Hoe komt het Hollands aan haar naam?

Als je op zoek gaat naar de naamgeving van schaakopeningen kom je de ene keer verrassend veel informatie tegen en de andere keer bitter weinig. Hoe kwam het Frans bijvoorbeeld aan haar naam?

Het schijnt dat de Franse verdediging haar naam kreeg na een correspondentiepartij in 1834 tussen Londen en Parijs. Meer heb ik, via mijn online zoektocht, niet kunnen achterhalen. Over het Hollands weten wij gelukkig ietsje meer.

Je zou kunnen beweren dat er ten aanzien van het Hollands ook een Franse connectie is. Ene Elias Stein vond 1. – f5 de beste verdediging tegen 1. d4. Hij schreef hierover in 1789 een boek met de titel ‘Nouvel essai sur le jeu des échecs, avec des réflexions militaires relatives à ce jeu’. Dat het boek in de Franse taal is geschreven, is niet zo gek als je weet wie Elias Stein was.

Wie was Elias Stein?

Stein werd op 5 februari 1748 geboren in Forbach. Dat is een stadje in het Noordoosten van Frankrijk dicht bij de grens met Duitsland. Stein was van Joodse afkomst. Hij vestigde zich in Den Haag. Hij was zowel een schaakmeester als een schaakleraar. Naar het schijnt heeft hij de zoons van Stadhouder Willem V, een van hen ging later als koning Willem I door het leven, schaakles gegeven. Hij vergeleek de schaakstrategie met die van de strategie in de oorlog.

Aanvankelijk werd deze opening naar Stein vernoemd. Maar op een zeker moment kwam de naam Hollands in zwang. Kennelijk omdat men Stein ziet als een Hollandse schaakmeester.

Dubieus?

Het Hollands heeft een enigszins dubieuze reputatie. Het is zeker niet de beste reactie op 1. d4 zoals Stein beweerde. Het probleem is natuurlijk dat het oprukken van de f-pion zwaktes met zich meebrengt. Er ontbreekt een pion aan het gebruikelijke pionnenschild rond de zwarte koning. Bovendien ontstaan er soms tactische mogelijkheden via de diagonaal a2-g8. Ook het veld e6 mist een natuurlijke verdediger. Artur Yusupov zei over het Hollands:

‘Het probleem met het Hollands is dat zwart ergens in het middenspel ontdekt dat de best beschikbare zet f5-f7 is!’

Maar zit ook een positieve kant aan de vooruitgeschoven pion op f5. Het leidt vaak tot bijzonder interessant spel en wit moet flink op z’n tellen passen, want als hij even niet oplet, krijgt zijn koning het zwaar te verduren. Een waanzinnig voorbeeld is de partij Wojtaszek – Williams. Simons Williams is verslaafd aan het Hollands en noemt de f-pion liefkozend Freddie. Freddie de f-pion kan voor heel wat chaos en verwarring zorgen. Soms is dat zelfs teveel voor topschakers.

Leningrader variant

Hoe zit het met de Leningrader variant van het Hollands? Voorzover ik weet begonnen enkele grootmeersters uit Leningrad, waaronder als ik me niet vergis Victor Korchnoi, deze variatie op het Hollands in de jaren vijftig te spelen. Het is een soort van hibride tussen het Hollands en het Konings Indisch.

PS. Je vindt meer artikelen over schaken via mijn blog…

Bronnen

– Wikipedia

– The killer Dutch (Simon Williams)

– Secrets of Opening Preparation: School of Future Champions Vol. 2