Wereldtop bij Tal Memorial
In Moskou heeft bijna de voltallige wereldtop zich verzameld voor het prestigieuze Tal Memorial. In elk geval zijn de eerste vier van de wereld, Carlsen, Anand, Aronian en Kramnik aanwezig. Het toernooi is genoemd naar de legendarische Mikhail Tal, de man die slechts kortstondig wereldkampioen was, maar die bekend stond om zijn sprankelende aanvalspartijen.
Na drie ronden gaan er vier man aan de leiding met allemaal twee punten. Interessant is dat de beide combattanten in de strijd om de wereldtitel, Anand en Gelfand, ook allebei van de partij zijn. Volgend jaar staat de WK-match op het programma. Hun onderlinge treffen zal met meer belangstelling worden gevolgd dan voorheen.
Ook interessant is hoe de Amerikaan Nakamura zich in dit geweld zal weten staande te houden. Zeker gezien het feit dat onlangs in de openbaarheid werd gebracht dat hij tegenwoordig samenwerkt met Kasparov. Vooralsnog is zijn optreden niet indrukwekkend te noemen. Twee remises en een lelijke nul tegen Svidler die met zijn geliefde Grünfeld-Indisch Nakamura een eindspel afnam.
Het is opvallend dat er sowieso veel eindspelen zijn die op het bord komen. Kennelijk is het in deze moderne tijd onmogelijk voor de ‘hoge heren’ om elkaar in het (vroege) middenspel omver te krijgen. Ik heb een tweetal eindspelen (Ivanchuk-Svidler en Kramnik-Nepomniachtchi) voor u uitvoerig bekeken en een zeer interessant middenspel tussen Carlsen en Gelfand dat een abrupt einde kreeg na een grote blunder van de wereldkampioenskandidaat.
39… Lc3 Zwart doet een poging om het witte loperpaar onschadelijk te maken. Maar Ivanchuk blijft stug vasthouden aan dit eindspelwapen. 40. Tc1 Df6 [Een alternatief is 40… De5] 41. Df3 De5 42. Dg3 Zeer opmerkelijk: zelfs ten koste van een verminking van zijn pionnenstructuur stuurt wit op dameruil aan. 42… Dxg3 43. fxg3 Le5 44. Txc7 Lxc7 45. Kg1 Pc2 46. Ld2 Lb6 47. Kf2 d4 48. e4 d3+ 49. Kf1 Pe3+
50. Ke1! En ook nu doet wit geen afstand van zijn twee lopers. Het gaat ten koste van een pion. 50… Pxg2+ 51. Kd1 h4 [51… Pe3+ 52. Kc1 Pf1 is taaier, maar wit blijft uitstekende winstkansen behouden.] 52. gxh4 Pxh4 53. b4! Daar gaat het natuurlijk om. Er wordt een vrijpion gecreëerd die nauwelijks nog af te stoppen is. 53… axb4 54. Lxb4 Pf3 55. a5 Ld4 [Ook 55… La7 56. Lxd3 Pe5 57. Lb5 zal de partij niet redden.]
56. Le7 Mooi gespeeld. De loper is op weg naar b6. 56… f5? Dit is de beslissende fout. [Ook na 56… f6 57. Ld8 Kf7 58. Lb6 Ke7 59. Lxd4 Pxd4 60. Lxd3 g5 heeft wit riante winstkansen, maar het is de vraag of het echt wint.] 57. exf5 gxf5 Wit krijgt nu twee verre randpionnen, waar zwart gaan antwoord meer op heeft. 58. Ld8 Kf7 59. Lb6 Ke6 60. Lxd4 Pxd4
61. Lxd3 En Svidler geloofde het verder wel. [Als een grootmeester opgeeft is dat nog niet voor alle stervelingen even duidelijk. Zwarts plan zou kunnen zijn om het paard te offeren voor de a-pion, waarna wit met de loper van de verkeerde hoek blijft zitten. Een mogelijk zetverloop zou kunnen zijn: 61. Lxd3 Kd5 62. a6 Pc6 63. Lxf5 Ke5 64. Ld7 Pa7 65. h4 Kf6 66. Ke2 en de witte koning loopt naar het paard toe.] 1-0
25… b5! Hans Ree schrijft in de NRC dat zwart na deze zet op een voordeeltje mag bogen. Hij heeft pion b4 vastgelegd en daarmee bezorgt hij zijn tegenstander een structureel probleem. 26. Lf1 a6 27. Pc5 Td2 28. Pe3 Ld4
29. Pe4?! [Wit had moeten doorzetten want na 29. Pxa6 Lxe3 30. fxe3 Pe5 31. Lxb5 zit er voor zwart niet meer dan remise in met 31… Pf3+ 32. Kf1 Ph2+ 33. Ke1 Pf3+] 29… Tb2 30. Txb2 Lxb2 31. Pc2 Pd5 32. Pc5 Pdxb4 33. Pxb4 Pxb4 Zwart is een pion voorgekomen maar de winst is verre van gemakkelijk, zeker tegen een eindspelkenner als Kramnik. 34. Pd3 Pxd3 35. Lxd3 Kf7 36. f4 Ke6 37. Kf2 Kd5 38. Ke2 Kc5
39. Kd2 Ree schrijft nu: “Hierna is het duidelijk gewonnen voor zwart. [Het was moeilijker na 39. f5 a5 Als zwart dan 40. fxg6 hxg6 doet, houdt wit met [Maar zwart kan beter 40… b4 doen, en dan is er waarschijnlijk toch geen remise voor wit.” Tot zover Ree’s commentaar. Dat oordeel klopt als we bijvoorbeeld 41. Lc2 proberen. Het gaat erom dat zwart zijn pionnen in beweging moet kunnen zetten met [Heel snel verliest nu 41. gxh7?? wegens 41… b3! en de zwarte a-pion is niet meer af te stoppen.] 41… Kb5 en dan moet de koning zelfs een blokje om na 42. Ld3+ Ka4 waarna hij eindelijk … b4-b3 kan spelen, gevolgd door … Ka4-b4 en … a5-a4. Het opmerkelijke is dat zwart wel verder komt met zijn twee verbonden vrijpionnen op de damevleugel, terwijl wit het met de potentiële drie aan de andere kant niet redt. Het verschil zit hem in de ondersteuning van de koning. 43. h5 b3] [Een logische zet is ook 40… a4 om op de kleur van de vijandelijke loper op te rukken, een gebruikelijke strategie. Hier is het wat traag na 41. Lc2!] 41. Lxg6 b4 42. Lf7 a4 43. Le8 a3 44. Lf7 zwarts pionnen tegen.] 39… a5 40. f5 a4 41. Lc2 a3 42. Lb1 gxf5 43. Kc2 Kb4 44. La2 Le5 45. Le6 a2 46. Lxa2 Lxg3 47. h5 h6 48. Kd3 Ka3 49. Ld5 b4 50. Kc2 Le5 51. Lb3 f4 52. Ld5 Lf6 53. Kb1
53… b3 0-1
Carlsen, Magnus – Gelfand, Boris
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 Lf5 5. Pc3 e6 6. Ph4 Lg6 7. Pxg6 hxg6 8. Ld3 Pbd7 9. O-O Ld6 10. h3 dxc4 11. Lxc4 Pb6 12. Lb3 Een nieuw idee. [Bekend uit twee andere partij is 12. Le2] 12… e5 13. Dc2 De7 14. Ld2
14… O-O-O Een spannende zet! 15. d5 e4 16. dxc6 De5 17. f4 exf3 18. Txf3 Pg4 Vanaf nu wordt het hard tegen hard. 19. cxb7+ Kb8 20. hxg4
20… Th1+ Een magneetcombinatie. 21. Kf2 [Tenminste als wit het offer aanneemt met 21. Kxh1?? Dh2#] 21… Txa1 Zwart heeft een kwaliteit buitgemaakt, maar de stelling is allerminst duidelijk omdat de witte stukken mooi emplooi zullen vinden.
22. Pe2! Een uitstekende zet. Het paard maakt veld c3 vrij voor de loper en het is zelf op weg naar c6. Daarbij dekt het veld g3 bij de eigen koning zodat de toren weer kan spelen en ook Txf7 tot de mogelijkheden gaat behoren. 22… Lc5 Uitstekend gespeeld. Het doorkruist wits paardmanoeuvre en opent tegelijkertijd de d-lijn. [22… f6 23. Pd4 Kxb7] 23. Lc3 [Gelfand had natuurlijk iets klaarliggen op 23. Txf7 Met het spectaculaire 23… Txd2 24. Dxd2 Lxe3+ 25. Dxe3 Tf1+ 26. Kxf1 Dxe3 zou er een bijzonder interessant eindspel ontstaan zijn, waarin zwart de kansen lijkt te hebben.] 23… De7 24. g5 Om … Dh4 uit de stelling te halen. 24… Tdd1 [Na 24… Dxg5 centraliseert wit zijn eigen dame. 25. De4] 25. Pg3 Ook hier verricht het paard weer hand- en spandiensten. 25… Ld6 26. De2 Tg1 27. Dd3 Lc7
28. Pe4! Maar ook Carlsen vindt telkens de beste zet. [28. Txf7? mag uiteraard niet vanwege 28… Lxg3+ 29. Kxg3 Dxg5+] 28… Taf1+ 29. Ke2 Txf3 30. gxf3 Het lijkt logisch wat zwart gedaan heeft: de ruil van een stel torens. 30… f5 Langzaam maar zeker begint de stelling uit zwarts handen te glippen. [Na 30… Le5 om wits sterke loper op c3 af te ruilen, volgt verrassend 31. Lxf7! Lxc3 32. bxc3 en nu kan 32… Dxf7?? niet wegens 33. Dd8+ Kxb7 34. Pd6+ met damewinst.] 31. gxf6 gxf6 32. Lxf6 Dh7
33. Db5! Allemaal heel knap berekend van de nummer een van de wereld. Hij lijkt wel een sterke engine in zijn hoofd te hebben geïmplanteerd… Hoewel de zware stukken van zwart gevaarlijk in de buurt van wits koning lijken te komen heeft Carlsen alles onder controle. Merk op hoe belangrijk wits loper op b3 is. 33… Tg2+ [33… Dh2+ 34. Kd3 en er is zelfs geen (fatsoenlijk) schaak mogelijk voor zwart, waarna de zwarte stukken uit positie zijn gespeeld.] 34. Kd3
34.. Dd7+ Gelfand ruilt noodgedwongen de dames, maar het helpt hem nauwelijks. [34… a6 35. De8+ Kxb7 36. Pc5+ Ka7 37. Dc6] 35. Dxd7 Pxd7 36. Ld5 Nu behoudt wit zijn sterke vrijpion op b7. Ondanks de kwaliteit achter, heeft wit uitstekende winstkansen, voornamelijk vanwege zijn supergecentraliseerde stukken. 36… Le5! Gelfand vindt de enige zet. 37. f4 [Na 37. Lxe5+ Pxe5+ 38. Kd4! is 38… Pd7 gedwongen. Overigens blijft wit hier ook prima winstkansen behouden. Een voorbeeld: [Zeker niet 38… Pxf3+? wegens 39. Kc3 en de dreiging Pe4-c5-a6 (of Pc5-d7) valt niet te pareren.] 39. Lc6 Tg1! 40. Pf2 [40. Lxd7 Td1+ 41. Kc5 Txd7 42. Pd6] 40… Pf8 41. Ld5]
37… Lc7?? Een verschrikkelijke blunder maakt een abrupt einde aan deze zeer boeiende en door beide spelers uitstekend gespeelde partij. [Noodzakelijk is 37… Lxf6 38. Pxf6 Pc5+! De enige zet. [38… Pxf6 39. Lxg2] 39. Kd4 Tc2 en zwart houdt (nog even) stand. Een mogelijk vervolg is dan 40. b4 Pxb7 41. Pd7+ Kc7 42. Pf8 hoewel wit ook hier goede winstkansen heeft.] 38. Lc6! Opgegeven. [Na de killer 38. Lc6 Tg1 [38… Pxf6 39. Pxf6 en de dubbele dreiging Pd7# en Lxg2 is beslissend.] 39. Lc3! kan het zwarte paard niet gered worden vanwege 39… Pf8 40. Pc5 en de dreiging Pa6+ is dodellijk. 40… a5 41. Pa6+ Ka7 42. Pxc7] 1-0
Als uw Russisch voldoende is, kunt u klikken naar de toernooisite anders is het verstandig om achtergrondverhalen te lezen bijvoorbeeld op Chessvibes of The Week in Chess.
Hierbij alle partijen die tot dusver tot een beslissing zijn gekomen, waaronder de drie geanalyseerde die hierboven staan:
