Vechtschaak in laatste ronde
NK Algemeen
Het toernooi zit erop. De kampioenen waren gisteren al bekend, dus de spanning was er eigenlijk af vanaf. Dat neemt niet weg dat er geen strijd geleverd werd. Oud-kampioen Jan Smeets was met wit namelijk van plan om drievoudig kampioen Anish Giri nog eens flink aan de tand te voelen. Dat deed hij natuurlijk met de gedachte dat hij zelf een uiterst ongelukkig toernooi had gespeeld. En dat kon hij besluiten door Giri een nederlaag te bezorgen. Al snel kwam er een eindspel op het bord, waarin wit wat prettiger stond. Zwart kon niet zoveel doen, wit bezat wat meer ruimte. Maar Giri was helemaal niet van plan om aan een feestje van Jan Smeets mee te werken. Zwart offerde een pionnetje om een meerderheid op de damevleugel te creëren. Daarmee wist hij het witte voordeel grotendeels te neutraliseren. Een nieuwe doorbraak ging vergezeld van een remise-aanbod, dat door Smeets werd aangenomen.
In de slotstelling staat zwart actief genoeg om het ‘halve’ pionnetje dat hij heeft ingeboet te kunnen compenseren. Giri heeft opnieuw laten zien dat hij momenteel Nederlands sterkste schaker is. Het feit dat Loek van Wely en Sergej Tiviakov niet aanwezig waren, doet daar niets aan af. Met een score van 6 uit 7, een vol punt voor op de gedeelde nummers twee, Ivan Sokolov en Erwin l’Ami, werd duidelijk dat hij dit toernooi superieur was. Door de remise in de laatste ronde kwam Smeets in elk geval van de laatste plaats af, die nu gedeeld werd door het trio Dimitri Reinderman, Sipke Ernst en Robin Swinkels.
Eerstgenoemde van dit driemanschap speelde een kleurloze remise tegen Robin van Kampen. Wit leek aanvankelijk voordeel te hebben vanwege het bezit van veld d5. Maar dat bleek maar een marginaal voordeeltje te zijn. Reinderman verdedigde zich nauwkeurig en toen hij zijn stukken op goede velden dreigde te krijgen, werd de vrede getekend.
De andere twee, Sipke Ernst en Robin Swinkels gingen ten onder tegen respectievelijk Ivan Sokolov en Erwin l’Ami. Ernst bediende zich van de Snake-Benoni (zie mijn artikelenreeks over de Benoni). Door wat passief spel kreeg Sokolov al snel een riante stelling, vooral omdat zwart zijn koningsstelling danig had verzwakt. Nadat Ernst een kans op tegenspel miste, werd spoedig duidelijk dat hij een zware pijp te roken kreeg. Sokolov is een ware meester in het voeren van een koningsaanval, zoals hij dit toernooi vaker heeft kunnen demonstreren. Deze bijzondere vaardigheid mocht hij ook nu etaleren: zwart ging ten onder aan het zwakke punt f7. In de slotstelling grijpen de witte stukken beslissend in.
Erwin l’Ami doet dat op een geheel andere manier. Het is zijn gewoonte om vanuit de opening kleine voordeeltjes te vergaren. Tegen Robin Swinkels lukte het hem om de tegenstander na flink wat stukkenruil op te zadelen met een paar geïsoleerde pionnen. Er ontstond een toreneindspel waarin wit aanvankelijk een pion voor kwam. Die won Swinkels terug, maar ondertussen was zijn toren nogal ver verwijderd van het nieuwe gevaar: de witte a-pion. Omdat de zwarte koning ook nog afgesneden was, wits toren elk moment de ideale opstelling achter de vrijpion kon innemen en omdat de zwarte toren wat verdwaald was, kon het punt al bijna genoteerd worden. Toen Swinkels afwikkelde naar een pionneneindspel, bleek de verst verwijderde vrijpion – zoals dat in vaktaal heet – beslissend. Een fraaie technische prestatie van L’Ami die zo in de leerboekjes kan.
Daarmee kwamen Sokolov en L’Ami op gelijke hoogte, allebei op 5 punten. Hun toernooi verliep vrijwel identiek. Ze verloren allebei van Giri, speelden remise tegen elkaar en tegen Robin van Kampen en wonnen de rest. Als we dan de onderlinge partij nog even in herinnering brengen, waarin Sokolov meerdere kansen op de overwinning liet liggen, mogen we hem als morele winnaar van de tweede/derde plaats aanwijzen. Maar daar zal hij niet veel voor kopen!
Sokolov, Ivan – Ernst, Sipke
1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 e6 4. Pc3 exd5 5. cxd5 Ld6
De Snake Benoni, een obscure speelwijze door zwart.
6. Pf3 O-O 7. Lg5 Te8 8. e3 Lf8
Als je zou denken dat zwart zomaar wat doet, dan is dat een vergissing. Niemand minder dan topspeler Gashimov bedient zich graag van deze speelwijze. [8… Lc7 is eigenlijk de basisgedachte achter deze variant. De loper kan op a5 ingezet worden als stoorzender.]
9. Le2 d6 10. Pd2
10. O-O kwam voor in de drie partijen van Gashimov, namelijk die tegen Drozdovskij in 2009, tegen Morozevich ook in 2009 en tegen Gurevich in 2010.
10… Pbd7
10… a6 11. a4 Pbd7 had Sipke Ernst zelf nog op bord gehad tegen Migchiel de Jong in 2011.
11. O-O a6 12. a4 b6
Nooit eerder gedaan en waarschijnlijk ook niet voor herhaling vatbaar. Het lijkt nogal traag. 12… g6 is door Gashimov tegen Drozdovskij gespeeld. 12… Tb8 is het meest gebruikelijke antwoord.
13. e4 Tb8 14. h3
Het standaardplan is 14. f4 maar na 14… Dc7 lijkt het nog te gaan voor zwart, hoewel tegenspel ver te zoeken is.
14… h6 15. Lh4
15… g5
Dat is wel heel drastisch. Zwart wil ten koste van alles het initiatief grijpen en ook de controle over de zwarte velden. Dat hij hiermee de witte velden onherstelbaar verzwakt neemt hij kennelijk op de koop toe.
16. Lg3 Pe5 17. f4
Dat is een opmerkelijke voortzetting. Sokolov gunt zwart het sterke veld e5 (het paard kan na ruil op f4 nooit meer door pionnen verdreven worden), maar de f-lijn en de verzwakte koningsstelling wegen daar zonder meer tegenop.
17… gxf4 18. Txf4 Pg6
In aanmerking kwam 18… Lg7.
19. Tf2 Pd7
Hij wil graag het andere paard op het veld.
20. Pc4
Het beviel Sokolov niet dat zwart na 20. Df1 de actieve repons 20… Dg5 21. Lg4 Pde5 bij de hand heeft, maar ook hier staat wit riant.
20… Pde5 21. Pxe5 Pxe5 22. Kh1 Dg5 23. Lf4 Dh4 24. Df1 Lg7 25. Lh2
Dit opent de f-lijn; onder omstandigheden gaat pion a6 hangen. Een typische Benoni-manoeuvre is hier 25. Ta3!? om een torenwissel naar de koningsvleugel voor te bereiden. Ook dat lijkt me sterk.
25… Ta8
Als dit moet, ziet er het somber uit voor zwart, maar ik zie geen bruikbaar alternatief.
26. Ta3!
Nu komt Sokolov alsnog met de aangekondigde actie.
26… Ta7 27. Tb3 Dd8
28. Pb1!
Het paard doet een stapje terug. Het maakt om te beginnen de torenwissel mogelijk, en daarbij komt het paard beter op d2 te staan, waarmee het de belangrijkste verdediger (het paard op e5) kan afruilen.
28… c4 29. Lxc4?!
Dit begrijp ik niet helemaal. [Het lijkt mij dat 29. Tg3! veel sterker is.]
29… b5?!
Ernst blijft scherp spelen, maar er was een gezond alternatief voor handen. Zwart kon wat tegenspel ontwikkelen met 29… Pxc4 30. Dxc4 Tc7 31. Df1 [Ook na 31. Dd3 Tc1+ 32. Tf1 Txf1+ 33. Dxf1 Txe4 wint zwart de pion terug en het lijkt erop dat de stelling houdbaar is.] 31… Txe4 en ook hier is zwart terug in de partij.
30. Le2
De beste reactie. Waarschijnlijk heeft hij gehoopt op 30. axb5 Pxc4 31. Dxc4 axb5 32. De2 Ta1 33. Tf1 f5.
30… bxa4 31. Ta3 Db6 32. Txa4 Dxb2
Zwart heeft zijn zinnen op deze afwikkeling gezet, maar wit kan hier simpel materiaal winnen.
33. Lh5
Sokolov richt meestal het vizier op de vijandelijke koning. Met 33. Lb5! profiteert wit van de kwetsbare zwarte stukken.
33… Db6 34. Pd2
Hij houdt nog even de druk op de ketel. Nu was 34. Lxe5 Txe5 35. Lxf7+ ook al vrijwel winnend.
34… Ld7
Het is niet aanlokkelijk om verder te gaan met het uiterst passieve 34… Tf8 want na 35. Pc4! staat wit ook fantastisch.
35. Pc4
35… Db8?
Dit verliest onmiddellijk. Relatief beter is 35… Pxc4 maar na 36. Lxf7+ Kh7 37. Txc4
[37. Lxe8? Pe3! is nog onduidelijk.] 37… Lb5 heeft wit het fraaie 38. Tf6! en hij krijgt een geweldige aanval.
36. Lxe5
Zeer sterk. Wit geeft zijn mooie loper op om binnen te komen met zijn stukken.
36… Lxa4
Met volle maag ten onder, is de bekende slogan. [Ook na 36… Lxe5 37. Txf7 Lxa4 38. Pxe5 Txe5 schudt wit een onweerstaanbare koningsaanval uit zijn mouw. [38… dxe5 39. Df6] 39. Df6 Tg5 40. Lg6 en de matdreigingen zijn alleen te pareren met grote materiële verliezen.]
37. Lxg7 Kxg7 38. Txf7+
Zwart gaf het op vanwege 38. Txf7+ Txf7 [38… Kg8 39. Df6 gaat ook mat.] 39. Dxf7+ Kh8 40. Df6+ Kh7 41. Lg6+ Kg8 42. Df7+ Kh8 43. Dh7#.
1-0
Wit staat beter vanwege de zwakke pionnen van zwart. Met zijn volgende zet weet L’Ami nog meer aan te tasten.
30. e4! fxe4
Misschien was 30… f4 de minste van alle kwaden.
31. Txe4
Nu zit zwart met drie geïsoleerde pionnen.
31… h5 32. Tde2 Tb6 33. h4 g6 34. f3 Ta8 35. Te5 Tc8 36. Tc2
36… c4
Zo wordt er meer aangetast. Misschien dat passieve verdediging loont in dit geval: 36… Tb5 37. Te4 Ta8 38. Tcc4 en dan nu natuurlijk wel actief: 38… Tab8.
37. Ta5 c3 38. Txc3 Txc3+ 39. bxc3 Tb3 40. Txa4 Txc3+
Wit heeft (tijdelijk) een pion gewonnen, maar belangrijker is dat hij een vrije a-pion heeft verworven. Het enige is dat zijn toren verkeerd staat. Als die erachter kan komen, is de winst verzekerd.
41. Kb2 Td3 42. Tc4
Wit verbetert zijn toren en en passant dekt hij g2.
42… Td2+ 43. Tc2 Td4
Pion h4 is van ondergeschikt belang.
44. Kb3! Txh4 45. a4
De stelling is nu al onhoudbaar. Wit kan elk moment zijn toren achter de vrijpion spelen, maar daar wacht hij mee tot een geschikt moment. Op dit ogenblik snijdt hij namelijk de zwarte koning af.
45… Kd6
Er is geen adequate verdediging meer. Wit wint omdat hij straks zijn toren achter de eigen a-pion kan krijgen. De zwarte toren moet er een keertje voor om de pion te blokkeren en dan is er een ‘veredeld’ pionneneindspel ontstaan. Zwart wordt echter in tempodwang gebracht omdat zijn toren nooit mag spelen, de witte daarentegen heeft genoeg tempi. Een voorbeeld: 45… Th1 46. a5 Ta1 47. Ta2 Tb1+ 48. Kc3 Tc1+ 49. Kd3 Td1+ 50. Ke4 Td7 51. a6 Ta7 52. Ke5.
46. a5
De pion wordt zo snel mogelijk naar voren gespeeld en de zwarte toren ondervindt grote problemen om hem af te stoppen.
46… Th1
Het maakt niet uit wat zwart speelt, maar dit gaat heel snel mis. Ook na 46… Tf4 47. a6 Tf8 48. a7 Ta8 49. Ta2 Kc5 50. Kc3 wint wit omdat hij de toren achter de vrijpion heeft.
47. a6! Ta1 48. Ta2
Zo komt de toren achter de vrijpion.
48… Txa2
Ook 48… Tb1+ 49. Kc4 Tc1+ [Het alternatief 49… Tb8 50. a7 Ta8 51. Kb5 Kc7 52. Ka6 is helemaal uit.] 50. Kd4 Tc8 51. a7 Ta8 52. Ta6+ Kd7 53. Ke5 wint simpel.
49. Kxa2
De essentie van dit eindspel. Wit heeft de zogenaamd ‘verst verwijderde vrijpion’ overgehouden. De zwarte koning moet daar naartoe, maar vervolgens wandelt de witte koning naar de andere vleugel en plukt daar zwarte pionnen van het bord. Het resterende eindspel is eenvoudig voor wit gewonnen.
49… Kc6 50. Kb3
Opgegeven. Een mogelijke winstvoering verloopt als volgt: 50. Kb3 Kb6 51. Kc4 Kxa6 52. Kc5 Kb7 53. Kd6 g5 54. Kxe6 g4 55. fxg4 hxg4 56. Kf5 g3 57. Kg4 Kc6 58. Kxg3 Kd6 59. Kf4 Ke6 60. Kg5 Kf7 61. Kh6 Kg8 62. Kg6 Kf8 63. g4 Kg8 64. g5 Kf8 65. Kh7 enzovoort.
1-0
De uitslagen:
De eindstand na zeven ronden:
Alle partijen, voorzien van analyses en aantekeningen, in de viewer:
NK Dames
De nieuwe kampioene tegen de veelvoudige oud-kampioene. Dat stond op het menu voor de laatste ronde. Tea Lanchava mocht blij zijn dat ze al zeker was van de titel, want een ontketende Zhaoqin Peng ging er met wit nog eens flink voor zitten. Peng staat erom bekend dat ze geen cadeautjes weggeeft. Tenminste niet op het schaakbord.
Als Lanchava gedacht had dat er met een korte remise afscheid genomen kon worden van dit toernooi, kwam ze bedrogen uit. De Leningradervariant van het Hollands, waarmee ze eerder dit toernooi succesvol was, bleek toch wat te rammelen tegen de aanpak die Peng had gekozen. Al snel kreeg wit voordeel, helemaal toen zwart een pion kwijtraakte. En niet zomaar een pion, een ‘halve centrumpion’. En zo’n voordeeltje verzilveren is Peng wel toevertrouwd. Ze zorgde er eerst voor dat zwart geen enkel actief plan meer had en begon toen aan een langzame manoeuvreerfase, waarin ze haar stukken naar de juiste velden probeerde te spelen. Lanchava moest toezien hoe zij in de tang werd genomen zonder dat er ook maar een spoor van tegenspel viel te bespeuren. Na een nieuwe onnauwkeurigheid werd een tweede pion belegerd en toen die veroverd was, kon het punt eigenlijk wel geteld worden voor Peng. Lanchava probeerde nog wat, maar dat liep allemaal op niets uit, waardoor ze toch nog met haar enige nederlaag geconfronteerd werd. Voor Peng werd dit kampioenschap een deceptie na dertien keer kampioen te zijn geweest. Ze verloor de belangrijke eerste partij van Lanchava en wist in de minimatch tegen Anne Haast niet verder te komen dan twee remises. Dat ze de laatste ronde nog van de nieuwe kampioene wist te winnen, zal een schrale troost geweest zijn.
Voor Lanchava was het een fantastisch resultaat, want dat ze al jaren tot de top van het Nederlandse schaak behoort, is duidelijk. De partij tussen Martine Middelveld en Anne Haast eindigde – niet zonder dat strijd geleverd werd – in remise. Het Wolgagambiet werd geweigerd door wit en er ontstond een wat ondoorzichtige strijd die gekenmerkt werd door een witte pion op b5. Middelveld leek wat prettiger te staan, maar Haast verdedigde zich geschikt en toen een zetherhaling door beide speelsters niet goed uit de weggegaan kon worden, kwamen zij remise overeen. Daarmee werd Anne Haast derde en moest Middelveld met de laatste plek genoegen nemen. Gezegd moet worden dat Anne alleen van Lanchava verloor (in een partij die ze net zo goed had kunnen winnen) en de rest van de partijen op remise hield. Middelveld mocht alleen twee remises tegen Haast noteren, voor het overige kregen ze nullen te incasseren. Maar met het vertoonde spel mag ze wellicht hoop koesteren voor de toekomst.
Peng, Zhaoqin – Lanchava, Tea
1. d4 f5 2. c4 Pf6 3. Pc3 g6 4. g3 Lg7 5. Lg2 O-O 6. Ph3 d6 7. d5 a5
De specialisten spelen hier 7… c6 of meteen 7… Pa6.
8. O-O Pa6 9. Pf4 Pc5 10. Le3
10… g5
Een wat frivool plan. 10… Pg4 11. Ld4 Pe5 is een plausibele variant voor zwart.
11. Lxc5
Een sterke ruil.
11… gxf4
Lanchava probeert er iets van te maken. 11… dxc5 12. Pd3 werd gespeeld in Blagojevic-Kontic, 2007.
12. Ld4
12… Lh6?
Dit kost gewoon een pion en daar kan zwart niets tegenover stellen. Ik weet niet wat Peng van plan was na 12… fxg3 maar mij lijkt 13. fxg3!? zeer interessant. Pion f5 wordt een groot doelwit nu.
13. Dd2! Ld7 14. gxf4 c5 15. Lxf6
Ook in aanmerking komt 15. dxc6 Lxc6 16. Pd5 met groot tot beslissend voordeel.
15… Txf6 16. Kh1 Kh8 17. Tg1 Lg7 18. Lf3 Th6 19. Tg2 Lf6
20. a4
Het winnen van zo’n stelling is een kolfje naar de hand van Peng. Zij doet de deur op slot op de damevleugel en zij bereidt daarna in alle rust de beslissende klap op de andere kant van het bord voor. Er volgt een manoeuvreerfase, waarin Peng haar stukken op voorbeeldige wijze weet te hergroeperen. Zwart kan niets ondernemen en moet gelaten afwachten hoe zij naar de rand van de afgrond wordt geduwd.
20… Th4 21. e3 b6 22. Tag1 Df8 23. b3 Df7 24. Pe2 Th3 25. Tg3 Th4 26. Pc1 Td8 27. Pd3 Df8 28. Pe1 Dh6 29. T1g2 Tf8 30. Dd1 Le8 31. Db1 Lg6 32. Le2 Dg7 33. Pf3 Tg4
Een klein grapje maar Lanchava kan niet voorkomen dat pion f5 ook nog verloren gaat.
34. Ld3 Txg3 35. Txg3 Dh6 36. Lxf5
Met twee pionnen meer voor wit is de partij voorbij.
36… Lh5 37. Le6
Dit was een mooi moment voor 37. Pg5 Lxg5 38. fxg5 Dg7 39. g6! en zwart kan opgeven.
37… Lxf3+ 38. Txf3 Lh4 39. Th3 Df6 40. Dg1 h5
Dit maakt het erger.
41. f5 Tb8 42. f4 Tf8 43. e4
Tegen de dreiging e4-e5 gevolgd door stukverlies, valt niets meer te doen. Maar de kersverse kampioene wenst niet meteen de handdoek in de ring te werpen.
43… Db2 44. Txh4 De2 45. Da1+ Tf6 46. Th3 Dxe4+ 47. Kg1 Kg7 48. Tg3+ Kh6 49. Df1 h4 50. Tf3 Dd4+ 51. Kh1 De4 52. Dg2 Kh7 53. Dg8+ 1-0
De uitslagen:
De eindstand na zes ronden:
Alle partijen, voorzien van analyses en aantekeningen, in de viewer:
