Tata ronde 11: Nakamura pakt de leiding, Carlsen verslaat Kramnik
In de elfde ronde van de A-groep is Nakamura alleen aan kop gekomen. Hij versloeg met zwart Nepomniachtchi, terwijl Anand remise speelde tegen Vachier-Lagrave. Van de achtervolgers kwam Aronian niet verder dan remise tegen Ponomariov, terwijl Kramnik zelfs verloor, met wit tegen Carlsen. Voor de Nederlanders was het een goede ronde: met zwart werden drie remises gescoord. Erwin L’Ami en Anish Giri deden dat soepel tegen respectievelijk Grischuk en Shirov, terwijl Jan Smeets 108 zetten nodig had (waarvan bijna honderd met een pion minder) om een halfje tegen Wang Hao te verdienen.
Kramnik heeft Carlsen in interviews wel eens een ‘vaste klant’ genoemd, oftewel iemand tegen wie hij goed scoort. Met wit hoopte hij vandaag daarom met een overwinning de koplopers te kunnen achterhalen, maar uiteindelijk kreeg hij een eindspel met een pion minder, dat volgens de experts remise zou moeten zijn. Mijn analyse hieronder geeft de experts gelijk, desondanks verloor Kramnik (die als een eindspelspecialist geldt).
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 Lb4+ 4. Ld2 Lxd2+ 5. Dxd2 d5 6. Lg2 Pbd7 7. Pf3 c6 8. O-O b6 9. Tc1 O-O 10. cxd5 cxd5 11. Pa3 Lb7 12. Pb5 a6 13. Pd6 Een octopus! Deze is echter niet zo sterk/slim als Paul, zwart kan makkelijk eromheen spelen. 13… Db8 14. Db4 Wit kan natuurlijk op b7 ruilen, maar dan ligt een snelle remise (na ruil van de torens op de b-lijn) voor de hand. 14… a5 15. Da3 La6 16. Pe5 b5
Dreigt stukwinst en 17.Tc6 ligt voor de hand. Kramnik voert in plaats daarvan een kleine (maar incorrecte) combinatie uit. 17. Dxa5? Dxd6 18. Tc6 Db8 19. Txa6 Misschien had de Rus 19. Pxd7 Lb7! gemist: zwart wint dan. 19… Txa6 20. Dxa6 Pxe5 21. dxe5 Dxe5 22. Dxb5 Het schijnt dat Kramnik hier remise aanbood, maar beide spelers hadden wel door dat zwart inmiddels beter staat. 22…Tb8 23. Dd3 Txb2
Het resultaat van de transactie is dat wit pionverlies nauwelijks kan voorkomen. Wit heeft wel een mogelijk sterke vrije a-pion, maar de ondersteunende toren staat indirect aangevallen. Daarom gaat wit voor het eindspel, zodat de toren op a1 kan blijven staan. 24. De3 Dxe3 25. fxe3 Txe2 26. a4 Tc2 27. a5 Tc7 28. a6 Ta7 29. Lf1 Kf8 30. Tb1 Ke7 31. Tb7+ In het algemeen werken toren en loper beter samen dan toren en paard, en dit is dus een opmerkelijke zet. Maar als het resterende eindspel remise is (en dat was het volgens Carlsen en volgens mijn analyse) dan heeft Kramnik gelijk met dat hij deze zet deed. Of niet, gezien het uiteindelijke resultaat. 31… Txb7 32. axb7 Pd7 33. Kf2 Kd6 34. Lb5 Pb8 35. Le8 Ke7 36. Lb5 f6 37. Kf3 Kd6 Een alternatief is 37… Kd8 met de dreiging Kc7 en als wit Le8 doet, dan Pa6 en Pc5. Maar dan volgt 38. e4 d4 39. e5! Kc7 40. Ke4 Kxb7 41. Lc4 fxe5 42. Kxe5 Kc6 43. Kxe6 en zwart houdt uiteindelijk geen pion meer over.
38. Le8 Kc7 39. Lf7 Kxb7 40. Lxe6 Kc6 41. Lg8 h6 42. Kg4 Voorlopig is het witte plan met de koning de koningsvleugelpionnen aan te vallen, en het zwarte plan om dat te voorkomen. 42… Pd7 43. Kf5 Pe5
44. h3 Dit was de kans op op de koningsvleugel binnen te komen. De volgende variant is niet geforceerd, maar wel plausibel: 44. Ke6 Kc5 (44… Pg4 45. Kf7 Pxh2 46. Kxg7 Pg4 47. Le6 Pxe3 48. Kxf6) 45. h4 Pg4 46. Kf7 Pxe3 47. Kxg7 d4 48. Kxf6 d3 49. Lf7 Kd4 50. Lh5 Pd5+ 51. Kg7 Pc3 52. Lg6 Pe4 53. Le8 d2 54. La4 h5 55. Kg6 Pxg3 56. Kg5 en om te winnen moet zwart iets hebben als Kc1, Pc2 of Pc5 met de loper op a4, maar er is ook nog de diagonaal d1-h5 waar de loper kan staan en ik denk dus dat dit eindspel remise is. 44… Kc5 45. g4 Kd6 46. Lh7 46. h4 is een logisch plan (want wit wil graag pionnen ruilen) maar na 46… g5! 47. hxg5 fxg5 staat zwart gewonnen: 48. e4 (48. Lh7 Pc4 49. Kg6 Ke5 50. Kxh6 Kf6) 48… d4 49. Ld5 d3 50. Lb3 d2 51. Ld1 Pd7 en dit wint omdat zwart na een eventueel Kxh6 altijd wel Kf6 en/of Pe4 bij de hand heeft, of zelfs de g-pion kan weggeven zoals in de volgende variant: 52. Le2 Ke7 53. e5 Pc5 54. Kg6 Ke6 55. Kxh6 Kxe5 56. Kxg5 Pe4+ 57. Kh6 Pc3 58. Lf3 Kf4 -+ 46… Ke7 47. Lg8 g6+ 48. Kf4 Pf7 49. Lh7 g5+ 50. Kg3 50. Kf5 Pd6+ 51. Kg6 Pc4 52. Kxh6 Pxe3 wint voor zwart. 50… Pd6 Het gevaar voor de koningsvleugelpionnen is geweken, en nu kan zwart rustig bedenken hoe hij zijn stelling kan versterken. 51. Lg8 Pe4+ 52. Kg2 Kd6 53. Kf3 Kc5 54. Lh7 Pc3
Als je een stelling als dit hebt met zwart, dan is het slim je het volgende af te vragen: als ik mijn koning zou mogen teleporten, op welk veld zou ik ‘m dan willen zetten? Het antwoord is in dit geval h2. Dat zag Carlsen ook, en zijn volgende zetten zijn dus logisch. 55. Ld3 Kb4 56. La6 Kb3 57. Lb7 Kc2 58. La6 Kd1!? Slim: na 58… Kd2 59. Lb7 Ke1 60. La6 wordt de koning tegengehouden.
