Terugblik Nederlandse jeugd bij Corus
Met de media-aandacht voor Anish Giri is duidelijk dat het schaken weer een hype kan worden. De 15-jarige Nederlandse kampioen was de laatste twee weken regelmatig op televisie te zien. Deze zoon van een Nepalese vader en een Russische moeder heeft zich in Delft gevestigd en al snel aangepast aan de Nederlandse samenleving. Hij heeft in korte tijd uitstekend Nederlands geleerd en met zijn rustige en beleefde optreden op tv kan het schaken nog veel plezier aan hem beleven. Zijn optreden in de B-groep was indrukwekkend en het leverde hem de ongedeeld eerste plaats op. Dat houdt in dat hij het volgend jaar mag proberen tegen de elite, geen geringe opgave. In het vorig jaar gehouden kroongroep van het Univétoernooi te Hoogeveen mocht hij al even ervaring opdoen tegen de wereldtop. Tot veler verbazing gaf hij geen krimp en bleef met zes remises keurig op de been tegen Ivanchuk, Polgar en Tiviakov.
De NOS liet zien dat de huidige wereldtop hem volgt en in een interview met Kramnik gaf de oud-wereldkampioen het politiek juiste antwoord, namelijk dat Nederland met Giri een wereldtopper in spé in huis heeft. Het leuke van Giri is dat hij er heel gewoontjes onder blijft. Hij werkt samen met Nederlandse meesters, zoals Ali Bitalzadeh en Robin van Kampen.
Met de laatste deelde hij een hotelkamer in Wijk aan Zee en dat heeft beide geen windeieren gelegd. Van Kampen is van dezelfde generatie en ook een grote belofte voor de toekomst. In de onlangs in Groningen gespeelde tweekamp tegen Timman gaf hij al zijn visitekaartje af. Waar velen dachten dat Timman met zijn superieure strategische inzicht wel even over Van Kampen zou heenwalsen, bleek niet uit te komen. Na een nederlaag in de eerste partij, nam de jongeman uit Bussum revanche in de tweede partij. Na een remise in de derde partij verzuimde hij in de vierde en laatste partij van de tweekamp de winst te pakken en ging hij in de verwikkelingen toch nog kopje onder. In Wijk aan Zee begon hij matig, maar kwam steeds beter in cadans. De ene mooie overwinning na de andere volgde en uiteindelijk werd hij derde en beste Nederlander in deze toch bepaald niet zwakke groep.
Een andere jeugdspeler om rekening mee te houden in de toekomst is de 14-jarige Benjamin Bok. Hij heeft al diverse Nederlandse jeugdtitels op zak en met een meesternorm in Groningen en nu ook in Wijk aan Zee, zal het niet lang duren eer hij zich ook internationaal meester zal mogen noemen. Bok is al op jeugdige leeftijd erg allround en dat uit zich ook in zijn resultaten. Zo deed hij al eerder van zich spreken door hoog geklasseerde spelers te kloppen of remises afhandig te maken.
Wat ouder, maar ook talentvol zijn de 20-jarigen Robin Swinkels en Stefan Kuipers. Eerstgenoemde heeft op zijn 19de de grootmeestertitel behaald door een snelle opmars. Nadat hij een tijd lang geen progressie leek te boeken, ging het vanaf zijn 16de jaar hard. Eerst werd hij in no-time internationaal meester en hij hield de stijgende lijn vast totdat hij de grootmeestertitel en een rating van ruim boven 2500 behaalde. De laatste tijd zijn zijn resultaten wat wisselvallig, maar dat er nog een mooie carrière in het verschiet ligt, staat buiten kijf.
Stefan Kuipers is een beetje een laatbloeier, maar dat hij er ook gaat komen, staat vast. Hoewel zijn rating nog niet boven 2400 is, zal hetj na zijn derde IM-norm bij Corus, slechts een kwestie van tijd zijn, eer hij de titel mag aanvragen. Of hij het tot grootmeester zal schoppen moet natuurlijk altijd nog bewezen worden. Niettemin is duidelijk dat hij flinke progressie heeft geboekt in de laatste jaren.
Wat betekent dit voor de huidige gevestigde orde in Nederland?
De veelvoudige Nederlandse kampioen Loek van Wely zit al jaren in een dip en hij heeft zelfs aangekondigd om een Sabbatical te nemen van het schaken. Hij is de enige speler van Nederlandse afkomst die ooit de 2700-grens heeft doorbroken. Toen hij dat deed, was hij een geduchte tegenstander voor de mondiale top. Helaas heeft hij de grote belofte nooit kunnen inlossen.
Sergey Tiviakov is een blijft een bijzonder sterke speler, die toch problemen lijkt te hebben om een stap voorwaarts te kunnen maken. Tegen de wereldtop schijnt hij het altijd te moeten afleggen.
Daarna is er de jongere generatie bestaande uit Daniël Stellwagen, Jan Smeets, Erwin l’Ami en Jan Werle. Zij wisselen allemaal goede met wat mindere resultaten af. Van hen leek Smeets degene die de snelste progressie doormaakte, maar zijn laatste optreden bij Corus maakte ook duidelijk dat er redelijk wat zaken voor verbetering vatbaar zijn. Stellwagen en Werle laten hun studie prevaleren en spelen daarom niet zo veel.
L’Ami is een echte professional die samenwerkt met Bulgaarse vrienden, waartoe hij onder andere Cheparinov onder kan rekenen. Zoals hij onlangs in een interview aangaf, had hij het laatste jaar het gevoel om weer in de lift te zitten. Iets ouder is Sipke Ernst die, nadat hij grootmeester was geworden, opklom naar de 2600-grens. Daarmee speelde hij zich in het Nederlands team, momenteel moet ook hij even pas op de plaats maken. Een speler die de laatste tijd weer furore maakt, is Dimitri Reinderman, maar bij het Corustoernooi eindigde hij in de achterhoede.
Van de jeugd bij Corus heb ik een kleine selectie gemaakt van wat ik hun meest bijzondere schaaktechnische prestatie vind. Die wordt hieronder getoond.
“De Nederlandse jeugd”
Nyback – Giri
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 Lf5 5. Pc3 e6 6. Ph4 Le4 7. f3 Lg6 8. Db3 Dc7 9. Ld2 Pbd7 10. cxd5 Pxd5 11. Pxd5 exd5 12. Pxg6 hxg6 13. O-O-O [13. e4 is de partij Jun Zhao-Kamsky.] 13… Db6 14. Da4 a5 15. e4 dxe4 16. fxe4 Lb4 17. Lg5
17… Le7 Een begin van een opmerkelijk concept. Zwart wil graag de zwartveldige lopers afruilen, waarom zullen we weldra zien. Het deert Giri allerminst dat hij de rokade moet opgeven. 18. Lxe7 Kxe7 19. Da3+ Db4 20. De3 Met de zwarte koning in het centrum wil wit graag de dames op het bord houden.
20… c5! Dat is het idee: zwart wil de zwarte velden in het centrum veroveren. 21. d5? Misschien wel een lelijke strategische fout, maar Nyback kon bijna niet voorzien wat er zou gaan gebeuren in deze partij.
21… Kd6!! Giri gebruikt de koning als blokkadestuk! Hoogst opmerkelijk. Het paard wordt een reus op veld e5, het is allemaal onaantastbaar. Met zijn actie … c6-c5 heeft zwart de witte centrumpionnen op de kleur van de loper weten vast te leggen. Vervolgens heeft hij een blokkade in stand gebracht met de koning en heeft hij verder zijn handen vrij om een aanval tegen de witte koning te ensceneren. 22. a3?! Later blijkt dat wit hiermee zijn tegenstander in de kaart speelt. [Hier was 22. Le2 relatief beter.] 22… Da4 23. Td3 b5 24. Tc3 Thc8 25. Le2
25… Pe5 Inmiddels wordt duidelijk dat wit geen poot kan verzetten en dat pion a3 een lelijk aanknopingspunt vormt voor de zwarte aanval. 26. Kd2 b4 27. Tc2 bxa3 28. bxa3 Tab8 29. Thc1 c4 30. Tc3 Tb2+ 31. T1c2 Db5 32. Txb2 Dxb2+ 33. Tc2 Db1 34. Dc3 [Ook na 34. Tc1 Db5 houdt zwart de touwtjes stevig in handen.] 34… Tc5 De witspeler gaat nu definitief door de knieën.
