Krantenrubriek weekend 20 februari 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
De bescheidenheid van So
In 2019 was in Oslo een wereldkampioenschap Fischer Random, de schaakvorm waar de beginstelling door loting wordt bepaald. Het idee was al een paar eeuwen geleden geopperd, maar de regels die nu gangbaar zijn werden in 1996 door Bobby Fischer gepresenteerd.
Hij maakte zich vrolijk over topspelers die hun ogen bedierven door urenlang te turen in de boeken of naar hun computerscherm om de grotesk uitdijende openingstheorie te volgen. Schaken zonder openingstheorie was goed voor de ogen en voor de ontplooiing van het zuivere schaaktalent. Je kunt er tegen inbrengen dat de geschiedenis van de openingstheorie ook een fascinerende geschiedenis is van het schaakdenken. Is er een verband tussen het Nimzo-Indisch en Dada? Ik houd van zulke gedurfde speculaties. Aan de andere kant is het ook waar dat Fischer Random een speeltuin kan zijn voor zuiver schaaktalent.
In 2019 in Oslo versloeg de Filippijnse Amerikaan Wesley So in de finale Magnus Carlsen met 13,5-2,5. Het lijkt erger dan het is doordat er een ongewone puntentelling was, maar met de gewone puntentelling was het 5-1 geweest, wat ook al erg genoeg was voor Carlsen.
So was als altijd uitbundig beleefd. In het gewone schaak had Carlsen waarschijnlijk gewonnen, zei hij. Noorwegen was trouwens een prachtig land en de Noorse zalm overheerlijk.
Het Skilling Open in november 2020 was het eerste toernooi van de Champions Chess Tour 2021 van Magnus Carlsen. In de finale won So opnieuw van Carlsen, op de dag van Carlsens 30ste verjaardag. So verontschuldigde zich omdat hij Carlsens verjaardagsfeest had bedorven.
De afgelopen weken werd het Opera Euro Rapid gespeeld en weer versloeg So Carlsen in de finale. Nu verontschuldigde hij zich voor het bederven van Carlsens Valentijnsdag. Zijn bescheidenheid wordt bijna sadistisch. Carlsen zei dat hij al maandenlang in een ‘deep funk’ zat, een diep dal.
In de laatste partij van hun finale moest Carlsen winnen om een tiebreak te bereiken. Het zat er in, maar hij was nu eenmaal in zijn diepe dal.
Magnus Carlsen – Wesley So, Opera Euro Rapid 2021
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6 4. d3 Lc5 5. c3 0-0 6. 0-0 d6 7. Te1 a5 8. Lg5 h6 9. Lh4 g5 10. Lg3 Lb6 11. Pa3 Ph7 12. Pc2 h5 13. h3 h4 14. Lh2 g4 15. hxg4 Lxg4 16. d4 exd4 17. Pcxd4 Pxd4 18. cxd4 Pg5 19. Dd3 Pxf3+ 20. gxf3 Lh5 21. e5 Zwart trok hard van leer op de koningsvleugel, maar wit heeft er profijt van. 21…d5 22. Lb3 a4 Beter was 22…Lg6, maar ook dan heeft wit na 23. Dd2 goede aanvalskansen.
23. Ld1 Wit mist een geweldige kans. Na 23. Kh1 axb3 24. Tg1+ Kh8 25. e6 f6 26. Df5 De8 27. Le5 wint wit. Hardnekkiger dan 23…axb3 zou 23…Lg6 zijn, maar ook dan krijgt wit na 24. Tg1 een winnende aanval. 23…Dg5+ 24. Kh1 Lg6 25. De2 Lxd4 26. Tg1 Dh5 27. Dd2 Na 27. Tg4 zou wit nog steeds in het voordeel zijn. 27…c5 28. f4 Dh6 29. Tg5 f6 Zwart neemt het initiatief over. 30. exf6 Lxf6 31. Dxd5+ Kh8 32. Lf3 a3 33. Tag1 axb2 34. Txg6 Dxg6 35. Txg6 b1D+ 36. Tg1 Dh7 37. f5 Tg8 38. Te1 Tae8 39. Te6 Txe6 40. Dxe6 Dh6 Zwart staat een kwaliteit voor en zijn koning is veiliger dan die van wit. Omdat So aan remise genoeg had, gaf hij later eeuwig schaak.
Partij in viewer:
Als het even niet loopt zoals Carlsen wil, dreigt hij al snel met stoppen
Kort na zijn 30ste verjaardag zei Magnus Carlsen in een Noorse podcast dat hij al nadenkt over het eind van zijn carrière. Als het hem lukt de juiste motivatie te behouden en harder dan ooit te werken, verwacht hij nog tien jaar mee te kunnen op topniveau: ‘Maar ik kan me niet voorstellen dat ik blijf spelen als ik mijn best moet doen om 50 procent te scoren in de grote toernooien.’
Ligt het aan de last van de wereldtitel dat Carlsen het voorbeeld volgt van Vladimir Kramnik, die ook ver van tevoren aankondigde dat hij rond zijn 40ste zou stoppen? Natuurlijk lijkt niet iedereen op Viktor Kortsjnoi, die zo veel van schaken hield dat hij de afname van zijn speelsterkte voor lief nam en doorging zo lang hij kon. Maar in de beste jaren van je leven speculeren over stoppen met een kunst die je als weinig anderen beheerst, is het andere uiterste.
Carlsens probleem is dat hij het onverdragelijk vindt als hij niet voldoet aan de hoge eisen die hij zich zelf oplegt. Als een toernooi niet loopt zoals hij wil, grossiert hij in termen als ‘frustrerend’ en ‘onacceptabel’. Wie zonder voorkennis de interviews met Carlsen beluistert na twee gewonnen knock-outmatches in het recente Opera online-rapidtoernooi, zou kunnen denken dat hij beide malen kansloos had verloren.
Over de verloren finale tegen Wesley So was Carlsen positiever. ‘Helaas vertrouwde ik mezelf onvoldoende, zoals bleek op een paar kritieke momenten. Toch zag ik zoveel verbetering in mijn spel dat ik lang niet zo gedesillusioneerd ben als na mijn vorige toernooien.’
Kansen op een beter resultaat kreeg Carlsen ruimschoots. In goede vorm zou hij niet hebben gefaald in het volgende fragment.
So – Carlsen na de 18de zet van wit. Elke zwartspeler kijkt hier naar stukoffers. Onvoldoende is 18 … Lxh3 19. Lxf4 Pxf4 20. gxh3 Dxh3 21 Pe3, maar misschien is er een andere oplossing?
18 … Lxb3?
Maar niet zo. Winnend is 18 … Pxg2! 19. Kxg2 (19. Lxe6 Pxe1 20. Lxc8 Pf3+ en 21 … Pxd4.) 19 … Lxh3+ 20. Kh2 Ph4 21. Ld1 en nu 21 … Lg2!, de zet die Carlsen in zijn berekening over het hoofd zag.
19. axb3 d5 20. Dd2 Pxh3+
Nu levert een stukoffer te weinig op.
21. gxh3 Dxh3 22. f4 Ph4 23. Ph2 dxe4 24. Df2 Tfe8 25. Df1 Dg3+ 26. Kh1 Pf5 27. Dg2 Dxg2+ 28. Kxg2
Dit eindspel eindigde bij de 54ste zet in remise.
Partij in viewer:
Zoals vaker in het afgelopen jaar beet Carlsen in enkele andere partijen zijn tanden stuk op So’s sobere, vrijwel foutloze spel.
So – Carlsen, vierde matchpartij na 31.Tf1-f4. In deze passieve stand ging Carlsen mer een kwaliteitsoffer op zoek naar tegenspel.
31 … Txe4 32. Txe4 Dxf5 33. Tbe1 Txd5?
Alleen met 33 … Le5 blijft zwart voorlopig op de been.
34. Tg4! h5 35. Te8+ Kh7 36. Te7+ Kh8 37. Dc1
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Enerverende finale
“Met deze overwinning heb ik al mijn long-term ambities al bereikt. Ik had niet verwacht de 2700 Elo-grens zo snel te halen”, aldus Jorden van Foreest na zijn onverwachte winst van het prestigieuze 83e TataSteel Chess Tournament (TSCT), waarmee hij op plaats 36 van de wereldranglijst terecht komt. Er zijn al heel wat hoogst opmerkelijke finales gespeeld maar die van dit TSCT 2021 hoort daar zeker bij. Jorden van Foreest en Anish Giri eindigden met 8,5 /13 ongeslagen op de eerste plaats en dan schrijft het reglement voor dat middels snelschaken om de titel wordt gespeeld. Daags na de finale, toen de grote emoties weer waren gaan liggen, blikte Jorden via mijn YouTube kanaal Mister Chess presenteert… terug op de chaotische taferelen. Om te beginnen de twee partijtjes van 5 minuten per speler.
J. van Foreest – A. Giri, na 25…g4
Zwart staat duidelijk beter met zijn pluspion en aanvalskansen maar met 26.Tg1 Txg1+ 27.Kxg1 Td8 28.f3 is het ergste achter de rug. Maar Jorden speelde
26.f3?
“Ik voelde dat ik ergens verloren stond maar ik zag niet hoe”.
26…h5?
“We maakten beiden de fout dat na 26…g3! 27.hxg3 zwart niet terug hoeft te slaan, het is geen dammen. Met 26…Td8 27.Td3 Te8 komen er twee torens op de tweede rij en dat is dodelijk”. Zoals het ging liep het met een sisser af:
27.fxg4 hxg4 28.Tg1 Txg1+ 29.Kxg1 Td8 30.Te7 Td1+ 31.Kf2 Tf1+ Kg3 b5 33.Tc7 Tf6 34.a4 bxa4 35.Lxa4 Tf3+ 36.Kh4 Tf2 37.Lb3 Kf8 38.Txc6 Txh2 39.Tf6 Ke8 40.Txf7 Txc2 41.Lxc2 Kxf7 42.Lf5 Kf6 43.Lxg4 Lxg4 44.Kxg4 remise.
Partij in viewer:
“In de tweede partij nam ik me voor zo solide mogelijk te spelen omdat met zwart winnen moeilijk is en een Armageddon-partij (uitleg volgt zo H.B.) meer kansen biedt”. Toch had ook in partij 2 Giri de beste papieren.
Giri – J. van Foreest, na 26…Td3
“Ik dacht dat ik dit remise moest kunnen houden met die actieve torens maar de computer gaf een groter voordeel voor wit dan ik inschatte”.
27.Tb2 Kg7 28.Kg2 h5 29.h4 Tb6 30.Tc2 Tf6 31.Taa2 Tff3 32.b5 Txa3 33.Tab2 Tab3 34.b6 Tf6 35.Ta2 a3 36.b7 Tfb6 37.Tc7 Txb7 remise.
Partij in viewer:
Na twee vluggertjes dus geen beslissing en toen volgde een Armageddonpartij waarin wit 5 minuten krijgt en zwart 4 maar bij remise wint zwart. Jorden koos via het lot voor de zwarte kleur: “Want dat advies krijg je van de statistieken. Ik heb er zelf geen ervaring mee, het was mijn eerste Armageddon in mijn leven, en hoe kom je door Giri heen als je moet winnen, vandaar”. Na een wildwest partij waarin beiden gewonnen en verloren stonden kwam precies op de 60e zet deze stelling op het bord.
Giri – J. van Foreest, na 59…g3
“Hier had paniek allang de overhand genomen over logisch denken.
We wisten absoluut niet bij welke zet we waren want vanaf zet 60 krijg je 3 seconden bonus per zet. Er vielen stukken om, we speelden niet op stelling alleen maar op tijd. Wat er allemaal gebeurde, het was geen schaken meer.” Wit staat totaal gewonnen na 60.Ta8+ Kf7 61.Tc8 g2 62.Tc1 maar hij deed
60.Ta7? g2 61.Ta8+ Kd7 62.Td8+ Ke7
en wit gaf op want de promotie is niet meer te voorkomen. Een Armageddon-rapidpartij in plaats van vluggertjes zou kwalitatief een betere finale opleveren. Hoe dan ook, Jorden sluit af: “Om deze prestatie te overtreffen gaat heel lang duren”.
Partij in viewer:
Vachier-Lagrave snel terug “in vorm” na dramatoernooi
Voor de Fransman Maxime Vachier-Lagrave werd het Tata Steel Schaaktoernooi een mislukking. Hij was als derde geplaatst maar eindigde één na laatste met 5 punten uit 13 partijen. Nu kan een slecht toernooi een keer gebeuren, maar het was waarschijnlijk zijn laatste ‘echte’ toernooi voor het vervolg van het kandidatentoernooi in april en dan is het vervelend als je slecht in vorm bent. Maar was hij dat dan ook? Ja en nee.
