuitte toch op een hevig tegenstribbelende Eljanov. De Oekraïner gaf een pion om zijn toren te activeren en hij wist met kunst en vliegwerk toch een stelling te bereiken waarin hij weliswaar nog steeds een pion achterstond, maar waarin hij toch remise kon maken.

De eindstand na 13 ronden in de Mastersgroep is:

Challengers
In deze groep eindigde een groot percentage aan partijen in een beslissing. En de man, die zo voortvarend uit de startblokken schoot, Markus Ragger, eindigde ook (gedeeld bovenaan). Maar hij moest de Engelsman Gawain Jones naast zich dulden in de slotstand. De pas 16-jarige Jeffery Xiong legde beslag op de derde plaats, hetgeen een prestatie van formaat genoemd mag worden.

De Nederlanders speelden helaas geen rol van betekenis en konden, op een enkel persoonlijk succesje na, niet imponeren. Erwin l’Ami toonde zich solide als altijd en hij eindigde nog op een plusscore. De twee jongere beloften voor de toekomst, de Nederlandse Kampioen Jorden van Foreest en Benjamin Bok, hebben zichzelf het nodige huiswerk verschaft om te onderzoeken waar het mis ging.

De eindstand na 13 ronden in de Challengersgroep is:

Analyses

Van Wely, Loek – Harikrishna, Pentala
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 d5 4. Pf3 dxc4 5. Lg2 Ld7
Het Catalaans wordt maar weer eens van stal gehaald.
6. Pe5

6…Pc6
Hier is 6…Lc6 een zet die vaker wordt gespeeld. Met als mogelijk vervolg 7. Pxc6 Pxc6 8. e3 zoals in een partij Giri-Harikrishna, 2014 ooit op het bord verscheen.
7. Pxc4
Van Wely vindt het toch prettig om pion c4 maar eens van het bord te nemen en zo (tijdelijk) het centrum in handen te nemen.
7…Lb4+ 8. Pc3 Pd5 9. Dd3
De resultaten in de database zijn bemoedigend voor wit: in een grootmeesterpartij Razuvaev-Klovans, 1993 kwam wit vrij soepel tot winst.
9…O-O 10. O-O Le7 11. Td1
Met vrij simpele middelen heeft wit al een solide plus bereikt.
11…Lf6
12. e3
Scherper is 12. e4 maar ik kan me voorstellen dat Loek er weinig trek in had om de consequenties van 12…Pdb4 13. Dd2 Lxd4 14. a3 Pa6 15. e5 door te rekenen. Het lijkt er wel op dat zwart hier danig in de problemen is.
12…Pcb4 13. Dd2 c5
Zo wil Harikrishna zijn spel proberen te bevrijden, maar hij had beter een wat bescheidener opstelling kunnen innemen. Hoewel hij na 13…Dc8 14. e4 ook weinig in de melk te brokkelen heeft.
14. Pe4!
Hoewel de stukkenconfiguratie bij wit (dame op d2, loper op c1) er wat merkwaardig uitziet, neemt hij met deze zet het heft in handen.
14…cxd4 15. Pxf6+ Dxf6 16. e4
Dit was de bedoeling uiteraard. Het paard op d5 kan niet wijken op straffe van het verlies van het andere paard. Zei Botwinnik niet ooit dat elkaar dekkende paarden meestal heel kwetsbaar zijn?
16…Tac8 17. Pa3 La4
Hij maakt van de nood een deugd.
18. exd5
Zo incasseert wit twee stukken voor een toren. Als wit de toren wil redden, redt zwart zijn stuk met 18. Tf1? Pc2!
18…Lxd1 19. Dxb4
Uiteraard neemt hij dit stuk van het bord. 19. Dxd1 Pxd5 lijkt nog te gaan ook voor zwart.
19…Le2
19…exd5 20. Pb5 is ook fantastisch voor wit.
20. d6 Tfd8 21. Ld2 b6 22. Te1
Wit heeft zijn ontwikkeling inmiddels kunnen voltooien, beide spelers hebben een vrije d-pion. Maar in een dergelijke stelling met veel stukken op het bord, weegt het materiële overwicht van twee stukken tegen een toren heel zwaar.
22…d3 23. Pc4 a5
Tja, wat moet zwart eigenlijk? Hij probeert te vissen in troebel water, maar Van Wely laat zich niet gek maken.
24. Db5 24…Tc5 25. Da6 b5 26. Pxa5 Tc2 27. Pc6!
Hij laat de loper op d2 zomaar slaan. Waarom is dat gerechtvaardigd?
27…h6
Als dit moet, gaat wit als een mes door de boter. Ziet u hoe wit kan profiteren na 27…Txd2 28. Da5 Een mooie dubbele aanval van de dame! [ Als u 28. Pxd8 Dxd8 29. d7! hebt gevonden, mag u uzelf ook feliciteren. De pion gaat naar dame na 29…Kf8 30. Da3+ Kg8 31. Da8!] 28. Pxd8 Dxd8 29. Da8 Tc8 30. Db7 30…f5 31. Lc6 Df8 32. d7 Td8 33. Dc7 Kh7 34. Lxb5 Df6 35. Dc3 35…e5 36. Lxd3
En hier vond de zwartspeler dat hij genoeg gezien had.
1-0

