Schaakrubrieken weekend 15 juli 2017
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een razende reiziger
Toen bij het NK werd geschreven dat Anish Giri niet kon meedoen door zijn zwaarbeladen agenda, dacht ik eerst dat hij moest uitrusten van alles wat hij daarvoor had gedaan. Na het Tata-toernooi in Wijk aan Zee had hij gespeeld in de Chinese stad Shengzhen, in Reykjavik, in Sotsji, in Moskou, in Stavanger en twee keer een weekeinde in Duitsland voor de Bundesliga. Voor zijn internetmatch tegen Wesley So hoefde hij niet te reizen, maar dertig snelschaakpartijen tegen de nummer twee van de wereld, dat was ook geen kleinigheid. Het zou niet vreemd zijn als hij tijdens het NK schoolziek was om op adem te komen. In werkelijkheid ging het niet om wat Giri voor het NK had gedaan, maar om wat hij tijdens dat toernooi deed. Hij speelde toen in Leuven in het rapid- en blitztoernooi van de Grand Chess Tour. De razende reis was daarmee niet afgelopen, want nu speelt hij in het Grand Prix-toernooi in Genève. Collega Teimour Radjabov, die tegen Giri in de eerste ronde had gewonnen, zei terecht dat Giri’s hyperactiviteit voor de grote Michaïl Botwinnik, patriarch van het sovjetschaak, een gruwel zou zijn. De Grand Prix bestaat uit vier toernooien, in Sharjah, Moskou, Genève en Palma de Mallorca. Er zijn 24 spelers, die elk in drie van die toernooien meedoen. De eerste twee van de cyclus krijgen een plaats in het kandidatentoernooi. Alleen door een reeks van wonderen kan Giri in de Grand Prix nog een van die plaatsen verdienen. Maar er komt nog een andere kans. In het World Cup-toernooi, in september in Georgië, het land van Giri’s vrouw Sopiko Guramishvili, zijn ook twee plaatsen voor het kandidatentoernooi beschikbaar.
Teimour Radjabov-Pavel Eljanov, Grand Prix Genève 2017
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 Lb7 5. Lg2 Lb4+ 6. Ld2 Le7 7. Pc3 c6 8. e4 d5 9. exd5 cxd5 10. Pe5 0-0 11. 0-0 Pc6 12. Lf4 Pa5 13. Tc1 dxc4 14. Lxb7 Pxb7 15. Pxc4 Lb4 16. Lg5 Pd6 17. Pxd6 Lxd6 18. d5 exd5 19. Pxd5 Le5 20. Lxf6 Lxf6 21. b4 Wit heeft voordeel, maar hoe groot is het? Misschien had zwart het best 21…Tc8 gespeeld, zonder angst voor 22. Txc8 Dxc8 23. Pxf6+. 21…Dd6 22. Df3 Tac8 23. Tcd1 Tfe8 24. b5 Le7 25. Td4 Lf8 26. Tfd1 Wit versterkt zijn stelling, terwijl zwart pas op de plaats moet maken. 26. ..Tc5 27. a4 De6 28. Tg4 Kh8 29. Tf4 Kg8 30. h4 Tc2 31. Kg2 h6 32. h5 Tcc8 33. Tdd4 Lc5 34. Tde4 Dd7 35. Tg4 Zwart heeft het te ver laten komen. 35…Kf8 De volgende fase speelde zich in tijdnood af. Wit kan een paar keer beslissend toeslaan, maar aarzelt. 36. Tef4 Hier ging 36. Txg7 al. Na 36…Txe4 (of 36…Kxg7 37. Dc3+) 37. Tg8+ Kxg8 38. Pf6+ krijgt wit een dame voor twee torens. Op zichzelf geen materieel voordeel, maar zijn aanval met dame en paard beslist. 36…Ld6 37. Td4 Ook nu was 37. Txg7 goed. 37…Db7 Hij geeft een derde kans. Met 37…Tc5 kon hij voorlopig standhouden. Zie diagram
Als Kasparov zich meldt, kijkt iedereen nog altijd om
Vorig jaar keerde Gari Kasparov in St.Louis even terug in de arena voor een snelschaaktoernooi met de Amerikaanse topspelers Nakamura, So en Caruana. Hij was minder scherp dan in zijn grote tijd en af en toe ontglipten hem kolossale blunders, maar zijn eindscore van 9,5 uit 18 was respectabel. Binnenkort gaat de 54-jarige oud-wereldkampioen een stap verder. In augustus zal hij een van de deelnemers zijn in de rapid- en blitztienkampen waarmee het toernooi om de Sinquefield Cup in St. Louis wordt afgesloten. Sommige jongeren zullen daar voor het eerst (en misschien voor het laatst) de kans krijgen tegen de levende legende te spelen. ‘Het ziet ernaar uit dat ik de gemiddelde leeftijd van het veld zal verhogen en de gemiddelde rating zal verlagen’, twitterde Kasparov.
Je zou denken dat vroegere collega’s schouderophalend op de publiciteitsstunt zouden reageren, maar dat blijkt niet het geval. Tijdens het Grand Prix toernooi in Genève zei Alexander Grisjoek dat hij uitkijkt naar Kasparovs optreden: ‘Afgezien van de toernooien waaraan ik zelf meedoe, beschouw ik het als het interessantste evenement van het jaar. Wel zit het me dwars dat ik nooit meer tegen Levon Aronian zal kunnen zeggen dat hij geen recht van spreken heeft omdat hij nog nooit tegen Kasparov heeft gespeeld.’
Hoewel Grisjoek een jaar jonger is dan Aronian, heeft hij wel recht van spreken. In de periode 2001-2004 ondervond hij regelmatig hoe sterk Kasparov was. In vier klassieke partijen kwam hij niet verder dan één remise. In zeven rapidpartijen was Kasparov hem met 5-2 de baas.
Grisjoek – Kasparov Cannes, rapid World Cup 2001
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. f3 e6 7. Le3 b5 8. g4 Pfd7 9. Dd2 Pb6 10. 0-0-0 P8d7 11. Df2 Lb7 12. Ld3 Tc8 13. Pce2 Pc5 14. Kb1 Pba4 15. h4 Dc7 16. Tc1 d5 17. e5 Dxe5 18. f4 Dapper en verantwoord. Een angsthaas zou remise hebben gemaakt met 18. Lf4 Df6 19. Lg5 De5 20. Lf4 met herhaling van zetten.
18 … Dd6 19. g5 Le7 20. h5 f5 21. Pf3 Zwarts laatste zet gaf wit de gelegenheid een kansrijk stukoffer te brengen met 21. Lxf5 exf5 22. Pxf5+ Dd7 23. Pxg7+ Kf8 24. Ld4. 21 … Pe4 22. Lxe4 dxe4 23. Pe5 Ld5 24. Th3 Nog niet fataal, maar 24. Ld4 is sterker met behoorlijke compensatie voor de geofferde pion.
‘Het ziet ernaar uit dat ik de gemiddelde leeftijd van het veld zal verhogen en de gemiddelde rating zal verlagen.’
Net niet
Het scheelde weinig of niet Loek van Wely was Nederlands kampioen 2017 geworden maar Sipke Ernst. Met twee gedegen overwinningen en vijf bevochten remises bleef Ernst ongeslagen. Eigenlijk was dit zijn toernooi. Hij begon met een klinkende overwinning op Jorden van Foreest, die daarmee gelijk favoriet af was (zie rubriek 1 juli). In de tweede ronde moest Ernst vanuit de opening in de verdediging tegen Ivan Sokolov. Die was dit toernooi niet in vorm en hij bereikte niets met zijn voordeeltje. In de derde ronde deed Ernst iets opmerkelijks. Tegenstander Benjamin Bok had kennelijk al zijn kruit verschoten tijdens het EK. In de eerste twee partijen van dit NK (tegen Van Wely en Van Foreest) bleek dat zijn batterijen leeg waren: twee keer verlies. Toch ging Ernst met wit in de derde partij tegen een aangeschoten Bok na 13 zetten in op zetherhaling: remise. Vanuit sport-psychologische invalshoek leek dat een verkeerde beslissing maar met dat oordeel moeten we voorzichtig zijn want Ernst heeft psychologie gestudeerd. In de vierde ronde zat Ernst na de opening achter een structureel mindere stelling.
Erwin l’Ami heeft een droomstelling. Wit heeft alles: de zwakte d6, de doorbraken b4, c5, f4 en g4 (na f3). De koning kan desgewenst eerst naar a2 (als de doorbraak op de koningsvleugel komt). Zwart kan niets anders doen dan afwachten. Maar ook l’Ami was dit toernooi niet in topvorm, hij wisselde goede met zwakke partijen af. 42.c5!? bxc5 43.Dxa5 De7 44.Dd2 Dc7 45.a5 Db8 46.Kh2?! Een wachtzet. Het werd tijd voor de volgende breekzet: 46.f4 en vanwege de dreiging 47.fxe5 fxe5 48.Txe5 zal zwart moeten overgaan tot 46…Db4 47.Dxb4 cxb4 48.Tb5 en wit houdt stellingsvoordeel. 46…Td7 47.Dd1 Td8 48.Td2 Hier is de breekzet 48.g4 gevaarlijk. Plotseling komt de zwarte koning onder vuur (Tg3). 48…Dc7 49.Ta2 Nu verwatert het voordeel. Nog steeds bood 49.f4 exf4 50.gxf4 kansen. 49…Ta6 50.Dd2 Tb8 51.Dd3 Dc6 52.Td2 Tc6 53.Txd6 Txd6 54.Dxd6 Dxd6 55.Txd6 Txa5 56.Td7+ Kf8 57.Tb7 Ta2 58.Kg2 Tb2 59.Tb5 en remise. Bij deze zware verdediging is zwart nergens door de knieën gegaan. In de vijfde ronde nam Ernst met een overtuigende overwinning alleen de kop.
S. Ernst – T. Burg
De laagst geplaatste Twan Burg was verrassend begonnen met vier volkomen verdiende remises tegen de grootste kanshebbers Sokolov, Van Wely, Van Foreest en Van den Doel. 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.e3 a6 5.b3 c5 6.Lb2 cxd4 7.exd4 Pc6 8.Pbd2 b6 9.Ld3 Le7 10.0-0 Lb7 11.De2 Pb4 12.Lb1 Pc6 13.a3 0-0 14.Ld3 Ph5 15.g3 Pf6 16.Tac1 Te8 17.Tfd1 h6 18.h4 Lf8 19.Lb1 Tc8 20.Pe5 dxc4 21.bxc4 b5 22.Pe4 Pxe4 23.Lxe4 bxc4? Moeilijk te voorzien maar zwart had moeten gaan voor 23…Pxe5 24.Lxb7 Pxc4! 25.Lxc8 Dxc8 en er is genoeg compensatie voor de kwaliteit. Nu zit er een tactische voortzetting in, die Ernst met beide handen aangrijpt. 24.Pxf7!! Dc7 24…Kxf7 25.Dh5+ Kg8 26.Dg6 Df6 27.Dh7+ Kf7 28.Tc3 is geen pretje. 25.Pxh6+! gxh6 26.d5 Pd4 27.Lxd4 exd5 28.Dg4+ Lg7 29.Lf5 Tb8 30.Dg6 Kf8 31.Le6 Te7 32.Tc3 Lxd4 33.Dg8 mat.`
In de zesde ronde een moeilijke ontsnapping tegen concurrent Erik van den Doel (volgende week). Ook in de slotronde lag Ernst onder zware druk.
Na zes uur spelen was iedereen aan het eind van zijn Latijn. Met direct 94.Te6 forceert wit remise zoals in de partij.
94.Th6? Lh8? Zwart kon winnen: 94…f3 95.h8D Lxh8 96.Txh8 f2 97.Tf8 Lf3 98.Te8+ Kd2 en de koning loopt naar a2. 95.Te6 f3 96.Kg3 Ld4 97.Te8 f2 98.h8D Lxh8 99.Txe4 Kxe4 100.Kxf2 remise. Toch een prima toernooi voor Sipke Ernst die sinds 1998 nog nooit zo dicht bij de titel zat.
Jacob Aagaard, volgens wiki een ‘Danish-born Scottish’ grootmeester, heeft meer dan twintig jaar nagedacht over het antwoord op de vraag: hoe komen we tot betere beslissingen op het schaakbord? Dat heeft geleid tot de prachtige serie Grandmaster Preparation, verschenen bij Quality Chess, met vijf delen over Berekening, Positiespel, Strategisch spel, Aanval en Verdediging en Eindspel. Verschenen is nu de apotheose: het boek Thinking inside the Box. Natuurlijk zijn er maar weinig lezers van deze rubriek die er naar streven grootmeester te worden, maar iedereen die de moeite neemt de meer dan 400 pagina’s te lezen zal, van welk niveau ook, zaken tegenkomen waar hij of zij misschien nooit over heeft nagedacht. Bijvoorbeeld het verhaal over: welk type speler bent u? Logisch (met als verschil technisch of dynamisch) dan wel intuïtief (met hetzelfde verschil)? Dat heeft wel degelijk consequenties voor de keuze van de opening maar ook voor de keuzes die tijdens de partij gemaakt moeten worden. Ook een uitvoerig hoofdstuk over het analyseren van de eigen partijen en dan natuurlijk vooral verliespartijen. Voorbereiding op de tegenstander, dat kan ook op de schaakclub van belang zijn. En hoever reken je door in eenvoudige stellingen of gaat het dan juist om de principes. Zo zouden we door kunnen gaan, het is zeker voor schaakleraren een onvervangbaar boek. Zelfs de voeding van de schaker wordt kritisch benaderd en wat te denken van de psychologische factoren. En dat alles voor slechts € 30.
Een unieke bezetting voor het grootmeestertoernooi in Stavanger: van de top twaalf van de wereld ontbraken alleen Mamedyarov en Ding, namen waaraan de organisatoren kennelijk nog even moesten wennen. Opnieuw bleek dat Carlsen toch niet de superioriteit uitstraalt van de vroegere wereldkampioenen en dat bleek vooral in de partij Aronian-Carlsen: 1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pf3 Pf6 4.Pc3 e6 5.e3 a6 6.b3 Lb4 7.Ld2 Pbd7 8.Ld3 0-0 9.0-0 De7 10.Lc2 Td8 tot zover niets aan de hand. 11.a3?! Lxa3 12.Txa3! Dxa3, zelfs vriendje Stockfish raakte in de war, beoordeelde dit als -0.72 maar ging na 13.c5 weer naar 0. 13.b6 14.b4 Pe4? (Beter 14.Db2 15.Pa4 Da2 16.Pc3 Dc4) 15.Pxe4 dxe4 16.Lxe4 Tb8? Carlsen is kennelijk van zijn stuk gebracht door alle verwikkelingen, want hij mist 17.Lxh7† Kxh7 18.Pg5† Kg8 19.Dh5 Pf6 20.Dxf7† Kh8 21.Dc7 Ld7 22.Pxf7† Kh7 23.Pxd8 Tc8 24.Dxb6 Pd5, allemaal niet zo verrassende zetten, maar wit staat dus duidelijk beter en Carlsen zit in de problemen. 25.Dxa7 Txd8 26.e4 Dd3, hier was Pf6 duidelijk beter. 27.exd Dxd2 28.Dc7 Dg5 29.dxc (hier verspeelt Aronian zijn voorsprong, het staat nu vrijwel gelijk, nodig was 29.d6 Kg6 30.h3 Kh7 31.Te1). Nu komt zwart terug met 29.Lc8 30.h3 Dd5 31.Td1 e5? (Na 31.Tf8 32.Td3 De4 33.Tg3 Dxd4 kan zwart het houden). 32.Td3 exd4 33.De7, nodig was nu Tg8, maar bij Carlsen zijn kennelijk boven alle stekkertjes los: 33.Lf5? 34.Tg3 Lg6, ach hoe droevig is dit alles, jonge vriend:35.Dh4† 1-0.
Probleem 2639, een tweezet van Petkov:
Vijfde zege voor Sadler in Haarlem
Schaakclub Het Witte Paard (HWP) in Haarlem vierde twee weken geleden een leuk jubileum. Voor de 25e keer werd het weekendtoernooi gehouden, een toernooi met altijd een sterke bezetting. Het was een dubbel jubileum, want het was het vijftiende met sponsor ROC Nova College. Daarvoor werd het tien keer gesponsord door AKN. Dat was meer een weldoener dan een sponsor, want AKN was een kogellagerfabriek en zocht zijn klanten dus niet in de schaakwereld. Waarschijnlijk was de directeur een schaker. Dat onderwijsinstellingen graag hun naam verbinden aan het schaken, is een bekender verschijnsel. Op de toernooisite wordt de school een prettige locatie genoemd, met als kanttekening dat je maar niet te veel naar de tafelkleedjes moet kijken. Daarop staan teksten als ‘Overtref jezelf’, ‘Volg je hart’, ‘Word wie je bent’ en ‘Blijf groeien’. HWP’er Marius Jaspers op de site: “Dat kan op je zenuwen werken als je dame dubbel gepend staat of je koning als een schurftige zwerfhond van hot naar her wordt gejaagd.” Het toernooi viel samen met een paar ronden van het Nederlands kampioenschap, waardoor meervoudig winnaar Erik van den Doel er niet bij was. Met vijf grootmeesters en drie meesters was HWP toch dik tevreden. Heel grote verrassingen waren er niet in het toernooiverloop. Wereldtopper Matthew Sadler won het toernooi voor de vijfde keer, hij stond slechts een remise af aan Jan Werle. Op de tweede plaats eindigden de grootmeesters Maxim Turov en Roeland Pruijssers. Cruciaal voor de eindstand was Sadlers overwinning op Turov in de voorlaatste ronde.
Grootste outsider was Enrico Vroombout, die na vijf ronden ongeslagen op de gedeelde tweede plaats stond en het Sadler in de slotronde nog heel lastig maakte. Maar de Nederlandse Brit haalde de partijwinst en toernooiwinst binnen door een verbluffende koningswandel in het eindspel.
Sadler-Vroombout
1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 4.cxb5 a6 5.bxa6 g6 6.Pc3 Lxa6 7.e4 Lxf1 8.Kxf1 d6 9.Pf3 Pbd7 10.g3 Lg7 11.Kg2 0-0 12.a4 Ta6 13.Dc2 Da8 14.Te1 Tb8 Zwart heeft alles wat hij in het Wolgagambiet wil. Wit komt nooit verder met zijn pluspion en zwarts loper kan ook heel belangrijk worden. Wits kansen liggen in deze opening bij een doorbraak op e5, maar wat Sadler doet is ook goed. 15.Ta3 Tb4 16.Ld2 Pe8 17.h3 c4 18.bxc4 Dc8 19.a5 Dxc4 20.Tb1 Pc5
32.h4 h5 33.Dg5 Dxg5 34.Pxg5 f6 35.Ph7 f5 36.Pg5 Ta2
Opmerking: in het AD stond maandag als oplossing 3. Dh6, dit kan echter niet (met dank aan een oplettende lezer).
Evenals bij de vrouwen eindigden er bij het Nederlands Kampioenschap voor de mannen twee spelers bovenaan, de grootmeesters Ernst en Van Wely. Van Wely won de barrage, zodat hij voor de achtste keer Nederlands kampioen werd. Van de kampioen een sterke partij.
E. van den Doel–L. van Wely
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. Lb5+ Pc6 4. 0-0 Ld7 5. Te1 Pf6 6. c3 a6 7. Lf1 Lg4 8. d4 Van den Doel speelt het scherp. Ook 8. …h3 of 8. …d3 om d4 voor te bereiden is vaak gespeeld. 8. …cxd4 9. cxd4 e5 Van Wely wilde geen 9. …Lxf3 10. gxf3, al ziet dat voor zwart er helemaal niet slecht uit. 10. d5 Pd4 11. Le3 Lxf3 Hier speelt Van Wely de zet die ik al verwacht had op zet negen. Dit nemen met de loper is nu gekunsteld, met het paard nemen is logischer. 12. gxf3 Pd7?! Deze zet past niet in het plan. Zwart moet gebruik maken van het veld f4 dat verzwakt is en had dus 12. … Ph5 moeten spelen. 13. f4 Dh4 14. Pd2 Le7 15. Tc1 0-0 16. Lxd4? In de lijn met de vorige zet had wit hier de sterke mogelijkheid 16. Tc7 moeten spelen. Dit wint namelijk een pion na 16. …Tfd8 17. Txb7. Misschien vertrouwde Van den Doel de kwaliteitswinst voor zwart niet na 17…Pc5 18. Tc7 Pb5 19. Txc5 dxc5 20.fxe5. Maar deze stelling ziet er voor wit alleen maar goed uit. 16. …exd4 17. Df3 Lg5! Dit grapje had Van den Doel waarschijnlijk gemist. 18 .fxg5 Dxg5+ 19. Dg3 Dxd2 20. Dxd6 Tad8 Wat materiaal betreft staat wit en zwart gelijk. Wit heeft een vrijpion, maar is zwak over de zwarte velden en zijn koning staat niet echt veilig. 21. Dg3 Tfe8 22. Tcd1 Dxb2 23. e5 d3 Een sterk zetje van de nieuwe kampioen. 24. e6 fxe6 25. dxe6 Pc5 26. e7? Een fout in tijdnood gespeeld. Van den Doel miste de zet 26. Dc7 en het mogelijk vervolg moet wel remise zijn: 26. … Tc8 27. Df7+ Kh8 28. e7 Df6 29. Dxf6 gxf6 30. Lxd3 Tc7 31. Lxa6. 26…Td4 27. Lxd3 Pxd3 28. Txd3 Db4!
