Was de speler (stom)dronken?
Was de speler (stom)dronken?
‘jumping to conclusions’
Mijn vorige artikel ging over de Franse soap. Er bestaat nog een voorval waarbij een Franse schaker een rol speelde. Het gaat om Vladislav Tkachiev. In Khanty-Mansiysk (Rusland) vertegenwoordigde hij Frankrijk op de Schaakolympiade 2010 om het wereldkampioenschap van landenteams. Hij deed dat met Maxime Vachier-Lagrave, Laurent Fressinet, Romain Edouard en Sébastien Feller.
In Kolkata (Calcutta, India, West-Bengalen) wordt van 1 tot 10 september 2009 het vierde Kolkata grandmaster open gespeeld. Het deelnemersveld bestaat uit 116 spelers, waarvan 35 grootmeesters en 28 internationaal meesters. Het totale prijzengeld bedraagt $ 20.000, waarvan $ 6.000 voor de winnaar.
Een van de deelnemers is Vladislav Tkachiev (2669). Van de deelnemers is hij de vierde met de hoogste rating. Op de wereldranglijst staat hij op dat moment 58. In 2009 is hij kampioen van Frankrijk geworden.
In Calcutta valt hij in de derde ronde in zijn partij tegen Praveen Kumar (2354) na de elfde zet in slaap. Pogingen om hem wakker te maken zijn vergeefs, en wanneer hij uiteindelijk in de avond opstaat vertelt men hem dat zijn vlag is gevallen en dat hij heeft verloren.
De media berichten wereldwijd dat Tkachiev (stom)dronken was.
Hierna geef ik de volgorde weer van verklaringen zoals die in de media zijn verschenen. Aan het eind geef ik mijn commentaar.
Een overzicht van paragrafen
1. Media: Tkachiev was dronken
2. Meld onjuiste gedragingen of beslissingen anoniem
3. De brief van Arthur Kogan
4. Het verweer van de hoofdscheidsrechter
5. De reactie van Nigel Short
6. De verklaring van Vladislav Tkachiev
7. Mijn commentaar
7.1 Het medicijngebruik
7.2 De reputatie van Tkachiev
7.3 De media
7.4 Eigenmachtig ingrijpen of ingrijpen op verzoek
7.5 Inwinnen advies lid commissie van beroep
7.6 De scheidsrechter als juffershondje
7.7 De opvatting van Gijssen
7.8 KNSB-Competitie 2008 – 2009
7.9 Wat moet een scheidsrechter doen?
7.10 De teamleider
1. Media: Tkachiev was dronken
Op ChessBase van 5 september 2009 staat een zeer kort verslag van de derde ronde van het Kolkata Open. Het bevat onder meer een kort krantenbericht uit India over Tkachiev.
‘Drunk chess star dozes off, concedes match at Kolkata Open’ kopt Indian Express. In ‘The Hindustan Times’ en ‘Express India’ verschijnen het bericht dat de Franse grootmeester Vladislav Tkachiev zo erg onder invloed was van alcohol dat hij nauwelijks op zijn stoel kon blijven zitten. Na elf zetten viel hij in slaap en legde zijn hoofd op de tafel. Pogingen om hem wakker te maken mislukten en de partij werd reglementair aan de tegenstander uit India toegekend wegens overschrijding van de bedenktijd van Tkachiev. De organisatoren gaven hem na afloop een waarschuwing, maar stonden hem toe deel te blijven nemen aan het toernooi.
Wanneer ‘The Guardian’, ‘Times on line’ en ‘The New York Times’ dit bericht overnemen volgen wereldwijd ontelbaar veel kranten. In Nederland Spits, De Telegraaf. En in het Parool schrijft Max Pam over de dronken Tkachiev. En ook schaakblogs melden het voorval, zoals Shaun Press, 9 september 2009: ‘Vladislav Tkachiev has got himself into trouble once more, this time for being too drunk to continue a game.’ In zo’n geval wordt tegelijk de lezers gemeld dat Tkachiev vaker in moeilijkheden is geweest. ‘This isn’t the first time Tkachiev has got into trouble at a chess tournament.’ aldus Press.
2. Meld onjuiste gedragingen of beslissingen anoniem
Op ChessBase van 5 september 2009 staat een aanvullend bericht van een anonieme ooggetuige die de volgende kritiek heeft op de hoofdscheidsrechter, prof. R. Anantharam:
‘De verschijning van Tkachiev, meer in coma dan dronken, tijdens de derde ronde op het 2009 Kolkata Open was voor iedereen die het kon zien, walgelijk. Anders dan de pijnlijke beweringen van de organistoren aan de pers, had bijna iedereen in de speelruimte last van zijn diepe roes. En dat was de oorzaak van de opwinding. Zijn gedrag was niet alleen zeer onheus jegens de sponsors, de organisatoren, de spelers en het publiek (waaronder een groot aantal kinderen) maar in het bijzonder jegens zijn tegenstander.
De hoofdscheidsrechter heeft de zaak helemaal verkeerd aangepakt. In de eerste plaats had hij nooit mogen toestaan dat verschillende spelers op ongeoorloofde wijze Tkachiev probeerden wakker te maken.
In de tweede plaats, en dat is zelfs nog erger, had de hoofdscheidsrechter absoluut niet het recht hem zelf proberen wakker te maken toen de Fransman nog maar over enkele minuten bedenktijd beschikte. Indien tijdens een gewone partij de scheidsrechter een speler erop wijst dat hij gaat verliezen wegens tijdsoverschrijding, is hij strafbaar wegens schending van ernstig professioneel gedrag. Het is moeilijk in te zien waarin op welk punt deze zaak hiervan verschilt.
Daarop probeerde de scheidsrechter zijn fout recht te praten door voor zijn handeling steun te zoeken tijdens de ronde bij de leden van de commissie van beroep. De leden van de commissie waren deelnemers en, liever dan gestoord te worden tijdens hun spel, gingen zij uiteraard met elk voorstel van de deskundige akkoord wiens taak het is dergelijke beslissingen te nemen. Niettemin, zoals een lid van de commissie van beroep later vertrouwelijk vertelde, zou hij sterk geadviseerd hebben Tkachiev niet wakker te maken als hem was verteld dat die dronken was (in plaats van ziek),’ aldus de anonieme ooggetuige, die zijn naam niet durft te vermelden uit vrees voor represailles uit de schaakwereld.
3. De brief van Arthur Kogan
Arthur Kogan uit Israel, die op dat moment in Spanje woont, heeft de volgende brief gestuurd naar de organisatoren van het toernooi, zie ChessBase 6 september 2009.
Geachte organisator,
Ik vond het jammer om het voorval te vernemen over mijn goede vriend grootmeester Tkachiev. Ik ken hem sinds mijn jeugd. Hij is iemand met een groot talent, is in de schaakwereld geliefd en is beroemd. Voor mijn verdrietige verhaal bied ik mijn verontschuldigingen aan de schaakliefhebbers en aan zijn vele fans. Maar tegelijkertijd vraag ik om begrip en hulp.
Sinds een aantal jaren heeft Vlad een drankprobleem vanwege een ernstige depressie en slechte Russische gewoontes (Wodka!). Echter, een tijd geleden is hij er met grote inspanning en met steun van zijn vrienden erin geslaagd de drank de baas te zijn (hij had geen keuze, grote gezondheidsproblemen)! Hij bewees dit door recent het Franse kampioenschap te winnen met een fantastisch resultaat en in grote stijl (ongeveer drie maanden zonder alcohol)! Ik was erg blij dat te vernemen en hoopte voor zijn hernieuwde, positieve loopbaan en de weg naar de top van het schaken waar hij werkelijk thuishoort (tweemaal was hij in de top acht van de wereldkampioenschappen!).
Doe hem alsjeblieft de groeten van mij en wens hem sterkte, en dat mag terugkomen als de Vlad van wie wij houden, en die ophoudt zichzelf in het openbaar te vernederen. Deze getalenteerde man verdient veel meer en het is duidelijk dat hij uw steun en begrip zal waarderen! Als een dokter nodig is of ander soort hulp zoals een vliegticket naar huis, zijn zijn beste vrienden en familie bereid alle kosten te delen. Dit alles is aan u. Ik hoop dat u mij wilt informeren. Vaak heb ik gestreden voor de waarheid en voor meer aandacht in het schaakspel, maar persoonlijk denk ik niet dat het in het voordeel is van het schaakspel dit soort zaken openbaar te maken in de wereldmedia.
