Schaken op een apenrots
Gisteren schreef ik een kort artikel over het toernooi dat momenteel in Gibraltar wordt gespeeld. Schaken op een apenrots, dat had ik samen met vriendin Petra Schuurman in 2006 en 2007 ook gedaan. Het was een bijzondere ervaring om in het hotel waar gespeeld werd, uit te mogen kijken op de zee. Het hotel was gebouwd op een rots waarop woeste golven die zich kapot sloegen. Het eerste jaar hadden we nog een uitstapje gemaakt om apen te zien. En die zaten daar ook in levende lijve. Er was zelfs een aap die een kiosk binnenkwam, op een tafel sprong, een koelkast opentrok er een waterijsje uitgriste en voordat de eigenaresse hem met een stok achterna kwam, alweer naar buiten was gevlucht. Daar ging hij op een muurtje eens lekker genieten van dat ijsje (en waarschijnlijk ook zijn tanden naar de mallemoeren helpen). Deze rots behoort nog altijd tot Groot-Brittanië. We hadden een hotel geboekt in La Linea, het kustplaatsje dat eraan grenst. Zo moesten we elke dag de grens over met de huurauto. Dat kon wel eens tegenvallen. Na de douane werd je soms geconfronteerd met een verkeerslicht dat op rood kwam te staan omdat je over een landingsbaan moest! Als er een vliegtuig werd verwacht of zou gaan opstijgen, kon je rustig een tijdje gaan wachten…
In het eerste jaar was ik vergeten mijn mobiele telefoon uit te zetten tijdens de partij. En terwijl ik al bezig was om voordeeltjes te vergaren kwam daar ineens een SMS-je binnen. De telefoon zat ofwel in mijn jaszak ofwel in het meegebrachte rugtasje. Het stormde die dag, de wind, de regen en zelfs hagel kletterde tegen de ruiten. Nu ben ik een beetje doof, dus ik hoorde mijn eigen telefoon niet. Petra wel, die even verderop zat te spelen en mij er even attent op maakte dat het ding aanstond. Ik deed de jas aan, liep naar buiten, zocht naar mijn telefoon om hem uit te doen, maar kon hem niet vinden. Vervolgens terug naar de speelzaal, jas weer uit, nu het rugtasje meegenomen naar het toilet. Over verdacht gedrag gesproken! Ik had echter toen zo’n primitief ding dat er met geen mogelijkheid ook maar een fatsoenlijk schaakprogramma op gezet zou kunnen worden. Nu vond ik hem wel, zag dat het SMS-je afkomstig was van een buitenlandse provider. Ach ja, we waren de grens overgetrokken, dan krijg je automatisch van dit soort berichtjes. Bij terugkomst was mijn tegenstander nog steeds aan het denken. Ik vermoed dat het slechte weer me gered heeft en dat hij het ook niet gehoord heeft.
Het tweede jaar heb ik geen aap gezien, wel spoken. Vooral op het schaakbord. Dat werd wellicht ook veroorzaakt door het minicomputertje dat bij elk bord lag en waarop wij onze zetten dienden te noteren. Dat ding lag pontificaal op een notatiebiljet om duidelijk te maken dat je dat biljet maar niet meer moest gaan gebruiken.
Tenminste dat probeerde de organisatie ons wijs te maken. Kom je de toernooizaal binnen, mag je gaan prutsen op zo’n klein Palm-achtig computertje en dan mag je met zo’n klein stokje op een minischaakbordje je zetten gaan invoeren.
Gesponsord door MonRoi een firma uit Amerika die hier groot mee wil worden. Onderaan het scherm kon je ook nog bijhouden wanneer er remise wordt aangeboden. ‘Remise meneer, daar doen wij dit toernooi niet aan.’ Dat was ook een nieuwe regel, ter plekke ingevoerd. Er was 70.000 pond aan prijzengeld. Daar mogen de spelers wel even hun best voor doen. Dat vond men. Dus voor zet 40 is een remiseaanbod, een zetherhaling of alles wat riekt naar een puntendeling ten strengste verboden. Dat stond allemaal in een document dat aan alle spelers uitgereikt werd. Maar ja, wat doe je als twee 2500+-spelers een zetherhaling met goed fatsoen niet uit de weg kúnnen gaan? Dan werd de wedstrijdleider met de hoogste rating, de Amerikaan Eric Schiller gemobiliseerd. En die keek dan een minuutje heel gewichtig naar de stelling en gaf dan toe dat er inderdaad niet met goed fatsoen verder gespeeld kan worden. Tja, dan is het hek van de dam. Want ineens kwamen er meer korte remises. En vreemd genoeg zag je topspelers gewoon op een ordinair notatiebiljet hun zetten noteren. De latere winnaar Akopian bijvoorbeeld was gewoon banaal met pen en papier bezig!
Mijn vriendin Petra Schuurman en ik hebben ons braaf geconformeerd om op dat minuscule rotding te gaan prutsen, onttrokken de ‘hoge heren’ zich daar weer aan. Maar erger: na afloop wil je graag je partij meenemen zodat je ’s avonds die 120 zetten die je hebt gedaan nog even van een biljet af kunt naspelen omdat je uit het hoofd niet meer precies weet hoe het ook al weer gegaan was. Tenminste ik niet met mijn slechte geheugen. Zeker niet als het weer eens zo’n lange manoeuvreerpartij was die boven de 80 zetten duurde.
‘O, meneer, mevrouw, geen probleem. Wij printen die partij voor u uit als u hem keurig heeft ingebracht’. Kijk je om je heen, zie je een tafel waar tientallen onbeschofte vlerken de prints met hun notatie aan het zoeken zijn. Geen doorkomen aan, die stapel rotzooi met notatiebiljetten. Zelfs als je een kwartier na de partij alles doorgespit hebt en je partij niet ge¬vonden hebt, blijkt die nog niet geprint te zijn! Dan maar even naar het computerhok maar daar blijken ze geen tijd voor je te hebben. Hé, wat zie ik daar? Een man die niet tot de deelnemers behoort gaat er met een aantal formulieren vandoor. Een kleptomaan die uitgeprinte partijnotaties steelt. Kan dat zomaar op die rots die Gibraltar heet? Ik dacht al dat dit er van zou komen. Een andere bezoeker vroeg nog beleefd aan mij of hij die biljetten mee mocht nemen. Hij dacht zeker dat ik tot de organisatie behoorde. Ik zei hem dat het niet mocht, maar dat hij het voor de zekerheid toch beter even kon vragen. Ach, twee keer Gibraltar was kennelijk gewoon te veel van het goede. We zijn er niet nog een keer naartoe gegaan. Maar waarschijnlijk behoren al die zotte regels inmiddels tot het verleden.
Het tweede jaar van het toernooi zat ik vrij vaak naast mijn goede vriend Robert Bellin, een Engelse meester, te spelen. We hadden ongeveer dezelfde rating en we deden ook ongeveer wat er van ons verwacht mocht worden. Als we wonnen van 2150 en braaf verloren van 2500 zaten we toch weer naast elkaar en dat vrijwel het hele toernooi lang. Toen ik won van een goede GM (Greenfeld uit Israël) wist hij zowaar Korchnoi te kloppen! In een partij waar de Zwitser lange tijd erg goed stond, maar iets fout deed en toen in een dame-eindspel werd geklopt.
In dit toernooi liep een klein ventje rond dat al een geweldige staat van dienst. Ik hoorde dat hij pas 14 was, uit Italië kwam, een Amerikaans pasport had en het laatste jaar woonachtig was in Hongarije. Ik had ook al een paar keer gezien hoe hij de een na de ander matzette en gezien zijn toenmalige rating (bijna 2500) was het duidelijk dat er een mooie toekomst voor hem weggelegd zou zijn. Maar in onze onderlinge partij kon hij zijn vooruitgesnelde reputatie nog niet waarmaken.
Caruana – Grooten, Gibraltar 2007
1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. c4 e6 5. Pc3 Pe7 6. a3 dxc4 7. Lxc4 Pd7 8. Pge2 Pb6 9. Lb3 Dd7 10. O-O Lg6 11. Lg5 h6 12. Le3 In mijn voorbereiding had ik gezien dat hij deze variant vaker speelde. Het leek mij dat zwart weinig problemen zou hebben nu wit met een zwakke pion op d4 is komen te zitten en hij ook nog veld d5 is kwijtgeraakt.
