Krantenrubriek 21 November 2020
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Vieze bezigheid
Zoals angstige poolreizigers op de vlucht van ijsschots naar ijsschots springen en steeds kort een gevoel van veiligheid kunnen hebben, zo konden schakers tussen de lockdowns door even de geborgenheid van een toernooizaal beleven. Zoals vroeger werd het nooit.
Omdat de Duitse Bundesliga voortijdig was gestaakt, werd eind september in Karlsruhe een klein vervangend kampioenschap gespeeld, dat zoals bijna altijd gewonnen werd door Baden-Baden, met Fabiano Caruana aan het eerste bord.
Acht teams die met klassieke bedenktijd iedere wedstrijd aan acht borden speelden. Zeven rondes in vijf dagen, alsof ze er snel vanaf wilden zijn. Bij het betreden van de enorme tentoonstellingsruimte waarin gespeeld werd, moesten de spelers iedere dag een verklaring ondertekenen dat ze gezond waren.
Mondkapjes waren verplicht, behalve wanneer de spelers aan hun bord zaten, want dan waren ze met plexiglas tegen elkaar beschermd. Er mochten geen toeschouwers zijn en na de partij moesten de spelers meteen vertrekken. Geen gemeenschappelijke analyse, geen geklets met oude vrienden of nieuwe kennissen. Het pure schaak, kun je zeggen. Marcel Duchamp, die schaken een leerschool van de stilte noemde, had zijn hart op kunnen halen.
De Duitse filosoof Jan Sprenger, die vroeger in Tilburg doceerde en nu in Turijn en in Karlsruhe meespeelde in het team van Schachfreunde Berlin, schreef in het maandblad Schach over een ‘klinische, bijna deprimerende atmosfeer’. Met groot medelijden beschreef hij een partij tussen zijn teamgenoot Emil Schmidek en Loek van Wely, die voor Solingen speelde.
Het was laat in de avond op een dag dat er twee partijen werden gespeeld. Er stond een dame-eindspel op het bord. Die kunnen lang duren, in dit geval 121 zetten. In de bijna eindeloze verte van de enorme hal konden de twee spelers de wedstrijdleiders en hun helpers bezig zien met het desinfecteren van de borden, stukken en plexiglasschermen op de andere 31 tafels, waarop allang niet meer werd gespeeld. Als Van Wely ouder was geweest, had hij misschien gedacht aan Hein Donner, die soms zei dat schaken een vieze bezigheid was van vieze mannen. De wedstrijdleiders ruimden de boel op.
Omdat het spelpeil volgens Schach matig was, is hier een pre-coronapartij tussen twee schakers die geen grote kampioenen zijn, maar volgens een deskundig panel van de Russische site ChessPro de mooiste partij van februari speelden.
Günther Beikert – Lars Thiede, Bundesliga 2020.
1. d4 Pf6 2. Pf3 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d5 5. e5 Pe4 6. Pxe4 dxe4 7. Pg5 c5 8. d5 Lxe5 9. Pxe4 0-0 10. Le2 Da5+
Zwart begeeft zich op een dwaalweg. 10…Dc7 of 10…Pd7 gevolgd door 11…Pf6 was veiliger.
11. c3 Td8 12. 0-0 Lf5
Ook hier was 12…Pd7 verstandiger.
13. Pg3 Ld7 14. Lg5 f6 15. d6
Een harde klap.
15… Lxd6
Ook na 15…Lc6 16. Db3+ Kg7 17. dxe7 zou wit een sterke aanval krijgen, maar nu wint wit geforceerd.
16. Lc4+ Kg7 17. Ph5+
Wit heeft een mataanval.
17…gxh5 18. Dxh5 fxg5 19. Df7+ Kh6 20. f4
Weer een mooie zet. Na 20…gxf4 21. Txf4 Lxf4 22. Dxf4+ Kg6 23. h4 gaat zwart snel mat.
20…g4 21. Tad1
Met de dreiging 22. Td5 en 23. Th5 mat.
21…Lc6
Maar ook na deze zet gaat zwart mat.
22. Txd6+ Txd6 23. Df8+ Kh5 24. Dg7
Met 24. Df5+ ging het nog sneller.
24…h6 25. Lf7+
Zwart gaf op, want na 25…Kh4 26. De5 zou hij snel mat gaan.
Partij in viewer:
De vergeten schaker Szymon Winawer tot leven gewekt
Van bijna alles hebben de schakers lijstjes gemaakt. De mooiste partijen, de briljantste zetten, de grootste blunders en de langste denkpauzes, allemaal zijn ze verzameld en in wisselende volgorde gepresenteerd. En natuurlijk is regelmatig een klassement samengesteld van de beste spelers aller tijden. Door enthousiaste amateurs, maar ook door topgrootmeesters.
Opmerkelijk was de lijst van Bobby Fischer. In 1964 stelde hij in het blad Chessworld zijn tien favoriete spelers in chronologische volgorde voor aan zijn lezers. Opvallend afwezig in zijn toptien was Emanuel Lasker, wereldkampioen van 1894 tot 1921. Zonder Laskers naam te noemen schreef Fischer: ‘Als iemand lange tijd kampioen is, betekent dat nog niet dat hij een groot speler is. Iemand die lang een land regeert is niet altijd een groot staatsman.’
Onlangs waagden twee grootmeesters, de Duitse internetcommentator Jan Gustafsson en de Deen Peter Heine Nielsen, de hoofdcoach van Magnus Carlsen, een nieuwe poging. Voor de site Chess24 maakten zij korte video’s over de vijftig beste spelers uit de geschiedenis. Ze lieten zich leiden door hun voorkeuren en door de Amerikaanse statisticus Jeff Sonas die op de site Chessmetrics historische ratings toekent aan spelers als Adolf Anderssen en Paul Morphy.
Met de topdrie (1. Kasparov 2. Carlsen 3. Fischer) zullen velen het eens zijn, al kan over de volgorde worden gekibbeld. De grote verrassing is de 43ste plaats van Szymon Winawer, een Poolse speler uit de 19de eeuw, van wie ik alleen wist dat zijn naam verbonden is aan een belangrijke variant van de Franse verdediging. Volgens Gustafsson en Nielsen bevat zijn oeuvre partijen die ook nu in de 21ste eeuw gespeeld hadden kunnen worden. Als voorbeeld geven zij de volgende overwinning op een tegenstander wiens naam ten onrechte ontbreekt in hun topvijftig.
Winawer – Paulsen, Berlijn 1881
1.e4 c5 2. Pf3 e6 3. Pc3 a6 4. d4 cxd4 5. Pxd4 Dc7 6. Ld3 Pf6 7. 0-0 Pc6 8. Pxc6 bxc6 9. f4 d5 10. Df3 Lb7 11. Kh1 Le7 12. b3 d4
Met deze zet verlamt zwart eigenhandig zijn stelling. Juist is 12 … c5, waarna wit rekening moet houden met … c5-c4.
13. Pd1 c5 14. Pf2 0-0 15. Dh3 Pd7 16. Ld2 a5 17. e5 g6 18. Pg4 a4
19. f5! exf5 20. Txf5 Dc6!
Na 20 … axb3 volgt 21. Taf1 (dreigt 22. Ph6+) 21 … f6 22. Th5! gxh5 23. Lxh7+ met beslissende aanval.
21. Tf2 f5 22. Ph6+?
Veel sterker is 22. exf6 ep Lxf6 23. Lc4+ Kh8 24. Lh6.
22 … Kh8 23. Te1 axb3 24. axb3 Pb6?
Met 24 … De6 moest de volgende zet worden verhinderd.
25. e6 c4
Hardnekkiger, maar onvoldoende is 25 … Pd5 26. Pf7+ Txf7 27. exf7 Df6.
26. Pf7+ Kg8
27. Lxf5! Lf6 28. Lxg6 hxg6 29. Txf6 Dxg2+ 30. Dxg2 Lxg2+ 31. Kxg2 Kg7 32. Tef1
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Om de week een rubriek.
Hoewel iedere vergelijking met de zwaar getroffen bedrijven zoals de horeca ,om van de vuurwerkbranche maar te zwijgen ,natuurlijk mank gaat is het een feit dat ook de schaakclubs in zwaar weer zijn geraakt. En zoals het thuiswerken zeker niet gaat verdwijnen is ook de opmars van het schaken online wellicht een blijvertje wat zeker een negatieve invloed kan hebben op het ledenaantal. Hopelijk zal men straks toch ook weer verlangen naar de sociale contacten en de versnaperingen na afloop. Schaakboeken blijven in ieder geval komen al is ook daar het e-boek in opmars. Daarom blijven we nog een keer bij de “echte” boeken over openingszet 1.e4 , dankzij twee boeken van Thinkers Publishing over deze zet. Het is natuurlijk niet verplicht om na 1.e4 te antwoorden met 1..e5 maar het gebeurt vooral op de club redelijk vaak, vandaar het boek van de jonge (21 jaar) schaakmeester Yuriy Krykun uit de Oekraïne ( maar tegenwoordig inwoner van St Louis -USA waar veel geschaakt wordt ) A Complete Opening Repertoire for Black after 1.e4 e5 ! ( € 29.95 )
Het leuke van dit soort titels is natuurlijk altijd dat men de partij de ene keer met wit en de andere keer met zwart speelt zodat een openingsboek nooit alleen voor een bepaalde kleur bestemd is. Het bijzondere van dit boek is nogal ongebruikelijk maar wel heel verhelderend : veel meer tekst dan kale varianten zodat men begrijpt wat het waarom van een bepaalde zet is! Na een serie leuke gambieten de bekende openingen als Italiaans en Spaans. Tot slot een serie oefeningen met voor degene die er niet uitkomt ook de oplossingen. Vanwege de vele uitleg bij de varianten ook geschikt voor een ieder die niet met 1.e4 opent.
Meer specialistisch voor de witte speler is het boek van de Servische grootmeester Pavlovic over The Modernized Marshall Attack, al aangekondigd in een vorige rubriek via de stam-partij Capablanca -Marshall. Vele nieuwe zaken in deze spectaculaire opening komen aan de orde want zelfs het Spaans, waarvan men zou denken dat alles nu wel bekend is, heeft nog mogelijkheden om verantwoord af te wijken. Zeker zwart,die met de zet 8..d5 de knuppel in het hoenderhok gooit, heeft veel kansen om wit te verbazen. Verrassend is ook een gedeelte over de afruilvariant. Een nieuw succes toegevoegd aan de publicaties van deze in Belgrado geboren topschaker, in 2002 kampioen van Joegoslavië ( zaliger nagedachtenis )
In de vorige “1.e4-rubriek “ was de beroemdste partij met 1.e4 van Capablanca aan de orde maar deze mag er ook wezen :uit het beroemde toernooi in St Petersburg ( dat kort daarna Leningrad ging heten )
Capablanca – Bernstein, 30 april 1914
1.d4 ook dat was een openingszet van de wereldkampioen ( dat was toen trouwens nog Lasker) 1..d5 2.Pf3 Pf6 3.c4 e6 4.Pc3 Pbd7 5.Lg5 Le7 6.e3 c6 7.Ld3 dxc 8.Lxc4 b5 9.Ld3 a6 10.e4 e5 eigenlijk was 10..Lb7 beter maar de aanvalslustige Bernstein offert een pion voor initiatief 11.dxe Pg4 12.Lf4 Lc5 13.0-0 Dc7 14.Tc1 f6 15.Lg3 fxe de pion terug maar wit heeft verder gekeken: 16.b4!! La7 (16..Lxb4 17.Pd5) 17.Lxb5!! axb 18.Pxb5 Dd8 19.Pd6+ Kf8 20.Txc6 Pb6 wit heeft 3 pionnen voor het stuk en de aanval 21.Lh4 Dd7 22.Pxc8! Capa offert maar door. 22..Dxc6 ( 22..Txc8 23.Dxd7 Pxd7 24.Txc8+) 23.Dd8+ De8 24.Le7+ Kf7 25.Pd6+ Kg6 26.Ph4+ Kh5 27.Pxe8 Txd8 28.Pxg7+ Kh6 29.Pf5+ Kh5 30.h3!! (het einde van een ongeëvenaarde combinatie : dreigt 31.hxg4+ Kxg4 32.f3+ met mat) 30..Pc8 voorkomt f3 31.hxg4+ Kxg4 32.Lxd8 Txd8 het eindspel is voor wit gewonnen, Bernstein speelt nog wat door 33.g3 Td2 34.Kg2 Te2 ( er dreigde Pf3,Th1,Th4) 35.a4 Pb6 36.Pe3+ Kh5 37.a5 Pd7 38.Pf5 Pf6 39.b5 Ld4 40.Kf3 Ta2 41.a6 La7 42.Tc1 Tb2 43.g4+ Kg6 44.Tc7 1-0
Partij in viewer:
De fictie van The Queen’s Gambit is helaas nog geen werkelijkheid
De Netflixserie The Queen’s Gambit is niet alleen bij kijkers heel populair, maar ook bij de media. In de serie bestormt een jonge vrouw de absolute wereldtop. De werkelijkheid is anders: de wereldkampioen bij de vrouwen staat 404e bij de mensen. En dus vroeg men zich weer eens af: hoe komt dat? Het antwoord hierop is niet zo heel moeilijk. De belangrijkste oorzaak is dat er weinig vrouwen schaken. Daarnaast zijn er kleine biologische verschillen tussen mannen en vrouwen die een rol spelen, uitvergroot door een hoe de maatschappij (helaas nog steeds) werkt. Zo zullen puberjongens gemiddeld iets eerder geneigd zijn tot monomaan gedrag dan pubermeisjes, maar van de laatsten wordt het ook minder snel geaccepteerd.
Dat het riskant kan zijn zich over dit onderwerp uit te spreken ondervond Nigel Short in 2015. Hij had een rubriek in New In Chess Magazine waarin hij – in het kader van ‘ons kent ons’ – niet al te veel moeite deed om politiek correct te zijn. In een aflevering over vrouwenschaak noemt de Brit Judit Polgar als positieve uitzondering maar vervolgt (geparafraseerd) “De hersenen van mannen en vrouwen zijn verschillend, dus waarom moeten ze op dezelfde manier functioneren? We hebben gewoon verschillende kwaliteiten. Ik zou graag meer meisjes zien schaken, ook op hoog niveau, maar wellicht kunnen we, in plaats van ons druk te maken over ongelijkheid, het verschil beter gewoon accepteren.” “Haha, die Nigel weer” dacht de schaakwereld, maar helaas werd het opgepikt door The Telegraph, die kopte: “Nigel Short: meisjes hebben niet de hersenen om te schaken. “ Andere media namen de kop over en rel was geboren. Short kreeg veel te verduren, maar uiteindelijk pakte het niet eens zo slecht voor hem uit: het leverde hem verschillende uitnodigingen op in het kader van ‘seksist tegen vrouw’. Zo mocht hij in 2016 in Hoogeveen een match spelen tegen de toenmalige wereldkampioene Hou Yifan. Short won de match met 3.5-2.5, ondanks de volgende inmaakpartij.
Hou Yifan – Short
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0–0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0–0 9.h3 Pa5 10.Lc2 c5 11.d4 Dc7 12.Pbd2 cxd4 13.cxd4 Ld7 14.Pf1 Tac8 15.Te2 Tfe8
Een typische Spaanse manoeuvreerstelling waarin beide spelers langzaam hun stelling proberen te verbeteren.
16.Pg3 Ld8 17.b3 Pc6 18.Lb2 Da7 19.d5 Pb4 20.Lb1 a5 21.a3 Pa6 22.b4
Door deze zet staat het paard op a6 buitenspel. Zwart probeert het daarom om te spelen naar c4. In de tussentijd komt wit met zijn stukken dreigend dichtbij de zwarte koning.
22…Db7 23.Dd2 axb4 24.axb4 Pc7 25.Ph4 g6 26.Ta3 Pa8 27.Tf3 Pb6 28.Dh6
De situatie is dreigend voor zwart. Alleen met 28…Le7! om de loper via f8 naar g7 te spelen kan hij zich verdedigen.
28…Kh8?
Na deze fout kan wit toeslaan.
29.Txf6! Lxf6 30.Ph5! gxh5 31.Dxf6+ Kg8 32.Te3 Lg4
Ook andere zetten helpen niet, b.v. 32…Dc7 33.Tg3+ Kf8 34.Tg7 Te7 35.Txh7 en mat.
33.Dg5+ Kh8 34.hxg4 De7 35.Dxh5
Nu heeft wit naast een aanval ook een materiële voorsprong.
35…Pa4 36.Th3 Df6 37.Tf3 Dg7 38.Txf7 Dg8 39.Df5 Zwart geeft op
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Tactiek speelt bij het schaken een grote rol van betekenis. Vele partijen, ook die tussen de beste grootmeesters, worden beslist door een tactische wending die slechts door de winnaar werd opgemerkt. Je zou kunnen zeggen dat elke schaakmeester een bepaald zintuig heeft voor die tactische wending. Hoe beter dit zintuig is ontwikkeld, des te hoger je plaats op de schakersranglijst. Tactiek in schaken wordt ook wel combinatie genoemd. Deze combinaties zijn het logische gevolg van één of meer kenmerken. Deze kenmerken moet de schaker zien te onthouden. Het geheugen hiervoor kun je niet beter ontwikkelen dan door het aandachtig naspelen van bepaalde combinatiefragmenten uit de partijen van de grootmeesters. Dit kan aangevuld worden met allerlei cursussen via internet om in partijstellingen de oplossingen van de combinaties te vinden en door te rekenen.
