Krantenrubriek weekend 30 januari 2021
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
Worstelaars
De beste commentator bij de partijen van het Tatatoernooi is de Hongaar Peter Leko, die zijn werk verricht op de website chess24. Leko (41) werd in 1994 de jongste grootmeester van de wereld en in 2007 werd hij op een haartje na wereldkampioen.
Als commentator is hij snel en scherp en hij heeft een fabelachtig geheugen. Laat hem een stelling zien die al eens eerder is voorgekomen en hij noemt de namen van de spelers, de plaats en het jaartal en de uitslag van de partij.
Het lijkt me moeilijk om na urenlang bijna onafgebroken praten nog enthousiasme voor het spel uit te stralen, maar Leko slaagt daar goed in. Toch heb ik hem nooit zo vrolijk gezien als dinsdag, toen hij tien minuten lang met glinsterende ogen sprak over een liefde uit zijn kindertijd: worstelen. Niet de sport die op Olympische Spelen wordt beoefend, maar het worstelen als theater, met mensen die vervaarlijke namen droegen als Beast of the East, Ultimate Warrior en Brutus ‘the Barber’ Beefcake. „Toen ik rondreisde om de jongste grootmeester te worden, dachten mensen dat ik alleen maar een schaakfanaat was, maar ik was ook nog een ander soort fanaat.”
Overal waar hij kwam kocht hij de plaatselijke worsteltijdschriften en als hij thuis kwam had zijn oma alle wedstrijden opgenomen die in zijn afwezigheid op de televisie waren geweest. Oma werd ook een groot fan, net als Peters broer. „Mijn oma’s bed stond in een hoek van de woonkamer. We klommen op een tafel, stortten ons op het bed en namen haar in net zo’n greep als onze helden toepasten.” Oma genoot.
Leko zei ook: „Als je me even tijd zou geven, kan ik alle uitslagen uit die periode nog noemen. Ik zou er wel 24 uur over kunnen praten, met al die oude herinneringen.” Maar dat kon niet, want er werd nog geschaakt.
„Hoe staat het met onze favoriete worstelaar Anish Giri?”, vroeg assistent-commentator Jan Gustafsson. Giri was bezig om Maxime Vachier-Lagrave te verslaan. Een dag later won hij weer (zoals te zien in onze opgave), waardoor hij alleen bovenaan kwam in het Tatatoernooi.
Radoslaw Wojtaszek – Fabiano Caruana, Tata Steel Masters Wijk aan Zee 2021
1. c4 Pf6 2. Pf3 d6 3. d4 g6 4. Pc3 Lg7 5. e4 0-0 6. Le2 e5 7. 0-0 Lg4 8. Le3 Lxf3 9. Lxf3 exd4 10. Lxd4 Pc6 11. Le3 Te8 12. Dd2 Pd7 13. Tad1
13…Lxc3
Deze ruil was een grote verrassing. Traditionele liefhebbers van het Konings-Indisch zouden nog liever hun hand afhakken.
14. Dxc3 Df6 15. Dc1
Misschien had wit meteen met 15. Dd2 Pc5 16. b4 Pxe4 17. Dc2 Pg5 18. Ld5 een pion moeten offeren om zijn lopers te activeren.
15…Pc5 16. Db1 De6 17. Tfe1 Dxc4 18. b3 Dc3 19. Ld2 Df6 20. Lc1 h5 21. Lb2 Pe5 22. Le2 h4 23. Dc1 g5 24. Lb5 Te7 25. Te3 Dg6 26. Le2 Tae8 27. Dc2 Pe6 28. f3 Pf4
Zwarts strategie werd een volledig succes.
29. Lf1 c6 30. Df2 Te6 31. Tc3 d5 32. g3
Een fout waarna zwart duidelijk gewonnen komt te staan.
32…hxg3 33. hxg3 dxe4
Een goede zet, maar 33…g4 was nog sterker.
34. gxf4
Met 34. fxe4 viel iets meer tegenstand te bieden.
34…gxf4+ 35. Dg2 exf3 36. Dxg6+ Txg6+ 37. Kh1 f2 38. Lh3 Pc4 39. Txc4 Te1+
Wit gaf op, want na 40. Kh2 Txd1 wint zwart nog een loper.
Partij in viewer:
Vachier-Lagrave hoeft niet te wanhopen na slechte reeks in Wijk aan Zee
De Fransman Maxime Vachier-Lagrave lijkt de grote verliezer van het Tata Steel-toernooi. Na drie nullen en geen enkele winstpartij mocht hij van geluk spreken dat zijn Duitse tegenstander Alexander Donchenko afgelopen woensdag een riante stand zo ernstig mishandelde dat hij nog verloor. Niettemin dreigt Vachier zoveel ratingpunten kwijt te raken dat hij uit de toptien van de wereldranglijst zal vallen
Alle reden voor treurnis dus? Welnee, in het recente verleden is gebleken dat een slecht resultaat in Tata Chess de voorbode kan zijn van een hoogtepunt in een carrière. De Rus Sergey Karjakin en de Amerikaan Fabiano Caruana wonnen de kandidatentoernooien in 2016 en 2018, nadat ze twee maanden tevoren in Wijk aan Zee ver onder de maat waren gebleven.
Zo kan het ook gaan met Vachier, die bovendien een beter uitgangspunt heeft dan zijn twee voorgangers. Na de eerste helft van het vorig jaar afgebroken kandidatentoernooi deelt hij de leiding met de Rus Nepomniatsjtsji. Als de strijd ergens in de komende maanden wordt hervat, hoeft hij slechts zeven partijen op het toppunt van zijn kunnen te spelen.
Het kan een voordeel voor Vachier zijn dat hij gedurende de afgelopen weken is gewaarschuwd. Tweemaal ging hij met zwart ten onder in de vlammen van een riskante openingsvariant die zo’n vijftig jaar geleden tot de favorieten van Bobby Fischer behoorde. Het zal hem straks in het kandidatentoernooi niet opnieuw overkomen.
Caruana – Vachier-Lagrave, Wijk aan Zee 2021
1.e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 Db6 8. Dd2 Dxb2 9. Tb1 Da3 10. Le2
Eerder in het toernooi had de Zweed Grandelius tegen Vachier succes met 10. f5.
10 … Pc6 11. Pxc6 bxc6 12. e5 Pd5 13. Pxd5 exd5?
Dit is al de beslissende fout. Zwart moet 13 … cxd5 spelen.
14. e6!
Veel sterker dan 14. 0-0 dxe5 15. fxe5 Le7 16. Tb3 Lxg5 17. Dxg5 Dc5+ 18. Kh1 0-0. Na Caruana’s dolkstoot kan zwart slechts kiezen uit diverse kwaden. Na 14 … Lxe6 of 14 … fxe6 is 15. 0-0 met de dreiging 16. f5 fataal.
14 … f6 15. Lh5+ Kd8 16. Lh4 d4
Of 16 … Lxe6 17. 0-0 d4 18. Lf2 c5 19. Lf3 Tc8 20. De2 Ld7 21. Tb7 met beslissende aanval.
17. Lf2 Dc3 18. f5! Dxd2+ 19. Kxd2
Zwart heeft een directe mataanval gepareerd, maar zijn stelling is verlamd door de pion op e6. Caruana zal hebben genoten van het vervolg.
19 … c5 20. Lf3 Ta7 21. g4 g6 22. Lh4 Le7 23. Tb6 h5 24. h3 Ke8 25. Lg3 Tc7 26. Kd3 hxg4 27. hxg4 Txh1 28. Lxh1 gxf5 29. gxf5 Lf8
30. Kc4 Th7 31. Le4 Le7 32. Lxd6 Lxd6 33. Txd6 Lb7 34. Lxb7 Txb7 35. Txa6 Tb2 36. Kxc5 Txc2+ 37. Kxd4
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Overwinning Giri op “MVL” hoopgevend voor kandidatentoernooi
Op het moment van schrijven (dinsdagavond) staat Anish Giri bovenaan in Wijk aan Zee. In het slotweekend kan nog veel gebeuren, maar het lijkt erop dat hij op zijn minst zal meedoen om de ereplaatsen dankzij overwinningen op Tari, Grandelius en Vachier-Lagrave (aka MVL), waarbij vooral de laatste overwinning onze landgenoot genoegen zal hebben gedaan. De beide Scandinaviërs hebben een relatief lage rating en van hun winnen met wit is ‘normaal’. MVL daarentegen is één van de tegenstanders in het kandidatentoernooi, staat daar na de eerste turnus bovenaan en was voor dit toernooi de nummer vijf van de wereld op rating. Een scalp dus! Halverwege de partij zag het daar overigens niet naar uit. “Ondanks een kwaliteit en een pion meer stond ik absoluut niet beter. Ik hoopte maar dat ik niet matgezet zou worden. Pas toen ik mijn d-pion kon activeren had ik hoop op meer.” Giri had inderdaad wat geluk dat MVL iets te ambitieus werd, maar de eindspeltechniek van de Hagenaar was indrukwekkend nauwkeurig. Hopelijk heeft hij deze vorm ook bij het in maart geplande tweede helft van het kandidatentoernooi, dan maakt hij zeker nog kans om de uitdager van Carlsen te worden.
Giri – Vachier-Lagrave
18.Pe1!
Een positionele zet in een stelling met tegengestelde rokades. Wit wil het paard van f4 ruilen om zo heerschappij over veld d5 te krijgen.
18…Tfc8 19.Pd3 Pxd3 20.Dxd3 Txc3!
Liever een kwaliteit achter dan een paard op d5.
21.bxc3 d5 22.exd5?
De dame moet toch weg van d3 en daarom was eerst 22.Dd2! slim geweest. Als zwart op c3 slaat krijgt wit na 22…Txc3 23.exd5 Lf5 24.d6! groot voordeel.
22…Lf5 23.Dd2 Ld6!
Pion d5 staat nu de eigen stukken in de weg en zwart heeft voldoende compensatie.
24.c4 Db6 25.Ka1 a5 26.c3 a4 27.Lc2 e4 28.Lxa4 Txc4 29.Lb3 Tc5 30.The1 Le5 31.Te3 Dd6 32.Kb2 b5 33.a3 Tc8 34.Ta1 b4
Verstandiger was om niets te doen. Wit kan namelijk ook niets doen, een dynamisch evenwicht.
35.axb4 Dxb4 36.d6! Tb8 37.Ta3 Db7?
De dame moest naar b5, zodat zwart in sommige varianten Df1+ heeft.
38.Kc1 Dd7 39.Dd5 Lxd6 40.Ta6 Td8 41.Txd6! Dxd6 42.Dxf7+ Kh8 43.Df6+ Dxf6 44.gxf6 Td6 45.f3 Txf6 46.fxe4 Le6 47.e5 Tf1+ 48.Kb2 Lxb3 49.Kxb3 Kg7 50.c4 Tb1+ 51.Ka4 Kf7 52.c5 Ke6 53.c6 Tc1 54.Kb5 Tc2
Wit gaat hier vrijwel zeker de zwarte toren winnen met zijn vrije c-pion. Daarna moet wit nog wel de zwarte vrijpion(nen) op tijd kunnen stoppen en dat moet nauwkeurig berekend worden.
55.Te1 Tc3 56.Kb6 Tb3+ 57.Ka6 Ta3+ 58.Kb6 Tb3+ 59.Ka6 Ta3+ 60.Kb7 Tb3+ 61.Kc8 Tb4 62.c7!
Het makkelijkst: het wint op één tempo.
62…Txh4 63.Tc1 Tf4 64.Kb7 Tf7 65.Te1! g5 66.Kb8 Tf8+ 67.c8D+ Txc8+ 68.Kxc8 h5 69.Kc7 h4 70.Kc6
De zwarte koning kan de eigen pionnen niet kan helpen omdat die de e-pion moet tegenhouden. De witte koning kan daarentegen via c5–d4–e3 net op tijd meehelpen om de zwarte pionnen te stoppen. Daarom gaf zwart op.
Partij in viewer:
De jonkies deden het goed in de eerste fase van het TATA-toernooi. De pas 17-jarige Firouzja verloor weliswaar in de eerste ronde van Carlsen, de wereldkampioen, maar dat kwam mogelijk door plotselinge zenuwen omdat hij kon winnen terwijl ook een incident uit 2019 een rol gespeeld kan hebben waarbij Carlsen zich niet van zijn sympathiekste zijde liet zien. Hoe dan ook, de Iraniër , die door kenners gezien wordt als een kandidaat voor de wereldtitel, stond na 8 rondes bovenaan na een stel overwinningen. De ontknoping volgt dit weekend.
Vijf en vijftig jaar geleden vond in Belgrado, toen de hoofdstad van het voormalige Joegoslavië, een voor het schaken belangrijke gebeurtenis plaats, de oprichting van Chess Informant. Ik weet nog hoe ik enkele jaren later in de kelder van Verlag Das Schach Archiv van Rattmann in Hamburg deel 1 ontdekte, vergeleken bij de huidige delen een onooglijk werkje, maar van grote historische betekenis, al was het maar door het pionierswerk van de Classificering van de schaakopeningen waardoor nu iedere opening een eigen code heeft. Voorts bijna 500 partijen met af en toe een foto er tussendoor en een register waar bv nogal wat partijen voorkomen van de Nederlandse grootmeester Donner. Zoals gezegd zijn het nu prachtig uitgevoerde boeken zoals de laatste twee nummers 145 en 146 die beiden per stuk € 29.95 kosten. Ook kan men edities kopen met een DVD erbij, natuurlijk dan wat duurder. De edities hebben ook een eigen naam: 145 Harvest en 146 Once upon a time, een zin waarmee menig sprookje begint. Maar hoewel het oog ook wat wil, belangrijker is natuurlijk de inhoud: het grote aantal partijen om na te spelen en het daarbij behorende register zijn gebleven maar er is heel wat bijgekomen: bijvoorbeeld 9 puzzles met stellingen uit partijen van Carlsen waarbij de lezer eerst zelf de zet kan zoeken. Eindspelen, ook geclassificeerd, ook eerst zoeken ,daarna de oplossingen, en natuurlijk de vele interessante artikelen, gelukkig ook over correspondentieschaak en over toernooien zoals het kampioenschap van de Verenigde Staten. Ook artikelen over openingen ( de Engelse openingen ), en over leuke onderdelen van de partij bv Kannapan over Dame-offers en van Shyam Sundar over een Koningsmars,waarbij de vorst zijn schuilplaats verlaat en ergens aan de andere kant van het bord triomfeert. Goud voor iedere schaakliefhebber.
De prestaties van Carlsen, afgezien van zijn gelukkige zege op Firouzja, waren in het eerste deel al niet indrukwekkend maar zelden zal een wereldkampioen zo zijn afgeserveerd als in de volgende partij:
Esipenko tegen Carlsen: 1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 Najdorf variant van de Sicliaan 6.Le2 e6 7.Le3 Le7 8.g4 b5 9.g5 Pd7 10.a3 Lxg5 11.Dd2 Lxe3 ( beter Le7) 12.Dxe3 Dh4? wat doet die dame daar? 13.Tg1 g6 14.0-0-0 De7 maar weer gauw terug 15.f4 Lb7 16.Kb1 Pc6?? Niet te snappen dat Carlsen de volgende combinatie niet ziet of onderschat.
17.Pcxb5 axb 18.Pxc6 Lxc6 19.Dc3! met aanval op toren en loper 0-0
20.Dxc6 d5 21.exd Tfc8 veel beter was 21..exd want nu komt 22.d6 De8 23.Dxb5 ( beter De4) Tcb8 24.Dc4 Txa3 25.Dc7 De8?? nu is het echt verloren, met Ta4 was het overigens ook een puinhoop voor Carlsen. Esipenko rondt het keurig af: 26.Tg5 Ta4 27.Ta5 Tab4 28.b3 T4b7 29.Dc3 Dd8 30.Lf3 Tb4 31.Dc7 Df6 helaas heb ik geen vraagtekens meer op zak. 32.Ta8 Txa8 opgeven kan natuurlijk ook maar misschien wil de wereldkampioen zichzelf straffen door verder te spelen 33.Lxc8 Df5 zie zet 31 34.Kb2 Tb5 35.Dxd7 Tc5 dit onder het motto: wit kan natuurlijk altijd nog schaakblind worden 36.Tc1 Dxf4 pionwinst!! 37.Dd8+ Kg7 38.d7 en zwart geeft op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De veertien grootmeesters die deelnemen aan het Tata Steel Chess Tournament spelen schitterende partijen. Naar Wijk aan Zee om de sfeer te proeven is wegens corona niet mogelijk, maar gelukkig kan je op afstand meekijken en luisteren naar de uitleg van de partijen. Na tien ronde staat landgenoot Anish Giri met zeven punten aan kop, gevolgd door het drietal, Esipenko, Caruana en Firouzja met 6,5 punten. Op de vijfde plaats de Nederlander Jordan van Foreest en daarna pas wereldkampioen Carlsen. Van Foreest laat interessant spel zien. In de zevende ronde won hij met zwart tegen Tari.
Tari – Van Foreest
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Lc5 5. O-O Pge7 (Een wat minder bekende en gespeelde variant van het Spaans.) 6. c3 La7 7. d4 Pg6 8. Lg5 f6 (Het lijkt er op dat Van Foreest slecht uit de opening is gekomen. In werkelijkheid heeft hij dit systeem thuis uitgeplozen.) 9. Le3 0-0 10. d5 Pce7 11. Lxa7 Txa7 (Dit lijkt gewoon zwak voor zwart. Dit toren staat op een slecht veld en het kost zetten om die op een normale manier in het spel te krijgen. Van Foreest lost dit schijnprobleem professioneel op.) 12. d6 cxd6 13. Dxd6 (Wits plan is om zwarts ontwikkeling van de d-pion en daarmee de damevleugel tegen te werken. Tari onderschat dat de dame niet kan blijven staan maar dat zwart die kan aanvallen, waarmee de ontwikkeling van de damevleugel snel kan volgen.) 13. … b5 14.Lb3+ Kh8 15. a4 Tb7!
(Op een niet-alledaagse manier brengt Van Foreest zijn toren in het spel. De bedoeling is naar b6 om de dame dwars te zitten.) 16. axb5 Tb6 17. Dd1 axb5 18. Pbd2? (Veel beter is om zwarts ontwikkeling te dwarsbomen met 18. Ta8, er kan volgen 18. … Dc7 19. Pbd2 Lb7 20. Txf8 Pxf8. Als zwart de f-toren niet meer heeft, zal het doordrukken met pion f6 minder succes hebben.) 18. … Lb7 19. c4 f5 20. Lc2? (Eerst het tussenzetje 20. c5 Tbf6 en daarna 21. Lc2 is veel beter. Dit gaat wit de pion op c4 kosten.) 20. … fxe4 21. Pg5 Pf5 22. Pge4 Pf4 23. Pf3 (Geeft de pion op c4 op en voorkomt met de gespeelde zet de winnende aanval 23. c5 Tg6 24.g3 Dh4. Bijzonder hoe dat de zwarte toren van a7 gebruikt kan worden voor een aanval op de koningsvleugel.) 23. … bxc4 24. Pxe5
(Deze stelling is met dat paardenblokje een plaatje waard.) 24. .. Pd4 (Van Foreest heeft de pion van e5 zelfs niet nodig om dekking van het paard te bieden. Het paard van d4 mag niet genomen worden wegens het familieschaak op e2.) 25. Le1 Pxc2 26. Dxc2 Te6 (De problemen bij wit stapelen zich op. Zijn paarden werken niet echt mee en de kracht van de zwarte loper op de diagonaal, die gericht staat op veld g2 gaat opbreken.) 27. Dc3 De7 28. Ta5 d6 29. Pg5 Txe5 (Dit is stukwinst.) 30. Taxe5 dxe5 31. Txe5 Df6 32. Dc2 Pd3 0-1.
Partij in viewer:
Die WK-match over 14 partijen tussen Leko als uitdager en wereldkampioen Kramnik was in 2004 (niet in 2007). Leko kwam vanuit een 1-0 achterstand tot een 2-1 voorsprong, maar in de laatste ronde wist Kramnik in een magistrale partij Leko te verslaan en bleef daardoor wereldkampioen.
Fabiano ruilt BEIDE lopers.
Met … Lg7xc3 ging Tigran V Petrosian hem voor: chessgames.com/perl/chessgame?gid=1033918
Bronstein noemde het “een origineel besluit.”
De computer prefereert een vertraagd Benkö- of zo men wil Wolgagambiet met 17… b7-b5.
Als aanvullende opmerking nog een Petrosian-partij met ruil van de beide lopers: Petrosian-Schweber Stockholm 1962. Nota bene ook een Konings-Indische partij en zeer instructief, naar mijn bescheiden mening!
www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1106572
Allebei instructieve partijen, maar ook totaal anders dan wat Caruana doet: die geeft zijn lopers op in een stelling waarin de witte lopers alle ruimte hebben.
Ik heb al een keer geschreven dat er een directe voorganger is. Hierbij ook een link naar de bewuste partij: old.chesstempo.com/gamedb/player/79111. Gubsky doet het op het eerste gezicht hier aanzienlijk slimmer dan Wojtaszek.
Uit een boekje van John Nunn heb ik ooit een variant voor eigen gebruik opgediept (kan het wel openbaar maken nu ik niet meer in Nederland schaak…), waar ook een voor schaaksiters bekende naam opduikt: www.365chess.com/game.php?gid=2214602.
Voor die eerste partij een link die hopelijk beter werkt: old.chesstempo.com/gamedb/game/4720136.
Het idee van Westerinen kan in sommige varianten overigens ook gespeeld worden met (oh, gruwel!) de lange rokade.
De engine van 365chess.com/game.php?gid=4225580 doet ook 14… Lxc3 (0.00).
Eerste zin van het Foreword by Fabiano Caruana in Zlotnik’s Middlegame Manual (New in Chess 2020) “Boris Zlotnik was my coach in Madrid, Spain, from the Fall of 2004 to the Spring of 2007.”
Hoofdstuk 5 behandelt op ruim veertig bladzijden “Should we exchange the fianchettoed bishop (EFB)” en tien daarvan gaan over het Konings-Indisch.
27… Lg7xc3 in 365chess.com/game.php?gid=2443755 was bittere noodzaak.
Het stilzwijgen van Pachmans Meine 100 besten Partien (1978) bij de positionele fout 33.e5 viel mij destijds al op.
20… Pf6xe4 is een ontdekking van de computer.