Schaakhistorie (15) : Bijzondere winnaars bij HSG Open (2006 tot heden)

Als Loek van Wely komend weekend het HSG Open wint, is dat zijn eerste toernooiwinst sinds hij op 11 juni benoemd werd tot Lid van de Eerste Kamer. Je kunt het ook andersom zeggen: het HSG Open zou dan voor het eerst een politicus als winnaar krijgen. Daarmee zou hij in een mooi rijtje komen, het Hilversumse toernooi heeft meer bijzondere winnaars gehad.

2006
In 2006 haalde Jan Nagel het Nederlands kampioenschap van Leeuwarden naar Hilversum. De organisatie was in handen van de KNSB, maar HSG kreeg uiteraard de gelegenheid op het toernooi mee te liften. Dat deed de club door het organiseren van een internationaal grootmeestertoernooi: het HSG Open. Nou ja, internationaal… van buiten Nederland meldde niemand zich aan. En grootmeestertoernooi… Karel van der Weide was de enige deelnemende grootmeester.
Van der Weide was oppermachtig, hij won alle negen partijen. Helemaal van een leien dakje ging dat niet, tegen HSG’er Kees Nagtegaal kwam hij verloren te staan. In een artikel op de KNSB-site schreef Van der Weide dat hij in gewonnen stelling een slechte zet deed toen hij vanuit een ooghoek de door hem gehate schaakjournalist J.H. zag binnenkomen. Nagtegaal profiteerde, zette het bord in brand maar maakte een fout in de afronding. Hij werd tweede, samen met clubgenoot Herman van Engen en de jonge Stefan Kuipers uit Apeldoorn. Het gat achter Van der Weide bedroeg maar liefst drie punten.

2007
Een jaar later deed zich het merkwaardige feit voor dat het prijzengeld van het NK daalde en dat van het HSG Open steeg. Het resultaat was ernaar: er meldden zich zeven grootmeesters. De Georgiër Mikheil Mchedishvili had de hoogste rating, maar werd tweede. Tot grote vreugde van de organisatie ging de hoofdprijs naar Humpy Koneru uit India, een van de twee vrouwen in het veld van 74 deelnemers. Normunds Miezis uit Letland werd derde. Op de gedeelde vierde plaats eindigden elf spelers, onder wie titelverdediger Van der Weide en de twaalfjarige Robin van Kampen.
Nagtegaal, die 23e werd, speelde ook nu weer een opvallende rol. Hij was een van de weinigen die het Koneru lastig maakten. Sterker nog, hij stond waarschijnlijk gewonnen, zag dat hij voor de laatste zet voor de tijdcontrole nog veertien seconden had en ging eens rustig nadenken welke van drie sterke zetten hij zou spelen. Te rustig, de veertien seconden waren om voor hij er erg in had.

2008
Ook het derde toernooi, inmiddels met Intomart GfK als hoofdsponsor, had een leuke winnaar: de dertienjarige Anish Giri. De nieuwe Nederlander scoorde zijn eerste grootmeesternorm. Hij verloor weliswaar van Daniel Fridman, maar kwam tot de mooie score van zeven uit negen. Net zoveel als Mchedishvili, maar op basis van weerstandspunten werd hij tot toernooiwinnaar uitgeroepen. De geldprijzen werden gedeeld. De Gooi- en Eemlander: “Beiden kregen 2500 euro en een bos bloemen. De bloemen schoof Giri met een nonchalant gebaar direct door naar zijn moeder. Bloemen, dat is niets voor kinderen. Het geldbedrag hield hij in zijn zak.”
Net als in 2007 waren er zeven grootmeesters aanwezig. Giri was dat nog niet, maar groeide wel binnen een paar jaar uit tot een wereldtopper.

2009
Na 2008 verdween het NK uit Hilversum, maar het HSG Open bleef. Het verhuisde van het Mediapark naar hotel Lapershoek. Het toernooi bereikte in 2009 een topbezetting met tien grootmeesters, die netjes op de eerste tien plaatsen eindigden. Daniel Fridman, Michal Krasenkov, Stewart Haslinger en Predrag Nikolic deelden de eerste prijs. Giri werd deze keer tiende, onder andere doordat hij tijdens de zevende ronde met veertig graden koorts in bed lag.

2010
De volgende editie had voor de tweede keer een dertienjarige winnaar kunnen krijgen: Ilja Nizjnik uit Oekraïne. Hij had in Hilversum zelfs grootmeester kunnen worden! Het lukte niet, hij werd gedeeld tweede en scoorde onder de norm. Met winnaar Friso Nijboer was HSG ook heel blij. Nijboer had in het verleden ieder groot Nederlands zomertoernooi al een keer gewonnen.