35. g3? [Maar ook na bijvoorbeeld 35. Lf3 Dg1 zou zwart niet ver van de overwinning verwijderd zijn.] 35… f5! Zeer sterk gespeeld. Er was ook een tactisch alternatief waarmee zwart eveneens de overwinning had kunnen binnenhalen: [Met het zeer tactische 35… Tb5!? zou zwart het punt hebben kunnen binnenhalen. Een voorbeeld is: 36. Dd4 Tb3 en de dreiging … c3+ is dodelijk.] 36. Tb2 Dxe4 37. Kc1 [Na 37. Tb6+ Kc7 38. Tb2 Txd5+ is het ook gedaan.] 37… Pd3+! En opgegeven door een ongetwijfeld verbijsterde witspeler. Oud-wereldkampioen Tigran Petrosian zal met genoegen deze partij hebben nagespeeld! 0-1
Van Kampen – Gupta
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Lc5 6. c3 b5 7. Lb3 d6 8. a4 Lg4 9. axb5 axb5 10. Txa8 Dxa8 11. h3 Ld7 12. d4 Lb6 13. Te1 O-O 14. Pa3 h6 15. Pxb5
15… Pxd4 Zwart probeert met een schijnoffer zijn verdediging te verlichten. 16. Pbxd4 exd4 17. e5 dxe5 18. Pxe5 Lc6 19. Dd3 Ld5 20. Lc2 Te8
21. Dg3 Van Kampen heeft op geschikte wijze zijn stukken in de richting van de zwarte koningsstelling gedirigeerd. 21… Pe4
22. Txe4!! Een bijzonder knap kwaliteitsoffer. 22… Lxe4 23. Lxh6 g6 [Na 23… Lg6 wint wit fraai met 24. Pxf7! Kxf7 25. Dxg6+ Ke7 26. Lg5+ Kf8 27. Lb3 Te7 28. Dh5!] 24. Df4 Dd5 Even lijkt zwart het nog te houden, maar wit heeft nu meerdere elegante voortzettingen om de winst af te dwingen. Van Kampen kiest voor de meest spectaculaire:
25. Lb3! [Prachtig is ook 25. Pd7! Dxd7 [25… f5 26. Pf6+] 26. Df6 en het is ondekbaar mat.] 25… Dxe5 26. Dxf7+ Kh8
27. Lg5! En dit nieuwe "offer" heeft hij weer bijzonder sterk gezien! 27… Dxg5 28. Dxe8+ Kg7 29. Df7+ Kh6 30. Df8+ Opgegeven. Zwart gaat mat in alle varianten: 30… Kh5 [30… Kh5 31. Dh8+ Dh6 32. De5+ g5 [32… Dg5 33. g4+ Kh4 34. Dh8+ Dh6 35. Dxh6#] 33. Lf7+ Lg6 34. g4+ Kh4 35. Dg3#] [30… Kh7 31. Dg8+ Kh6 32. Dh8#] 1-0
Bok – Soumya
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 Dc7 8. Lxf6 gxf6 9. Dd2 Pc6 10. O-O-O Ld7 11. Kb1 h5 12. Lc4 Pxd4 13. Dxd4 Le7 [13… Dc5 14. Dd3 kwam voor in de partij Kosintseva-Zdebskaja, 2009.] 14. Lb3 Dc5
