Juweeltjes 5: So – Kasparov
In deze rubriek nodigen we de bezoeker van Schaaksite graag uit om te genieten van de meest schitterende prestaties op het schaakbord, door alle eeuwen heen. De reden waarom voetballiefhebbers in vervoering raken als zij acties zien van Messi of Ronaldo moet bij ons schakers dezelfde zijn als wij de partijen naspelen die we hier willen tonen. En aarzelt u vooral niet om uw keus ook kenbaar te maken!
De bedoeling van deze rubriek was om prestaties van formaat uit het verleden voor het voetlicht te brengen. Maar onlangs werd er een partij gespeeld, een vluggertje nota bene, dat eeuwigheidswaarde lijkt te hebben. In St. Louis in de Verenigde Staten, vond na afloop van het Kampioenschap van de USA de zogenaamde ‘Ultimate Blitz Challenge’ plaats. De eersten van het Kampioenschap, te weten Fabiano Caruana, Hikaru Nakamura en Wesley So namen het in een vierkamp op tegen ex-wereldkampioen Gary Kasparov.
Het was geweldig om Kasparov weer eens aan het werk te zien in een 18-rondige snelschaakvierkamp over drie dagen.
Hoewel hij zich al weer een flinke tijd geleden uit de actieve arena heeft teruggetrokken volgt Kasparov het schaken nog altijd op de voet. Nu de jaren beginnen te tellen, was het interessant om te zien hoe hij zou standhouden tussen de huidige elite. Er werd lovend over hem geschreven, maar eerlijk gezegd viel het mij een klein beetje tegen. Ik had verwacht dat de man die door sommigen wordt gezien als de beste speler aller tijden zich ook zou mengen in de strijd om de eerste plaats. Daar was geen sprake van. Nakamura bleek ongenaakbaar; alleen Wesley So kon een beetje op het vinkentouw blijven hoewel hij uiteindelijk met een punt achterstand eindigde.
De eindstand:
So was de enige die een plusscore tegen Kasparov had en een flinke ook. Hij won de onderlinge tweekamp met 4-2. En daarbij leverde hij een beauty af, die de hele wereld overging. Een partij om in te lijsten en die veel lof oogstte. Ligterink schreef in zijn rubriek in de Volkskrant van 7 mei dat Kasparov met de nodige zelfspot had gereageerd: ‘De partij deed me denken aan de manier waarop Paul Morphy in de negentiende eeuw afrekende met amateurs’.
Hans Ree schreef in zijn wekelijkse schaakrubriek in de NRC op zijn beurt: ‘Een schaaklegende van vroeger tegen drie van de besten van nu. Het is werkelijk jammer dat Bobby Fischer niet meer mee kon doen’.
Daarbij zou de cirkel inderdaad rond zijn. Had Fischer namelijk Morphy niet ooit uitgeroepen tot de beste speler aller tijden? Wat was dan het ‘geheim’ achter het spel van de legendarische Amerikaan die slechts 8 jaar geschaakt heeft en het spel daarna helemaal afgezworen heeft?
Fischer heeft eens gezegd dat hij het spel van zijn illustere voorganger bewonderde door de efficiënte wijze waarop hij zijn stukken in het spel bracht. Morphy speelde veel gambieten, maar lette er vooral op telkens nieuwe strijdkrachten aan te voeren. Terwijl de tegenstanders zich te goed deden aan het verorberen van het aangeboden materiaal, richtte hij zijn pijlen op kwetsbare punten in de vijandelijke stelling. Van de vele mooie partijen die Morphy heeft nagelaten heb ik een aardig rubriekje samengesteld: getiteld ‘Schaakgeschiedenis in vogelvlucht 6: Paul Morphy’.
Tijd om naar het vluggertje So – Kasparov te gaan kijken. Daarin zien we dat de genaturaliseerde Filipijn met een vroegtijdig pionoffer de ontwikkeling van zijn tegenstander in de war weet te schoppen. Terwijl Kasparov met een grote achterstand in ontwikkeling zit opgescheept, brengt So op zeer efficiënte wijze zijn stukken in het spel. Elke zet lijkt wel een rake klap, door een venijnige damezet (17. Db3!) verhindert hij ook de rokade waardoor de zwarte koning in het gevaarlijke midden moet blijven. Daar wordt hij bestookt door de meeste witte strijdkrachten. Het slot gaat met groot geweld gepaard en als Kasparov opgeeft zijn – in figuurlijke zin – de rookwolken van de puinhoop in zijn stelling nog waarneembaar…
So, Wesley – Kasparov, Garry
1. Pf3 g6 2. e4 Lg7 3. d4 d6 4. c4 Lg4 5. Le2 Pc6 6. Pbd2
Deze manier om pion d4 te dekken, maakt het de zwartspeler lastig om op dit veld d4 te spelen, zoals vaak het geval is in de Moderne Verdediging.
6…e5 7. d5 Pce7 Het paard kan dus niet naar d4 op straffe van stukverlies: 7…Pd4 8. Pxd4 Lxe2 9. Pxe2
8. h3 Ld7
9. c5!
Een vroegtijdig pionoffer dat past in het plaatje van de pionnenstructuur. Het witte paard streeft naar veld c4.
9…dxc5
Ik denk dat zwart wel moet nemen, omdat wit anders zijn plan zonder slag of stoot heeft doorgezet.
Slecht is 9…Pf6. Ook 9…f5 hetgeen een van de ideeën is van het Konings-Indisch, lijkt me hier ook niet gepast. Wit kan op verschillende manieren in het voordeel komen.
10. Pc4 f6 11. d6 Ook mogelijk was het om de zetten om te draaien. 11. Le3 b6 en dan pas 12. d6
11…Pc8 12. Le3
12…b6 Nu had Kasparov het paard kunnen opjagen met 12…b5!? 13. dxc7 Dxc7 14. Pa3 en zwart lijkt te overleven.
13. O-O Lc6 Misschien had Kasparov beter wat had kunnen ruilen met 13…Pxd6! 14. Pxd6+ cxd6 15. Dxd6 De7 en hier zal wit weliswaar voldoende compensatie hebben, maar ook niet meer dan dat.
14. dxc7 Dxc7
15. b4!
Nu wit vol ontwikkeld is en zwart zijn koning in het midden heeft staan, moet wit snel tot actie over gaan.
15…cxb4 De pion op e4 kan zwart maar beter niet nemen met 15…Lxe4 16. bxc5 bxc5 waarna er al meteen een combinatie in de stelling zit: 17. Pcxe5! fxe5 18. Pg5 en de witte stukken grijpen flink in. Op 18…Lf5 19. Lb5+ Ke7 20. Tc1 kan zwart het al vergeten.
16. Tc1
Wit brengt een nieuw stuk in het spel en de penning over de c-lijn is bepaald niet prettig voor zwart.
16…Pge7
Ook 16…Ph6 heeft een groot nadeel. Hier kan wit uithalen met 17. Pa5! bxa5 18. Lb5 met winst.
17. Db3!
So speelt als Morphy. Zo’n beetje elke zet brengt hij een nieuw stuk in het spel. Daarbij kijkt hij niet op een pionnetje (of twee…). De dame verhindert natuurlijk dat zwart rokeert.
17…h6
Ook na een zet als 17…a5 wordt de hele zwarte stelling aan gort geslagen met 18. Pcxe5! fxe5 19. Pg5 (zie analysediagram)
En tegen de dreigingen Df7# of Pe6 heeft zwart geen verweer. Bijvoorbeeld: 19…Pg8 [19…Tf8 20. Pe6] 20. Txc6 Dxc6 21. Df7+ Kd8 22. Pe6+ en zwart moet de dame geven.
17…O-O faalt op 18. Pcxe5+ Kh8 19. Pxc6 Pxc6 20. Da4 P8e7 21. Pd4 en de penning kost zwart een stuk.
18. Tfd1
Het laatste stuk dat wit nog in het spel had, spreekt nu ook een woordje mee!
18…b5
Kasparov beseft dat er geen normale middelen zijn om de stelling te behandelen en met dit antwoord, zet hij de zaak op scherp. Opnieuw faalt 18…a5 op een offer, ditmaal: 19. Pxb6! Pxb6 20. Lb5 Tc8 21. De6 en wit wint materiaal.
19. Pcxe5!
Ligt voor de hand (zeker gezien het voorafgaande) maar je moet hem toch wel even doen tegen een gigant als Kasparov!
19…fxe5 20. Lxb5!
De penning over de c-lijn speelt een belangrijke rol. Ook 20. De6!? is mogelijk, maar de tekstzet is verreweg het sterkst.
20…Tb8
Het ligt voor de hand om uit de penning te gaan met 20…Db7 (zie analysediagram)
Dan volgt een typische computerzet die So vermoedelijk niet gevonden zou hebben. 21. Lxh6!! [Hij zal ongetwijfeld 21. La4! gespeeld hebben, hetgeen ook wint. 21…Lxa4 22. Dxa4+ Kf7 23. Td7 Dxe4 24. Db3+ Ke8 25. De6 en de dreiging Txc8 is dodelijk.] 21…Lxb5
1) Het idee van dit krankzinnige offer is om Lg7 weg te lokken. 21…Lxh6 22. Pxe5 Tf8 23. Pxc6 en wit wint.
2) En na 21…Txh6 is veld g5 weer beschikbaar waardoor 22. Pg5 opnieuw wint.
- Pg5 ook nu meldt het paard zich wederom op dit veld. 22…Tf8 23. Lxg7 en de vele dreigingen kunnen niet meer opgevangen worden.
21. La4!
Heel knap en ingetogen gespeeld! So behandelt de stelling werkelijk voortreffelijk. Zeker als we bedenken dat het om een vluggertje gaat. Hij houdt de druk vast. Ook nu kon trouwens het idiote loperoffer op h6 weer. 21. Lxh6!?
21…Db7
Deze natuurlijke zet wordt met grof geweld weerlegd. Maar zwart stond sowieso verloren. Na 21…Tf8 22. De6 Tf6 wint 23. Txc6 omdat 23…Txe6 24. Txc7+ Kf7 faalt op 25. Lb3
22. Txc6!
Die hing al een tijdje in de lucht, maar So heeft het beste moment uitgekozen.
22…Pxc6 23. De6+ P8e7
Het gaat mat na 23…De7 24. Lxc6+ Kf8 25. Lc5!
24. Lc5!
Vrijwel alle witte stukken doen mee aan de aanval. Zwart staat aan alle kanten gepend en hij kan nauwelijks een stuk bewegen.
24…Tc8
Op 24…Kf8 wisselt de witveldige loper van diagonaal: 25. Lb3! Pd8 26. Txd8+ Txd8 27. Df7#
En op 24…Td8 is ook snel gedaan. 25. Lxc6+ Dxc6 26. Dxe7#
25. Lxe7
Tja, nu blijft ook alles hangen bij zwart. Kasparov gaf zich gewonnen. Na 25. Lxe7 Lf8 26. Lxc6+ Dxc6 (zie analysediagram)
is het meest fraai 27. Td8+! Txd8 28. Ld6+ Le7 29. Dxe7#
1-0
(De foto’s zijn van Lennart Ootes)
