Londen Classic: twee vechtremises

Vandaag is in Londen, onder de vlag van de fameuze ‘London Classic’, een tweetal matches van start gegaan waarin een aanzienlijk prijzenfonds op het spel staat. Twee Amerikanen, Fabiano Caruana en Hikaru Nakamura strijden tegen elkaar om de begeerde finaleplaats; in de andere halve finale zitten de Fransman Maxime Vachier-Lagrave en de Armeniër Levon Aronian tegenover elkaar. De spelers spelen op twee opeenvolgende dagen zowel met wit als met zwart tegen elkaar. Als dat in een gelijkspel eindigt, volgt er een tiebreak. Die zal eerst met rapid- en daarna met snelschaakpartijen worden beslist. Mocht er dan nog geen winnaar zijn, wordt het zogenaamde Armageddon-partij gespeeld. Dat is een partij waarin geloot wordt om de kleur. Wit krijgt dan 5 minuten (zonder increment of delay) en zwart 4. Zwart heeft dan genoeg aan remise om de match in zijn voordeel te beslissen.

De halve finales zijn ondergebracht bij het hoofdkantoor van Google-UK waarna de finale (en de strijd om de derde en vierde plaats) verhuist naar ‘The Olympia Conference Centre’. De eerste prijs is maar liefst 120.000 dollar, de tweede 80.000, de derde 60.000 en de vierde 40.000 dollar.

Het programma luidt:

 

Ook ex-wereldkampioen Garry Kasparov was aanwezig. Hij liet zich ook schaaktechnisch uit over de actuele stellingen die op het bord stonden.

 

Vandaag stonden de partijen Caruana – Nakamura en Vachier-Lagrave – Aronian op het programma. Het werden allebei spannende partijen die onevenwichtige stellingen te zien gaven, die alle kanten op konden gaan. Maar met zulke sterke spelers, die soms ook onder druk van de klok hun zetten moeten spelen, blijkt het toch niet eenvoudig om – zelfs als het evenwicht verbroken lijkt te zijn, de ander omver te krijgen. Na harde strijd eindigden de partijen in remise. Ik heb ze allebei voor u geanalyseerd.

Caruana, Fabiano – Nakamura, Hikaru
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5
Het Damegambiet, de opening die Caruana gebruikte in zijn onlangs gespeelde WK-tweekamp tegen Magnus Carlsen. De wereldkampioen bleek niet veel voordeel uit de opening te kunnen behalen, zodat hij uitweek naar de Engelse opening.
4. Pc3 Le7 5. Lf4