15. Dd3 Wit moet in dit type stelling onvoorwaardelijk de dames op het bord houden. De belangrijkste reden is dat wit het moet hebben van aanvalskansen tegen de zwarte koning die eigenlijk nergens op het bord een veilig onderkomen vindt. Op de koningsvleugel is natuurlijk onmogelijk, in het centrum kan hij ook bestookt worden en op de damevleugel (na lange rokade) kan hij eveneens ten prooi vallen aan witte aanvalsstukken, zoals we ook later in deze partij zullen zien. Na dameruil kan het zwarte loperpaar een factor van belang worden in het eindspel en in dat geval houdt de koning zich schuil op bijvoorbeeld e7. 15… O-O-O 16. Thf1 Kb8
17. Dh3! Bok speelt zeer planmatig. De bedoeling is om druk te zetten op e6. Het idee is om zwart te provoceren tot … e6-e5 waarna veld d5 in wits handen zou vallen. 17… b5 18. f5 De5 Een mooi veld voor zwart, maar dat de dame hier niet veilig staat, zullen we weldra zien. 19. Tde1 Lf8 20. Dh4! Een op het oog raadselachtige zet, maar er zit een interessante gedachte achter. Om te beginnen dreigt er fxe6 en Dxf6. 20… Lg7
21. Pd5! Dat was de bedoeling. 21… Lc8 [Het paard is taboe omdat na 21… exd5 22. exd5 de dame opgesloten zit aangezien nu het vluchtveld d4 onder controle is van de witte dame.] 22. Df2! Weer een sterke zet: de dame richt zich op de kwetsbare damevleugel. Ondertussen blijft zij veld d4 in de gaten houden. 22… Lb7 23. Pf4! De bekroning van wits strategie. Niet alleen wordt pion e6 nogmaals aangevallen, er dreigt vooral Pf4-d3 waarna de dame "in de knip" zit. 23… exf5 Staat gelijk met strategische capitulatie, maar er was geen zinnig alternatief. [Het hebberige 23… Lxe4? faalt op 24. Pd3 Dxf5 25. Db6+ Ka8 26. Txf5] 24. Pd3 De8 25. Dxf5 Dd7
26. Df2 Wit heeft de witte velden veroverd, maar hij houdt de dames op het bord om ook de zwarte koning te kunnen bestoken. [Wit zou een gunstig eindspel krijgen na 26. Ld5 Dxf5 27. Txf5] 26… Tde8 27. Ld5 Dc7 [Slaan op d5 was ook geen oplossing. Bijvoorbeeld: 27… Lxd5 28. exd5 Kb7 29. Pb4 Dc7 30. Pc6 Db6 31. Dg3 en wit wint.] 28. Dg3 Thg8 29. Df3 h4 30. Dh5 De dame zoekt opnieuw emplooi op de witte velden. 30… Te7 31. Dh7 Dd8 32. Dxh4 De eerste tastbare resultaten van wits strategie: pion h4 is in witte handen gevallen. 32… Lh8 33. Lxb7 Kxb7
34. Dh5! Wederom terug naar de witte velden. 34… Tg5 35. Df3 Kb8 36. Pb4! Nu mengt het paard zich eindelijk in het strijdgewoel. 36… De8 Er is geen redden meer aan. [Ook na 36… Dc8 wint wit met 37. e5]
37. e5! Sterk gezien. De zwakke zwarte koningsstelling maakt zich nu voelbaar. Er waren overigens meerdere manieren om de partij te beslissen. [Ook niet misselijk is bijvoorbeeld: 37. h4 Tge5 38. Df2 Tb7 39. Pxa6+ Ka8 40. Dd2 en de bouwval stort definitief ineen.] 37… Texe5 38. Pc6+ Kc7 39. Pxe5 fxe5 40. De3! Een mooie slotzet waarna zwart de pijp aan Maarten gaf. [Na 40… f6 41. Da7+ Kc6 [41… Kd8 42. Td1] 42. Te3! grijpt de toren beslissend in. Een illustratieve variant is: 42… b4 43. Td3 Dc8 44. Tfd1] 1-0
Swinkels – M. Muzychuk
1. Pf3 f5 2. d3 Pc6 3. e4 d6 4. exf5 Lxf5 5. d4 e6 6. Ld3 Lxd3 7. Dxd3 Dd7 8. O-O! Pf6 9. Lf4 h6 10. Pbd2 g5 11. Lg3 O-O-O 12. c3 Pe7 13. Tfe1 Pf5 14. Te2 Lg7 15. Tae1 Tde8 16. Pe4 Ph5 17. b4 g4 18. Pfd2 Phxg3 19. Pxg3 Pxg3 20. hxg3 h5 21. Pe4 e5 22. dxe5 Txe5 23. Pd2 h4 24. Txe5 Lxe5 25. Pc4 Lg7 26. gxh4 Txh4 27. g3 Th8 28. Pe3 Het lijkt allemaal wel oké voor zwart, maar de zwakke pion op g4 gaat hem weldra parten spelen. 28… Le5 29. c4 De6 30. De4 Tg8 31. Kg2 Dg6
Dit eindspel is slecht voor zwart maar het is lastig een speelbaar alternatief aan te geven. 32. Dxg6 Txg6 33. Th1 Lf6 34. Th7 Kd8 35. Pd5 Materiaalverlies valt voor zwart al niet meer te vermijden. 35… Ld4 36. Txc7 b5 37. Tf7! Tg5 [Op 37… bxc4 volgt 38. Tf4] 38. Tf4 [Direct winnend was 38. Pc7! met de dubbele dreiging Pe6+ en Pxb5.] 38… Le5 39. Tf8+ Kd7
40. Tf7+! [Niet 40. cxb5 Ld4! en het is nog niet zo gemakkelijk.] 40… Ke8 41. Te7+ Kd8 42. Txa7 Ld4 Dit helpt ook niet. [Maar ook na 42… bxc4 43. Ta8+ Kd7 44. Pb6+ Kc6 45. Pxc4 staat wit op winst.] 43. Ta8+ Kd7 44. Ta5 bxc4 45. Pb6+ Lxb6 46. Txg5 c3 47. Txg4 d5 48. Tg7+ Kc6 49. Tg6+ Kd7 [49… Kb5 50. a4+!] 50. b5 d4 51. Tc6 La5 52. Kf3 d3 53. Ke3 d2 54. Ke2
De zwarte pionnen zijn onder controle gebracht. En zwart geloofde het wel. 1-0
Muzychuk – Kuipers
1. e4 c5 2. Pc3 Pc6 3. Lb5 Pd4 4. Pf3 a6 5. Ld3 g6 6. Pxd4 cxd4 7. Pe2 Lg7 8. O-O d5 9. exd5 Dxd5 10. c3 Ld7 11. c4 Dd6 12. Le4 f5 13. Lxb7 Tb8 14. Lf3 d3 15. Pc3 e5 16. Ld5 Pf6 17. f3 Pxd5 18. cxd5 O-O 19. b3 e4 20. Lb2 Le5 21. h3 Tbe8 22. Dc1 Tc8 23. Kh1
23… e3! Een ijzersterke zet. 24. f4 [24. dxe3 faalt nu op 24… Df6 met stukwinst.] 24… Lxc3 25. Lxc3 e2 Met deze pion op e2 is het in hogere zin voorbij. 26. Tf3 Tfe8 27. De1 Dxd5 28. Tc1 Lc6 29. Le5 Dd7 30. Te3 Le4 31. Txc8 Txc8 32. Dh4 Dd8 33. Dh6 De7 34. Kh2 Tc1 35. Tg3 Dxe5 36. Txg6+ hxg6 37. fxe5 e1D 38. Dxg6+ Kf8 39. Df6+ Ke8 40. De6+ Kd8 41. Dd6+ Kc8 42. Dxa6+ Lb7 43. De6+ Kb8 44. Dd6+ Tc7 45. e6 De4 46. Df8+ Ka7 47. Da3+ Kb6 0-1
(Foto’s afkomstig van de site van Corus)
