“This is the complete bottom…”
Het enige toernooi in de wereld waarin de wereldtop en de ‘gewone’ clubschaker bij elkaar in dezelfde zaal zit, is in Wijk aan Zee bij het Corustoernooi, het vroegere Hoogovensschaaktoernooi, binnenkort het Tata Steeltoernooi geheten.
Daar werd in 1993 een supersterk toernooi gespeeld dat voor het eerst in de geschiedenis van het toernooi volgens de knock-outformule werd gespeeld. De sterkste spelers ter wereld werden op uitnodiging aan elkaar gekoppeld in korte tweekampjes van twee partijen. Als die gelijk zouden eindigden, volgde er een barrage met partijen met versneld tempo.
Daarom heen werd het zogenaamde “vangnettoernooi” georganiseerd.
Het ging hier om een open toernooi waarin 12 ronden Zwitsers werden gespeeld met als ondergrens een rating van 2400. Ik was met 2410 de op een na zwakste speler.
De afvallers uit het knock-outtoernooi zouden toegevoegd worden in dit toernooi (steeds met een van te voren bepaald aantal punten). Het toernooi begon met een schokkende partij.
Christiansen – Karpov, Wijk aan Zee 1993
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. a3 La6 5. Dc2 Lb7 6. Pc3 c5 7. e4 cxd4 8. Pxd4 Pc6 9. Pxc6 Lxc6 10. Lf4 Ph5 11. Le3 Ld6??
12. Dd1
1-0
Dit was na een half uurtje al gepiept. De bordenjongen (die hadden ze toen nog) die het demonstratiebord bijhield zette het bordje “1-0” op de tafel. Iemand van de perskamer die even het podium opliep zag dat bordje staan bij het bord van Karpov en zei tegen de desbetreffende bordenjongen dat hij daar snel een ander bordje, namelijk met “½ – ½” van moest maken. Een ex-wereldkampioen kon toch onmogelijk in een half uurtje verloren hebben?
Toen een andere aanwezige de desbetreffende persfunctionaris er fijntjes op wees dat het toch echt “1-0” was geworden, liep de man tweemaal terug en speelde hij de partij na om te kijken of het wel echt gebeurd was. Karpov won de tweede partij, maar had in de barrage de grootste moeite om Christiansen van zich af te schudden. Dat lukte uiteindelijk en toen dat eenmaal gebeurd was, won Karpov later ook het toernooi!
Christiansen kwam zodoende in het “vangnettoernooi” terecht en daar ging het hem niet helemaal voor de wind. Langzaam zakte hij omlaag in het klassement totdat hij de laatste ronde tegen ongetekende moest, daarover straks meer.
Tijdens het toernooi zaten de spelers in hetzelfde hotel. Op een bepaalde avond was een aantal spelers bezig met het spelen van spelletjes. Schakers zijn (meestal) spelletjesgek. Op een tafel werd gebridged, op een andere tafel werd Risk gespeeld. Ik zat met de Engelse grootmeester Julian Hodgson naar een schaakstelling te kijken. Een paar andere grootmeesters, zoals de Amerikaan Christiansen, de Duitser Lobron en de voormalige Tsjech Hort kregen ook belangstelling voor deze stelling.
Na verloop van tijd kwam ook Loek van Wely langs en hij begon zich ook te bemoeien met de analyse. Na afloop liet hij een partij zien die hij vlak daarvoor in een ander toernooi gespeeld had. "Een curieuze partij", zei hij erbij om onze nieuwsgierigheid aan te wakkeren.
Robovic – Van Wely, München 1993
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. Lb5+ Ld7 4. Lxd7+ Pxd7 5. 0-0 Pgf6 6. Te1 e6 7. a4 Le7 8. c3 0-0 9. Pa3 Tc8 10. d3 a6 11. h3 Dc7 12. Lf4 Tfd8 13. Ph2 b6 14. Pg4 Dc6 15. Pxf6+ Pxf6 16. Te3 b5 17. axb5 axb5 18. Tg3 Kh8 19. Lg5
Dit is het begin van de verwikkelingen.
19… c4 20. Pc2 h6 21. Ta7
Zwart staat erg goed en lijkt met zijn volgende zet de partij te kunnen beslissen. De tegenstander komt met een absurd, misschien zelfs krankzinnig antwoord.
21. … cxd3 22. Lxh6 gxh6 23. Txe7 dxc2 24. Df3!?
Hij laat zwart gewoon een nieuwe dame bijhalen om zijn aanval kracht bij te zetten.
24. … c1D+ 25. Kh2
De kritieke stelling in de partij. Zwart heeft twee dames maar de witte dreigingen zijn aanzienlijk.
‘Welke zet moet zwart spelen’, vroeg Van Wely aan het aanwezige grootmeestergilde.
Diverse zetten werden voorgesteld maar ook meteen weer verworpen.
Na bijna een half uur, toen iedereen het bijna wilde opgeven, kwam Karpov toevallig ook even voorbij. Hij keek enkele seconden naar de stelling en gaf onmiddellijk aan welke zet zwart moest spelen.
De omstanders keken verbijsterd toe dat de ex-wereldkampioen in zo’n kort tijdsbestek zag wat de juiste zet was, maar meer nog dat hij ook alle cruciale varianten had meegenomen in zijn overwegingen!
De zet die hij aangaf, had ook een van de grootmeesters geopperd maar zijn collega’s hadden zijn voorstel om zeep geholpen. Maar Karpov was niet te vermurwen. Hij sloeg de ‘weerlegging’ vrijwel à tempo van tafel toen iemand hem probeerde te corrigeren.
Het werd nog erger. Karpov vroeg aan Van Wely: “This is your game?”
Waarop Van Wely zei: “Yes, it’s my game.” Het korte gesprekje ging ongeveer als volgt verder:
Karpov: “You played this move?”
Van Wely: “No, I didn’t.”
Karpov verbaasd: “You didn’t? Ah, you were in timetrouble?”
Van Wely: “No, I was not.”
Karpov helemaal verbaasd: “You were not in timetrouble and you didn’t find this move? How can you not find this move?”
Waarop hij hoofdschuddend wegliep om zoveel onbegrip. De aanwezigen keken hem vol bewondering na en begrepen nu ineens waarom hij tien jaar lang de enige was die tegen Kasparov opgewassen was en vrijwel nooit mat was gegaan tegen de grootste aanvalskunstenaar ter wereld. Hodgson was verrukt over wat hij hier had meegemaakt”. Nu weten we wat voor hoog niveau die twee K’s hebben”, zei hij.
Even wat varianten:
25. … Ph5!!
1) 26. Dxh5 Df4 27. Txf7 De8!! Deze zet is essentieel voor de verdediging, maar Karpov schudde hem zo uit zijn mouw;
2) 26. Dxf7 Dxe4 27. Dxh5 Deb1 28. Tg4 Tf8 29. Tg6 Dg1+ 30. Kg3 Dxf2+ 31. Kh2 Dbg1#
In de partij ging Van Wely niet direct mat maar wel ten onder.
25. … Pg4+? 26. Txg4 f5 27. Tgg7
27… D1xc3 Ook geen alledaagse zet. 28. bxc3 Dxc3 29. Th7+ Kg8 30. Dh5 Df6 31. exf5 exf5 32. Txh6 Dxe7 33. Th8+ Kg7 34. Th7+ Kf8 35. Th8+ Kg7 36. Th7+ Kf8
Op 36. … Kg8 volgt 37. Dg6+ Kf8 38. Th8#.
37. Dxf5+ Ke8 38. Dh5+ Kf8 39. Df5+ Ke8 40. Th8+
1-0
Ik had een desastreus begin meegemaakt: begonnen met ½ uit 8 geloof je bijna niet meer dat je nog een beetje kan schaken. Het halfje had ik behaald tegen een andere Nederlandse meester (Gert-Jan de Boer) door een totaal verloren paardeindspel nog remise te maken.
Maar ineens begon ik punten te maken en op het eind won ik met mijn score van 3½ uit 12 zelfs nog Elopunten. Dat gebeurde ook omdat ik Christiansen wist te verschalken in de laatste ronde. Dezelfde speler die in 12 zetten van Karpov had gewonnen!
Grooten – Christiansen, Wijk aan Zee 1993.
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 Lb4+ 4. Pbd2 b6 5. a3 Lxd2+ 6. Lxd2 h6 7. e3 Lb7 8. Ld3 O-O 9. Dc2 c5 10. dxc5 bxc5 11. b4 d6 12. O-O Pbd7 13. Tad1 Dc7 14. Lc3 cxb4 15. axb4 Tfc8 16. Db2 Tab8 17. Da1 e5 18. Ph4 Le4 19. Pf5 Lxf5 20. Lxf5 Dxc4 21. Tc1 Db5 22. f4 Db6 23. Tf3 exf4 24. Te1 Txc3 25. Dxc3 Pe5 26. Tff1 Pc6 27. b5 Pe7 28. Ld3 fxe3 29. Kh1 Ped5 30. Dc6 Dd8 31. Le2 De7 32. Lf3 Pf4 33. Dc4 De5 34. Lc6 Pe6 35. De2
35… a6 Hij gokt teveel. 36. bxa6 Pd4 37. a7 Tf8 38. Da6 Pg4 39. g3 Dh5 40. h4 Pf2+ 41. Kg2 Pf5 42. a8D Dg4 43. Dxf8+ Kxf8 44. Da8+ Ke7 45. Txe3+ 1-0
O ja, toen hij opgaf zei hij met een grote zucht: “This is the complete bottom!”
