Wie is slimmer: mens of computer?
Deze week viel bij mij het blad “Computerschaak” in de bus. Het is de periodiek van de Computer Schaakvereniging Nederland. De eindredactie is tegenwoordig in handen van Hans van der Zijden, een man die al lang meeloopt in deze vereniging. In het blad wordt zelfs melding gemaakt van het feit dat hij tot lid van verdienste is gemaakt bij de vereniging. CSVN vormt binnen de KNSB een apart soort club waarin liefhebbers van computerschaak zich met elkaar verenigd hebben en ervaringen uitwisselen. Zeer bijzonder.
Mijn connectie met de vereniging is dat ik een aantal maal werd benaderd om het commentaar te verzorgen bij het NK voor computers. Dat wordt al sinds tijden in het denksportcentrum te Leiden gehouden. Toen ik dat voor de eerste keer ging doen, wist ik niet wat ik me daarbij voor moest stellen. Ik moet zeggen dat het ook een bijzondere ervaring was die niet te vergelijken was met het geven van commentaar bij een gewoon ‘mensentoernooi’. In de zaal waar de computers tegen elkaar speelden, stonden de demonstratieborden. Achter elk schaakprogramma zat een operator, niet zelden zonder een groot glas bier naast zich. Terwijl de computers de zetten deden zat men gezellig met elkaar te keuvelen. In deze ontspannen sfeer van geroezemoes gaf ik commentaar bij de partijen en dat werd zeer op prijs gesteld. Veel van de programmeurs zijn zelf geen sterke schakers. Zij willen graag op de hoogte gebracht worden waar het in het schaken nu werkelijk om draait. Anno 2010 weten we dat de mens het zo’n beetje moet afleggen tegen het Siliconenmonster. De rekensnelheid, de geheugencapaciteit, maar ook de zoekalgoritmen zijn dusdanig verbeterd dat er eigenlijk geen beginnen meer aan is voor de mens. Op het tactische vlak moeten wij van vlees en bloed het vrijwel altijd afleggen tegen de machine. De enige troost is dat men nog altijd niet zo ver is dat het strategische denken op een goede manier geprogrammeerd is. Er zijn nog talloze stellingen waarin zelfs de sterkste schaakcomputers volkomen de plank misslaan. Tim Krabbé heeft indertijd een paar stellingen bedacht waar de computer geen raad mee weet en zelf heb ik er ook nog een paar op de plank liggen waar de programmeurs zich achter de oren zullen krabben over zoveel ‘onbegrip’ bij het rekentuig.
Tot mijn verbazing stond er ook een diagram afgedrukt in het bovengenoemde blad – dat als het “Probleem van de maand” wordt gekenschetst – waarin de computer volledig de weg kwijt raakt. Altijd leuk voor de mens om te kijken of hij een stelling aankan die door geen enkel computerprogramma correct wordt opgelost. Het gaat om de volgende stelling die eerder op de site van Chessbase schijnt te hebben gestaan. Volgens Van der Zijden lost een redelijke schaker dit snel op, computers zouden er moeite mee hebben. Zelf heb ik Rybka 4 (volgens de computerlijst het sterkste schaakprogramma van deze tijd) aan het werk gezet, maar die kwam er niet uit. Evenals Deep Fritz 11. Het zal wel aan mijn computer liggen…
Waarlijk een kunststukje!
(Zie ook het vervolgartikel Wie is slimmer, mens of computer? (2)).