Ik zou het op prijs stellen indien u deze zaak met een maximum aan aandacht wilt behandelen – begrijp dat de geschiedenis heeft geleerd wat er gebeurt als we de prestaties van schakers vergeten en deze verkeerd begrijpen …
Hoogachtend,
GM Arthur Kogan
4. Het verweer van de hoofdscheidsrechter
De kritiek van de anonieme getuige is voor de hoofdscheidsrechter aanleiding zich op ChessBase van 6 september 2009 als volgt te verweren:
‘In uw artikel schrijft u dat een van de deelnemers aan het toernooi heeft verklaard dat de hoofdscheidsrechter de Tkachiev-zaak verkeerd heeft aangepakt. Als hoofdscheidsrechter moet ik uitleggen wat ontbreekt in die verklaring. In de eerste plaats was er geen ongeoorloofde bijstand om Tkachiev wakker te maken. Zijn tegenstander, Praveen Kumar (rating 2354), riep mijn tussenkomst in met het verzoek dat hij wilde verder spelen. Hij zei dat hij de kans niet wilde missen om tegen zo’n speler met een hoge rating (2669) te spelen. En verzocht mij hem wakker te maken. Toen de topspeler Mamedyarov Shakhriyar, tevens lid van de commissie van beroep, nadat hij zijn zet had gedaan, een wandelingetje maakte in de speelzaal, legde ik hem de zaak uit en hij bood zelf aan Tkachiev wakker te maken. Dit is wat er is gebeurd.’
Ten overvloede verwijst de hoofdscheidsrechter ter ondersteuning van zijn handelwijze nog naar de vraag van Dave Burtonshaw uit Londen aan Gijssen, en het antwoord van Gijssen daarop, vgl. Gijssen, februari 2000, ‘What shall we do with a sleeping player?
‘De vraag van Burtonshaw luidt als volgt:
In Engeland hoort een speler plotseling zijn tegenstander snurken. Deze is in slaap gevallen. Een teamgenoot port hem wakker en zo wordt de partij vervolgd. De speler heeft niet de tussenkomst ingeroepen van de scheidsrechter. Hij stelt Gijssen de volgende vraag: ‘Is het wakker maken van de teamgenoot of de bemoeienis zoals de teamgenoot dat heeft gedaan, een ongeoorloofde zet of staat het gelijk aan het vallen van de vlag?’ aldus Dave Burtonshaw.
Het antwoord van Gijssen: Artikel 13.6 luidt: ‘De arbiter mag een speler niet informeren dat zijn tegenstander een zet heeft voltooid of dat de speler zijn klok niet heeft ingedrukt.’ En artikel 13.7 luidt: ‘Toeschouwers en spelers van andere partijen mogen niet praten over of zich bemoeien met een partij’. De vraag is of het wakker maken van een slapende speler gelijk staat aan het bemoeien met een partij? Ik kan me voorstellen dat sommige mensen die opvatting hebben. Maar ik kan me ook voorstellen dat een snurkende speler zijn tegenstander hindert. De enige manier om hier een eind aan te maken is de speler wakker te maken. Maar om serieus te zijn, ik geloof niet dat het een probleem is een slapende speler wakker te maken. Ik, bijvoorbeeld, zou het nooit iemand kwalijk nemen wanneer hij een slapende speler wakker maakt,’ aldus Gijssen, februari 2000, ‘What shall we do with a sleeping player?’
Anantharam ondertekent zijn verweer met:
R. Anantharam, hoofdscheidsrechter – Kolkata Open
R. Anantharam is een gepensioneerd hoogleraar in de chemie. Hij is lid van de FIDE-commissie voor indelen op Zwitsers
Hij is hoofdscheidsrechter geweest op
– het wereldkampioenschap schoolschaak Singapore 2008
– het individuele kampioenschap voor Azië 2005
– het jeugdkampioenschap Azië 2007,2008 and 2009
– het jongerenkampioenschap Azië 2009
en plaatsvervangend hoofdscheidsrechter op het wereldjeugdkampioenschap in Vietnam 2008
en technische official op het World Mind Sports, Beijing 2008’
5. De reactie van Nigel Short
Een van de deelnemers aan dat toernooi is Nigel Short. Op ChessBase van 8 september 2009 reageert hij op de verklaring van de hoofdscheidsrechter:
‘Moet men een slapende schaker wakker maken?
Professor R. Anantharam is een zeer vriendelijke man, maar het is moeilijk te begrijpen hoe zijn gedrag tijdens de beruchte ‘dronken Tkachiev partij’ overeenkomt met de FIDE-regels. In zijn poging om zich van alle blaam te zuiveren, haalt hij twee regels aan uit de FIDE-regels, te weten artikel 13.6 en 13.7.
13.6 (…) De arbiter mag een speler niet informeren dat zijn tegenstander een zet heeft voltooid of dat de speler zijn klok niet heeft ingedrukt.
13.7. Toeschouwers en spelers van andere partijen mogen niet praten over of zich bemoeien met een partij. (…)
Deze regels laten precies zien waarom niemand zich mocht bemoeien met de slaap van Tkachiev. De poging van professor Anantharam zijn gedrag te rechtvaardigen berust niet op de FIDE-regels, maar kennelijk op het antwoord dat Geurt Gijssen geeft op een vraag van Dave Burtonshaw in zijn column van februari 2000. De vergelijking is dwaas. De Tkachiev-zaak verschilt wezenlijk van die van de Burtonshaw-zaak: Tkachiev was niet alleen in slaap gevallen, maar hij was stomdronken. Dit is natuurlijk de kern van de zaak.
Anders dan de arme tegenstander van Burtonshaw die door onoplettendheid in slaap viel (en die zo nu en dan snurkte – anders dan Tkachiev – en daardoor andere spelers hinderde waardoor hij moest worden wakker gemaakt), was de kampioen van Frankrijk in een zelf gekozen, bijna coma toestand gekomen. Hij moest nog net niet overgeven op zijn tegenstander. Het is dan ook moeilijk om een nog duidelijker overtreding te bedenken van artikel 12.1 van de FIDE-regels, het gedrag van de spelers.
12.1 De spelers dienen zich te onthouden van handelingen waardoor het schaakspel in diskrediet wordt gebracht.
De straffen (buitengewoon variërend in zwaarte) voor deze overtreding zijn:
a. een waarschuwing
b. vermeerdering van de bedenktijd van de tegenstander
c vermindering van de bedenktijd van de in overtreding zijnde speler
d. de partij verloren verklaren
e. vermindering van de punten in de partij, gescoord door de in overtreding zijnde speler
f. vermeerdering van de punten in de partij, gescoord door de tegenstander van de in
overtreding zijnde speler tot het maximum beschikbare aantal punten in deze partij
g. een speler uitsluiten van het toernooi
Gelet op de ernst van de overtreding was de straf onder g de meest geschikte reactie. Inderdaad, waarom bestaat zo’n voorziening als het niet in een geval als dit wordt gebruikt? Gedurende vele jaren heb ik bij vele gebeurtenissen spelers gezien die er tijdens een partij beroerd uitzagen, maar ik heb nog nooit iemand gezien, zelfs niet dicht in de buurt, die zo dronken was als Tkachiev. Sommigen vonden zijn gedrag geestig, maar vele anderen vonden het onwaardig en walgelijk. Zijn gedrag was voor de vele aanwezige kinderen een schokkend voorbeeld. Als we verwachten dat schaken beschouwd moet worden als een sport (en we moeten niet vergeten, het voorval heeft gezorgd voor wereldwijde publiciteit) is het gewenst harde maatregelen te nemen in gevallen als deze.
Professor Anantharam vermeldt dat toen Shakhriyar Mamedyarov (een lid van de commissie van beroep) rondliep hij Mamedyarov benaderde en dat Mamedyarov zelf had aangeboden Tkachiev wakker te maken. Dit wekt de indruk dat het ging om een toevallige, spontane handeling. Dat is niet zo: professor Anantharam wendde zich tijdens zijn ronde in ieder geval tot een ander lid van de commissie van beroep om zo steun te krijgen voor zijn positie. Laten we niet vergeten dat deze mensen druk bezig waren met hun partij en de FIDE-regels niet bij de hand hadden. Voor zover mij bekend was geen van hen op de hoogte, dat het bemoeien met de partij in strijd was met de FIDE-regels (artikelen 13.6 en 13.7). Verder heeft niet alleen Mamedyarov, maar hebben ook verschillende anderen geprobeerd Tkachiev wakker te maken. Als dit niet werd gedaan op uitdrukkelijk verzoek van de hoofdscheidsrechter, was het in ieder geval met zijn stilzwijgend goedkeuren. Zoals professor Anantharam terecht heeft verklaard was er eigenlijk een goede reden om Tkachiev wakker te maken, omdat zijn rumoer met zijn dronkenschap iedereen stoorde. Echter, dit had gedaan moeten worden om hem te straffen en hem uit de speelzaal te verwijderen, niet om hem bijstand te verlenen.
