de Trukendoos

Schaakbeeld 34

De Trukendoos

zaterdag 4 december 2010

Hij staat al tientallen jaren op mijn verlanglijstje, de trukendoos. Ieder jaar is dat weer op een teleurstelling uitgelopen. Zou Sinterklaas misschien niet weten wat een trukendoos is? Ik heb geprobeerd trukendoos in het Spaans op mijn lijstje te zetten maar daarvan kwam niets terecht: een voor veel geld aangeschaft woordenboek Nederlands – Spaans bleek het woord niet te kennen. De Grote van Dale, editie 1961, bleek het woord overigens ook niet te kennen. De huidige editie trouwens wel.

Je kunt als schaker zo’n trukendoos niet missen, al weet ik volstrekt niet wat daar eigenlijk in zit. Dat is juist de reden waarom ik er zo graag een wil hebben. Je leest zo vaak dat een schaker zijn trukendoos open deed, en dan ging het hupsekidee snel naar een voorspoedig einde van zijn partij. Geen wonder dat Ik nu wel eens een keer wil weten wat er in een trukendoos zit.

Laatst speelde ik tegen een speler wiens rating 60% hoger was dan de mijne. Ik dacht: die zal wel een trukendoos hebben. Maar nee hoor, ik heb tijdens de hele partij goed opgelet, maar geen trukendoos gezien. Misschien had ik beter op het bord moeten letten in plaats van te speuren naar een trukendoos, want plotseling stond ik mat!

Een week later nog zo’n tegenstander, nu in een bekercompetitie. Weer stiekem zitten loeren wanneer hij zijn trukendoos zou openen, maar niets gezien. Deze keer wel beter op het bord gelet, en toen werd het remise. Hij bekeek mij gaande de partij met steeds grotere argwaan, speurend of ik misschien een trukendoos bij me had. Maar echt waar Jeroen, ik heb er nog steeds geen. Mijn hart blijft vol verwachting kloppen. Als ik er dit jaar weer geen krijg, wordt het weer een jaar schaken zonder trucjes.

Zou deze snuifdoos een trukendoos zijn?

En toen kreeg ik op onze website het verhaal van ons jeugdlid Yara onder ogen! Zij was op een basisschool geweest waar wekelijks twee uur werd geschaakt. Bovendien kregen ze eens in de twee weken individueel training met les in regels en trucjes. Kijk, dat heb ik nou altijd gemist. Wel kreeg ik ooit van Zwarte Piet een goocheldoos in mijn schoen. Ik vond dat maar een rotcadeau! De doos paste niet eens in mijn schoen! Veel te groot voor de schoen. En wat zat er in die doos? Op het deksel stond “kunstjes en trucjes”. Maar in werkelijkheid zat er een voorgebakken doorzichtige kaarttruc in, een valse dobbelsteen en een touwtje. Ik zie mij daarmee al aankomen aan het schaakbord. Je zult zien dat ze me weghonen. Bovendien snap ik niet hoe je daarmee een partij kunt winnen. Een goocheldoos is dus kennelijk iets anders dan een trukendoos die je tijdens het schaken kunt openen.

Behalve een goocheldoos heb je tegenwoordig ook een googledoos. Dat is net zo iets. Zit vol met kunstjes die anderen voor je hebben klaargestoomd, en is soms ook voor schakers nuttig. Maar evenmin als met een goocheldoos kun je met een googledoos achter het schaakbord plaatsnemen. De wedstrijdleider zal je onmiddellijk eruit bonjouren.

Het wachten is en blijft op de enige en originele trukendoos. Het zou heel goed kunnen dat de trukendoos lijkt op de doos van Pandora uit de Griekse mythologie.

fragment van een schilderij van John William Waterhouse (1849-1917)

Pandora was de eerste vrouw, die door Hephaistos werd gevormd. Zij kreeg een eigenschap die geen enkele andere sterveling had: nieuwsgierigheid. Vermoedelijk was zij dus tevens de eerste schaker. Zeus schonk haar een vat, waarin alle ongelukken zaten opgesloten. Als het vat gesloten bleef, konden die niemand treffen. Pandora kon haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en opende het vat. Toen kwamen daar alle rampen uit tevoorschijn. Pandora wilde nog gauw het deksel dichtklappen, maar alleen de hoop zat nog in het vat toen het weer gesloten werd. In latere versies van het verhaal werd het vat een kistje, of gewoon een doos (de doos van Pandora). De meest moderne versie van het verhaal is misschien die waarin het vat een trukendoos werd. Als je de deksel optilt, vliegen alle trucjes eruit en valt het lid op je neus.

Cas

Volgende schaakbeeld: drinkpatroon van de schaker

alle schaakbeelden: www.smb.nl