59. Lb7? Wit moet op Ke1 La6 kunnen doen, en op Kd2 Lb7. De juiste zet hier was daarom 59.Lc8! Een paard kan geen zet verliezen en driehoekjes met de koning werken ook niet. Zwart kan nog wel proberen de d-pion tegen de e-pion te ruilen en het eindspel drie tegen twee te spelen, maar dat is, hoewel onaangenaam te verdedigen, remise bij correct spel. 59… Kd2! Nu moet wit met zijn loper aan de d-pion blijven plakken, omdat anders Pd1 en Pxe3 volgt. Maar vanaf c6 of a8 kan hij niet voorkomen dat de zwarte koning op g1 komt. 60. Lc6 Ke1 61. Lb7 Kf1 62. La8 Kg1 63. Kg3 Voorlopig wordt de koning van h2 afgehouden, maar nu komt zwart met lastige schaakjes. 63… Pe4+ 64. Kf3 Pd2+ 65. Kg3 65. Ke2 Pc4 66. Lxd5 Pe5 gevolgd door het winnen van de h- en de g-pion. 65… Pf1+ 66. Kf3 Pd2+ 67. Kg3 Pc4 68. Lxd5 68. Kf3 Kh2 69. Lxd5 Pe5+ 70. Ke4 Kxh3 71. Kf5 Pxg4 etc 68… Pxe3 69. Lb7 Pf1+ 70. Kf3 Kh2 71. Kf2 Pd2 72. Lg2 Pc4
De h-pion staat nog even gedekt, maar niet voor lang. Een plan is b.v. om het paard naar f4 te spelen. 73. Lf1 Pe5 74. Ke3 74. Lg2 Pd3+ 75. Kf1 Pf4 74… Kg1 75. Le2 Kg2 76. Ke4 Kxh3 77. Kf5 Kh4 78. Ld1 Pc4 79. Ke4 Pd6+ 80. Kd5 f5 0-1
Partijen A-groep:
In de B-groep blijft het retespannend: McShane en Navara wonnen en staan nu met So en Efimenko bovenaan, terwijl Le Quang en Sargissian met een half punt achterstand ook nog kans op promotie maken. Voor de Nederlanders was het een goede dag: Spoelman versloeg met wit Li Chao en Nijboer hield met zwart So op remise.
Partijen B-groep:
In de C-groep werd het topduel tussen koploper Vocaturo en achtervolger Lahno gewonnen door de Italiaan. Hij staat nu anderhalf punt voor op Nyzhnyk, dat moet met nog twee ronden te gaan genoeg zijn. Voor de Nederlanders was het een wisselvallige ronde: Bok en Van Kampen verloren, Van der Werf en Pruijssers speelden remise en Jan-Willem de Jong won een leuk partijtje van Siebrecht.
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. e3 Pbd7 6. Ld3 Ld6 7. e4 dxe4 8. Pxe4 Pxe4 9. Lxe4 Pf6 10. Lc2 c5 11. O-O h6?! Tempoverlies. Jan-Willem profiteert goed. 12. La4+! Ld7 13. dxc5 Lxc5 14. Pe5
Het probleem voor zwart is dat als hij op a4 slaat hij de rokade kwijtraakt, maar als hij niet slaat is de druk op d7 vervelend. 14… De7 15. b4! Lxb4 Wellicht had zwart het offer moeten weigeren, maar dan staat wit ook erg goed. 16. Tb1 O-O-O 16… Td8 17. c5! wint een stuk. 17. Pxd7 Pxd7 18. Db3 a5 19. a3 Pc5 Met hangen en wurgen blijft zwart nog overeind. 20. Dc2 Lc3 21. Dxc3 Pxa4 22. Dxa5 Pc5 23. Da7
23… e5? Met 23… Dc7 24. Le3 b6 had zwart nog in een slecht eindspel kunnen vluchten. 24. Le3 Pa6 25. c5 Nu is er niets meer aan te doen tegen 26.c6 met vernietiging. 25… Pb8 26. c6 Pxc6 27. Da8+ Kc7 28. Txb7+ Kd6 29. Td1+ Pd4 30. Tb6+ 1-0
Partijen C-groep:
