De denksportrubrieken moeten weer terug in de Volkskrant!
Zoals genoegzaam besloot de Volkskrant onlangs te stoppen met de denksportrubrieken. Protesten leidden ertoe dat alleen de schaakcolumn van Gert Ligterink deze beslissing overleefde. Damschrijver Ton Sijbrands en bridgejournalist Kees Tammens namen twee weken geleden tegen hun zin afscheid van hun lezers.
De Volkskrant zit duidelijk met de schaakrubriek in de maag. De oplossing waar nu voor gekozen is – elke zaterdag in het sportkatern – slaat als een tang op een varken. Zaterdags is dit katern zo’n zes pagina’s dik en bevat (naast de satirische sportrubriek HNS en een voetbalcolumn van Paul Onkenhout) uitsluitend berichtgeving en achtergrondartikelen van belangrijke actuele sportwedstrijden. Schaken is de vreemde eend in de bijt. Want natuurlijk is er bij lange na niet elke week een zodanig belangrijk schaaktoernooi dat het aandacht verdient in een algemeen sportkatern. Schaken is daarmee de enige sport die (letterlijk en figuurlijk totaal misplaatst) een vaste ruimte toebedeeld krijgt in het actuele zaterdagse sportkatern van de Volkskrant!!! Ik durf er heel wat onder te verwedden dat deze situatie geen lang leven beschoren zal zijn.
Er is m.i. een veel betere en mooiere oplossing. Laat Ligterink, Sijbrands en Tammens weer gezamenlijk op hun oude plek terugkeren en laat elke rubriek – ieder op zijn tijd – zijn eigen dood sterven. Laat de drie schrijvers hun ding doen zolang ze willen of totdat ze gedwongen zijn er mee te stoppen al dan niet omdat ze zelf het loodje hebben gelegd. Waarmee de desbetreffende rubriek dan definitief ten einde gekomen is. Precies zoals er aan Remco Camperts Volkskrant column een einde kwam toen die deze week meedeelde niet meer te publiceren. Het zou een passend eerbetoon zijn aan deze drie monumenten van de denksportjournalistiek. Niet alleen zolang ze nog actief zijn maar ook nog daarna. De vaste lezers (ook een uitstervend ras immers) zullen hier goed mee kunnen leven, denk ik. En bij de Volkskrant hoeven ze alleen wat meer geduld te oefenen. Het probleem lost zich op deze manier vanzelf op, tientallen jaren zal het niet meer duren. Iedereen blij.
Dat vind ik wel de allerslechtste en allergekste oplossing. Het gaat om schaken, dammen en bridge, niet om Ligterink, Sijbrands en Tammens. Hier zullen de hoofdredactie en de directie nooit gevoelig te zijn. De oplagecijfers hollen achteruit, de journalisten vliegen bij bosjes de laan uit. Een oproep om een paar AOW’ers in dienst te houden gaat het niet halen. Laten we ons op de sport concentreren, niet op degenen die het uitvoeren.
Kijk, als wij niet alleen als denksporters (de een die zijn sport beter vindt dan de ander, bedoel ik) maar ook nog eens als schakers onderling ruzie gaan zitten maken dan wordt het natuurlijk nooit wat … grapje hoor 🙂
De uitstraling van een gezamenlijke denksportpagina is uiteraard veel beter. Blijf proberen om het weer terug te krijgen zoals het was. Maar Sijbrands Ligterink en Tammens verdienen m.i. tzt. wel goede opvolgers en die zijn echt wel te vinden.
Vooralsnog kunnen ze nog een hele tijd mee. Er is altijd wel interessant denksportnieuws/verdieping te melden.
Ik vind het juist een goede zaak dat Ligterink op zijn oude plek (de sportkatern) terug is….
Een detail: hij mag nu ook een dag later aanleveren, misschien zelfs twee dagen. Hans Ree mag ook op vrijdag aanleveren, maar weekendbijlages worden meestal donderdag overdag gedrukt in plaats van vrijdagavond laat.
Inhoudelijk gezien is er aan de inhoud van Ligterinks zaterdagse bijdrage niets gewijzigd (wat behalve ongewenst ook een onmogelijkheid zou zijn). Echter: in uiterlijke zin en door de plaats die het nu in de krant gekregen heeft is het geen column of een rubriek meer, maar heeft het de vorm van een nieuwsbericht. Het is een gedrocht geworden. Vorige week werd de partij Sokolov-Bosboom van acht(!) dagen eerder uit het (wereldberoemde 🙂 ) Amsterdamse Batavia toernooi besproken, gisteren de rapid-internet(!)partij Carlsen-Ehlvest van afgelopen woensdag. Welk een nieuwswaarde…
Dat vind ik in journalistiek opzicht een goede reactie. Ik heb het nog niet gezien, dus ik weet niet of ik het met je eens ben, maar ik denk het wel. De rubriek moet een aparte vormgeving krijgen, onderscheidend van de nieuwsberichten. Diagrammen zijn dat niet, want in de Volkskrant staan die ook bij nieuwsberichten, in tegenstelling tot de meeste andere kranten.
Lezers zouden dat aan de redactie mogen melden. Of misschien Gert zelf, die leest dit vast wel. Maar hij is op dit moment natuurlijk vooral blij dat de rubriek behouden is dus dan ga je niet zo gauw klagen.
Ook ik vind de nieuwe plek van Ligterink in de sportkatern véél beter. Dat er niet iedere iets nieuws te melden zou zijn, lijkt mij klinkklare onzin. Er is tegenwoordig iedere week wel ergens een belangrijk toernooi of kampioenschap. Het artikel dat gisteren in de krant stond, vond ik juist heel goed. De rapid-partij was niet meer dan een goede illustratie. Het artikel zelf ging over het kandidatentoernooi. Daarover gaf Ligterink klip en klaar zijn mening, zijn verwachting en zijn hoop. Een sterk verhaal.
Wat betreft die zogenaamde “Sir Edmund” – overigens een volstrekt belachelijke, kinderlijke, aanstellerige naam voor die wekelijkse bijlage – dat staat vol met stukjes waar je als fatsoenlijke schaker niet eens bij wíl horen. Nog erger is die gladde kleurenmagazine, die deze week geheel gewijd is aan mode. Met afgrijzen heb ik die doorgebladerd, me wederom afvragend waarom ik nog geabonneerd ben op die rommel.
Enfin, het schaken is in elk geval weer terug op de juiste plek: bij de andere sporten.
@Eric: Geen misverstand, schaken is een sport. Als er belangrijk schaaknieuws is (Giri wint bijna Tata, een winnaar van een Kandidatentoernooi, een sensationele partij in een WK match, etc) dan hoort dat op de sportpagina en wel meteen de volgende dag (en niet pas op de zaterdag). De Volkskrant doet dat bij dat soort gelegenheden ook (zij het om de een of andere reden sinds enige tijd niet altijd meer door de vaste schaakmedewerker). Maar Ligterinks wekelijke bijdrage is een rubriek. Je kent toch het verschil tussen een rubriek/column en een nieuwsbericht? De Volkskrant is geen schaakkrant en is er niet elke week (of elke vrijdag) een schaakgebeurtenis die aandacht rechtvaardigt op de zaterdagse actuele sportpagina van de krant. Lijkt me een logisch verhaal.
Of het een rubriek is of een nieuwsbericht vind ik niet interessant. Het stukje van Grunberg bevat ook geen nieuws, maar toch ontsiert het iedere dag de voorpagina van mijn krant. In de oude situatie zat schaken, weliswaar samen met dammen en bridge, weggestopt achterin een bijlage bij de puzzeltjes en na een hele berg geestdodende prietpraat. Nu staat het bij de andere sporten, wat een veel betere plek is.
Als nieuwkomer op dit forum (niet als lezer, wel als babbelaar) moet ik nog wennen aan de functies. Heeft iemand mijn bijdrage -en introductie- gelezen bij het topic ‘Ontzag voor schaken verdringt het dammen’? (Momenteel 20e en laatste reactie.) Daarin werd gemeld dat afgelopen week alsnog een petitie is ingediend om de denksportrubrieken op hun vertrouwde plek in de Volkskrant terug te brengen. Getekend door topspelers (inclusief Giri) en bestuurders (inclusief voorzitster schaakbond). Het lijkt me niet zo zinvol om te bespreken waar de rubrieken horen, belangrijk is dat ze weer gaan verschijnen.
Overigens vind ik het misplaatst dat Johan Hut in een ander topic herhaalde wat Jean-Pierre Geelen schreef, namelijk dat Sijbrands en Tammens ‘waardige verliezers’ zijn. Hoe durft Geelen het woord ‘verliezers’ neer te pennen? Hut doet er zelf nog een schepje bovenop door Ligterink ‘een winnaar’ te noemen. Het gaat hier om de sporten/rubrieken, niet om de redacteuren en hun staat van dienst. Daarom is het ook onverstandig te overwegen de drie hun werk ‘af te laten maken’ en daarna de rubrieken op te heffen. Het gaat om de denksporten en hun traditionele plek in de krant. Of, om nogmaals Geelen aan te halen: met het WK bridge vult de NOS geen avonden televisie. Nee, dat was dertig jaar geleden ook niet het geval, denksporten zijn juist krantensporten. Er is door andere kranten al veel te veel gesnoeid in denksport. De status van de huidige ‘slachtoffers’ (SLT) is niet voor niets voor de huidige denksporters een teken om te laten blijken dat het niet langer zo kan, dat snoeien. Als pleiter voor denksport zeg ik dan ook: wees niet blij dat de schaakrubriek is behouden doch gehalveerd, en steun de dammers en bridgers.
Een kleine correctie. De schaakrubriek is niet gehalveerd, dat is slechts schijn. In de oude formattering zat er wel meer nutteloze witte ruimte om de tekst en dan natuurlijk die twee belachelijk grote diagrammen.
Ik begrijp niet goed waarom je spreekt over vertrouwde plek en traditionele plek. Zó lang bestaat die “Sir Edmund” nu toch ook weer niet om al over “traditioneel” te kunnen spreken. Om precies te zijn (ik heb het even opgezocht), bestaat deze “traditie” nu krap vier jaar.
Zie ook: Sir Edmund
Aan iedereen die het schaken, dammen en bridge terug willen hebben naar die vertrouwde plek, heb ik een vraag: leest u al die andere pagina’s van “Sir Edmund” eigenlijk? Ik niet, zal ik bekennen. Ik blader er doorheen en zo nu en dan lees ik wel wat interessants. Maar het merendeel is, ik schreef dit al eerder, flauwe prietpraat.
Als de schaaksport, de damsport en de bridgesport het zouden moeten hebben van de wekelijkse aandacht in de Volkskrant, dan zou het er zeer ernstig uit zien. Gelukkig is dit helemaal niet het geval. Ik voorspel u: ook nadat de Volkskrant er over enige tijd niet meer zal zijn, dan zal de damsport (en uiteraard ook het schaken en bridgen) nog zeer lang bestaan en actief beoefend worden door duizenden liefhebbers over de gehele wereld.
Ter verduidelijking: met ’traditionele plek’ bedoel ik de plek van denksporten in de krant (rubrieken, waar dan ook), en met vertrouwde plek bedoel ik de plaats in Sir Edmund, sinds (inderdaad) pas krap vier jaar. Het klopt dat de drie denksporten veel en veel langer in het sportkatern hebben gestaan, waar ze veel meer ruimte kregen, maar eerlijk gezegd was ik zelf wel gecharmeerd van de plek in bijlage Sir Edmund, waar immers ook literatuur, wetenschap en kunst “in de buurt” zijn op zaterdag. De gehele inhoud van Sir Edmund zal voor elke lezer de ene keer boeiender zijn dan de andere keer. Soms pluis ik vrijwel het hele blad uit, soms kan/kon ik het na het bestuderen van de denksportrubrieken snel terzijde leggen. Meestal iets er tussenin.
Wat het voortbestaan van de denksporten betreft heb ik gemengde gevoelens. Als schaker denk ik dat het allemaal wel losloopt – kijk eens wat er allemaal gaande is! Als dammer maak ik me toch wel zorgen. Juist omdat deze sport minder ‘body’ heeft dreigt het benodigde kader (jeugdleiders, schrijvers, iconen) in Nederland al door de ondergrens te zakken. Daarom vind ik het ook ronduit verkeerd dat de Volkskrant wel wekelijks schaken in beeld zal blijven brengen (voor hoe lang ook) en het dammen sinds 1 maart nauwelijks meer te zien zal zijn – afgezien van mijn incidentele verhaal van 2 maart en wellicht een zeldzame reportage op de sportpagina’s (over Boomstra, Groenendijk, Van IJzendoorn of Wolff), en heel soms een opiniestuk (ook al van mij, zoals in 2010 en 2015). In cultureel opzicht maak ik me ernstig zorgen: momenteel is er een aantal gepensioneerde verzamelaars die geen afnemer (privé of instelling) meer kunnen vinden voor hun levenswerk – bijvoorbeeld een archief waaraan decennia is gewerkt. Denksport is niet alleen schaken, dammen en bridgen, het is ook immaterieel erfgoed met tastbare uitingen daarvan. Wat als die niet eens meer worden bewaard?
@denksportfilosoof: Helemaal juist. Het gaat om het bestaan van denksportpagina c.q. gedeelte en dat die als zodanig duidelijk herkenbaar is. En waar die dan in de krant staat is van secundair belang (ik kan me trouwens nog herinneren dat ik er aan moest wennen toen die pagina van het sportkatern naar de kunstkatern verhuisde, maar zag het charmante daar gaandeweg ook van in). Succes met je werkzaamheden, ik kan je verzekeren dat ik al je bijdragen hier aandachtig en met plezier gevolgd heb!
Voor schaken in een krant zijn er twee mogelijkheden: of je zorgt voor een goede verslaggeving, dat wil dus zeggen niet op een vaste dag in de week maar op het moment dat er wat gebeurt; of je schrijft een column, waar je alleen achtergronden geeft van lopende evenementen, of de actualiteit desnoods helemaal loslaat. (Beide mag natuurlijk ook.)
Voor het eerste heb je iemand nodig met een journalistieke insteek, die zo veel mogelijk ter plekke aanwezig is en de topschakers (want daar schrijf je dan over) persoonlijk kent. Ik denk aan iemand als Peter Doggers, die natuurlijk best nog regelmatig een krantenstukje naast zijn websiteartikelen zou kunnen schrijven.
Voor het tweede heb je iemand nodig als Hans Ree, iemand die niet alleen maar nette zinnen kan produceren, maar ook voor mensen met geen of weinig kennis van het schaakspel een aantrekkelijk wekelijks stukje kan schrijven.
Het spijt me het te moeten zeggen, maar Gert Ligterink is geen van beide, of krijgt daar de ruimte niet voor. Ik zie het nut niet van een rubriek met nieuws van één of twee weken geleden, die door niet-schakers niet gelezen zal worden omdat het ze toch niets zegt, en die niet door schakers gelezen wordt, aangezien die de inhoud al eerder op een van de vele nieuwswebsites hebben gezien. Het is van allebei een beetje, en voor mij van allebei te weinig.
Dat zie ik niet zo zwart/wit. Als er op dinsdag iets gebeurt in schaakland, dan is dat voor mij op zaterdag nog steeds “nieuws”. Bij schaken komt een dagje eerder of later er niet op aan. Voor het overige ben ik het slechts gedeeltelijk met je eens. Ik acht Ligterink gezien zijn ruime ervaring zeker in staat om wekelijks een boeiend artikel / rubriek / column te schrijven. Maar ik vind ook wel dat hij nu teveel vasthoudt aan steeds dezelfde vorm. Namelijk, een vrije korte tekst gevolgd door een korte partij als illustratie bij die tekst. Wat mij betreft kan die partij inclusief het diagram meestal wel achterwege blijven, wat natuurlijk meer ruimte geeft voor tekstuele inhoud. Ook mag hij wel wat scherper formuleren en meer zijn eigen mening laten doorschemeren. Het hoeft niet altijd zuiver objectief te zijn.
Een krant is niets meer en niets minder dan een commercieel product. Een product waar blijkbaar steeds minder behoefte aan bestaat, getuige het al jarenlang dalende aantal abonnementhouders. Net als elk ander commercieel bedrijf gaat de uitgever van zo’n krant dan onderzoeken hoe ze hun product zodanig kunnen aanpassen dat er niet nóg meer consumenten afhaken. Logischerwijs wordt er dan ook gekeken naar de denksportrubrieken. Wetende dat het aantal denksporters in Nederland ook al vele jaren daalt, volgt de krantenuitgever slechts deze trend. En deze redenering is nog méér van toepassing op de damsport, een discipline die, naar ik heb begrepen, nauwelijks nog 4000 beoefenaars in Nederland heeft. Zeer waarschijnlijk zijn er veel meer Pokémonspelers dan damspelers in Nederland en daar is óók geen wekelijkse rubriek voor in de Volkskrant. Je kunt nu eenmaal niet voor iedere willekeurige liefhebberij een aparte rubriek verwachten in zo’n uitstervend medium als een papieren krant.
Beste Eric. Ik moet mezelf in bedwang houden om hier niet allerlei onderwerpen uit mijn essaybundel (over dammen en schaken) al uit de doeken te doen. Maar laat ik één onderwerp aandragen: het CBS onderzocht ruim een halve eeuw geleden ook al wat Nederlanders zoal deden in hun vrije tijd. Wat bleek? 35% damde met enige regelmaat, 18% schaakte. Dat zijn vermoedelijk grotendeels dezelfde mensen geweest. Samen miljoenen “dammers” en “schakers”. Van enig strategisch benul zal slechts een heel klein percentage weet hebben gehad, het percentage dat de spelen als sport beoefende. Vergelijk dat met voetbal en schaatsen, sporten die nu hoge kijkcijfers halen en toen ook al. Van de klompvoetballers en krukschaatsers kan 100% volgen wat hun professionele kameraden op TV doen. Helaas geldt dat voor de denksporten niet. Maar dat wil niet zeggen dat er nog maar 4000 dammers zijn. Dat zijn de ‘echte dammers’, zoals er pakweg 20.000 ‘echte schakers’ zijn die begrijpen waar Gert Ligterink het over heeft. Van de grotere groepen huis-dammers/schakers zullen er toch nog wel veel de krant lezen en mogelijk (na hun pensionering?) door de denksportrubrieken geïnspireerd raken, om hun spel eens wat aandachtiger te gaan bestuderen. Hoewel het adagium “ik ben gaan dammen/schaken door het zien van een leuk probleempje in de krant” helaas al lang is uitgewerkt. De jeugd leest geen kranten meer.
Diezelfde ruime halve eeuw geleden had elke krant en elk blaadje een dam- en een schaakrubriek. Maar ik geloof er niks van dat er toen tienduizenden lezers meer waren die de inhoud ervan konden volgen. Dus als kranten nu alleen nog maar naar kijkcijfers kijken hebben ze een andere instelling dan toen. Dat mag, maar ze volgen daarmee de trend die ze zelf hebben ingezet: minder aandacht is nog minder beoefenaars. Dan kunnen we de denksporten na pakweg duizend jaar populariteit in West-Europa wel opdoeken. Online valt wel wat te redden, maar waar komen daar de nieuwe (jonge) dammers en schakers vandaan? Internet is een enorm nichemozaïek waar je precies moet weten wat je zoekt, en voor de meeste potentiële dammers en schakers is dat geen dammen en schaken. Die goeie ouwe kranten waren zo gek nog niet, maar op een paar uitzonderingen na worden het zo langzamerhand ‘gedrukte websites’, gebaseerd op hoge aantallen likes, clicks enz. Nogal commercieel inderdaad, waarbij volgens mij de nieuwswaarde ook wel eens onder druk kan komen te staan – of eigenlijk al staat. Het wemelt in de Volkskrant van de columnisten met bekende namen en die hebben niet allemaal wat te vertellen… Zelfs met mijn verzoek iets met denken en denksport te doen konden (of wilden) ze niet aan de slag. Helaas geen ‘denkweek’ in de Volkskrant. Het leek me zo’n aardig thema, iedere columnist op zijn of haar eigen manier. Invalshoeken genoeg: onderwijs, gender, literatuur, politiek, kunst, topsport, geschiedenis en zelfs discriminatie.
Beste Eric,
Ik vind dat een goede krant meer kan en moet zijn dan een commercieel product.
Voor mij was en is “De Volkskrant” toch een van de kranten met diepgang en is men op zoek naar nieuwsfeiten en feiten achter het nieuws. Ik denk ook dat je de lat hoog moet houden als je het hebt over het niveau van de berichtgeving en daarbij de lezer serieus neemt. Om je te onderscheiden van een triviaal prutsblaadje vind ik een denksportrubriek een van de uitgesproken bijdragen aan een krant op niveau.
Beste Toon, en ook beste denksportfilosoof,
Voor mijzelf is de krant nog steeds wel een belangrijk medium dat ik graag dagelijks lees. Maar voor mijn kinderen niet meer. We moeten daar realistisch in zijn: de papieren krant zal over niet al te lange termijn op houden te bestaan.
De hele problematiek van dit artikel heeft dan ook betrekking op de krant en veel minder op de denksporten. De krant zal verdwijnen en voorafgaande daaraan zullen de denksporten uit de kranten verdwijnen. Dat is bijzonder jammer allemaal, maar tegelijkertijd ook onvermijdelijk.
Het begint er al mee dat de krant niet “courant” meer is. Voor wie enigszins actief is op internet, via websites of “social media”, bevat het papieren drukwerk dat hij ’s ochtends op zijn deurmat vindt al geen echt nieuws meer. Misschien nog wel wat diepgang en feiten achter het nieuws, zoals je schetst, maar ook dié zaken kun je gratis en snel op internet vinden – als je wil.
Wat we nu zien bij de kranten zijn de stuiptrekkingen van een stervend lichaam. De ooit hoogstaande denksportrubrieken worden ingeruild voor oppervlakkige reportages over de laatste modetrends, in een wanhopige poging om de weglopende lezer maar te behagen.
Ik ben het in grote lijnen eens met Frits Fritschy. Er zijn twee vormen van schrijven over schaken: nieuws/actualiteit vs. meer beschouwend.
De nieuwsvariant lijkt mij in het internettijdperk uiteindelijk kansloos. Iedereen die op dit moment geïnteresseerd is in het kandidatentoernooi volgt dat live. Misschien kan nagedacht worden over een kadertje in de krant met een link naar het actuele nieuws (schaken, dammen, bridge). En dan denk ik net als Frits ook aan Peter Doggers. Goed, daar moet over onderhandeld worden, maar probeer het maar eens uit.
Ik denk dat er vooralsnog zeker ruimte is voor de meer litteraire aanpak, à la Hans Ree. Maar denk daar ook out of the box. Bijvoorbeeld één keer per maand (drie weken, whatever) een langere rubriek (volle pagina in Sir Edmund?).
Beste Eric,
Jouw toekomstvisie van “de krant” deel ik niet. Je wijst op internet en social media.Maar daar zit hem nou net de crux. Internet en social media wemelen van de fouten en nepnieuws. Dit is inmiddels ook breed doorgedrongen bij de meeste mensen.
Onderzoek heeft aangetoond dat de betrouwbaarheid van de de traditionele media (waaronder kranten) veel hoger wordt gewaardeerd dan internet en social media.
Dat is een van de redenen waarom ik nog steeds graag een krant lees. Bij voorkeur ook een krant met een denksportrubriek. En heb daarom ook een optimistischer kijk op toekomst van de “courant”.