Dit wordt gezien als wits beste kans op voordeel. Eeuwenlang werd 5. Lg5 gespeeld, maar omdat zwart soms manieren tot zijn beschikking heeft om vrij vlot een aantal stukken te ruilen, lijkt het erop dat de sterkste spelers ter wereld hier weinig heil (meer) in zien.
5…O-O 6. e3
6…b6
Nakamura kiest zijn eigen wegen. Het fianchetto van de dameloper heeft iets weg van de Tartakowervariant (die ontstaat na 5.Lg5 h6 6.Lh4 b6). De meest gespeelde voortzetting is 6…c5 om in het centrum zo snel mogelijk de zaak op te helderen. Zo speelde Caruana ook met zwart tegen Carlsen.
7. Dc2
Ook Caruana heeft zo zijn eigen opvattingen. Het idee van wit is om even te wachten met de koningsloper want die zou een tempo moeten verliezen na …dxc4. Een geheel andere aanpak is met 7. cxd5 Pxd5 8. Pxd5 exd5 9. Ld3 c5 10. O-O maar zwart scoort heel redelijk hier. 7. Ld3 kwam o.a. voor in een partij in de Sinquefield Cup tussen Carlsen en Nakamura, 2018 waarin wit tot winst kwam.
7…Lb7
8. Td1
Wit blijft nuttige zetten doen. Ook nu is wel eens 8. cxd5 gespeeld met als mogelijk vervolg: 8…Pxd5 9. Pxd5 Dxd5 10. Ld3 zoals in Nepomnuiachtchi-Nakamura, 2015.
8…Ld6
Een aparte zet, die zeer schaars gespeeld wordt. Het meest gespeeld wordt 8…Pbd7
9. Lg3
Een nieuwe zet, maar het is duidelijk dat dit een goede reactie is. In Kveinys-Xu, 2017 werd 9. Lg5 gespeeld.
9…Pbd7 10. cxd5
10…Pxd5
Ook het ‘lelijke’ 10…exd5 komt in aanmerking. Want na 11. Lxd6 cxd6 12. Ld3 Te8 lijkt de stelling mij toch moeilijk te kraken. Ik kan me herinneren dat dit type stelling wel eens door Anand gespeeld werd. Hij speelt dan wel puur op remise in de hoop dat wit te ver gaat later.
11. e4
Ook interessant is 11. Pxd5 Lxd5 12. Ld3 h6 13. Lh4 De8 14. e4 waarna wit m.i. toch het nodige voordeel heeft bereikt.
11…Pxc3 12. bxc3
Zo ontstaat een centrumpositie die het ‘kleine centrum’ wordt genoemd. Het is mij niet duidelijk waarom Nakamura besluit om zijn tegenstander de open h-lijn gratis in handen te geven. Daar blijkt hij later in de partij behoorlijk wat problemen mee te ondervinden.
12…Lxg3?! 13. hxg3
13…e5
Hij heeft ongetwijfeld gedacht dat wit geen zaken zou kunnen doen met die open lijn, maar dan heeft hij zich toch vergist, zoals blijkt uit wits volgende sterke zet!
14. Lb5!
Een sterk intermezzo dat ongetwijfeld is onderschat door de zwartspeler. 14. dxe5 De7 is totaal gelijk. En 14. Pxe5 Pxe5 15. dxe5 Dg5 is ook niets voor wit.
14…c6 15. Le2 Dc7
In de commentaarsessie waren ze zich vrolijk aan het maken met varianten die zouden ontstaan na iets als 15…De7 16. Ph4 g6 17. dxe5 Pxe5 18. f4 Pd7 en later bleek dat de verzwakking g6 toch wel ernstig was.
16. g4
Misschien toch iets te timide, maar er zit meer achter deze zet. Ook nu kwam 16. Ph4!? sterk in aanmerking.
16…Tfe8 17. g5
Caruana heeft twee bedoelingen met deze pionzet. In de eerste plaats wil hij graag pion h7 fixeren, want met een witte pion op g5 is …h7-h6 natuurlijk uit den boze. En wat de tweede is gaan we in de partij zien.
17…Tad8 18. Kf1
De witte koning moet natuurlijk ook een beetje oppassen. Daarom gaat hij uit de vuurlinies van de zwarte torens.
18…b5 19. Th4 a6 20. a4
Gek genoeg moet wit ook op de damevleugel maatregelen nemen. Want zwart stond klaar om ook tot actie over te gaan. Dat zou kunnen met …exd4, cxd4 en …c6-c5.
20…Da5
21. g6!?
Dit venijnige pionoffer had hij dus in gedachten. Het grappige is dat hij zijn eigen voorste pion van de dubbelpion (op g2 en g3) gebruikt om een dubbelpion bij zwart te veroorzaken. Maar die heeft daar gerokeerd en krijgt daarom de open h-lijn aan zijn broek.
21…hxg6 22. Pg5
Nu de zwarte dame zo ver staat, kan het witte paard niet verdreven worden en het werkt daarom volop mee aan de aanval. De directe dreiging is zeer primitief, maar daarom niet minder sterk: Td1-d3-h3 en mat.
22…Pf8
Zwart had zich moeten verdedigen met 22…c5! want dan faalt 23. Td3 op 23…f6! en het schaakje van de dame op de diagonaal a2-g8 kan beantwoord worden met …c5-c4.
23. Td3 Lc8
Met pijn en moeite heeft de zwartspeler de eerste dreiging weten te bezweren maar nu volgt een nieuwe aanvalsgolf.
24. Db3 Dc7 25. axb5
Deze fase van de partij speelt Caruana ijzersterk. Maar het heeft zeeën met tijd gekost.
25…axb5
26. Tf3?!
De eerste sporen van verslapping. Hier had hij de eerder genoemde dreiging met de verdubbeling op de h-lijn kun hernieuwen met 26. g4! De situatie is dan zeer precair voor zwart. Bijvoorbeeld: 26…Pe6 27. Tdh3 Kf8 28. Pxe6+ fxe6 Deze lelijke zet is min of meer gedwongen maar na [28…Lxe6 gaat mis na 29. d5! cxd5 30. Lxb5 en wit wint materiaal.] 29. Th7! zal zwart het ook niet droog houden.
26…Le6!
Nakamura is – zoals altijd – bijzonder taai!
27. d5!?
Dit vond ik indrukwekkend om te zien. Caruana had hier nog maar een paar minuten maar hij vindt opnieuw de meest kansrijke voortzetting, zelfs ten koste van een pion.
27…cxd5 28. exd5 Txd5
De ‘grap’ was natuurlijk dat 28…Lxd5?? tactisch faalt op 29. Tfh3 Ph7 30. Txh7 Kf8 31. Db4+ en wit heeft een stuk gewonnen.
29. Pxe6 fxe6
Ook gedwongen.
30. Tfh3
Ook mogelijk is 30. Lxb5 maar dan heeft zwart diverse manieren om zich te redden, bijvoorbeeld met 30…Ted8
30…e4
Hij geeft één pion terug om zijn stukken te verbeteren.
31. Txe4 Ta8
32. g3
Een begrijpelijke beslissing om de koning op g2 op te bergen, maar het is duidelijk dat het mooie er inmiddels vanaf is bij wit. Gek genoeg had wit ook een tweede pion kunnen nemen: 32. Lxb5 Ta1+ 33. Ke2 en de koning staat hier betrekkelijk veilig. Maar ik kan me voorstellen dat je zoiets in tijdnood liever niet speelt, want een ongeluk zit in een klein hoekje. Zeker tegen een gevaarlijk tacticus als Nakamura.
32…Dc5 33. Te3 Ta3 34. Db2 Dd6 35. Th4 Ta4 36. The4 Da3 37. Dxa3 Txa3
Nu de dames van het bord zijn, worden alle zwakke pionnen tegen elkaar geruild en is de remise onvermijdelijk.
38. Lg4 Tc5 39. Lxe6+ Pxe6 40. Txe6 Taxc3 41. Txc3 Txc3 42. Txg6 b4 43. Tb6 b3 44. Kg2 Kf7 45. f4
45…g5!
De remisemaker!
46. fxg5
Een winstpoging met 46. f5 is geen echte winstpoging vanwege 46…g4! met remise.
46…Tc2+ 47. Kf3 b2 48. Kg4 Kg7 49. Tb7+ Kg6 50. Tb6+ Kg7 51. Tb7+ Kg6 ½ – ½

Vachier-Lagrave, Maxime – Aronian, Levon
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O Le7 6. Te1 b5 7. Lb3 O-O

8. a4
Een anti-Marshallgambietmethode. Het Marshallgambiet staat op het repertoire van Aronian en dat komt als volgt op het bord: 8. c3 d5 9. exd5 Pxd5 10. Pxe5 Pxe5 11. Txe5 c6 Ook 8. h3 komt de laatste jaren steeds meer voor. Het gambiet is dan niet zo goed en daarom gaat men verder met 8…Lb7 waarna de strijd mogelijk weer in de banen van het Spaans zou kunnen komen.
8…b4
8…Lb7 9. d3 d6 is ook heel populair.
9. a5
Dit is de laatste jaren de hoofdvariant. Voorheen speelde men 9. d3.
9…d6 10. d3 Le6 11. Lxe6
Duidelijk de voorkeur van MVL en ook o.a. van Topalov en Carlsen. Aronian is een aanhanger van het zwarte spel. 11. Pbd2 Dc8 kwam o.a. voor in Karjakin-Aronian, 2006.
11…fxe6 12. Pbd2
In april van dit jaar speelde de Fransman tegen dezelfde tegenstander 12. h3 De partij eindigde later in remise.
12…Db8
Aronian wijkt af van zijn eerdere spel, want daarmee hij bleek niet zo gelukkig te zijn. Tot dusver hebben de meeste zwartspeler hun keuze laten vallen op 12…Tb8 In de database kom ik o.a. de volgende namen tegen: Carlsen-Aronian, 2017; Caruana-Carlsen, 2017; So-Aronian, 2018; Grischuk-Ding, 2017; Topalov-Adams, 2017 enzovoort.
13. Pb3
Een nieuwe zet en vanaf hier zijn beide spelers op zichzelf aangewezen. In Berna Varela-Biedermann, 2017 ging de witspeler verder met 13. c3.
13…Pd8 14. d4
Wit gaat voortvarend verder omdat hij …c7-c5 ziet aankomen. Toch kwam ook nu 14. c3 in aanmerking.
14…exd4 15. Dxd4 c5 16. Dc4
16…Pd7
Zelf verwachtte ik 16…d5 17. exd5 exd5 18. Df1 Dd6 maar misschien kan wit met 19. c4 het initiatief grijpen.
17. Le3 Lf6 18. Ta2
Als deze zet moet, kan wit nooit op voordeel hopen. De toren staat hier domweg buitenspel. Maar de witspeler had een probleem. Pion b2 hangt en 18. c3?! heeft een groot nadeel: 18…bxc3 19. bxc3 Db5 20. Dxb5 [20. Ta4? Lxc3!] 20…axb5 21. Tac1 en zwart staat zeer riant.
18…Te8 19. Pbd2 Pf7 20. Db3 Db5 21. Td1
21…Pde5
Zwart had ook zijn stelling kunnen versterken met 21…Tad8 maar na 22. Dc4! zou wit zich misschien toch nog uit de nesten kunnen werken.
22. Pxe5 Pxe5 23. Da4?!
De witspeler heeft het even niet meer. Hier was 23. h3 de aangewezen zet.
23…Dxa4 24. Txa4
24…Tac8
Het is mij een raadsel waarom Aronian niet ging voor het zeer voor de hand liggende 24…Pg4! 25. Ta2 Pxe3 26. fxe3 en zwart heeft na 26…d5 de touwtjes stevig in handen.
25. h3 g5
Hij hoopt zo ook het initiatief te kunnen grijpen.
26. c3
Misschien had hij de toren maar weer terug moeten spelen met 26. Taa1 hoewel zwart ook dan na 26…d5 de betere papieren heeft.
26…d5!
Ook nu komt zwart met deze opmars.
27. exd5 exd5
28. cxb4!?
MVL trekt aan de noodrem. Hij offert een kwaliteit tegen twee pionnen en hoopt zo het vege lijf te kunnen redden.
28…Pd3 29. Lxc5 Pxb2 30. Taa1 Pxd1 31. Txd1
Aronian had hier minder tijd en moest redelijk snel zetten. Dit eindspel is erg gunstig voor hem, maar het is niet makkelijk om te zien hoe dat behandeld zou moeten/kunnen worden.
31…Lc3
Een volstrekt normaal idee is 31…Kf7 waarna zwart kan uitzoeken hoe hij verder komt. De engine vindt 31…h5 een goede mogelijkheid. Evenals 31…Tcd8 waarmee hij pion d5 rugdekking geeft zodat hij misschien ooit met de d-pion kan oprukken.
32. Pf3!?
Ja, nu hangen er ineens twee pionnen.
32…d4
Misschien was het beter om 32…h6 te spelen en dan pion d5 te geven. Zijn torens krijgen dan vrij spel na 33. Txd5 Tcd8 34. Tf5 [Niet 34. Txd8? Txd8 35. g4 Td1+ 36. Kg2 Tb1 en zwart staat op winst.] 34…Te4 en ook hier heeft zwart uitstekend spel.
33. Pxg5
33…Tb8
Aronian is onder druk van de klok kennelijk niet de man die zo’n eindspel heel geduldig en doelgericht gaat afknagen.
Ook nu kon zwart met 33…Te1+! een toren ruilen: 34. Txe1 Lxe1 35. Kf1 Te8 waarna de winstkansen ook erg groot zijn.
34. Pf3
Wit ziet het gevaar: hij wil hoe dan ook de toren erop houden.
34…Lxb4 35. Lb6 Te4 36. Pxd4
Onder deze omstandigheden mag de toren wel geruild worden. Wit heeft inmiddels twee pionnen voor de kwaliteit en a6 wordt het kind van de rekening.
36…Te1+ 37. Txe1 Lxe1
38. Pe6!
Dat heeft hij prima berekend allemaal.
38…Te8 39. Pc5 Tc8 40. Pxa6 Lxa5!
Zo wordt de damevleugel ‘schoon geveegd’.
41. Lxa5 Ta8
Nu is het natuurlijk de vraag: wat wil wit liever overhouden? De loper of het paard?
42. Ld2
Hij kiest voor de loper, in principe het sterkere stuk. Maar eventuele winstkansen voor wit zijn er minder. Uiteraard gaat de Fransman er nog even voor zitten. Verliezen kan hij het nooit en Aronian is op een gegeven moment aangewezen op zijn laatste 30 seconden per zet.

42. Pc5 Txa5 43. Pe4 kon ook. Een paard is wat beweeglijker dan een loper, maar ook hier is het gewoon remise. Alleen kan het bij het uitvluggeren wel eens voor meer verrassingen zorgen.
42…Txa6 43. g4 Kf7 44. Kg2 Kg6 45. Le3 h5

Zwart moet zijn laatste pion ruilen, dan kan hij sowieso de toren voor twee pionnen offeren, mocht dat nodig zijn.
46. f4 hxg4 47. hxg4 Tf6
De toren staat hier wat passief.
Meer voor de hand ligt. 47…Ta5
48. Kf3 Tf7 49. Lc5
Wit dreigt onder omstandigheden f4-f5.
49…Tf6 50. Lb4 Tf7 51. Ke4 Tb7 52. Lc5

52. f5+? Kg5 verliest pion g4.
52…Tb3 53. Le3 Tb4+ 54. Ke5

Nu dreigt hij f4-f5+.
54…Kf7!
Goed verdedigd van Aronian, hij laat Ke6 niet toe.

54…Tb5+?! 55. Ke6 en dan komt er wel van f4-f5+ en dan moet zwart echt gaan oppassen.
55. Kf5 Tb5+ 56. Ke4 Kf6

Hij gaat op zwart staan.
57. Ld2 Tc5 58. Le1 Tc4+ 59. Kf3 Tc5
Wit heeft niets bereikt, zwart weet wat hij doet. Dan maar iets anders proberen.
60. Lh4+ Kg6 61. Le7 Ta5 62. Kg3 Kf7 63. Ld6 Kg6 64. Kh4
Wit heeft een nieuw plan: loper naar e5 en dan f4-f5+, terwijl nu veld g5 door de witte koning wordt gedekt.
64…Ta1!
Opnieuw ziet de zwartspeler hoe hij dit varkentje moet wassen. De witte koning moet in de rug aangevallen worden.
65. Lc5 Td1 66. f5+
Eindelijk besluit hij tot deze opmars.
66…Kf6 67. Le3 Th1+ 68. Kg3 Tb1 69. Lc5 Tb5 70. Ld4+ Kg5 71. Le3+ Kf6
Omdat wit inziet dat er niets te halen valt, neemt hij nu genoegen met remise.
72. Ld4+ Kg5 73. Le3+ Kf6 74. Ld4+ ½ – ½