12… Pf5 Misschien is … Ped5 nog beter. 13. Pf4 Lh7 14. Dh5
14… g6 Het lijkt absurd om de loper op h7 "levend" te begraven, maar zwart heeft de "zekerheid" dat hij ooit met … g6-g5 gaat komen. Ik moest trouwens denken aan een partij waarin Bronstein in een Caro Kann de bizarre zet … Lh7-g8 speelde om eventuele offers op e6 te ontkrachten. 15. Df3 Le7 16. Tad1 Tijdens de partij maakte ik me zorgen over een gevaarlijke actie in het centrum, hoewel ik me ook niet kon voorstellen dat het goed zou kunnen zijn voor wit. [16. d5 Pxd5 17. Pcxd5 cxd5 en er is geen concreet vervolg voor wit.] 16… Pd5!? 17. Pfxd5 exd5
18. Lc2 Na deze slappe zet is alles oké voor zwart. Wits laatste kans om voor voordeel te knokken bestond in het stukoffer [18. Pxd5!? cxd5 19. Lxd5 O-O 20. Lxb7 Tad8 21. Le4 Pxe3 22. fxe3 [22. Dxe3 Lc5!] 22… f6 en het lijkt erop dat zwart de storm overleefd heeft.] 18… g5 Daar komt de loper al weer tot leven! Een mooi voorbeeld waarom Fritz soms toch niet zo goed is: die vindt de stelling vrij goed voor wit. 19. De2 Lg6 20. Ld3 De6 21. b4?! Dit lijkt een logische zet, maar in werkelijkheid is dit het begin van de latere problemen voor wit. Hij wil natuurlijk de lange rokade ontmoedigen maar hij bezorgt zwart een essentieel aanknopingspunt voor de latere acties. 21… a5! 22. Ta1 [22. b5 Lxa3 En zwart heeft gewoon een gezonde pion te pakken.]
22… b5! Dit haalt niet alleen b4-b5 uit de stelling, het creëert ook een sterk veld op c4. 23. Dd2 axb4 24. axb4 O-O Natuurlijk rokeert zwart nu kort. De pion op b4 is een groot zorgenkindje geworden. 25. Tab1 Dat geeft de enige open lijn weg, waarna zwart vrij spel heeft. 25… Ta3 26. Tb2 Tfa8 27. Le2 Ta1 28. Ld1 Ik had in de gaten dat mijn tegenstander geen vin meer kon verroeren en wilde nu zonder enig risico mijn voordeel verder uitbouwen. Maar soms staat alles al goed en moet je meteen tot actie overgaan. Het juiste plan is de breekzet met … f7-f6, hetgeen ik pas veel later speel. 28… Kh7 29. g3 T8a3 30. Te1 Pxe3 31. fxe3 g4 32. Tf1
32… Kg7?! Er was geen reden om nog meer wachtzetten te spelen, maar mijn tegenstander was hier in tijdnood en ik had zin om hem flink te laten lijden. [32… f6! is vrijwel winnend.] [of ook 32… Lg5] 33. Kg2? Zoals zo vaak een flinke bok in slechte stelling. De enige vechtkans bestond in [33. Pe2 Lg5 34. Pf4 waarna wit nog op de been is gebleven.] 33… Lg5! 34. Kg1 h5?! Verpest niets, maar is veel te aarzelend. [Waarom ik hier of op de volgende zet geen 34… f6! speel, is mij nog steeds een raadsel.] 35. Kg2 Kh6?! [35… h4 was ook veel beter.] 36. h4 Maar dit maakt het er zeker niet beter op. 36… gxh3+ 37. Kh2 Kh7 [37… f6!] 38. Kh1
38… f6! Eindelijk en nu is ook bijzonder sterk! 39. exf6 Lxf6 40. e4 dxe4 41. d5 De5 En hier vond hij het wel genoeg. 0-1
Het is duidelijk dat dit de laatste keer was dat ik kans maak tegen hem. Datzelfde jaar werd hij grootmeester geworden (in Budapast haalde hij zijn laatste GM-norm) en zijn rating was toen al virtueel rond de 2575. In Vlissingen voegde hij daar nog wat puntjes aan toe want hij werd gedeeld eerste met 7½ punten nadat hij het toernooi lange tijd had gedomineerd. Inmiddels zie ik dat Caruana weer in Gibraltar zit te spelen, nu met een rating van 2721! Hij zal wel eerst op de deelnemerslijst hebben gekeken of er niet een zekere Grooten mee zou doen…
De partij via de viewer:
Het toernooi kunt u volgen door hierop te klikken:
(Dit artikel is in sterk aangepaste vorm eerder in het clubblad van De Stukkenjagers verschenen)