2011
Door teruglopende sponsorinkomsten was het aantal grootmeesters gedaald naar drie. In 2011 besloot HSG het toernooi te veranderen in een zesrondig weekendtoernooi. Lapershoek was inmiddels hoofdsponsor. Vier spelers eindigden samen op de eerste plaats: Igor Khenkin, Predrag Nikolic (voor de tweede keer), Alexandre Dgebuadze en de verrassende Nico Zwirs. Dgebuadze baarde opzien door zaterdagmiddag een vrije ronde op te nemen (half punt), een snelschaaktoernooi in Poortugaal te winnen (vijfhonderd euro) en ’s avonds zijn partij in Hilversum weer te winnen.

2012
In 2012 was het weekendtoernooi met zes grootmeesters weer wat beter bezet. Dgebuadze won opnieuw, nu samen met Namig Guliyev en Normunds Miezis. Op de vierde plaats eindigden drie grootmeester plus Kees Nagtegaal. Als penningmeester van het toernooicomité mocht hij zijn honderd euro zelf in een envelopje stoppen. Tevreden was hij niet over zijn mooie score van drie overwinningen en drie remises. Hij had geen enkele grootmeester tegen zich gehad. Die historische nederlaag in 2006 tegen Karel van der Weide vond hij toch wel leuker dan een goede score tegen zwakke schakers.

2013
Guliyev won in 2013 opnieuw, nu samen met de verrassende David Miedema. Zij bleven de grootmesters Van Kampen, Miezis, Dgebuadze, Ernst en Kunin voor. Filosofiestudent Miedema, die geen enkele remise speelde, verklaarde achteraf dat hij Ernst had verslagen met yolo-schaak: ‘You only live once’.

2014
Op een overwinning van HSG’er Robin van Kampen zat de club al een tijdje te wachten. Die kwam er in 2014, ongedeeld, voor vijf collega-grootmeesters. In de laatste ronde versloeg hij de veertienjarige Jorden van Foreest, op dat moment het grote aanstormende talent in Nederland.

2015
De Roemeen Levente Vajda was de onbekende winnaar in 2015. Hij speelde zijn eerste toernooi in Nederland. Op de vraag wat zijn belangrijkste partij was, antwoordde hij: “Mijn laatste, want als ik die had verloren, was ik lager geëindigd.” Een antwoord waarover hij had nagedacht.

2016
Een leuke verrassing was de zege van Jan Willem van de Griendt in 2016. Hij was geen lid van HSG, maar wel de eerste Hilversummer die het toernooi won. Samen met hem eindigden Hugo ten Hertog, Koen Leenhouts en Thomas Beerdsen op vijf uit zes. Van de Griendt: “Ik woon hier letterlijk om de hoek, ik kon gewoon thuis eten, misschien heeft dat geholpen.”

2017
Ten Hertog en Beerdsen waren in 2017 weer gezamenlijke winnaars, nu samen met Quinten Ducarmon. Het toernooi was, met één grootmeester, zwakker bezet geworden. De Gooi- en Eemlander meldde dat daarentegen de nevenevenementen steeds belangrijker werden, net zoals de hele club HSG meer deed aan breedteschaak dan aan topschaak. In 2015 was de club ‘Vereniging van het jaar’ geworden van de SGS en in 2018 zou HSG dat ook worden van de KNSB. Het HSG Open bleef evenwel de kers op de taart.

2018
Vorig jaar was Jorden van Foreest overtuigd winnaar. Hij stond slechts één remise af. Zus Machteld scoorde 3,5 uit 6. De redactie van De Gooi- en Eemlander vond dat bijzonder genoeg voor een reusachtige foto van het meisje in de krant. In een interview met die krant vertelde hun moeder dat Jorden voor het eerst een wedstrijd speelde toen er bij zijn schoolteam iemand uitviel en ze vroegen: “Jorden, jij kan toch ook schaken?” De reclamemakers van Calvé Pindakaas zouden zeggen: “Jaren later werd Jorden kampioen van Nederland”.

2019

Wordt Loek van Wely inderdaad de eerste politicus die het toernooi wint? Belangrijkste concurrentie krijgt hij van Erwin l’Ami en Twan Burg.

 

Dit verhaal is voor een groot deel gebaseerd op het boek Mat in de Mediastad (2012), over 125 jaar schaken in Hilversum, dat vorig jaar online werd geüpdatet.

 

Eerdere afleveringen van Schaakhistorie:
1. Fritz $$$ op het NK (2000)
2. Titelgekte (1963)
3: Roy Dieks kon zijn belofte niet inlossen
4: Het WK-jeugd in Den Haag (1961)
5: De snelle entree van Genna Sosonko (1972-73)
6: De eeuwige breuk met Lodewijk Prins
7: Zonetoernooi Nijmegen: sport en politiek (1960)
8. Bert Enklaar dacht altijd na over de zin van alles
9. De vroege jaren van Schaakbulletin (1968 en verder)
10. VAS en de Europacup van 1956
11. Polgar-manie in Nederland (1989-1992)
12. Prof.dr. M. Euwe: “Kunnen computers denken?” (1964)
13. Vijf keer Loek van Wely in Leeuwarden (2001-2005)
14. De onverwoestbare Zhaoqin Peng (1997 tot heden)