Polgar stoot Karjakin uit het toernooi
Judit Polgar (zie foto Jos Sutmuller) heeft in de derde ronde van de World Cup voor een daverende verrassing gezorgd. Zij stootte in de reguliere match de hoogst gerate speler, de Rus Sergej Karjakin, uit het toernooi. Polgar won in de eerste partij een lastig eindspel en slaagde erin om – weliswaar met de nodige moeite – de tweede partij remise te maken. Een van de favorieten, de Azerbeidzjan Gashimov, rekende relatief simpel af met de Rus Thomashevsky. Ook Grischuk had geen barrage nodig om zijn onberekenbare landgenoot Morozevich uit te schakelen.
Onder de topspelers die de derde ronde overleefden, zij het na een barrage, waren Ivanchuk, Svidler, Ponomariov en Kamsky. Dat ging allemaal zeer overtuigend in de tiebreaks. Zeer verrassend was wel de uitschakeling van Mamedyrov. Hij moest het in de ‘verlenging’ afleggen tegen Zherebukh uit de Oekraïne.
Er werd reikhalzend uitgekeken naar de minikamp tussen Polgar en Karjakin. Polgar is een tijd uit de roulatie geweest omdat zij kinderen heeft gekregen. Maar vorig jaar bleek al dat zij langzaam de draad weer aan het oppakken is. Zij plaatste zich via het EK voor deze wereldbekerwedstrijden en aangezien haar rating niet meer zo hoog was als vroeger, moest zij gezien worden als een gevaarlijke outsider. Karjakin heeft inmiddels een torenhoge rating en hij lijkt alle beloftes in te lossen om daadwerkelijk de absolute top te kunnen bedreigen. Niettemin heeft hij zich verslikt in de Hongaarse dame die inmiddels niet meer zo piepjong is. Maar dat Polgar nog kan schaken bewees zij ook.
Sinds de tweekamp tussen Kramnik en Kasparov in 2000 is de “Berlijnse muur” een beproefd systeem om met zwart tegen 1. e4 remise te kunnen maken. De dames gaan in een vroeg stadium van het bord en het resterende middenspel biedt wit nauwelijks perspectieven om er iets van te maken. Tenminste, dat was lange tijd de opvatting. Maar inmiddels beginnen er ‘scheurtjes’ in de muur te ontstaan. Karjakin kwam in de eerste partij in een stelling terecht waarin hij nauwelijks iets kon doen en lijdzaam moest toezien hoe Polgar een pionnetje buitmaakte. De compensatie zou moeten bestaan uit het loperpaar maar daar bleek in de praktijk niets van. De Rus vluchtte toen maar in een eindspel waarin ongelijke lopers hem verlichting zouden brengen, maar ook daar kwam weinig van terecht. Zolang er paarden op het bord stonden, bleek de verre vrijpion een factor van belang en met een mooie manoeuvre loodste Polgar de pion naar de overkant. Het resterende pionneneindspel bleek simpel voor haar gewonnen. De dag erna kwam Karjakin nog een heel eind, maar hij kon niet voorkomen dat zijn koning in een soort eeuwigschaak mechanisme terecht kwam, waardoor zijn uitschakeling een feit werd. Hieronder de analyse van de eerste partij.
Polgar, Judit – Karjakin, Sergey
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Pf6 4. O-O Pxe4 5. d4 Pd6 6. Lxc6 dxc6 7. dxe5 Pf5 8. Dxd8+ Kxd8 9. Pc3 Ke8 10. h3 h5 11. Td1 Le7 12. Pe4 Polgar heeft een eigen idee over de stelling. [De moderne aanpak is 12. Pe2] 12… Ld7 Een afwijking van de bestaande theorie. [12… Le6 kwam voor in een partij Vachier-Lagrave-Gozzoli, 2010.] 13. b3 h4 14. Lg5 Td8 15. c4 b6 16. Td2 Lc8 17. Txd8+ Kxd8 18. Td1+ Ke8
19. Lf4 Een opmerkelijke beslissing. Wit heeft virtueel een pion meer en als compensatie daarvoor beschikt zwart over het loperpaar. Dat kon wit met Lxe7 onschadelijk maken. Het probleem is echter dat pion e5 hulpbehoevend zou kunnen worden. Polgar heeft een ander concept in haar hoofd. 19… c5 [Wellicht was het profylactisch 19… Ld8 beter.] 20. e6!? Dat was het idee. 20… Lxe6 21. Lxc7 De zwarte damevleugel ligt er wat verlaten bij, vandaar dat de witspeelster haar aandacht daar graag op richt. 21… f6 22. Lb8 a6
23. La7 Het ziet er vreemd uit om de loper in de hoek om te spelen. [Polgar had ook met 23. Lc7 een pion kunnen winnen. Op 23… b5 had zij 24. Pxc5! bij de hand gehad omdat 24… Lxc5? faalt op 25. Td8+ Kf7 26. Txh8] 23… Ld8 24. Pc3 Kf7?! Karjakin vindt niet de beste verdediging. [Zwart had zich moeten verdedigen met 24… Pe7 25. Pa4 Pc8 26. Lxb6 Pxb6] 25. Pa4 Het is duidelijk dat zwart nu inderdaad een pion moet inleveren. 25… b5 26. Pxc5 Lc8 27. cxb5 axb5 Dat speelt Polgar heel direct. De witte a-pion wordt een factor van belang.
28. a4! bxa4 29. bxa4 Te8 30. Tb1 g5 31. Lb6 Le7 32. a5 Lxc5 Karjakin probeert te vluchten in een eindspel met ongelijke lopers. Maar zolang er paarden op het bord staan, blijft wit aan het roer. 33. Lxc5 Te6 34. Tb6 Pg7 35. Le3 [Nog sterker lijkt mij 35. Pd4] 35… Pf5 [Waarschijnlijk had hij nu de koning meteen moeten activeren met 35… Ke7] 36. Tb8 Te8
37. Ta8?! Een beetje vreemd gespeeld, hoewel zij in het voordeel blijft. [Met 37. Lc5 had de witspeelster haar vrijwel beslissende voordeel in handen gehouden.] 37… Lb7? Maar Karjakin had duidelijk zijn dag niet. [37… Ld7 was relatief beter.] 38. Ta7 Te7 39. Lc5 Td7 40. a6 De pion gaat nu wel heel hard. 40… Lc6 41. Txd7+ Lxd7 42. Pd2! Het paard steekt nu ook de helpende hand uit. 42… Ke6 43. Pc4 Lc6 [43… Kd5 44. Pb6+ Kxc5 45. Pxd7+ Kc6 46. Pxf6 zou zwart ook de kop hebben gekost.] 44. Pb6 Wit wint de loper. 44… Pd6
45. Lxd6! Polgar staat erom bekend dat ze uitstekend kan rekenen. Ze heeft gezien dat er een pionneneindspel ontstaat dat gewonnen voor haar is. 45… Kxd6 46. a7 Kc7 47. a8D Lxa8 48. Pxa8+ Kb7 Het paard is gevangen, maar dat geeft niet in dit geval.
49. f4! [Na 49. f4! Kxa8 50. fxg5 fxg5 51. Kf2 krijgt de witte koning vrij spel en peuzelt de zwarte pionnen eenvoudig op.] 1-0
Het eindspel is wat beter voor wit, ondanks de gevaarlijke zwarte vrijpion. Maar die van wit staat al op de zesde rij en dat geeft allerlei tactische wendingen te zien. 44. Pd5! Ld6 [Op 44… Lxc3 45. e7 Te2 heeft wit een zogenaamde ‘brug’: 46. Pe3 waarna de pion naar dame gaat.] 45. Te3 De toren hoort achter de vrijpion en daarmee is hij niet meer af te stoppen. 45… Td2 46. e7 Lxe7
47. Pxe7 Wit heeft een stuk gewonnen, hij dient alleen de zwarte vrijpion in bedwang te houden. 47… Td7 48. Kg2 g5 49. Pc6 Td6 50. Pb4 g4 51. hxg4 hxg4 52. Te7+ Kg6 53. Tb7 En opgegeven omdat pion b5 verloren gaat. 1-0
Morozevich probeert in het vervolg tegenspel te krijgen tegen de witte koning, maar met zijn volgende zet verzwakt hij teveel. 37… h5?! [Beter is 37… d4] 38. Dd2! Dg6 39. a6 h4 40. Lh2 g4? Dit gaat helemaal niet. [Opnieuw is 40… d4 de enige vechtkans, hoewel de a-pion volgens mij te sterk is.] 41. Pf4 Dg5
42. De2! Dat doet Grischuk allemaal even handig. 42… Ph6 [Een dubbelschaak met 42… gxh3+ levert niets op na 43. Kxh3] 43. Txe7 Wit wikkelt af naar een gewonnen stelling. [Nog sterker was 43. a7] 43… gxh3+ 44. Kxh3 Dxe7 45. Pg6 Db4 46. Pxf8 Kxf8 47. a7 Door de witte vrijpion wordt de dame afgeleid van de koningsvleugel en gaat wit daar met zijn eigen stukken op af. 47… Da5 48. Lf4 Pf5
49. Dh5 De logische voortzetting. [Mijn engine vindt hier 49. Le3! de sterkste zet met als mogelijk vervolg 49… d4 50. Lxd4 Pxd4 51. Dh5! Je moet er maar opkomen… 51… Dxa7 52. Dh8+ Kf7 53. Dh7+] 49… Kg7 Dit verliest geforceerd. [49… Dxa7 50. Dh8+ Kf7 51. Dh7+ Pg7 52. Lh6 zou eveneens een gewonnen stelling hebben opgeleverd.] 50. Dg5+ Kh7 51. Dh5+ Kg7 52. Lg5 Dc3+ 53. Kg2 h3+ 54. Dxh3 Dc6 55. Lf6+ Kg6 56. Dg4+ 1-0
26. d6! Een mooi doorbraakje. 26… Txc5 [Na 26… cxd6 27. c6 Te8 28. Lxd4 wint wit simpel.] 27. Lxd4 Lxd6 Zwart geeft de kwaliteit, maar hij geraakt in een eindspel dat op den duur waarschijnlijk niet te houden is. [Hij heeft gedacht dat het eindspel na 27… Tc4 28. dxc7 Txc7 29. Lxb6 Tb7 30. Ta6 ook verloren is en dat kon wel eens waar zijn.] 28. Lxc5 Lxc5 29. Ta8+ Kh7 30. Kf1 Kg6 31. Te8 h5 32. Ke2 Kf5 33. g3 g6 34. Kf3 g5 35. g4+ hxg4+ 36. hxg4+ Kf6 37. Tg8 Le7 38. Ke4 Ke6
39. Th8 Nu wit terrein wint met zijn koning is het niet moeilijk meer om vooruitgang te boeken. 39… Lc5 40. Th6+ f6 [Ook na 40… Kd7 41. f3 is het verloren.] 41. f4 gxf4 42. g5 Le7 43. Kxf4 Ld6+ 44. Kg4 Le5 45. Kh5 Ld4 46. g6 f5 47. Th7 f4 48. Tf7 En opgegeven. De witte toren houdt de zwarte vrijpion van achteren tegen en de witte zal weldra ongehinderd naar de overkant gaan. 1-0
Soms zit het tegen, soms zit het mee. Dat was wel erg van toepassing op Bu Xiangzhi. Hij stond niet goed tegen Gupta, op een bepaald moment was zijn stelling zelfs kritiek. Maar Gupta vlocht een kunstig helpmat. Gezegd moet worden dat de beslissende zet erg fraai was. Hieronder dit fragment.
Wit is in de problemen maar hij zet een laatste val. 58. g3 hxg3 59. Kg2 Dxb4 60. Dd8+ De valstrik is in zoverre gelukt dat wit nu remise kan afdwingen.
60… Kh5?? Een volstrekt logische zet om op winst te blijven spelen, maar in feit knoopt de zwartspeler zichzelf op. Probeert u zelf eens te vinden hoe wit nu op geniale wijze de winst kan afdwingen. [Na 60… Kf4 61. Dc7+ Kg5 [Verschrikkelijk is nu 61… Ke3?? wegens 62. De5+ en zwart verliest de dame.] 62. Dd8+ komt zwart niet verder.] 61. f4!! Een geweldige zet waarmee wit een matnet creëert. Er dreigt nu zowel Dh8# als Dg5#. [Na 61. f4!! faalt 61… Dxf4 op 62. Ld1+ Kh6 63. Dh8+ Kg5 64. h4+! Dxh4 65. Dd8+ en zwart verliest de dame. Een studie-achtige wending!] 1-0
Heel spannend was nog de tiebreak tussen de Cubaan Dominguez Perez en de Rus Lysyi. Na 1-1 in de reguliere partijen eindigden zes partijen in de tiebreak in remise. In de zevende partij sloeg Dominguez Perez eindelijk toe.
Alle fragmenten en partijen via de viewer:
Voor de uitslagen van ronde 3 klikt u hier .
Voor de toernooisite klikt u hier.
