Schaken als sport en het driepunten-systeem

Schaken als sport en het driepunten-systeem

Het voorstel van Shipov

Sergey Shipov (geboren 1966) is een Russische grootmeester die van 1998 – 2002 deel uitmaakte van het team van Garry Kasparov. Op het toppunt van zijn rating (2666 of 2662) stopte hij met schaken omdat hij zich verder wilde ontwikkelen als journalist en schrijver. Hij heeft een eigen website, Crestbook, waarop hij live commentaar geeft op grote schaakpartijen.

Naar aanleiding van het voorstel van Rustam Kasimdzhanov remises af te schaffen, zie schaaksite.nl/het-voorstel-remises-af-te-schaffen

heeft Shipov op ChessBase een artikel geschreven, zie chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=7439.

Het is een poging van Shipov om het klassieke schaak te behouden door het aantrekkelijker te maken. Aan het slot heb ik de reactie opgenomen van Ian Nepomniachtchi, gepubliceerd op WhyChess.

Schaken als sport en het driepunten-systeem

‘Al vele jaren voert de schaakwereld een strijd om het aantal beslissende uitslagen op toernooien te verhogen, vecht zij tegen snelle remises en promoot zij het vergroten van het spel waarin strijd wordt geleverd. Er zijn incidentele successen, maar ook tegenslagen.

Neem bijvoorbeeld het driepunten-systeem, dat veel toernooiorganisatoren actief promoten, waarbij de winnaar drie punten ontvangt, en één punt bij remise. Als een professional die het spel van binnenuit kent, heb ik me altijd erover verbaasd om de waarden die gelden bij het voetbal te introduceren in ons spel. Hoe is het mogelijk dat we zo diep zijn gezonken over de waardering van remises? Want, een remise is vaak het logische gevolg van een buitengewoon nauwkeurig spel, dat van beide kanten van hoog niveau is, zodat de voortgang van de partij nauwelijks kan worden verbeterd. Waarom moeten we spelers dwingen zetten te doen die tweede keus zijn, om zo remise te voorkomen en zo te proberen te winnen waarbij op hetzelfde moment het risico bestaat te verliezen? Waarom moet op deze manier de logica van de wedstrijd worden vernietigd?

Een zotte situatie kan ontstaan: een speler die zes partijen heeft verloren en drie heeft gewonnen, eindigt met dezelfde score als iemand die alle negen partijen remise heeft gespeeld. Er is zelfs meer aan de hand – de eerste speler krijgt een voorsprong bij de tie-break, omdat hij meer partijen heeft gewonnen! Met andere woorden, het gevolg van ‘min drie’ is meer waard dan een score van 50%. Dat is toch te veel van het goede?

ChessBase is een gezaghebbende site, waarvan de lezers weten waar ze het over hebben als het om schaken gaat. Daarom is het niet nodig uit te leggen dat de remisescore bij schaken veel hoger ligt dan bij voetbal of andere typen van sport. Iedereen snapt dat. De conclusie ligt dan ook voor de hand: de verhouding 3:1 tussen winst en remise is simpelweg niet toe te passen bij het schaken.

Aan de andere kant is het schaakspel duidelijk haar positie in de wereld aan het verliezen. We verliezen de strijd met andere vormen van sport, die de plaats innemen van het schaken in de algemene en de bijzondere media. De bijzondere media zijn nu alleen nog maar geïnteresseerd in onze schandalen, terwijl het grote publiek niets geeft over ons spel en die zelfs niet eens haar eigen spelers wil steunen. Zelfs bij prestigieuze toernooien is het vaak moeilijk in veel steden toeschouwers aan te treffen. En een van de redenen hiervoor is het aantal remisepartijen.

Zelfs logische en zwaar bevochten remisepartijen, die alle aandacht vereisen van een beroepsspeler, stelt een groot deel van de supporters teleur, die eenvoudigweg willen weten welke speler de strijd heeft gewonnen. Natuurlijk hoeven we ons niets aan te trekken van de opvattingen van zulke mensen door te zeggen dat ze niets van ons grote spel hebben begrepen, en kunnen we ons helemaal alleen voor onszelf terugtrekken in ons kleine hoekje van de wereld. Maar in dat geval kunnen we vergeten dat we ooit meer zullen bereiken dan wat we nu hebben, inderdaad we zullen zelfs niet in staat zijn dit niveau vast te houden.

Het is duidelijk, we moeten de achterliggende gedachte achter onze wedstrijden veranderen. Het schaken moet worden hervormd, en moet zijn gericht op het verbeteren van het bereiken van het grote publiek. En de eerste logische stap is ervoor te zorgen dat elke partij leidt tot een uitslag, elke avond, moet er een definitieve winnaar zijn, zoals het ook gebeurt bij andere sporten. Vele sporten zijn ook naar dit idee toegegroeid. Bijvoorbeeld, bij ijshockey eindigden tot voor kort veel wedstrijden in remises. Vervolgens werden verlengingen en shootouts aangenomen, en werd het spel interessanter voor het publiek. Andere sporten hebben soortgelijke hervormingen op verschillende momenten aangenomen, en als regel kan men stellen, dat ze van deze hervormingen beter zijn geworden. Ze hebben de aandacht weten te krijgen van het publiek, de pers en de televisie.

Als wij schakers wereldaandacht willen, als wij het schaken willen laten opnemen in de wereldorganen (inclusief het IOC) zonder daarmee een armzalige relatie te hebben, moeten we voldoen aan de eisen van onze tijd. En in plaats van ons druk te maken met aanstellerige, zinloze doping testen, moeten we een systeem van playoffs introduceren, nadat de hoofdpartij is geëindigd in remise. Op die manier kunnen zelfs toeschouwers die helemaal niets van schaken begrijpen (en dit zijn de mensen voor wie we het doen, zij zijn op hun beurt de doelgroep van de pers en de televisie) en tevreden of teleurgesteld zijn door de uitslag. Ze raken emotioneel betrokken.

Hoe moeten de playoffs er uitzien? Rustam Kasimzhanov stelde voor rapid partijen te spelen als de hoofdpartij is geëindigd in remise. Maar stel eens voor tot wat voor een triest spektakel dat leidt … We spelen een serieuze partij van minstens vijf uur, met in ieder geval tweemaal perioden van tijdnood – en dan, opnieuw spanning, met vrijwel geen pauze, gaan we zitten om twee rapid partijen te spelen. Dat wil zeggen, nog een uur tot anderhalf uur hard werken, en nog tweekeer een tijdnood. Wie kan zulke omstandigheden overleven? Alleen de jongeren en sterken. De rest zal gewoon dood neervallen! Ik denk dan ook dat we een eenvoudiger manier moeten vinden om de playoffs op te zetten.

Mijn voorstel is deze: in een round Robin toernooi waar de hoofdpartij in remise is geëindigd, worden twee snelschaakpartijen gespeeld met een bedenktijd van drie of vier minuten, plus twee seconden increment. Indien ook deze niet leiden tot een winnaar, dan wordt Armageddon gespeeld. Zelfs diegenen die na de hoofdpartij moe zijn geworden kunnen zoiets aan, en het kost weinig tijd. De speler die de hoofdpartij wint ontvangt drie punten, de winnaar na snelschaak ontvangt twee punten, terwijl de speler die het snelschaken verliest, één punt ontvangt.

Op hetzelfde moment moeten in de hoofdpartij de Sofia regels worden toegepast, of een soortgelijk verbod op het overeenkomen van remise voordat een aantal zetten is gedaan. Op deze wijze kunnen spelers hun krachten niet sparen met een snelle remise in de hoofdpartij om daarna snelschaak te spelen, om dan vervolgens naar huis te gaan. De FIDE rating moet alleen gelden voor de hoofdpartijen, die daardoor haar status behoudt als het meest belangrijke element van de wedstrijd.

Naar mijn mening is dit een duidelijke verbetering op het voetbal-systeem, dat momenteel voet aan de grond probeert te krijgen in de schaakwereld. In mijn systeem zullen spelers met een solide positionele stijl, die vaak leidt tot vereenvoudiging en gelijkspel, nog steeds in staat zijn op gelijkwaardige wijze te strijden tegen de ‘hackers’ en niet onvermijdelijk terrein zal verliezen zoals nu gebeurt bij ‘voetbal schaak’.

Als men het gemiddelde over een aantal ronden uitwerkt, zal de relatieve waarde van een winst of een remise zijn 3:1,5, dat is met andere woorden de verhouding 2:1 zoals die vanouds wordt toegepast. Maar er bestaat nog steeds een belangrijke stimulans om in de hoofdpartij voor de winst te gaan, omdat het mogelijk is in een keer drie punten te krijgen, en ratingpunten. Daar komt bij dat als iemand in de hoofdpartij remise speelt, hij verder moet strijden, en er het risico bestaat van het verlies van de snelschaakpartij, met slechts één punt op de scoretabel. Wiskundig gezien is het nieuwe systeem logischer en meer juist – in elke partij staan er drie punten op het spel, en niet drie of twee, zoals in het voetbal-systeem.