Tot slot, een persoonlijke noot: ik heb tijdens vele gelegenheden genoten van het onderhoudende gezelschap van Vladislav Tkachiev. Hij is levendig en geestig als hij niet dronken is. Wat hij doet in het gezelschap van zijn vrienden op zijn eigen kamer, is zijn eigen keuze en zijn eigen zaak. Echter, als hij het schaakspel wereldwijd in diskrediet brengt, zoals hij zeker heeft gedaan, moet een voorbeeld worden gesteld,’ aldus Nigel Short.
6. De verklaring van Vladislav Tkachiev
Op ChessBase Vladislav schrijft Tkachiev op 15 september 2009: ‘Problemen met gezondheid en het acclimatiseren’
‘Beste lezers van ChessBase,
Graag wil ik het laatste voorval uitleggen dat op het toernooi in Calcutta is gebeurd en waarbij ik betrokken was. Vanaf het begin van het toernooi kreeg ik last van gezondheidsproblemen en het acclimatiseren. Daarvoor kreeg ik sterke medicijnen, die uiteraard invloed hadden op de mogelijkheid tot spelen.
Ik wil mijn waardering uitspreken voor de Aljechin schaakclub en hun gastvrijheid om zo’n toernooi te organiseren van zo’n hoog niveau. En, ik wil de media bedanken die deze brief hebben gepubliceerd.
Hoogachtend,
Vlad Tkachiev’
Op ChessBase verschijnen achttien reacties.
7. Mijn commentaar
7.1 Het medicijngebruik
De verklaring van Tkachiev doet mij denken aan de negende ronde van het wereldkampioenschap in Brissago op 9 oktober 2004. Het betreft de korte remisepartij van Leko – Kramnik bestaande uit zestien zetten, waarin Kramnik voorafgaande aan de partij een pijnstillend middel had genomen. Tijdens de partij kon hij zijn ogen niet meer openhouden. Na het aanvaarden van remise kon Kramnik niet meer op zijn benen staan van de slaap: de secondanten van Kramnik moesten hem letterlijk de auto indragen, vgl. mijn artikel ‘Ook de vereniging van beroepsschakers weet geen oplossing’, paragraaf 7.
Zie: www.xs4all.nl/~pijpersh/nl/schaakrecht/pdg/schaakrecht_pieter_138.html
De organisatoren in Calcutta schrijven over het slapen van Tkachiev, en hun reactie is mild. De hoofdscheidsrechter schrijft niet over dronkenschap, maar over iemand die in slaap is gevallen. Bovendien hebben de hoofdscheidsrechter en de organisatoren uiteraard Tkachiev na afloop gesproken, en hebben zij bij hem geen alcohollucht geroken.
Ik denk dan ook dat Tkachiev de waarheid sprak in zijn verklaring en dat hij niet dronken was, maar dat hij onder invloed van medicijnen in diepe slaap was gevallen.
7.2 De reputatie van Tkachiev
De berichten in de media zetten Arthur Kogan op het verkeerde been. Kogan concludeert dat Tkachiev dronken was geweest. Met goede bedoelingen wil hij Tkachiev helpen. Hij schrijft vervolgens dat Tkachiev vroeger de reputatie had een zware drinker te zijn. Maar dat hij vanwege zijn gezondheid geen alcohol meer gebruikt. Het is onbehoorlijk om deze privacy gegevens wereldwijd te verspreiden.
Het viel wel te voorspellen dat die brief in de media juist averechts werkt. Want, nu leggen velen – Nigel Short voorop – direct het verband tussen het alcoholmisbruik in het verleden en het slapen met het hoofd op tafel tijdens een partij. ‘Aha, zit het dus zo.’ Hij was ‘natuurlijk weer begonnen te drinken, zo gaat dat met die alcoholisten’ en ‘dus’ stomdronken. Dit heet ‘jumping to conclusions’.
geekening.com/books/wp-content/uploads/2009/03/office_space_kit_mat.jpg
7.3 De media
Zo gaat het bericht van de dronken Tkachiev de wereld over. Vaak met vermelding dat het de schaakkampioen van Frankrijk betrof. Als iets op papier en in de krant staat is het voor de meeste mensen waar. Ten onrechte heeft de media Tkachiev zo behandeld. En heeft hij daardoor ernstige reputatieschade opgeleverd, met misschien negatieve gevolgen voor het ontvangen van uitnodigingen voor schaaktoernooien.
7.4 Eigenmachtig ingrijpen of ingrijpen op verzoek
Bedacht moet worden dat de hoofdscheidsrechter op dat moment niet weet wat er met Tkachiev aan de hand is. Moet hij eigenmachtig ingrijpen, of mag hij dat alleen doen op verzoek?
Het hangt ervan hoe de hoofdscheidsrechter de situatie inschat. Bij zijn oordeelsvorming mag hij betrekken hoe anderen in de speelzaal (maar niet de leden van de commissie van beroep, waarover meer) over het gebeuren denken.
Hij moet eigenmachtig ingrijpen:
1. Indien de gezondheid van Tkachiev in gevaar is (artikel 450 Wetboek van Strafrecht, verbod iemand achterlaten in hulpbehoevende omstandigheden, straf hechtenis drie maanden)
2. Indien sprake is van verstoring van de orde en rust in de speelzaal (artikel 13.2 van de FIDE-regels, over handhaving goede speelomstandigheden en niet hinderen spelers).
3. Hij kan ingrijpen op verzoek van de tegenstander, indien sprake is van hinderen van de tegenstander (artikel 12.6). Het is een bevoegdheid van de scheidsrechter, geen verplichting. Het is namelijk mogelijk dat de scheidsrechter het verzoek afwijst, omdat hij vindt dat de speler zich aanstelt, en dat de tegenstander niet hindert.
Er was geen sprake van zorgen over de gezondheid van Tkachiev. Vermoedelijk verliep de ademhaling van Tkachiev regelmatig en rustig.
Ik neem aan dat er geen sprake was van verstoring van de orde en rust in die zin dat sprake was van lawaai. Uit de verklaring van Nigel Short blijkt dat Tkachiev niet snurkte. Bovendien is het niet aannemelijk dat Tkachiev die orde wel verstoorde tot het moment waarop zijn vlag viel, en niet meer daarna. Hij bleef namelijk slapen in de speelzaal tot hij in de avond wakker werd en de meeste spelers de speelzaal al hadden verlaten. Op het moment waarop zijn vlag viel, was de partij afgelopen en was hij een omstander geworden. Uit dien hoofde had hij eenvoudig uit de speelzaak kunnen worden verwijderd. Dat men dat niet deed, kwam omdat niemand last van hem had.
De hinder bestond dan ook tot het moment waarop zijn vlag viel. Het was hinder die tussen de oren van de spelers zat. Het feit dat een speler tijdens de partij niet schaakt waardoor de tegenstander de partij wint levert misschien gevoelens van jaloezie op. Tel daarbij op de spanning of hij tijdig wakker wordt. Gekoppeld aan het feit dat sommigen hem beschuldigden van dronkenschap, zonder na te gaan of hij naar alcohol rook. Het was geen tastbare hinder, maar psychische hinder: vermeende verontwaardiging over het afkeurenswaardige gedrag. Of misschien overdreven de anonieme getuige en Short maar wat.
Uit de verklaring van de hoofdscheidsrechter blijkt dat hij is opgetreden op verzoek van de tegenstander. Hieruit kan men afleiden dat het gedrag van Tkachiev geen verstoring was van de orde en rust in de speelzaal. Hij lag gewoon lekker te slapen, zonder te snurken.
7.5 Inwinnen advies lid commissie van beroep
De hoofdscheidsrechter heeft bij de totstandkoming van zijn beslissing om Tkachiev wakker te maken het oordeel van een lid van een commissie van beroep ingewonnen. Dit is een hoofdscheidsrechter onwaardig.
Door de handelwijze van de hoofdscheidsrechter is er sprake van een gezamenlijke beslissing van de hoofdscheidsrechter en het lid van de commissie van beroep. Het gevolg is dat als de speler, of de tegenstander of een andere belanghebbende, zich niet verenigt met die beslissing hij beroep kan aantekenen bij de commissie van beroep. Als dat gebeurt, moet het lid de beslissing toetsen waaraan hij zelf heeft meegewerkt. Dat mag niet. Dat is geen onafhankelijkheid meer. In een beroepszaak zal het betrokken lid zich moeten onttrekken aan de zaak (verschonen, zoals dat heet). Er zal een ander lid moeten worden gevonden.
Daarom is het onbehoorlijk inden een scheidsrechter het advies inwint van een competitieleider of van een lid van een commissie van beroep. Los hiervan is dit zeer storend voor de concentratie van de betrokken leden van de commissie die op dat moment zelf nog aan het schaken zijn. Ik heb wel eens eerder geschreven dat het ongewenst is dat schakers deel uitmaken van een commissie van beroep.
7.6 De scheidsrechter als juffershondje
De hoofdscheidsrechter leed aan het zgn. operators syndroom. Dat is het verschijnsel dat mensen die niets hebben te doen, vervolgens niet weten wat ze moeten doen als ze wel iets moeten doen. Ze durven niet te handelen. In dit geval durfde de hoofdscheidsrechter de speler niet wakker te maken. Hij zag namelijk dat Tkachiev rustig lag te slapen. Dat is in de aller verste verte geen hinderen.
Stel nu, dat de hoofdscheidsrechter Tkachiev had wakker gemaakt en deze verslaat vervolgens zijn tegenstander. Dan krijgt hij een probleem met de tegenstander. Vandaar dat de hoofdscheidsrechter zich wilde indekken. Hij zocht steun bij de leden van de commissie van beroep. Verder liet hij het aan een lid van de commissie over om Tkachiev wakker te maken. Dat is geen toonbeeld van daadkracht. De hoofdscheidsrechter beefde als een juffershondje.
Uit zijn levensloop blijkt dat hij een indelingsdeskundige is. Echter, een goede indelingsdeskundige is niet automatisch ook een goede scheidsrechter. En omgekeerd, een goede scheidsrechter is niet automatisch een goede indelingsdeskundige.
Veel scheidsrechters zijn na het behalen van het diploma indelingsdeskundige de meeste kennis over het indelen al weer vergeten. En omgekeerd, indelingsdeskundigen zijn de meeste kennis over de FIDE-regels vergeten. Zo vergaat het ook de hoogleraar in de chemie Anantharam met zijn kennis van de FIDE-regels.
Kennis over indelen en kennis over de FIDE-regels zijn namelijk verschillende competenties. En er zijn maar weinig arbiters die over deze twee competenties beschikken.
7.7 De opvatting van Gijssen
Gijssen meent dat een scheidsrechter een speler wel mag wakker maken. Zie het volgende voorbeeld.
Een aantal jaren geleden is tijden het Nationaal kampioenschap van Canada een ‘intoxicated’ speler aan het bord voor meer dan een uur in slaap gevallen. Met minder dan tien minuten op de klok werd hij plotseling door een andere speler wakker gemaakt die hem aan zijn arm schudde en hem wees naar de klok. De slapende speler werd wakker, ging naar het toilet, en kwam terug naar het bord om de partij te vervolgen.
Ondertussen, tijdens zijn korte afwezigheid, riepen enkele spelers de tussenkomst in van de scheidsrechter vanwege ‘bemoeienis van buiten’. De scheidsrechter stopte de klokken en honoreerde de tegenstander van de slapende speler met de partij. De slapende speler tekende bezwaar aan bij de plaatselijke commissie van beroep, bestaande uit drie gerenommeerde scheidsrechters, en won zijn zaak. De partij moest worden vervolgd vanuit de stelling waarin deze was beëindigd. Helaas noemde de tegenstander de beslissing in beroep bespottelijk en gaf de partij op. De scheidsrechter vroeg hem of hij zeker wist dat hij wilde opgeven en hij antwoordde: ‘Ja’.
Enkele dagen later vergaderde de Nationale commissie van beroep telefonisch en overrulde de beslissing van de plaatselijke commissie van beroep. Het was een tamelijk overhaaste beslissing met overtreding van de vele regels voor een juiste procesgang. De eindbeslissing was dat de slapende speler nu zijn partij had verloren. Voor meer dan twee jaar werd dit geval besproken door schaak functionarissen. Maar de beslissing werd niet gewijzigd. De slapende speler is inmiddels op 3 augustus 2004 overleden. Had hij een punt, of moeten we slapende honden voortaan niet wakker maken? Vraagt Tony Cheron uit Canada.
Gijssen antwoordt: ‘Gevallen als deze zijn niet beschreven in de FIDE-regels. De scheidsrechter moet ervoor zorgen dat alle partijen op een juiste manier worden gespeeld en dat het eindresultaat wordt bereikt op grond van normale middelen. Een tegenstander mag bezwaar aantekenen wanneer ik een speler wakker maak. Maar wat kan men doen als een scheidsrechter die dicht bij het bord van de slapende speler staat moet hoesten, zelfs tamelijk hard moet hoesten?’ aldus Gijssen, oktober 2004, Claims.
7.8 KNSB-Competitie 2008 – 2009
In de derde ronde van de KNSB-Competitie 2008 – 2009 valt op 4 december 2008 de tegenstander van Roi Miedema in slaap. De eerste bordspeler van de tegenstander maakt hem vervolgens wakker.
7.9 Wat moet een scheidsrechter doen?
De opvattingen van Gijssen zoals weergegeven in zijn antwoorden van februari 2000 en oktober 2004, zijn onjuist. Het is maar goed dat Kramnik niet in slaap is gevallen op het wereldkampioenschap in 2006 in Elista waar Gijssen hoofdscheidsrechter was. Want als Gijssen Kramnik had wakker gemaakt, had Danailov, de coach van Topalov, ervoor gezorgd dat die beslissing als onsterfelijk in de boeken van de schaakgeschiedenis wordt opgeschreven.
Indien een scheidsrechter een speler wakker maakt met als doel het hervatten van de partij, is dat een geval van voorzeggen, een handeling in strijd met artikel 13.7. Ook een scheidsrechter heeft zich niet te bemoeien met de inhoud van een partij. Een scheidsrechter die kucht met als doel de speler wakker te maken is niet integer en handelt in strijd met het Voorwoord op de FIDE-regels. Een scheidsrechter mag zich nimmer van dergelijke praktijken bedienen. Voor dat gedrag hoort een scheidsrechter minstens een waarschuwing te ontvangen.
Wat moet een scheidsrechter doen als een speler slaapt? Hoe lang mag een schaker slapen tijdens een partij? En hoe ziet men dat een speler slaapt?
De eerste stap die de scheidsrechter doet is onderzoeken of de gezondheid van de speler op het spel staat. Is hij ziek, is er iets ernstigs aan de hand? Indien de scheidsrechter denkt dat er iets mis is, neemt hij direct maatregelen.
Slaapt de schaker, dan gaat de scheidsrechter na of sprake is van het verstoren van de orde en rust in de speelzaal. Indien de speler bijvoorbeeld snurkt, maakt de scheidsrechter de speler wakker en verklaart voor hem de partij verloren.
Is er geen sprake van verstoring van orde en rust, staat het hem vrij de speler rustig te laten slapen. De speler zou nog eens wakker kunnen worden, om alsnog de partij te vervolgen.
Hierover geeft Frits Fritschy op ChessVibes van 4 september 2009 om 15.23 uur de volgende anekdote.
‘Er bestaat een verhaal over Pal Benkö (ik heb de bron niet bij de hand, en doe dit uit mijn hoofd) die in dezelfde staat verkeerde als Tkachiev. De scheidsrechter, die ervan bewust was dat niemand zich mag bemoeien met de partij, maande iedereen tot stilte, en weerhield alle spelers ervan om Benkö wakker te maken. En toen hij achterwaarts liep … viel hij van het toneel. Benkö had nog steeds niets door en verloor wegens overschrijding van de bedenktijd,’ aldus Fritschy. (Als iemand de bron van het verhaal van Benkö weet, houd ik me aanbevolen, PdG).
Al naar gelang de omstandigheden kan een scheidsrechter ook strengere maatregelen nemen. Bijvoorbeeld de speler wakker maken, hem vragen buiten de speelzaal verder te slapen en hem het verlies van de partij toekennen.
Zoveel scheidsrechters zoveel opvattingen. Het staat elke scheidsrechter vrij te handelen naar bevind van zaken: wakker maken een verlies punt toekennen, of laten doorslapen. Maar het staat hem niet vrij de speler wakker te maken en hem te vragen verder te schaken. Want, dat is voorzeggen.
7.10 De teamleider
Tot slot. Mag een teamleider de slapende speler aanstoten en hem adviseren remise aan te bieden, in het belang van het team? Dat is natuurlijk een truc. Het gaat de teamleider er niet om dat de speler remise aanbiedt, het gaat hem erom dat de speler wakker wordt en zijn partij vervolgt.
Mijn mening is dat deze truc is te vergelijken met een kuchende scheidsrechter. Ook een teamleider moet integer zijn. Dit gedrag is doorgestoken kaart, is vals spelen. Het is voorzeggen. Een teamleider moet daarvoor worden gestraft.
Nog een vraag/aanvulling: een speler (teamgenoot) die een slapende speler wakker maakt, kan dus uit de speelzaal verwijderd worden (vanwege voorzeggen) en zijn eigen partij door tijdsoverschrijding verliezen?