Bizarre ontknoping in Gashimov Memorial
De slotfase in Shamkir bij het Gashimov Memorial is geëindigd in een bizarre ontknoping. Het spreekwoord ‘waar er twee vechten om een been gaat de derde ermee heen’ is hier heel van toepassing. Ging de strijd niet tussen de Amerikaan Caruana en onze eigen Anish Giri?
Beide waren bezig een monsterscore neer te zetten. Giri had maar liefst 4½ uit 6. Daar zou je normaal gesproken in een dergelijk toptoernooi aan kop mee staan. Maar Caruana stond zo waar een halfje voor op Giri. In het onderlinge treffen miste de Amerikaan zelfs een uitgelezen mogelijkheid om tot winst te komen. Hij liet een zetherhaling toe, terwijl hij telkens de winst kon binnenhalen. Gezegd moet worden dat die winst verre van gemakkelijk te vinden was. Zoals het ging kwam Giri met een blauw oog weg.
Een ronde erna zag het er gunstig uit voor onze landgenoot. Met wit tegen Yifan Hou en Caruana tegen de niet te onderschatten Azeri Mamedyarov. Die had een ronde daarvoor al gewonnen van zijn landgenoot Safarli en zat daarmee ook een beetje op het vinkentouw. En het wonder gebeurde: Caruana verloor ergens de draad in de partij, kwam in een verloren dame-eindspel terecht en hoewel er daarin nog van alles gebeurde, kreeg hij een dure nul te slikken. Giri had ondertussen de Chinese wereldkampioene flink in de tang genomen. Het leverde hem in het eindspel een mooie pluspion op en het binnenhalen van de zege leek slechts een kwestie van tijd. Maar opnieuw verkeek onze man zich op de taaie defensie van Hou. Ze offerde een paard in ruil voor een paar pionnen. Met nog paar één pion en een passieve toren, kon Giri geen winst afdwingen. Na maar liefst 103 zetten berustte hij in de onvermijdelijke remise.
Dat moet een grote teleurstelling zijn geweest, want een dag later was hij met zwart geen schim van de speler die hij normaal gesproken altijd is. Zijn tegenstander: de ontketende Mamedyarov! En hoewel die de partij uiterst slap opzette, kwam hij toch in het voordeel. Het kostte Giri een pion en hoewel hij nog remisekansen had in het resterende toreneindspel, ging hij de fout in. Daar wist Mamedyarov wel raad mee. Hij tikte het na deze fout snel uit en dat zijn slotserie van 3 uit 3 beloond was met een gedeeld eerste plaats met Caruana. Die was al snel remise overeen gekomen met Karjakin, die dit toernooi geen potten heeft kunnen breken.
En uiteraard stond er toen nog een barrage op het spel. De rapidpartijen eindigden in remise, maar het beslissende vluggertje werd door Mamedyarov gewonnen. Daarmee kreeg hij een klaterend applaus van het thuispubliek. Dat was blij dat hun belangrijkste topspeler op deze manier dit prachtige toernooi naar zich toe had getrokken. Voor Giri is het jammer dat het zo eindigde.
De slottabel zag er zo uit:
Dan heeft u uiteraard nog de analyses te goed van de belangrijkste confrontaties in deze slotronden:
Caruana, Fabiano – Giri, Anish
- e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Pxe4 6. d4 b5 7. Lb3 d5 8. dxe5 Le6 9. De2 Le7 10. Td1 O-O 11. c4 bxc4 12. Lxc4 Lc5 13. Le3 Lxe3 14. Dxe3 Db8 15. Lb3 Pa5 16. Pd4 c5 17. Pxe6 fxe6 18. f3 c4 19. fxe4 cxb3 20. exd5 bxa2 21. Txa2 Pc4 22. Dd4 Db3 23. Pc3 Tac8 24. Tb1 Pe3 25. Dxe3 Txc3 26. Dxc3 Dxa2 27. Td1 exd5 28. Dd4 Te8 29. Tc1 h6 30. h3 Kh8
Een belangrijk moment. Caruana probeert zijn actieve stukken te benutten om een initiatief tegen de zwarte koning op te zetten.
- e6 Txe6?
Een blunder. Giri laat teveel spel toe tegen zijn koning en dat had hem zomaar de kop kunnen kosten. Hij had 31…Db3! moeten spelen. Het idee is dat de dame in elk geval weer ingezet kan worden op de koningsvleugel en dat is hard nodig. Want de dreiging 32. Tc7 kan nu opgevangen worden met 32…Dg3 Zwart houdt nu gemakkelijk stand.
- Tc8+ Kh7 33. Dd3+ Te4 34. Df1!
Een sterke zet waarmee de dodelijke dreigingen Df5+ en Df7 in de stelling worden gebracht. De zwarte dame staat teveel afzijdig, waardoor zij niet aan de strijd kan deelnemen.
34…Te5
- Dd3+
Hij herhaalt de zetten.
Caruana kan min of meer de winst binnen halen met 35. Df7 De hoofddreiging is Dg8+ gevolgd door Tc6+. Op 35…Da4 om veld c6 te dekken en tegelijkertijd wat tegendreigingen in de stellingen te brengen, antwoordt wit ijskoud met 36. Kh2! Wit blijkt dan over een dodelijk initiatief te beschikken omdat zwart niet in staat is de witte stukken buiten de deur te houden. Een voorbeeld: 36…h5 37. b4! Om de dame af te sluiten van een eventueel schaakje op f4. 37…Dxb4 [ Een andere zet, zoals 37…Db5 verliest na 38. Dg8+ Kg6 39. Tc7 en het zwakke punt g7 kan niet gedekt worden.] 38. Dg8+ Kg6 39. Tc6+ Kf5 40. Df7+ Ke4 41. Df3+ Kd4 42. Dd1+ Ke3 43. Txa6 (zie analysediagram)
en de zwarte koning valt ten prooi aan de zware stukken van wit. Merk het verschil in veiligheid tussen beide koningen op. Die van wit kan schuilen achter zijn pionnen, die van zwart is niet in staat om alle dreigingen van de tegenstander (zoals Ta6-a2) te pareren. 35…Te4 36. Df1 Te5 37. Dd3+ Te4 38. Df1
Maar dat is een keertje teveel! Nu mag Giri remise claimen.
½ – ½
Giri, Anish – Hou, Yifan 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Lb4 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. Db3 c5 8. cxd5 exd5 9. a3 Lxc3+ 10. Dxc3 Pd7 11. g3 O-O 12. Lg2 Te8 13. e3 b6 14. O-O Lb7 15. Tfc1
Deze stelling is slechts voorgekomen in vier partijen.
15…a5
Een nieuwtje en op het oog niet slecht. In Komljenovic-Peralta, 2012, wist de zwartspeler met 15…De7 tot winst te komen maar dat lag nu niet direct aan de opening.
- dxc5 Dxc3 17. Txc3
17…Pxc5
Nu staat wit sowieso beter. Hij heeft het sterke veld d4 in handen, de betere loper en hij kan weldra over de c-lijn een toren op de zevende rij krijgen. Hou was uiteraard bevreesd dat er na 17…bxc5 18. Lh3 zou volgen. Na 18…Te7 19. Lxd7 lijkt het gedaan voor zwart, maar gek genoeg heeft ze hier nog 19…d4! 20. Txc5 Lxf3 21. Lb5 dxe3 waarna het alleszins meevalt voor zwart.
- Tac1 Kf8 19. Pd4 Tad8 20. Lf1 Te7 21. Lb5 g6
Allemaal geen pretje dit voor zwart.
- b4!
Natuurlijk gaat Giri nu voor het activeren van zijn torens.
22…axb4 23. axb4 Pe4 24. Tc7 Pd6 25. Txe7 Kxe7 26. Tc7+ Kf8 27. Ld3
Wit heeft een overweldigend voordeel behaald, maar gek genoeg valt het toch niet mee om de zwarte verdediging te kraken.
27…Tb8 28. g4
Op zichzelf is dit het juiste plan. Wit probeert ruimte te winnen op de koningsvleugel. Een mooi succesjes zou zijn om hierna met h2-h4 en g4-g5 de zwarte pionnen op de koningsvleugel ook op de voor haar verkeerde kleur vast te leggen. Misschien had hij verder moeten gaan met 28. Td7 Pc4 29. Le2 om daarna Lf3 in de stelling te gaan brengen. 28…Ke8 29. Lb5+
De ruil van loper tegen paard hoeft Giri niet te vrezen.
29…Kf8 29…Pxb5 zou heel slecht zijn vanwege 30. Pxb5 en het witte paard is veel sterker dan de zwarte loper. De dreiging Pd6+ kan zelfs al niet meer gepareerd worden.
- Ld7
30…Lc8!
Taai verdedigd van Hou. Ze wil heel graag van haar slechte loper af.
- h3
Wellicht was 31. Kg2 ook een goede mogelijkheid geweest.
- h4 kwam eveneens in aanmerking.
31…Lxd7 32. Txd7 Pe4
Hier staat het zwarte paard best goed, hoewel de problemen voor zwart nog bepaald niet over zijn. 33. Pc6 Wit kon een pion veroveren met 33. Txd5 maar Giri zal het niet helemaal vertrouwd hebben. Na 33…Ta8 34. Te5 Pc3! (zie analysediagram)
kan de witte toren van e5 nergens heen! Dat maakt het erg lastig voor wit om verder te komen…
33…Ta8 34. Pe5
Hij heeft het gemunt op pion f7.
34…Ta1+ 35. Kg2 Ta2 36. Txf7+ Kg8
Wit heeft een mooie pion verdiend, maar nu moet hij f2 blijven dekken terwijl pion b4 weldra van het bord verdwijnt. Hou heeft in elk geval haar stukken optimaal weten te activeren.
- h4 Tb2 38. Tf4
Als Giri nog een pion op de koningsvleugel wint, is het gedaan met de zwartspeelster.
38…Kg7 39. Pc6
Zo heeft wit zijn b-pion nog even weten te redden. Maar zijn stukken werken niet super samen.
39…b5 40. Pd8
- h5 g5 41. Tf5 lijkt ook een idee maar na 41…Pc3 is toch ook niet duidelijk hoe wit progressie moet boeken.
40…Txb4 41. Pe6+ Kg8 42. Tf8+ Kh7 43. Tf7+ Kh8 44. Tf8+ Kh7 45. Tf7+ Kh8 46. f3
Een belangrijk moment. Het paard wordt verdreven en dan zou het voor zwart wel eens problematisch kunnen worden. Maar hier toont de wereldkampioene haar veerkracht. Ze offert het paard en probeert ondertussen zoveel mogelijk pionnen van wit onschadelijk te maken.
46…Tb2+! 47. Kh3 Te2 48. Tf8+ Kh7 49. Tf7+ Kh8 50. Tf8+ Kh7 51. fxe4 Txe3+ 52. Kh2 Txe4 53. Tf7+ Kh8 54. Tf8+ Kh7 55. Tf7+ Kh8
Giri herhaalt steeds de zetten om tijd te winnen.
- Pc7
- Pf4 Kg8 57. Tf6 g5 58. hxg5 hxg5 59. Pxd5 Txg4 wordt het ook niet want het eindspel van toren plus paard tegen toren is theoretisch remise.
56…Kg8 57. Td7 Txg4 58. Kh3
Wit heeft met grote moeite nog een pion op het bord weten te houden.
58…Tc4 59. Pxd5 Kf8 60. Pf6
60…Tc6!
Opnieuw een knappe zet. Hou geeft pion h6 om met de toren achter haar vrijpion te komen.
- Pg4 Tb6 62. Pxh6 b4
De zwarte b-pion is heel sterk; wit moet zijn toren dus voor de pion zetten en daarmee levert hij het grootste gedeelte van zijn activiteit in.
- Tf7+ Ke8 64. Tf2 b3 65. Tb2 Ke7 66. Pg4 Ke6 67. Te2+ Kf7 68. Tb2 Ke6 69. Kg3 Tb5 70. Pf2 Kf6
Slechts een pion heeft zwart voor het paard, maar toch heeft Hou deze stelling uitstekend getaxeerd. Wit kan absoluut geen progressie boeken. Giri probeert nog heel lang om haar uit het zadel te tillen, maar de jonge Chinese dame geeft geen krimp!
- Pe4+ Kg7 72. Pg5 Kh6 73. Pf3 Tb4 74. Kf2 Kh5 75. Ke3 Tb8 76. Ke4 Tb4+ 77. Kd5 Kg4 78. Pe5+
Hij heeft zich er inmiddels mee verzoend dat het eindspel van toren plus paard tegen toren zijn enige praktische kans is. Maar zelfs dat laat Hou nog niet toe.
78…Kh5 79. Pf3 Kg4 80. Kc5 Tb8 81. Pe5+ Kh5 82. Pc6 Tb7 83. Pa5 Tb8 84. Pc6 Tb7 85. Pe5 Tb8 86. Kc4 Tc8+ 87. Kd4 Tb8 88. Kc3 Tb5 89. Pf3 Tb8 90. Pd4 Kxh4 91. Pxb3
De b-pion is eindelijk van het bord, maar de witte stukken staan heel ongelukkig.
91…g5 92. Th2+ Kg3 93. Th7 g4 94. Pd2 Tg8
Zwart heeft nu haar toren ook achter haar laatste pion gezet!
- Kd3 Kg2 96. Pc4 Tf8 97. Pd2 g3 98. Tg7 Ta8 99. Ke3 Ta3+ 100. Kf4 Kg1 101. Pc4 g2 102. Pxa3 Kf2 103. Txg2+ Kxg2
½ – ½
Caruana, Fabiano – Mamedyarov, Shakhriyar
- e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 e5 6. Pdb5 d6 7. Lg5 a6 8. Pa3 b5 9. Pd5 Le7 10. Lxf6 Lxf6 11. c4 b4 12. Pc2 O-O 13. h4 a5 14. g3 Le6 15. Lh3 Tb8 16. Dd3 Dd7 17. Pxf6+ gxf6 18. Lf5 Db7 19. Pe3 Pd4 20. O-O b3 21. a3 Kh8 22. Tac1 Tbc8 23. Tfe1 Tc5 24. Dd1 Lxf5 25. Pxf5 Pxf5 26. exf5 Td8 27. Dh5 Kg7 28. Tc3 h6 29. Tee3 a4 30. De2 d5 31. Df3 Tdc8 32. cxd5 Txc3 33. Txc3 Txc3 34. Dxc3 Dxd5
Dit dame-eindspel is gewonnen. Wit kan de dreiging dame naar c2 van zwart niet verhinderen. Hij verliest dan pion b2 en dan heeft zwart een heel ver opgerukte vrijpion.
- Db4 h5 36. Dxa4
- g4 was ook niets vanwege 36…Dd1+
36…Dd3?
36…e4! wint op slag. Bijvoorbeeld: 37. g4 Dd1+ 38. Kh2 e3 39. fxe3 Dd2+ 40. Kg3 Dxe3+ 41. Kh2 Dd2+ 42. Kg3 Dxb2 met simpele winst.
- g4! Db1+ 38. Kg2 Dxb2 39. gxh5 Dc2
- Dg4+
De remisemaker bestond uit 40. Db4!! b2 41. h6+! Kxh6 42. Df8+ Kh5 (zie analysediagram)
en nu is er maar een goede zet, de stille zet 43. Kg3!! Probeer die maar eens te vinden in je vooruitberekeningen… 43…Dxf5 44. Dh8+ Kg6 45. Dg8+ Kh6 46. Df8+ en zwart kan niet uit het eeuwig schaak lopen. 40…Kh7 41. h6?
Dit is de verliezende zet. Gek genoeg kon wit zich nog redden met 41. Da4! Dd3 en dan alsnog 42. Db4! en hoe moet zwart zijn b-pion naar voren stuwen?
41…Kxh6 42. Dg8 Dxf5
Het verschil met bovengenoemde variant is dat er nu geen witte koning op g3 staat. En dan is er geen eeuwig schaak mechanisme.
- Df8+ Kh5 44. f3 Kxh4?!
Winnend, maar hij maakt het zichzelf een beetje moeilijk. 44…Dh7! was wel zo eenvoudig!
- Db4+ Df4
Hier won 45…e4! direct 46. fxe4 Dg5+ 47. Kf2 Dg3+ enzovoort.
- Dxb3
Nu is hij zijn kroonpion kwijt.
46…Dd2+ 47. Kf1
47…Kg3!
Deze is natuurlijk wel heel sterk.
- f4+ Kxf4 49. a4 f5 50. Db5 Dd1+ 51. Kf2 Dc2+ 52. Kf1 f6!
Goed gezien: zijn mooie pionnenfalanx blijft hoe dan ook in tact.
- Db4+ e4 54. Db5 Kg3 55. De2 Dxe2+ 56. Kxe2 f4
De zwarte pionnen beslissen de strijd.
- a5 f3+ 58. Kf1 e3
En de zwarte pionnen zijn eerder aan de overkant.
0-1
Mamedyarov, Shakhriyar – Giri, Anish
- d4 Pf6 2. Pf3 g6 3. g3 Lg7 4. Lg2 d5 5. O-O O-O 6. c3
Mamedyarov zet het allemaal heel slap op. En dat terwijl hij moest winnen, wilde hij het toernooi nog op zijn naam kunnen schrijven. Vermoedelijk ging hij ervan uit dat Giri graag op winst wilde spelen. 6…Pbd7 7. Lf4 b6 8. a4 c5
8…Pe4 was nog voorgekomen in een partij Benko-Tolnai, 1993.
- Pbd2 Lb7 10. a5
10…bxa5?!
Giri accepteert vrijwillig deze dubbelpion. Na de volgende afwikkeling komt wit echter heel prettig te staan. Het is dus de vraag of deze beslissing de beste was, of dat hij hierna een betere voortzetting gemist heeft. Gezien de latere problemen, lijkt me dat hij hier voor een andere zet had moeten kiezen.
- Pb3 Db6
Wat anders? 11…cxd4 12. cxd4 Db6 13. Txa5 is ongeveer gelijk.
- dxc5 Pxc5 13. Le3 Dxb3 14. Lxc5 Dxd1
14…Dxb2 15. Tb1 Dxc3 16. Tc1 Db2 17. Tb1 Dc3 zou tot een zetherhaling hebben geleid. En daar was Giri niet op uit.
- Tfxd1 Tfe8 16. Txa5
Al met al staat wit in deze stelling heel prettig. Zijn pionnenstructuur is wat beter en zijn stukken staan actiever.
16…a6 17. Pe5 Tad8 18. Lb6 Tb8 19. La7 Tbd8 20. Lb6 Tb8 21. Ld4
Nu is het wit die een winstpoging wil wagen.
21…e6
- e3!
Een mooi zetje. Niet zozeer om het centrum te versterken, maar meer om Lg2-f1 voor te bereiden zodat de zwakte op a6 op de korrel genomen kan worden.
22…Ted8 23. Lb6 Tdc8 24. La7 Ta8 25. Ld4 Tc7 26. Tda1 Pd7
Dit had zwart voorbereid. De actieve witte stukken moeten worden afgeruild. Probleem is echter dat hij zelf daarna met louter passieve stukken komt te zitten en dat het probleem van zijn zwakke a-pion zich straks gaat wreken.
- Pxd7 Txd7 28. Lf1
- Lxg7 Kxg7 29. Lf1 was ook al een idee, maar dit geeft minder voordeel voor wit na 29…Td6 en zwart kan met …Td6-b6 gaan werken. 28…e5 29. Lc5
29…d4
Zo probeert Giri zich los te werken. Maar dat het een pion kost, daar heeft hij zich al mee verzoend…
- cxd4 exd4 31. Lxa6 Txa6 32. Txa6 Lxa6 33. Txa6
Een nogal verrassende zet, die mij discutabel lijkt. Giri wil zijn koning zo snel mogelijk naar het centrum spelen, maar er is een factor waardoor zijn plannetje in het water valt.
Hier zou je 33…h5 verwachten. Na 34. Ta8+ Kh7 35. exd4 Lxd4 36. Lxd4 [ Hier kan 36. b4 natuurlijk ook, analoog aan de partij. Echter na 36…Lxc5 37. bxc5 Td1+ 38. Kg2 Tc1 39. Tc8 Kg7 zijn de remisekansen een stuk groter.] 36…Txd4 37. Tb8 krijg je een type eindspel dat in de theorie bekend is. Dan staat er meestal al een witte pion op h4. Zwart kan nu met 37…h4 (zie analysediagram)
in elk geval een extra pion ruilen en dat geeft hem meer remisekansen dan normaal.
- exd4 Lxd4 35. b4!? 35. Lxd4 Txd4 36. Tb6 Kf7 37. b4 is ook heel voordelig voor wit.
35…Lxc5 36. bxc5 Td1+ 37. Kg2 Tc1 38. Tc6 Kf7
Je zou denken dat zwart hierop vooruit is gegaan ten opzichte van bovengenoemde variant. Maar zo dadelijk blijkt dat er enkele nuanceverschillen zijn die niet in zwarts voordeel werken.
- Kf3 g5
De enige manier om Kf4 te verhinderen.
Na 39…Ke7 volgt 40. Tc7+ Ke6 41. Kf4! De witte koning dreigt gewoon naar binnen te lopen met Kg5. 41…Tc2 [ 41…h6 42. Tc6+ Kf7 43. h4 (zie analysediagram)
en nu zit h4-h5! in de stelling. De zwarte koning staat zo kwetsbaar dat hij hier niet meer uit de problemen kan komen.] 42. Kg5 Txf2 43. Txh7 en omdat g6 ook nog valt, is de stelling verloren voor zwart.
- Ke3 Tc3+ 41. Kd4!
Sterk spel van Mamedyarov.
41…Tf3 42. Ke5
De koning komt opnieuw sterk naar binnen via het centrum. 42…Txf2 43. Tf6+
43…Ke8?
Een logische zet omdat hij gezien heeft dat Tf6-h6xh7 met schaak gaat. Echter: een koning naar de onderste rij raakt vaak in moeilijkheden, vooral in toreneindspelen!
De meest taaie verdediging was 43…Ke7! dat na 44. Th6! ook vermoedelijk tot zeer grote winstkansen voor wit had geleid. Wit heeft echter nog een lange weg te gaan na bijvoorbeeld [ Niet 44. Txf5? wegens 44…Txh2 45. Txg5 Kd7 en deze stelling valt niet te winnen voor wit.] 44…f4 45. Txh7+ Kd8 46. gxf4 Txf4 (zie analysediagram)
en ik heb niet kunnen vinden hoe wit daadwerkelijk een vol punt zou kunnen binnenhalen. De zwarte koning komt in de buurt van het promotieveld van de witte c-pion terwijl zijn toren actief blijft.
- Txf5 Txh2 45. Kd6!
Die zet was niet mogelijk in bovengenoemde variant. De witte koning komt nu voor de eigen vrijpion. Daarmee ondersteunt hij zijn grote troefkaart, terwijl zwart werkeloos moet toekijken.
45…Td2+ 46. Kc7 Td7+ 47. Kb6
De meest overtuigende weg naar de winst.
47…g4 48. Te5+
Er was ook niets tegen 48. c6.
48…Kd8 49. Tg5
Opnieuw 49. c6 was wel zo eenvoudig geweest.
49…Td3 50. Tg8+ Ke7
Zo wordt de zwarte koning voor de witte pion weggedreven.
- Txg4 Tb3+ 52. Kc7 Kf6 53. c6
En hier gaf Giri, ongetwijfeld heel gedesillusioneerd, op.
1-0
(De foto’s zijn van de toernooisite gehaald)
Soms zit het een schaker flink tegen. Ik zag Giri het toernooi ook al winnen, toen Caruana in de voorlaatste ronde door een te snel gespeelde zet vlak na de tijdcontrole verloor en Giri tegen wereldkampioene Hou Yifan gunstig stond. Heel jammer voor hem, maar moed houden: die toernooi-overwinning komt er echt wel.