Nepomniachtchi, Ian – So, Wesley
1. d4 Pf6 2. Lg5 d5 3. Pd2 c5 4. dxc5 e6 5. e4 h6
Dit kwam voor in een partij Felizes-Banikans, 2001. In de partijen Van Wely-Bacrot, 2015 en Van Ruitenburg-F.Erwich, 2001 volgde 5…Lxc5 met een gunstig resultaat voor zwart.
6. Lh4 dxe4 7. De2 7…Da5

8. O-O-O?!
Dit is een bijzonder ongelukkige zet van de witspeler. Dacht hij dat So zich door de toernooistand niet zou willen inlaten op complicaties in zo’n vroeg stadium? 8. c3 g5 9. Lg3 Pc6 lijkt een ongeveer gelijke stelling op te leveren. De witte dame op e2 staat bijzonder onhandig.
8…Dxa2!?
Hij is hondsbrutaal, maar het is ook de manier om het witte spel aan te pakken. 8…g5 9. Lg3 Dxa2 was ook een idee hoewel wit hier 10. h4 bij de hand heeft.
9. Db5+?
Dit kan het niet zijn voor wit. Noodzakelijk is 9. Lxf6 gxf6
9…Pbd7 10. c6?
Hij moet zwarts elfde zet gemist hebben…
10…bxc6 11. Dxc6
11…Lb7!
So ziet natuurlijk hoe hij de hele opzet van wit kan weerleggen. ‘Nepo’ realiseerde zich nu pas wat hij heeft gedaan. Hij zit al na 11 zetten met wit tegen een troosteloze stelling aan te kijken. Wat zal Magnus wel niet gedacht hebben… 11…Tb8 12. Pb3 is overigens ook al goed voor zwart na 12…Pd5!
12. Dxb7 Da1+
Ook mogelijk is direct 12…Tb8 13. Dxb8+ Pxb8 14. Lb5+ Pfd7 en wit heeft niets.
13. Pb1 Tb8 14. Dxb8+
14. Dc6 verliest uiteraard na 14…Dxb2+ 15. Kd2 Lb4+ 16. Ke3 [ 16. Ke2 O-O!] 16…O-O en de zwarte stukken hebben vrij spel tegen de witte koning en dame. Om maar niet te spreken van de volkomen gedesoriënteerde witte stukkenopstelling…
14…Pxb8 15. Lb5+ Pfd7 16. Pe2 Le7 17. Lxe7 Kxe7 18. Pd4
Het is nu even een klein beetje opletten, want zwart zou zomaar de dame kunnen vangen met Pb3 en Pc3.
18…Pc5!
De allerbeste zet. Seirawan analyseerde in zijn commentaarhokje de mogelijkheid 18…Da5 19. Lxd7 en dan heeft zwart de tussenzet 19…Dg5+! 20. Pd2 Pxd7 waarna het ook voorbij is voor wit.
19. h4
Om de toren via h3 mee te laten doen. So maakt echter korte metten met het beoogde tegenspel.
19…Td8 20. Th3
20…Pd3+!
Het is indrukwekkend om te zien hoe lichtvoetig de jongeman speelt. Met een paar kleine tactische wendingen, ruilt hij wat stukken af en daarmee haalt hij de angel uit wits mogelijke tegenspel.
21. Lxd3 Txd4 22. Le2 Txd1+ 23. Lxd1 Da5
Opgeven was ook een idee geweest voor de witspeler, maar waarschijnlijk schaamde zich voor deze partij…
24. Pd2 f5 25. Tg3 De5 26. Ta3 26…Pc6 27. g3 Dd4 28. Te3 Pb4 0-1

Carlsen, Magnus – Karjakin, Sergey
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. c3 Pf6 5. d3 O-O 6. Lg5 d6 7. Pbd2 h6 8. Lh4 g5