Vorm in schaken is een raar iets. Ik heb zelf voor een toernooi geen idee van mijn vorm en vaak genoeg gehad dat ik met lage verwachtingen vooraf heel goed presteerde, of juist andersom. Ik vermoed dat dit voor de meeste schakers geldt. Ook kan de vorm makkelijk omslaan: Friso Nijboer stond er bijvoorbeeld om bekend dat hij in de zomer het ene toernooi er niets van bakte om meteen daarop het volgende toernooi te winnen. En ook in toernooien die heel goed gaan kun je wel eens een heel slechte partij spelen, zoals ik zelf vaak genoeg ervaren heb. Er bestaat wel iets als slechte vorm, dat je simpele zetten overziet die je normaal wel zou zijn, maar het is niet altijd iets dat uit resultaten is af te leiden. Vachier-Lagrave maakte zich in ieder geval geen grote zorgen na zijn slechte resultaat. Toch zal het resultaat bij het deze maand online gespeelde Opera Euro Rapid een opluchting geweest zijn. Weliswaar won hij niet, maar het bereiken van de halve finale waarin hij maar net verloor van Magnus Carlsen was toch een bevestiging dat hij het nog in zich heeft. Vooral van de partij tegen Liren Ding (voor wie de partij overigens om drie uur ‘s nachts begon) zal hij genoten hebben.
Vachier-Lagrave – Liren Ding
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Tg1
Deze zet (die 7.g4 voorbereidt) was eind vorige eeuw even populair maar er leek spoedig een goede antidote gevonden te zijn. Vorig jaar ontdekte men echter dat het toch een heel geschikt wapen is voor in de vele online toernooien.
6…b5 7.a4
Onder andere dankzij deze zet die eigenlijk een beetje gek is: in plaats van op de koningsvleugel speelt wit op de damevleugel. Het kost ook nog een pion.
7…b4 8.Pd5 Pxe4
Voor de pion krijgt wit wel vlotte ontwikkeling.
9.Lc4 e6 10.De2 Pc5 11.c3
11…Le7
De computer speelt hier 11…bxc3 12.b4 Pb7 waarna zwart in feite geen stuk ontwikkeld heeft! Wat Liren Ding doet is menselijker, maar gevolg is wel dat wit ontwikkelingsvoorsprong krijgt met gelijk materiaal.
12.Pxe7 Dxe7 13.cxb4 Pcd7 14.Ld2 Pe5 15.Lb3 0–0 16.0–0–0 Pbc6 17.Pc2 Tb8 18.Lc3 Pg6 19.g3 e5?
Het witte plan is makkelijk: met koningsvleugelpionnen naar voren. Deze zet blijkt niet daartegen te helpen. 19…Dc7! (valt b4 aan) 20.Kb1 Pge7 had betere reddingskansen gegeven.
20.Ld5 Dd7 21.f4! Lb7 22.Lb3 exf4? 23.gxf4
Nu blijkt opeens de toren op g1 heel goed te staan.
23…Df5 24.Dd2
De dreiging is vooral 25.Tg5 en na b.v. 24…h6 25.Pd4 Pxd4 26.Dxd4 is de druk op g7 dodelijk. Zwart gaf daarom op.
Partij in viewer:
Reeds lang geleden werd de vergelijking gemaakt tussen het schaak en het leven van de mens. Zo dichtte Omar Khayyam in de 11e eeuw: De wereld is een schaakbord, dag-en nacht-geblokt,waarop het lot de mensen recht en scheef verschuift, schaak zet en eindelijk mat,en ze één voor één weer in het kistje legt. In de christelijke Middeleeuwen was natuurlijk het lot vervangen door God maar het schaakspel bleef een afspiegeling van het leven en de maatschappij, zo had iedere pion de naam van een beroep en werd de loper bisschop genoemd. Maar ook in deze tijd zijn er publicaties (bv van Kasparov of onlangs Rowson ) waarin de auteurs deze vergelijking doortrekken door te suggereren dat het spel de mens kan helpen goed te functioneren in de maatschappij.
Een zeer bijzonder boek in dit genre verscheen bij Thinkers Publishing: Jana Krivec Improve your life by playing a game ( € 32 ) De auteur heeft 2 passies: schaken en psychologie en een jarenlange studie op deze twee onderwerpen heeft geleid tot een boek dat je met groeiende verbazing leest. Uniek temidden van de tienduizenden schaakboeken die er zijn. Vooral de talloze aforismen brengen bij de lezer een glimlach dan wel een frons op het gelaat. Het is natuurlijk verleidelijk er een aantal te citeren. Er zijn echter ook veel concrete aanwijzingen voor het schaken, over hoe hierbij de moderne technologie te gebruiken en dat dan ook weer in het “gewone” leven toe te passen. We kunnen er ook nog op wijzen dat in de ideologie van de USSR na de Russische revolutie het schaakspel voor de jeugd van groot belang werd geacht. Een boek dat je niet in één keer moet willen uitlezen maar wat je zeker nog vaak gaat doorbladeren.