En laten we ook niet vergeten de zaak van het amusement. Het maakt niet uit hoe strikt men de Sofia regels toepast, veel partijen eindigen in remise, vaak zonder veel vechtmentaliteit. Maar in het nieuwe systeem, is vermaak wel gegarandeerd, in elke partij, in elke ronde. Gegarandeerd. Noch in de speelzaal, noch op internet – niemand hoeft zich te vervelen, en misschien neemt zo het aantal toeschouwers toe. Deze laatste overweging lijkt me het belangrijkste om te proberen het schaken te laten concurreren met andere sporten, in de strijd de gunsten van het publiek te verwerven.

En tenslotte, in vergelijking met het oude systeem komen er geen minder punten in de scores waardoor het systeem ook aantrekkelijker wordt voor het grote publiek. Door deze ogenschijnlijk kleine factoren wordt het totaalbeeld verbeterd.

Heeft u als bezwaar tegen dit systeem dat de mogelijkheid bestaat snelschaak een belangrijker rol te laten spelen bij het verkrijgen van succes op een toernooi? Maar neem me niet kwalijk, speelt snelschaak nu ook al een beslissende rol bij het bepalen op het kandidaat wereldkampioenschappen (denk aan de partijen Kramnik – Radjabov en Gelfand – Kamsky) en speelt ook een beslissende rol op knockout toernooien (bestaan hierover al statistische gegevens)? En deze toernooien zijn toch belangrijker dan gewone round robin toernooien?

Bovendien, wie van de topgrootmeesters kan niet snelschaak spelen? Kijk naar de uitslagen van het Tal Memorial wereld snelschaakkampioenschappen – daar waren alle leiders de elite spelers. Ik geef toe, er bestaat geen absolute symmetrie in sterkte tussen klassiek en snelschaak, maar dit is sport. En iedereen heeft zijn sterke en zwakke kanten. En de speler die aan zijn spel werkt kan elke onderdeel daarvan verbeteren. Aan het eind van de dag vinden de meeste schakers het prettig snelschaak te spelen, zowel voor het plezier als voor training, en om openingen uit te proberen. Dus waarom geen gebruik maken van deze mogelijkheid en het aangename met het nuttige verenigen …

Er bestaat nog een ander bezwaar – er kan geluidsoverlast komen met snelschaak voor die spelers die met hun hoofdpartijen bezig zijn en daardoor worden gehinderd. Dit gebeurde zo nu en dan en was een probleem in Kazan. Er bestaan ten minste drie antwoorden hierop:

1. probeer het voorstel uit in het belang van de toeschouwers

2. speel alle playoffs tegelijk wanneer de hoofdpartijen zijn afgelopen

3. speel de hoofdpartijen en de snelschaakpartijen in afzonderlijke ruimten.

Ik geef toe, in een groot Zwitsers toernooi waar geen afzonderlijke ruimten beschikbaar zijn, is dit probleem moeilijker op te lossen, maar in een klein round robin is dit geen probleem. Als de wil maar aanwezig is om het probleem op te lossen.

Dit systeem van snelschaak playoffs is slechts een poging een verbetering aan te brengen in de tekortkomingen van het voetbal-systeem. Het is een poging om toernooien met klassieke bedenktijden te redden en ze aantrekkelijker te maken. Natuurlijk, het lijkt paradoxaal – snelschaak te gebruiken om het klassieke schaak te redden. Maar zo zit het leven in elkaar.

Uiteraard moeten de details van dit systeem nader worden uitgewerkt en in de praktijk worden uitgeprobeerd. Maar laat organisatoren zelf beslissen hoe zij het beste hun toernooien kunnen organiseren en hen aantrekkelijk maken voor de toeschouwers,’ aldus Shipov.

Commentaar van Nepomniachtchi

De reactie van de huidige Russische kampioen Ian Nepomniachtchi op WhyChess van 7 augustus luidt: ‘Het is een fatsoenlijk voorstel, maar ik denk niet dat iedereen het aantrekkelijk vindt. Stel je eens een spannende wedstrijd voor die is geëindigd in remise. Je wordt geacht dit te herhalen met minder bedenktijd. Ik geloof dat het in 2009 voorkwam dat Tregubov in een tie-break speelde tegen Varuzhan Akobian. De partij begon om 12.00 uur en eindigde om 24.00 uur (Wereld Cup 2009 in Khanty-Mansiysk, na remise klassiek schaak werden vier rapid partijen plus tien snelschaakpartijen gespeeld, pdg). Nou, we beginnen nu niet om 12.00 uur, maar om 15.00 uur. Eerst een klassieke partij, dan rapid, dan snelschaak, dan – wie weet – bullet chess? En dan moet je de volgende dag zitten om weer te spelen!

Misschien zit er een kern van waarheid in, maar het idee tot nu toe is volgens mij nog erg in een embryonaal stadium. In zijn huidige vorm is het te grof,’ aldus Nepomniachtchi.