9. Pxg5!?
Een spectaculair stukoffer waarvan niet duidelijk is wat de gevolgen precies zijn. Maar Carlsen toont de moed om deze ingewikkelde stelling tegen de ‘Master of Defense’ zomaar te gaan spelen.
9…hxg5 10. Lxg5 Kg7 11. Df3 Le6 12. b4
Op een zet als 12. h4 kan zwart zich keurig verdedigen met 12…Pb8 gevolgd door …Pbd7 waarna hij met de dame uit de penning kan.
12…Lb6 13. Ld5 a5 14. b5 Pb8
15. Lxb7
Zo heeft hij een derde pion, maar de aanvalskansen op de koningsvleugel heeft hij moeten laten varen.
15…Ta7 16. Ld5 Pbd7 17. Pc4 Lxd5 18. exd5 De8 19. Pe3 Tg8
Heel slecht is nu 19…Lxe3?! wegens 20. Dxe3! Tb7 21. Lh6+ en zwart heeft een zware taak voor de boeg.
20. O-O Ph7 21. Pf5+ Kh8 22. Lh4 Ta8 23. Tae1 f6 24. Te4 Pc5 25. Te3
25. Tg4 Txg4 26. Dxg4 Dg8 is volkomen oké voor zwart.
25…Pd7 26. d4
Hij houdt de druk op de ketel.
26…Dg6
Karjakin verliest zijn geduld, maar het blijkt allemaal wel te kunnen voor zwart. 26…Pdf8 lijkt veiliger.
27. Pe7 Dg4 28. Pxg8 Txg8 29. Dxg4 Txg4 30. g3 exd4 31. cxd4 Lxd4 32. Te8+ Tg8 33. Te7 Tg7 34. Te4 Pe5 35. Kg2 Lb6 36. f4 Pg6 37. Kh3
37. Te8+ Tg8 38. Txg8+ Kxg8 39. f5! Pe5
[ 39…Pxh4+? 40. gxh4 is een vrijwel gewonnen eindspel voor wit vanwege de gevaarlijke h-pion(nen).] 40. Tf4 en wit heeft m.i. prima winstkansen.
37…Kg8 38. Tfe1 Kf7 39. Te6 Tg8 40. T1e4
Wit kan niet verderkomen, zwart kan ook weinig ondernemen. 40. a4
40…f5 41. Te2 Th8 42. a4?!
Dit is misschien zelfs onnauwkeurig. 42. Te1 Pxh4 43. Te7+ Kg6 44. T1e6+ Pf6 45. gxh4 is ook gelijk.
42…Kg7!
Een belangrijk moment want ineens heeft zwart een gemene dreiging.
43. Txg6+!
Magnus ziet het gevaar en geeft weer materiaal. Na een willekeurige zet als 43. Tc2 wint zwart ineens met 43…Pf6! Er dreigt pardoes … Txh4+ gevolgd door … Pxf4 en …Pxe6 waarna zwart op winst staat.
43…Kxg6 44. Te6+ Kf7 45. Te7+ Kg8 46. Kg2 Pf8 47. Lg5 Th7 48. Te8 Kf7 49. Td8 Kg8 50. Te8 Tf7 51. Lh6 Tf6 52. Lg5 Tf7 53. Lh6
En omdat beide spelers hun stelling niet kunnen versterken, werd hier remise overeen gekomen.
1/2-1/2

Giri, Anish – Eljanov, Pavel
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 Lb7 5. Lg2 Le7 6. O-O O-O 7. Pc3 Pe4 8. Dc2 Pxc3 9. Dxc3 d6 10. b3 Pd7 11. Lb2 Le4 12. Lh3 Lf6 13. Tad1 De7 14. Td2 a5 15. De3 Lb7 16. d5 Lxb2 17. dxe6 Lf6 18. exd7 Dxe3 19. fxe3 Tad8 20. Pd4 Lxd4 21. exd4 Lc6 22. c5 Lxd7 23. Lxd7 Txd7 24. cxb6 cxb6 25. Tc1 d5 26. Tc6 Tb8 27. Tdc2 Kf8 28. Kf2 Ke7 29. Kf3 Td6 30. Tc7+ Ke6

Na een voor hem voorspoedig verlopen openingsfase is de stelling uitgelopen op een toreneindspel waarbij de enige open lijn in handen van wit is. Dat mag gezien worden als een fors strategisch voordeel.
31. a3
Het idee is om met b3-b4-b5 een steunpunt op c6 te creëren. Maar misschien was er een betere manier om te proberen vorderingen te boeken. In aanmerking komt ook 31. T2c3 met de bedoeling Te3+ gevolg door Tee7. Na 31…Kf6 32. T3c6 Tbd8 kan wit ook bekijken hoe hij van plan is zijn voordeel verder uit te bouwen.
31…Tbd8 32. Kf4
Ook een zet als 32. h4 komt in aanmerking om de positie van de witte koning op f4 te bestendigen.
32…Kf6 33. T2c6
Of nu 33. h4?! maar dan heeft zwart 33…Te8! en moet wit weer terug met de koning.
33…g5+ 34. Kf3 h5 35. b4 axb4 36. axb4
36…Txc6
Het is mij niet helemaal duidelijk waarom Eljanov besluit om op dit moment een pion te geven. Hij kon zich ook verdedigen met 36…Te6 37. Txe6+ fxe6 38. Th7 Kg6 39. Tb7 en dan kan hij altijd nog besluiten om actief te worden met 39…Tc8! [ Het is waar dat passief verdedigen met 39…Td6? erg slecht is voor zwart na 40. b5] 37. Txc6+ Kf5 38. Txb6 Ta8
Het was inderdaad de bedoeling om niet passief te hoeven toekijken hoe Giri gaat proberen zijn voordeel uit te bouwen.
39. Td6 Ta3+ 40. Kf2
40. e3? kan niet de bedoeling zijn voor wit: 40…g4+ 41. Ke2 Ke4 en het is eerder zwart die beter staat!
40…Ke4
41. Tf6
Dit zijn lastige keuzes. Het is natuurlijk ‘scorebordjournalistiek’ maar gezien het vervolg is, lijkt het erop dat wit te weinig in handen krijgt in de partij om serieuze winstkansen te krijgen. Want ook 41. Th6!? kwam in aanmerking. Bijvoorbeeld: 41…Tb3 42. Txh5 f6 43. Th6 Kf5 44. h3 Txb4 45. g4+ Ke6 46. e3 heeft wit een stelling in handen die hij waarschijnlijk eindeloos kan gaan proberen te winnen.
41…Tb3 42. h4
Wellicht had hij nu 42. Txf7 moeten doen. Na 42…Txb4 43. Th7 De enige zet. 43…Tb8![ 43…Txd4? verliest kansloos: 44. Txh5 Kf5 45. h4] 44. Txh5 Tf8+ 45. Kg2 Tg8 en wit kan ook hier proberen van niets iets te maken.
42…Kxd4 Giri heeft ook nooit een gelukje zoals 42…gxh4?? 43. Tf4# Mat!
43. hxg5 Txb4
Ook deze stelling biedt mogelijkheden maar de witte pionnenstelling is er niet mooier op geworden en daardoor worden zwarts remisekansen drastisch vergroot.
44. Txf7
Het pionneneindspel na 44. Tf4+ Kc5 45. Txb4 Kxb4 46. Ke3 Kc3 47. Kf4 Kd2 eindigt in remise.
44…Ke5 45. Th7 Kf5 46. Txh5
Twee pionnen meer, maar dat is maar uiterlijke schijn.
46…Kg6 47. Th4 d4
Hij blijft het actief spelen. Een andere verdediging bestond in 47…Tb8 48. Td4 Tb5 en wit kan geen progressie boeken.
48. Kf3 Tb3+ 49. Kf2
Eljanov heeft uitstekend ingeschat dat de stelling na 49. Kf4 Te3 50. Th6+ Kg7 51. Th2 Kg6 totaal remise is. Door de dubbelpion, kan wit niet echt iets bereiken.
49…Tb4 50. Te4 Kf5 51. Tf4+ Kxg5
Nu is het echt niets meer, maar uiteraard staat het wit vrij om de tegenstander nog even op de proef te stellen.
52. Ke1 Tb1+ 53. Kd2 Tg1 54. Tf3 Kg4 55. Tf4+ Kg5 56. Txd4 Txg3 57. Td3 Tg4 58. Tf3
Zo is de zwarte koning afgesneden. Dus moet zwart nog even oppassen.
58…Ta4 59. Tf8 Kg6 60. Ke3 Ta3+ 61. Kf4 Ta6 62. Tf5
Ook het pionneneindspel na 62. e3 Tf6+ 63. Txf6+ Kxf6 64. Ke4 Ke6 is remise.
62…Te6
Hij dwingt eerst de pion naar voren en ruilt dan de torens af. Nu mag 62…Tf6?? natuurlijk niet. Wit wint vanwege het zogenaamde reservetempo: 63. Txf6+ Kxf6 64. Ke4 Ke6 65. e3! en het is afgelopen!
63. e4 Tf6
Hier werden de handen geschud. 63…Tf6 64. Ke5 Txf5+ 65. exf5+ Kf7 is remise.
1/2-1/2