De A is van Aljechin
Het Schaakalfabet is een serie, geschreven door de ons helaas vroeg ontvallen Huub van Dongen, in oorsprong geschreven voor het Brabantse jeugdblad Minorpromotie, waarin alle letters van het Alfabet aan beroemde schakers, schaaktermen of andere schaakcuriositeiten worden gekoppeld. Herman Grooten heeft zijn serie bewerkt.
Een grote naam: Alexander Alexandrovitsch Aljechin. Met drie A’s. Wat wil je nog meer aan het begin van het alfabet. Aljechin werd geboren op 19 oktober 1892 in Moskou. Later werd z’n verjaardag verzet naar 1 november. Omdat in Rusland de kalender werd veranderd. Echt waar! Er werd gewoon een paar weken doorgestreept.
Aljechin leerde al jong schaken. Toen hij zestien was, won hij voor het eerst toernooien. Bij de volwassenen, want jeugdkampioenschappen waren er nog niet. In 1927 werd hij wereldkampioen. In Buenos Aires won hij in een match van bijna drie maanden met 182-152 van de Cubaanse wereldkampioen Capablanca. In 1935 verloor hij de wereldtitel aan de Nederlander Euwe, maar in 1937 won hij de titel terug. Aljechin is de enige schaker die tot zijn dood wereldkampioen bleef.
Schakers zijn wereldreizigers. Meestal hebben ze een spannend leven. Maar bij Aljechin was het wel heel erg. Hij kwam uit een stinkrijke Russische familie. Al jong kreeg hij een goed betaald baantje, waar hij weinig voor hoefde te doen. Hij leek zich nooit meer zorgen te hoeven maken. Lekker schaken dus. Maar in 1914, hij stond net bovenaan in een sterk schaaktoernooi in Duitsland, brak de Eerste Wereldoorlog uit. Aljechin werd gevangen gezet, maar slaagde erin terug naar Rusland te vluchten. Daar werd hij officier in het leger van de Tsaar 1). In 1917 ging het weer mis. Bij de Russische revolutie werd de Tsaar een kopje kleiner gemaakt en werden alle bezittingen van Aljechins familie afgepakt. Straatarm wist Aljechin in 1921 opnieuw te vluchten, nu naar Duitsland. Gelukkig kon hij verschrikkelijk goed schaken. Hij reisde de hele wereld af en won overal schaaktoernooien. Hij werd wereldkampioen en had weer geld zat! In die tijd was hij echt superberoemd. Hij kon zelfs reizen zonder paspoort. De grens mocht hij zo over, want iedereen kende Aljechin, de wereldkampioen.
In de laatste jaren van zijn leven ging het weer goed mis. Aljechin woonde in Parijs toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. De Duitsers zijn de megaster Aljechin waarschijnlijk meteen beginnen te pesten en bedreigen. Moe van het vluchten, en vooral ook om ongestoord te kunnen blijven schaken, begon hij allerlei pro-Duitse en anti-Joodse stukjes te schrijven voor kranten en schaaktijdschriften. Maar schaaktoernooien waren er niet veel meer. En inkomsten dus ook niet. Toen de oorlog in 1945 eindelijk afgelopen was, was zijn geld zo wat op. Bovendien had iedereen een hekel aan Aljechin gekregen, vanwege zijn stomme krantenartikelen. Iedereen vond hem een bangeschijter en een overloper. En veel mensen noemden hem zelfs een verrader. In 1946 stierf hij in een armzalig pensionnetje in Estoril in Portugal. Onder een beetje verdachte omstandigheden. Men zegt dat hij is gestikt in een stuk vlees dat in zijn keel was blijven steken. Maar er wordt ook wel over moord of zelfmoord gefluisterd. Een beetje zielige man, die Aljechin. Maar op het schaakbord was hij fantastisch. Nog altijd staat hij bekend als één van de beste schakers aller tijden!
Uit een partij Grünfeld-Aljechin, Karlovy Vary 1923:
Aljechin aan zet maakte het hier hardhandig uit:
30. … Td8xd4!!
Wat krijgen we nou? Is dat geen ongunstige ruil? Nee hoor. Aljechin heeft verder gekeken.
31. f3xe4
Of 31. e3xd4 Lg7xd4+ 32. Kg1-f1
Waarom is 32. Kg1-h1 minstens zo slecht?
OPGAVE 1: (koning + hout)
32… Pd3-f4!!
En de witte dame moet zo lullig weg dat altijd heel sterk een schaak op c4 volgt. Er zijn twee mogelijkheden zonder meteen alles weg te geven.
A: 33. De2-d2 Dc8-c4+ 34. Kf1-e1 e4-e3! 35. Dd2-d4 en nu geeft zwart mat in één zet met …….
OPGAVE 2: mat
B: 33. De2xe4 Dc8-c4+ 34. Kf1-e1 Pf4xg2+ 35. Ke1-d2
en nu forceert zwart een supergunstige ruil met…
OPGAVE 3: koning+hout.
31. … Pd3-f4!!
Wit dacht slim te zijn, maar dit had hij natuurlijk niet gezien.
32. e3xf4
Anders blijft wit een stuk achter.
32. … Dc8-c4!!
Dit was de bedoeling. Zwart blijft minstens een stuk voor. Bijvoorbeeld 33. De1-e1 Td4xd1 34. De1xd1 Dc4xa2.
33. De2xc4 Td4xd1+ 34. Dc4-f1
Wit denkt zo het stuk te redden, maar hij komt bedrogen uit. Zwart geeft mat in twee
OPGAVE 4: weg+hout.
Oplossingen:
Voetnoot:
1) Weten jullie wat een voetnoot is? Dit is een voetnoot. Een zijsprongetje om even tussendoor iets over het woordje ‘Tsaar’ te vertellen. De keizer van Rusland werd Tsaar genoemd. Als je goed kijkt en luistert, voel je de overeenkomst tussen de verschillende talen. ‘Ceasar’ (Latijn; soms wordt de ‘c’ uitgesproken als ‘s’, soms als ‘k’), ‘Kaiser’ (Duits), ‘Tsaar’ (Russisch), ‘Sjah’ (Perzisch). Tot slot een kort Perzisch zinnetje: ‘Sjah mat’. Het betekent: ‘De koning is dood’. ‘Sjah’ (Perzisch). Tot slot een kort Perzisch zinnetje: ‘Sjah mat’. Het betekent: ‘De koning is dood’.
Het fragment via de viewer:
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Voor het overzicht klik hier.