Een voorbeeld uit de schaakhistorie van bijna honderd jaar geleden van een zogenaamde snijpuntcombinatie. Uit de partij Grunfeld – Aljechin te Karlsbad 1923.
Zwart speelde 30. … Txd4! (Dit is veel sterker dan 30. … Lxd4 31. exd4 Txd4 32. fxe4 Pf4 33. Df3.) 31. fxe4 (Op 31. exd4 komt 31. … Lxd4+ 32. Kf1 Pf4! 33. Dxe4 Dc4+ 34. Ke1 Pxg2+ 35. Kd2 Le3+ en wint, of 33. Dd2 Dc4+ 34. Ke1 e3! en wint.) 31. … Pf4!! (Met twee krachtige zetten slaat Aljechin het witte spel uiteen.) 32. exf4 Dc8-c4!! (De uiteindelijke pointe, een dubbelaanval op De2 en Pa2 levert minstens een stuk op.) 33. Dxc4 Txd1+ 34. Df1 Ld4+ en mat op de volgende zet.
Partij in viewer:
Een tweede voorbeeld is een remisecombinatie door pat. Combinatiekunstenaar en oud-wereldkampioen Tal werd verrast in Leipzig 1960 door de Indiër Aäron.
Zwart is aan zet en het lijkt dat hij spoedig mat zal worden gezet. Aäron vindt nog wat. 30. … Lxe4! (Veld h7 moet gedekt worden om het dreigende Txh7 te pareren.) 31. Lxe4! (Tal trapt in de val.) 31. … Dxb2+!! (Een van de mooiste patcombinaties die ik ken. Wit moet nemen.) 32. Kxb2 a3+ (Of wit neemt of niet, zwart staat de volgende zet pat.)
Short was in zijn rubriek in 2015 ook positief over Hou Yifan, zijn tegenstandster in die match van 2016 in Hoogeveen. Toch zat het hem wat de vrouwen betreft dat jaar niet mee. In januari 2016 verloor hij eerst van de huidige wereldkampioene Ju Wenjun in Auckland en drie weken later in Gibraltar van Harika Dronavalli. Die partijen gingen natuurlijk wel de wereld over. Na zijn match tegen Hou Yifan speelde hij nog een rapid schaaktoernooi in München onder de toepasselijke naam: Beautiful Minds. Daar eindigde hij op de tweede plaats in punten gelijk met Anna Muzychuk, met een mooie 8 uit 11.
Shorts ‘De hersenen van mannen en vrouwen zijn verschillend’ was ook weer gebaseerd op een krantenkop in een Engelse tabloid, waarin een wetenschappelijk artikel werd aangehaald waar (ik heb het artikel indertijd nagekeken) niets stond waarop die kop gebaseerd kon zijn, behalve als je om een goeie kop verlegen was. Ach ja. Sommige mensen moeten leven van relletjes.
In een match over zes partijen was dit de laatste. Short stond met 3,5-1,5 voor en had de match al op zak. Het doet verder natuurlijk niets af aan de gave schaaktechnische prestatie van Hou in deze zesde en laatste partij, maar vooraf was Short meer bezig met de kwestie of deze partij wel mee zou moeten tellen voor de rating.
Short was hier zeer beslist over en had de regels aan zijn zijde, hij gaf het geloof ik voor de zekerheid wel van tevoren even aan. Hou Yifan heb ik er niet over gehoord maar langs de zijlijn en in de organisatie werd er afkeurend (en natuurlijk ook goedkeurend) op gereageerd en in eerste instantie werd de partij wel voor de rating verwerkt, maar na protest van Short werd dit gecorrigeerd door de FIDE ratingmensen.
Ik herinner me nu ook dat die match tussen Short en Hou Yifan niet de spanning bracht, waarnaar werd uitgezien.
Short was een gewaarschuwd man, want in het Corus B toernooi van 2008 kreeg hij geweldig op zijn broek [shorts] van een 13 jarige Hou Yifan. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1482165
Vandaag, 28 november, mooi artikel van Marian Donner, in de Groene Amsterdam, over Damegambiet, vergeet het svp niet op te nemen inde weekendrubriek….!