Man en Paard (maar dan zonder paard)
Voor de lezers die nog geen veertig zijn: weten jullie dat er vroeger, toen alles nog leuk was en heel gewoon, een programma op de radio was dat enkel en alleen aan schaken gewijd was? Man en Paard heette dat. Presentator van dat programma was Hans Böhm en hij behandelde allerlei schaakgerelateerde zaken. Vaak belde hij in de uitzending Jan Timman even op, er werd een partij gespeeld tussen een grootmeester en de luisteraars, er was aandacht voor probleemschaak, de naam Herman Hofhuizen schiet me ineens te binnen en er was een leuk intromuziekje, eindigend met een hinnikend paard. En aan het eind zei Hans steevast: “Schaakvrienden en schaakvriendinnen, dat wastie weer… graag gedaan.”
Hans Böhm is inmiddels de leeftijd der sterken gepasseerd en heeft het wedstrijdschaken eraan gegeven, maar praten over schaken doet hij nog altijd graag. Maar helaas, het Tatasteeltoernooi werd afgewerkt zonder publiek en dus was er geen zaal vol liefhebbers om te zien wat hij zo graag doet. Praten, duiden, mensen die domme zetten voorstellen op de hak nemen, prijsjes weggeven… het kan al een jaar niet meer om de bekende reden.
Maar daar heeft Hans nu iets op gevonden. Sinds dat enerverende slotweekend in Wijk aan Zee ontpopt Hans zich als de Enzo Knol van de schaakwereld: hij is YouTuber geworden! En bij zijn eerste uitzending meteen weer bellen met Jan Timman. Ik moest gelijk aan Man en Paard denken. Ik miste alleen dat intromuziekje met het hinnikende paard.
In een wereld waar niet veel live geschaakt wordt valt het niet mee om de pak hem beet twintig minuten die zo’n uitzending duurt vol te praten met goede en slechte zetten, maar dat is vooralsnog geen probleem, want er is schaakkunst! Schaakschilder Tjerk Zijlstra, schaakfotograaf Frans Peeters en schaakkunstenares Margreet Wevers kwamen de laatste weken in de uitzending om over hun al dan niet uit de hand gelopen hobby te vertellen.
Af en toe stelt Hans prijzen beschikbaar. Die verloot hij onder zijn abonnees. Dat klinkt duurder dan het is, abonnee worden van het YouTubekanaal is gratis en met een druk op de knop te regelen. Iedere zondag om 17.00 uur post Hans een nieuwe video. U hoeft daar niet live klaar voor te zitten, u kunt ze altijd terugkijken als u even naar Hans’ YouTubekanaal gaat.
Dat vindt u hier: www.youtube.com/watch?v=y8CklW8pVJw
Ah nee, sorry, dat is mijn zoon die tekeer gaat over het werk als vakkenvuller.
Het kanaal Mister Chess presenteert… vindt u hier: www.youtube.com/channel/UCwHZGuga2ftgg-ECVAvDpBQ
De coronacrisis is de reden dat Hans op YouTube gegaan is. Nu ga ik natuurlijk niet beweren dat ik hoop dat deze crisis nog lang gaat duren omdat we dan naar Hans’ filmpjes kunnen blijven kijken. Maar wat mij betreft gaat hij er net zo lang mee door als indertijd met Man en Paard. Ook na de coronacrisis. Dan is het niet te hopen dat de inspiratie opdroogt, zoals mijn Erikje overkwam. Die YouTubet niet meer. Dat is echter een voordeel van schaken: iedere partij, ieder toernooi geeft weer nieuwe inspiratie!
En anders zijn er altijd nog kunstenaars…
Ja, dat waren heel mooie tijden met Man en Paard. Jos Timmer speelde een belangrijke rol daarbij. En in 1992, het laatste jaar van het programma, bracht hij een klein boekje uit. Denkend aan schaken, schaakgedichten. Uitgever KRO, Hilversum, verschenen 1992.
Dat muziekje was een mars van de hand van André Danican Philidor, een telg uit een uitgebreide familie van musici in de 17e en 18e eeuw. Hij was de vader van François-André Danican Philidor, die eveneens componist was, en begenadigd schaker. Hij is de naamgever van verscheidene schaakverenigingen.
Van Wikipedia leer ik dat het zondagochtendprogramma ‘Weer of geen weer’ van Bert Garthoff op de VARA-radio tot 1978 heeft bestaan.
In ieder geval eind jaren ’50 en jaren ’60 luisterde ik daarnaar.
Vast onderdeel was ‘Strijk en zet’. Daarin vertelde Lodewijk Prins een en ander over schaken.
De AVRO heeft ook nog een tijdje “Gebakken Vensterbanken” met Birgit Gantzert als presentatrice gehad. Rob Hartoch deed daar de schaakrubriek. Man en Paard van Hans Böhm en Jos Timmer was echter volledig aan het schaken gewijd.
Ik vond de YouTube uitzenden van Bohm onderhoudend en ga de volgende versies ook bekijken.