Het beste van de clubsites (8): beslissingsmatches
Aflevering acht alweer van deze rubriek. Geen idee op hoeveel we uit gaan komen, maar zolang er nog leuke dingen op clubsites staan die een groter publiek verdienen, gaat dit nog wel even door. Dank voor alle leuke reacties tot nu toe!
Dit wordt trouwens een wat moeizame aflevering, want op het thema ‘beslissingsmatches’ kwam niet heel veel binnen. Meestal kan wat slim gegoogle dan uitkomst bieden, wat dit keer ook tegenviel. Ik reken echter op leuke aanvullingen, en zie ze graag tegemoet in de comments! Of op de mail, dat is ook goed.
Goed. Beslissingsmatches. Het fenomeen dat een (club)kampioenschap nog niet beslist is aan het einde, omdat twee kandidaten het nog onderling uit moeten vechten. Toen ik de eerste tips binnenkreeg, zag ik dat er eigenlijk twee soorten zijn: (1) een match voor als de race ’too close to call’ is, (2) een match tussen de eerste twee of de winnaars van twee periodes. Dat laatste gebeurt vaak om te voorkomen dat de competitie als een nachtkaars uitgaat, een fenomeen dat we kennen uit het voetbal als play-offs.
Pieter Nieuwenhuis (foto Jan Willem Schoonhoven)
De bedenker van de Nederlandse versie is trouwens ook een schaker; zou hij dit van het schaken hebben afgekeken? Vooruit, we brengen hem in beeld. En in dit artikel wat achtergronden.
Laten we met de eerste soort beginnen: er wordt een jaar druk gestreden, maar ergens in het voorjaar staan twee spelers nog steeds erg dicht bij elkaar. Het kan dan flauw zijn om de computer de knoop door te laten hakken. Zo kent mijn club SV Paul Keres het fenomeen beslissingsmatch al sinds de jaren ’70. Zie hier voor een match uit 1977, in de jaren ’90 is het nog een keer gebeurd, daarna duurde het tot 2012 tot er weer eentje nodig was. En toen besloten Gerben Veltkamp en Peter Lombaers om maar liefst acht partijen te spelen!
De Paul Keres-beslissingsmatch (foto Henk van Lingen)
Dit gebeurde ten huize van Utrechtschaak-webmaster Xander Wemmers en werd door SGS-duizendpoot Henk van Lingen mooi vastgelegd op deze site. Ik heb nog geen clubmatch gevonden die uitgebreider is gedocumenteerd, maar laat me graag overtuigen van het tegendeel.
Overigens best verstandig, het inbouwen van zo’n escape. Wie het aan de computer overlaat kan rare toestanden meemaken, zoals de Utrechtse zustervereniging UCS De Rode Loper (ja mensen, hierna gaan we het land in) in 2003 ondervond. In het jubileumboek Van Heutink tot Heesen lezen we het volgende over de race tussen Jan Prins en Ernst v/d Vecht: “In eerste instantie wordt Jan tot kampioen uitgeroepen, dertig seconden later ziet de wedstrijdleider dat hij zich in alle hectiek en omringd door tientallen leden vergist heeft. Het is toch Ernst die bovenaan staat op zijn computerscherm. Nog altijd heb ik bewondering voor de sportieve en welhaast laconieke manier waarop Jan deze situatie opnam.”
De tweede soort, dus het laten spelen van periodewinnaars of gewoon de eerste twee (of vier) tegen elkaar, kwam ik bij verrassend veel clubs tegen. Enkele willekeurige voorbeelden van recente jaren: Groninger Combinatie (2019, winnaar Jan Baljé), Het Kasteel Wijchen (2019, winnaar Henk Massink), Wassenaar (2017, winnaar Joop Beijersbergen) en SC Bergen (2017, winnaar Antonio Ballesteros).
Michael Wunnink (foto Amsterdam Chess Tournament)
Helaas is de berichtgeving overal nogal zakelijk. Gelukkig wees Dimitri Reinderman mij op een fraaie uitzondering: de match bij Caïssa Amsterdam. Daar moesten Michaël Wunnink en Eelke Wiersma elkaar bevechten in een match, die erg uitgebreid werd gevolgd. Omdat dit al in het Corona-tijdperk was moest dit via internet, waarbij diverse (groot)meesters werden ingeschakeld om via Twitch alles aan het volk uit te leggen. Die link is helaas dood, maar gelukkig heeft de winnaar er zelf ook uitgebreid verslag van gedaan.
Dat ook dit systeem nadelen heeft, blijkt uit een grappig incident uit het jubileumboek van RSR Ivoren Toren.
Jubileumboeken en schrijvers (van www.rsrivorentoren.nl)
In 1989 zijn er twee periodewinnaars, maar door wat misverstanden komt de match tot halverwege en niet verder dan dat. Gelukkig komt het goed (schrijver Rob v/d Plas): “Achttien jaar later, tijdens het 90-jarig jubileumfeest van de club, volgde een ludieke nazit: Erik Brandenburg en mij werd gevraagd of wij tijdens het jubileum onze match, middels twee rapidpartijen, alsnog uit wilden spelen. Mijn eis om te starten met 0-0 i.p.v. een 0,5-1,5 achterstand werd zeer coulant door Brandenburg ingewilligd, dat zou ik zelf nooit gedaan hebben! Ik besloot me grondig op deze twee partijen voor te bereiden, immers hoe vaak krijg je de kans om relatief zo makkelijk een clubkampioenschap bij te schrijven. Ik won met 1,5-0,5 en werd zodoende in 2007 clubkampioen 1989!”.
Sowieso is er over matches veel meer te vinden in jubileumboeken dan op clubsites. Op de site van De Drie Torens (Tilburg) vond ik het jubileumboek van De Wolstad, één van de rechtsvoorgangers. We eindigen daarom met een leuke stelling van een beslissingsmatch Willem Spoeltman – Wilbert Kocken:
Wit mept zich er fraai doorheen: 15.Pe5! Le6 16. Lxe4 Tc8 17. Dxe6 fxe6 18.Lxg6+.
En dat was hem weer voor vandaag. Voor de volgende aflevering stel ik voor om het te hebben over spraakmakende beslissingen van de wedstrijdleider, vooral omdat ik daar al twee voorbeelden van gekregen heb (die eigenlijk voor andere edities bedoeld waren, maar daar niet goed in pasten). Oftewel: situaties in het clubschaak waarbij de wedstrijdleider in moest grijpen, en dat stof deed opwaaien. Dat kan intern zijn, maar ook in de KNSB-competitie (beide voorbeelden komen daar vandaan), zolang het maar niet over het professionele schaak gaat. Ik ben benieuwd wat ik in mijn mail aan ga treffen.
