Opmars Caruana begon in Vlissingen

Succes heeft vele vaders, luidt een Nederlands gezegde. In Vlissingen moeten ze dus niet zelf hoog van de toren blazen, daarom zeg ik het voor hen. Fabiano Caruana bereikt in november met het spelen van een WK-match een voorlopig hoogtepunt in zijn schaakcarrière, die op topniveau begon in Vlissingen.

Of die bewering waar is, hangt ervan af wat je verstaat onder topniveau. Caruana was in 2007 al grootmeester toen hij als vijftienjarige naar Vlissingen kwam. Dat was hij net geworden, door in maart, april en juni in Boedapest drie First Saturday-toernooien te winnen. Met zijn ouders woonde hij daar tijdelijk, nadat hij als Italiaan in Florida was geboren. Caruana had daarmee zowel de Italiaanse als de Amerikaanse nationaliteit.

Die First Saturday-toernooien waren precies zo samengesteld dat je er titelnormen kon scoren. Vergelijkbaar met in Nederland bijvoorbeeld het Sonnevanck-toernooi in Wijk aan Zee en het Batavia-toernooi in Amsterdam. Zijn resultaten in Boedapest waren dan ook beslist ondergeschikt aan het winnen van het Hogeschool Zeeland Toernooi, enkele maanden later.

In het boek met de spannende titel ‘Fabiano Caruana’ (aan het eind van dit artikel meer over het boek) wordt het toernooi als volgt afgedaan: “In August 2007, Caruana won the small open in Vlissingen, and in December, at the end of a good year for himself, he became Italian Champion!”

Een halve zin. En een klein toernooi? We weten allemaal dat het dat in elk geval niet is qua aantal deelnemers, maar de bezetting was ook sterk genoeg om stil te staan bij het resultaat van de vijftienjarige. Caruana eindigde gelijk met Tiviakov en de minder sterke Appel en De Jong, maar voor Kasimdzjanov, Krasenkov en Romanisjin.

Gert Ligterink vond het ook zeker geen onbeduidend toernooi, integendeel. In zijn rubriek in de Volkskrant schreef hij halverwege het toernooi, na een uiteenzetting over Amsterdam, Leiden en Dieren: “Niettemin gaat de eer van het sterkste zomertoernooi niet naar Dieren, maar naar Vlissingen. Het zijn niet allemaal grootmeesters die in de Hoogeschool Zeeland aantreden, maar aan de topborden zijn grote spelers te zien. Voormalige FIDE-wereldkampioen Rustam Kazimdzjanov bijvoorbeeld of Sergei Tiviakov en Daniel Stellwagen, de hoofdrolspelers van het afgelopen NK.” Met nog twee ronden te gaan schreef hij dat een van de opvallendste prestaties op naam kwam van de Franse topspeelster Marie Sebag. Ligterink voorzag op dat moment dus nog niet wat ons te wachten stond.

Halverwege het toernooi begon Caruana wel op te vallen.Koen de Vries in de Provinciale Zeeuwse Courant: “Het magere mannetje met de dikke brillenglazen lijkt in Vlissingen van alle markten thuis. In de beginronden legde hij zijn tegenstanders binnen enkele zetten zijn wil op, en nu hij sterkere schakers ontmoet, perst hij langzaam maar zeker alle lucht uit de stelling van de vijand. Dat overkwam gisteren de Duitser Zaragatski, de man die maandag nog zo knap Sergei Tiviakov versloeg.” De journalist wist ook nog te melden dat Caruana in New York ‘Fabulous Fabiano’ genoemd werd. Dat het vijftienjarige ‘ventje’ in de zesde ronde van de twintigjarige Stellwagen won, vond De Vries verrassend. Caruana kwam daardoor met zes uit zes alleen aan de leiding.

Een dag later: “Normaal gesproken verhuist een familie wanneer papa of mama ergens een andere baan krijgt. Bij de familie Caruana ligt dat anders. Daar reist het gezin de net vijftien jaar geworden zoon Fabiano achterna. Alles wordt aan de kant gezet voor het bereiken van de mondiale schaaktop.” Caruana vertelde de journalist dat meespelen in het Corus-toernooi in Wijk aan Zee een doel van hem was. In de B-groep, voorlopig. Zijn vader juichte die doelstelling toe, want Nederland beviel hem goed. Fabiano: “Ja, dat zegt hij nou wel, maar als ik hier veel partijen verloren zou hebben, zou hij heel anders over Nederland hebben gedacht.”

In mijn eigen rubriek in De Gooi- en Eemlander en andere regionale kranten herlees ik: “Organisatoren van Nederlandse schaaktoernooien hopen altijd op een Nederlandse winnaar. Een andere wens is, dat een winnaar langdurig zijn naam aan het toernooi verbindt. (…) ‘Fabiano Caruana brak door in Vlissingen.’ Zal dat ook zo’n bekend geschiedenisfeit worden? In Zeeland zullen ze het helemaal niet erg vinden dat hun toernooi dit jaar niet door een Nederlander is gewonnen. (…) Op dit moment woont hij in Hongarije, waar hij in het afgelopen halfjaar drie grootmeesternormen scoorde. Daarmee werd hij zowel de Amerikaanse als Italiaanse jongste grootmeester aller tijden. Dat trok al de aandacht van de nauwlettende volgers, maar voor het iets grote schaakpubliek is Vlissingen 2007 zijn grote doorbraak. (…) Zijn doelstelling in de komende jaren, zo zegt hij in interviews: ‘Eerst een rating halen van 2600 en daarna van 2700.” Nou, hij zet zijn doelstellingen wel in de juiste volgorde, zullen we maar zeggen.”

Dit verhaal van mij over Vlissingen 2007 valt natuurlijk in de categorie ‘meedoen in de aanloop naar de WK-match’. Het boek van New in Chess valt daar ook in, maar is wel een doorwrocht boek, zoals we van die uitgever gewend zijn. Het bevat ongeveer 80 pagina’s over het schaakleven van Caruana, inclusief partijen, gevolgd door 120 pagina’s met partijen gerangschikt op thema. Het zijn 62 partijen, uitgebreid geanalyseerd. Het boek verscheen eerder in het Russisch en is door New in Chess niet alleen vertaald, maar door de schrijver, Alexander Kalinin, ook aangevuld tot en met de laatst gespeelde toernooien. Een medewerker van New in Chess zei me desgevraagd dat er verder (bij zijn weten) over Caruana alleen een Italiaans boek is. Voor de Nederlandse markt is dit dus het eerste boek over de komende WK-finalist, als we mensen die Russisch of Italiaans kunnen lezen even buiten beschouwing laten.

Dit is geen recensie. Die volgt hopelijk later van een van onze recensenten.