Ééntje dan : Het is geen tijd om te schaken als het huis in brand staat. Op 19 februari 1924 werd David Bronstein geboren, één van de beste spelers van de 20e eeuw uit het onuitputtelijke reservoir van de Sovjet Unie. Hij werd nooit wereldkampioen maar daarover zo. Nu eerst een partij van 70 jaar terug tussen 2 super-grootmeesters van het USSR-schaak: Bronstein-Keres, Boedapest 1950. De witspeler moest winnen om Boleslavsky in te halen in dit kandidatentoernooi om zo via een tweekamp met Boleslavsky uit te maken wie kampioen Botwinnik mocht uitdagen voor de wereldtitel. 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 c6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 0-0 8.d4 ( Wil de Marshall-variant, 8.c3 d5 , vermijden want dat zou Keres wel willen ) 8..d6 9.c3 Lg4 10.h3 een pionoffer: 10..Lxf3 11.Dxf3 exd 12. Dd1! dxc 13.Pxc3 Pa5 14.Lc2 Tc8 15.f4 b4 zwart wil zijn meerderheid op de damevleugel opspelen. 16.Pd5 Pxd5 17.Dxd5 c6 18.Dd3 g6 19.Kh1 een zgn profylactische zet om schaak te voorkomen 19..Lf8 20.Tf1 Lg7 (zwart veel sterker was d5 21.e5 Pc4 22.b3 Pa3 23.Lxa3 met voordeel voor zwart 21.Ld2 c5 ( beter Lxb2) Nu kan wit op winst spelen: 22.La4 Tf8 23.Tab1 Db6 24.f5! Ld4 25.Dg3 Pc4 26.Lh6 Lg7 ( zwak,beter 26..Pxb2 27.Lxf8 Txf8 28.Lc2 c4 met dreigende pionnen voor de kwaliteit ) 27.Lxg7 Kxg7 28.f6+ Kh8 29.Dg5 b3 30.axb Db4 31.bxc4 Dxa4 32.Tf4 Dc2 33.Dh6! zwart geeft op ( 33..Dxb1+ 34.Kh2 Tg8 35.Dxh7+ Kxh7 36.Th4 mat )
En zo mocht Bronstein aantreden tegen Isaak Boleslavsky, misschien bij veel schakers niet zo bekend maar wel op dat moment de nummer 3 van de wereld. Na de 14e partij had Bronstein de match gewonnen en mocht aantreden tegen Botwinnik. Die match eindigde gelijk maar geen Armageddon : bij gelijke stand behield de kampioen de titel. Overigens stond Bronstein voor de laatste partij 1 punt voor en waarom hij de laatste partij verloor? Daarover bestaan de meest woeste verhalen en theorieën. Bv: een opdracht van Botwinnik ’s vriend Stalin? Je zou er een Netflix – serie over kunnen maken.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Vorige week lieten we een interessant eindspel zien met het patthema. In de wereld van de eindspelstudies zijn er met dit thema legio studies gemaakt. Vooral de eindspelstudies die tot de groep van de miniaturen, stellingen met maximaal zeven stukken, behoren. Vandaag een aanvulling van de patstellingen uit de groep miniaturen.
Een studie de gebroeders V.N. en M.N. Platov uit 1925. Hoe bereikt wit remise? De witte koning zet persoonlijk de achtervolging in van de zwarte pionnen. 1. Kd5 e5 2. Ke4 e2 (Na 2. … f2? 3. Tf6 kan wit zelfs nog winnen.) 3. Kxf3 e1D (En nu schiet de toren zijn moegestreden koning te hulp.) 4. Th6+ Kg1 5. Th1+!! Kxh1 en pat.
Nog een studie van de broeders Platov, nu uit 1911. Wit lijkt minder te staan. De oplossing is 1. e7 Ld6+ 2. Ka4! (Het enige veld , zoals spoedig zal blijken.) 2. … Lxe7 3. Lc4! h1D 4. Ld5+! Dxd5 en pat.
Een studie van Réti uit 1931. Wit maakt remise. Oplossing 1. a8D! (Niet goed is 1. b6? Ld5+ 2. Kb8 Pa6 mat.) 3. b6 Kc8 (Wit lijkt nu te zijn uitgepraat, maar de b-pion heeft het laatste woord,) 4. b7+! Lxb7 en pat.
In de laatste studie van dit artikel zijn enkele zetten weggevallen tussen 1. a8D en 3. b6.
Volgens mij moeten de ontbrekende zetten zijn: 1 … Lc4-d5† 2. Kb7-a7, Pc7xa8