AFTELLEN 7: De Sliedrechtse Leeuw
De Zwarte Leeuw
De Zwarte Leeuw is een populair schaakboek . Veel gewone schaakamateurs hebben er al meer dan tien 10 jaar plezier aan beleefd. De populariteit is vooral te danken aan het feit dat het een uniek schaakboek is, geschreven door twee gewone amateurs en bedoeld voor gewone schaakamateurs. Ook kreeg het boek een internationale dimensie. De opbrengsten worden gebruikt voor investeringen in het jeugdschaak. Met recht mag worden gesteld dat De Zwarte Leeuw al bijna 15 jaar een bijzonder succesvol ‘vrijwilligersproject’ is.
Lees maar wat Jerry van Rekom, een van de auteurs, hier zelf over schrijft.
Teun Koorevaar
SLIEDRECHT – Sinds 1997, de uitgifte van de eerste druk van ‘De Leeuw, hét zwarte wapen’, heeft Schaakvereniging Sliedrecht binnen Nederland, maar ook ver daar buiten bekendheid verworven. Een uit de hand gelopen uiteenzetting van het voormalige Jansen-systeem, genoemd naar één van de grondleggers van De Leeuw, Leo Jansen, zorgde daarvoor. Samen met zijn voormalige leerling Jerry van Rekom maakte de oud-rector van een Scholengemeenschap te Papendrecht van ‘zijn’ openingssysteem een levenswerk.
Het begin van de boekwerken
Het begon allemaal met een paar A4-tjes waarop de veelvoudig kampioen van Schaakclub Dordrecht en van Schaakvereniging Sliedrecht zijn in de Drechtstreek genoemde ‘Jansen-systeem’ had gekrabbeld. Hij had deze blaadjes eind jaren 80 – tijdens één van de Fokkertoernooien – uitgedeeld aan enkele leden van Schaakvereniging Sliedrecht. Toen Leo in 1992 overstapte van Dordrecht naar Sliedrecht schreven Rob Klop en Ronald Breedveld een uitgebreide rubriek van maar liefst 25 A4-tjes in het clubblad ‘Schakend Sliedrecht’. De reacties op deze rubriek waren dusdanig dat het plan werd opgepakt om het artikel verder uit te gaan werken. Leo Jansen en Jerry van Rekom namen de klus op zich, maar hadden hulp van een heel analyseteam.
Begin jaren 90 stond nu niet bepaald in het teken van uitgebreide, digitale schaakpartijdatabases. Dat betekende dat er gezocht moest worden in boeken (Koninklijke Bibliotheek) en papieren databanken (Max Euwe-centrum) naar partijen die gelijkenis vertoonden met het ‘Jansen-systeem’. Vooral Philidor-achtige partijen werden gezocht. Daarnaast stonden honderden eigen partijen aan de basis van de uiteindelijke eerste druk. Opvallend was wel dat veel materiaal dat uiteindelijk in het boek terecht is gekomen nooit eerder aan het papier was toevertrouwd.
De eerste editie
In februari 1997 kwam de eerste editie uit. Uitgever Syntax Publishers was bereid gevonden het boekwerk van de ‘amateurs’ uit te geven. Het schaakboek behelst de uitdieping van een bepaalde opening en wel die met de volgende zetten aanvangt:
1.e2-e4 d7-d6 2.d2-d4 Pg8-f6 3.Pb1-c3 Pb8-d7. Met de uitgifte van het schaakboek heeft het systeem een officiële naam gekregen en wel in De Leeuw. De naam ‘De Leeuw’ (bedacht door de veel te jong overleden Rob Klop) vloeit voort uit de volgende gedachten:
• De zwarte opening oogt rustig, net als het half slapende roofdier de Leeuw. Een Leeuw is niet voor niets de koning van de dieren; hij gaat erg economisch met zijn krachten om.
• De tegenstellingen in het karakter van de grote kat komen ook in de te behandelen opening tot uiting. De Leeuw is regelmatig poeslief, maar wacht maar totdat ie zelf belaagd wordt of honger krijgt. Met een minimum aan inspanning wil hij met zijn roofdierinstinct zijn prooi te pakken nemen.
• Tenslotte is LEO in het latijn de Leeuw. Dit met een knipoog naar Leo Jansen, jarenlang de grote voorvechter van dit systeem.
Sinds zijn eerste partij met deze opening (in 1967) werd ex-hoofdklasser Leo Jansen steeds meer gegrepen door de nieuwe denkwijze van opening spelen. Hij werkte de schermutselingen rond ‘zijn’ systeem nauwgezet uit. Zo bouwde hij stap voor stap de eigen theorie uit, die hij ook telkens in de praktijk toetste. Hij speelde het systeem ook tegen vele sterke internationale meesters, maar ook tegen regionale en landelijke toppers en wel met veel succes.
Als ‘schaakleraar’ bracht hij zijn systeem ook bij aan vele leerlingen. Eén van die leerlingen was Jerry van Rekom, die vanaf zijn schooltijd het systeem speelt en ook met een zeer positieve score.
Uniek aan het boek is ook dat de diagrammen in het boek vanuit het gezichtspunt van zwart worden getoond.
Het boekwerk bleek al snel een groot succes, vooral onder huisschakers en clubschakers met een Elo tot 2200. Binnen een half jaar was de eerste druk uitverkocht en de uitgever maakte plannen om een tweede herziene druk uit te geven. En die kwam er. De vele positieve reacties op het boekwerk leverden weer veel actuele informatie, partijen en analyses op die in de tweede druk zijn verwerkt.
Leo Jansen en de eerste druk
Nieuwe drukken
In 1998 kwam de tweede druk uit en Jan Timman ontving het eerste exemplaar. Ook deze druk was in no time uitverkocht.
In 2000 volgde dan ook de derde, opnieuw herziene druk. Wie had dat nu verwacht? De auteurs in ieder geval niet. Vooral de vele reacties van kopers van het boek deden de auteurs verder gaan in het verbeteren van hun systeem. Ze vroegen zich natuurlijk wel af waarom het boek zo’n succes was. Het was niet door grootmeesters geschreven en toch werden de boeken goed verkocht. Uit reacties bleek vooral de duidelijke wijze van uiteenzetten, maar ook het oordeel geven en het onderbouwen van een stelling was vooral voor vele clubschakers een openbaring. Grootmeesters geven vaak een oordeel over een stelling, maar geven niet exact aan waarom wit nu beter staat. Dat zien ze zelf wel natuurlijk, maar voor vele huis- en clubschakers is dat lastig. De kracht van de De Leeuwboeken is dat oordelen wel toegelicht worden, maar natuurlijk wel op het niveau van de auteurs zelf.
Een Engelse editie en een nieuw boek
In 2002 volgde zelfs een eerste Engelse editie van The Lion, een uitgifte van Schaaknieuws. In 2003 kwam ook ‘De Witte Leeuw’ uit via dezelfde uitgever. Het ontstaan van dit boekwerk had een emotionele achtergrond. Op zijn sterfbed had schaakpromotor Johan Nugteren een afscheidsbrief geschreven aan de auteurs, waarin hij de makers van De Leeuw prees voor hun duidelijke werk. Hij had echter ook de wens om een editie van het systeem met de witte kleuren te maken. Eigenlijk een Koning-Indisch in de voorhand, maar dan met De Leeuw. Na veel wikken en wegen en onderzoek besloten de auteurs het te wagen en het boekwerk kwam er dan ook. Natuurlijk niet helemaal synchroon met de zwarte versie, maar met als extra enkele verrassende wapens tegen elk zwart tegenspel. Zo kon de weduwe van Johan Nugteren en haar dochters in maart 2003 getuige zijn van de presentatie van ‘De Witte Leeuw’, een wens van Johan Nugteren was in vervulling gegaan. En tevens de behoefte van de inmiddels vele Leeuw-aanhangers, maar ook tegenstanders!
New in Chess wordt de nieuwe uitgever, zie cover hieronder
En zo ging het even voort tot er in 2007 opnieuw veel vraag kwam naar De Leeuwboeken. De derde druk was echter ook al uitverkocht. Het onderzoek naar de mogelijkheid van een vierde druk leverde contacten op met New In Chess. En deze grootste schaakboekenuitgever van Nederland (en omstreken!) wilde wel een vierde Nederlandse druk uitgeven, die tevens direct de tweede Engelse druk moest opleveren. De auteurs gingen aan de slag, vooral Jerry van Rekom, die volgens de inmiddels 82-jarige Leo Jansen opnieuw het leeuwendeel van het werk deed. En na een jaar werken en een flinke kwaliteitsimpuls (inmiddels was het aanboren van schaakpartijdatabases een kleine moeite geworden, terwijl daarnaast de laatste jaren veel grootmeesters zich ook op de stof hadden geworpen en dat leverde voldoende nieuwe en verbeterde analyses op, alsmede bevestigingen van de juistheid van varianten die in eerdere drukken hadden gestaan) was het begin 2009 zover. De presentatie van ‘De Zwarte Leeuw’ en ‘The Black Lion’ was een feit. En ook deze druk werd een succes. Allard Hoogland, directeur van NIC, was in zijn nopjes met de verkoop in 2009.
Ook de herziene drukken leverden weer veel reacties op van overal over de wereld. Reacties, die soms worden geplaatst op de site die volledig in het teken staat van De Leeuw, www.thelion.nl. Deze site is ontworpen door een Leeuwaanhanger en tegenwoordig in onderhoud bij de auteurs. Daar kan men ook terecht voor informatie over het systeem, maar ook over de boekwerken.
De Leeuwsuccessen hadden ook een positieve invloed op Schaakvereniging Sliedrecht. Niet alleen de naamsbekendheid speelde daarbij een rol, maar de auteurs gaven de opbrengsten aan de jeugdafdeling van Schaakvereniging Sliedrecht. Met deze opbrengsten zijn de afgelopen jaren vele trainingen georganiseerd. Het kan dan ook bijna geen toeval zijn dat de huidige jeugdsuccessen (nog nooit speelden de jeugdteams zo hoog en nog nooit plaatsten zoveel Sliedrechtse jeugdspelers zich voor een NK als de afgelopen seizoenen) te maken heeft met de stimulans die De Leeuwboeken uiteindelijk heeft voortgebracht.
De Kronieken
Op de foto: De auteurs Jerry van Rekom en Leo Jansen
Natuurlijk krijgt De Leeuw-historie een plaatsje in het jubileumboek ‘De Kronieken van Schaakvereniging Sliedrecht; 1935-2010’, dat op 13 november tijdens de Schaakmanifestatie uit zal komen. Al zal het een bescheiden bijdrage zijn, want naast De Leeuw staat de geschiedenis van de jubilerende vereniging garant voor nog veel meer ludieke gebeurtenissen en prestaties. Daarnaast zal De Leeuw zeker blijven brullen, tenslotte hebben de auteurs ‘levenslang’ gekregen met hun openingsboeken. Gezien de vele, vele positieve reacties en gezien de ontwikkelingen bij de jeugd van Sliedrecht zitten ze daar helemaal niet mee…
PRIJSVRAAG VAN WWW.SCHAAKSITE.NL
In ieder artikel leggen wij onze bezoekers een schaakpuzzel voor die zij kunnen oplossen. Deze oplossingen kunnen worden ingezonden naar: . Schaaksite.nl stelt drie geldprijzen van 75, 50 en 25 euro ter beschikking voor de drie beste deelnemers. Voor de plaatsen vier en vijf is een prachtig jubileumboek van de SV Sliedrecht beschikbaar. De bekendmaking van de winnaars is op 13 november tijdens de schaakmanifestatie in Sliedrecht.
De inzending van de oplossingen van alle opgaven kan tot uiterlijk vrijdag 5 november 24.00 uur.
Leeuw-probleem
In de volgende typische Leeuw-stelling (vanuit de Schreeuw van de Leeuw, met witte offervarianten op f7) countert zwart op tijd en neemt de overhand.
Zwart heeft net 13. … Pg4! gespeeld. Hoe straft zwart de volgende vervolg zetten van wit af:
75 jaar later
De schaakvereniging Sliedrecht wordt 75 jaar en dit wordt gevierd. Zie de aankondiging. Het aftellen is begonnen……
Het wordt stil die zaterdag in Schakend Nederland, behalve in Sliedrecht want dat is dé schaakstad van Nederland die dag. Jammer dat we nog tot 13 november moeten wachten, maar gelukkig hebben we nog de nieuwe website waar we het nieuws en de actuele informatie over de schaakmanifestatie op de voet kunnen volgen.
Tot ziens op 13 november in Sliedrecht!
Website Schaakmanifestatie Sliedrecht
Eerdere publicaties op onze site:
