Krantenrubriek weekend 6 maart 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
Haringkoppen
De Noorse firma Play Magnus expandeert. Een maand geleden werd de Nederlandse uitgeverij New in Chess overgenomen en nu ook het Britse Everyman Chess. Een gerenommeerde uitgeverij, die onder meer de monumentale serie van Garry Kasparov My Great Predecessors heeft uitgebracht.
Op chess24.com (ook een deel van het imperium van Play Magnus) zei Magnus Carlsen laatst dat hij zich niet bemoeide met die aankopen, omdat anderen daar meer verstand van hadden. Hij is maar een minderheidsaandeelhouder, al is hij wel de man waar alles om draait.
In vond het leuk dat hij vertelde dat hij het boek Masterpieces and Dramas of the Soviet Championships, Volume I (1920-1937) aan het lezen was. Daar was ik ook net aan begonnen. Het is mooi om samen met de wereldkampioen een boek te lezen, al heeft hij het door zijn machtig brein waarschijnlijk al uit, terwijl ik nog maar aan het begin ben.
De auteur Sergey Voronkov is aan een levenswerk bezig. Het eerste deel over de tien kampioenschappen tot 1937 heeft 534 bladzijden en daarna komen nog 48 Sovjetkampioenschappen, tot het laatste van 1991. Voronkovs gigantische taak is de inzet waard. Carlsen was onder de indruk van de ideeënrijkdom van die vroege kampioenschappen.
Op de voorkaft staat een foto van een theaterpodium in Leningrad met een spandoek met de tekst ‘Lang leve de beste vriend van de gymnastiekleraren Kameraad Stalin!’ Op het podium spelen Michail Botwinnik en Grigory Löwenfisch de elfde partij van hun tweekamp in 1937. Het borstbeeld van Stalin lijkt groter dan de levende schakers. Het boek is niet alleen een schaakgeschiedenis, maar ook een geschiedenis van de Sovjet-Unie.
Het eerste kampioenschap van 1920 werd in Moskou onder zware omstandigheden gespeeld. Er was een broodoproer, omdat de spelers niet genoeg te eten kregen. Daarna kregen ze per dag een pond brood (sommigen renden naar de markt om het te ruilen voor sigaretten), kaas, sovjetthee, suiker en een ‘sovjetdiner’ van groentesoep en een haringkop of een haringstaart.
Alexander Aljechin, die buiten mededinging speelde, misschien omdat hij al wereldberoemd was, won het toernooi. Een jaar later zou hij emigreren naar Frankrijk.
Ilja Rabinovitsj – Alexander Aljechin, Moskou 1920
1. d4 Pf6 2. Pf3 b6 3. c4 e6 4. Pc3 Lb7 5. e3 Lb4 6. Dc2 Pe4 7. Ld3 f5 8. 0-0 Lxc3 9. bxc3 0-0 10. Pd2 Dh4 11. f3 Pxd2 12. Lxd2 Pc6 13. e4 fxe4 14. Lxe4 Pa5 15. Tae1 Waarschijnlijk was 15. Ld3 La6 16. Le1 Dh6 17. De2 het beste. 15…Lxe4 16. Txe4 Dh5 17. Da4 Een vergissing. Hij kon nog 17. c5 doen. 17…Pxc4 18. Te2 b5 Zwart staat een gezonde pion voor. 19. Db3 Df5 20. Tfe1 Tab8 21. Lc1 a5 22. Te4 a4 23. Dd1 Tbe8 24. De2 c5 25. Le3 cxd4 26. Lxd4 e5 27. f4 d6 Aljechin vond, waarschijnlijk ten onrechte, wits stelling na 27…d5 28. Txe5 Pxe5 29. Lxe5 verdedigbaar. 28. h3 Te6 29. fxe5 dxe5 30. Lc5 Tf7 31. Tb1 h6 32. Txb5 Pd2
Een moeilijke keuze voor wit. Iets beter dan wat hij speelt was 33. Tg4, maar Voronkov laat zien dat 33. Te3 Tg6 (dat was Aljechin van plan) 34. Td3 het hardnekkigst was. 33. Txa4 Dc2 Nu staat zwart gewonnen. 34. Tb8+ Kh7 35. Kh1 Tf1+ 36. Lg1 Txg1+ 37. Kxg1 Dc1+ 38. Kf2 Tf6+ 39. Ke3 Met zijn toren op g4 zou wit hier 39. Kg3 Pf1+ 40. Kh4 kunnen doen. 39…Pb1+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
Topschaker Levon Aronian, held van Armenië, kiest onverwacht voor de VS
In Armenië circuleerde het nieuws al enige tijd, maar de rest van de wereld was compleet verrast toen Levon Aronian (38) vorige week aankondigde dat hij op uitnodiging van schaakmecenas Rex Sinquefield verhuist naar St. Louis en in de toekomst voor de Verenigde Staten zal uitkomen. Het is een opmerkelijke stap voor iemand die tijdens de recente oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan zei dat hij bereid was als soldaat zijn vaderland te dienen.
Onvrede over de huidige Armeense regering heeft tot Aronians beslissing geleid. Hij onderhield uitstekende betrekkingen met de vroegere premier en president Sarkisian, die sinds 2004 voorzitter van de nationale schaakbond is. Na de machtswisseling in 2018 beloofde de nieuwe premier Pasjinian dat de schakers hun privileges zouden behouden, maar daar is weinig van terechtgekomen. Zo ging de aanstelling van een persoonlijke trainer voor Aronian niet door.
Jonge, getalenteerde schakers als Jeffery Xiong en Sam Shankland zullen met gemengde gevoelens kennis hebben genomen van Aronians transfer. Voor hen is voorlopig geen plaats in het Amerikaanse olympiadeteam dat met Caruana, Aronian, So, Dominguez en Nakamura nagenoeg onverslaanbaar zal zijn.
Nog aanzienlijk groter is het verdriet in Armenië nu de belangrijkste schakel ontbreekt in het succesvolle nationale team dat in 2006, 2008 en 2012 de Olympiade won. Maar wie weet. Sinquefield (76) heeft niet het eeuwige leven, misschien keert Aronian ooit terug om niet als soldaat maar als schaker zijn vaderland te dienen.
Over de volgende partij uit zijn jonge jaren zei Aronian eens dat hij niet trots op is op het speculatieve begin, maar wel op de afsluitende offercombinaties.
Aronian – Popov, Moskou Aeroflot Open 2005
1.d4 d5 2. c4 c6 3. Pc3 Pf6 4. e3 a6 5. Pf3 b5 6. c5 g6 7. Db3 a5 8. Pe5 Lg7 9. Pxb5
De première van een dubieus stukoffer dat zonder veel succes een paar keer is gekopieerd.
9 … cxb5 10. Lxb5+ Kf8 11. 0-0 La6
Deze en de volgende zet helpen alleen wit. Sterker is de manoeuvre Pf6-e8-c7.
12. a4 Pe4 13. Pd3 Lb7 14. f3 Pf6 15. Pe5 Dc7 16. Ld2 h5 17. c6 Lc8 18. e4 Db6 19. Le3 Le6 20. Tac1 Pa6
Vooral niet 20 … dxe4 21. c7! en wit wint.
21. f4 Pc7 22. f5 gxf5 23. exf5 Lc8 24. Tc5 La6 25. Lg5 Lc8 26. Kh1
26 … Pe4?
Ondanks suboptimale verdediging zou zwarts stelling nog steeds verdedigbaar zijn als hij deze zet achterwege had gelaten.
27. Lxe7+! Kxe7 28. Txd5 Pxd5 29. Dxd5 Pg5
30. Pg6+! fxg6 31. Te1+ Le6 32. Txe6+ Kf8
Of 32 … Pxe6 33. Dxe6+ Kf8 34. Dd6+ Ke8 35. Dd7+ Kf8 36. fxg6 en mat.
33. Dd6+ Kg8 34. Lc4 Kh7 35. Te7 gxf5 36. Df6 Thg8 37. Dxg5
Om na 37 … Dxc6 te besluiten met 38. Le6.
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Methodes van denken
Tot het begin van onze versie van het schaakspel zo rond 1500, toen het schaakstuk koningin haar intrede deed, speelde men er maar een beetje op los. Men viel voornamelijk de koning aan. Dat tussenzinnetje over die koningin behoeft enige uitleg. Bij de voorloper stond het stuk ‘de generaal’ naast de koning en dat was een zwak stuk. In de Middeleeuwen kwam in sommige landen de koningin ook als schaakstuk opzetten en er was dus de opmerkelijke situatie dat dit schaakstuk in het ene land mannelijk en in het andere land vrouwelijk was. Pas vanaf 1500 wordt de koningin universeel in haar huidige vorm en kracht. Maar pas vanaf de 18e eeuw werden er serieus theorieën beschreven over openingen en stukkenspel en denkmethodes. Zo was François Philidor, 1726-1795 componist en schaker, de eerste die de kracht van pionnenconfiguraties beschreef.
In het nieuwe boek De Lasker Methode borduren schrijvers Gerard Welling en Steve Giddins verder op de theorieën van een andere grondlegger Emanuel Lasker, wereldkampioen 1894-1921. Zij beschrijven helder de logische ontwikkeling van inzicht: iedere generatie is beter dan alle voorgaande want die algemene bekende kennis is weer het volgende startpunt. Maar met de huidige technieken, de evaluatie door rekenkracht van de computer, kunnen algemene theorieën heel concreet getoetst worden per zet en dat levert nieuwe resultaten op over het begrijpen hoe te schaken op een correcte manier. In het voorwoord komen verschillende coaches voorbij die getracht hebben de geheimen te ontrafelen die de basis zijn van een goed begrip. Zoals de parameters: materiaal, tijd, aanval, veiligheid, compactheid, uitbreiding. Het aardige is dat iedere schaker, ook iedere wereldkampioen, een net even andere balans heeft en in dezelfde stelling soms een andere keus maakt. Dat wil niet altijd zeggen dat de ene keus beter is dan de andere en daar wordt dit interessante voorbeeld voor gegeven:
Deze stelling wordt bereikt via de Oud-Indische opening 1.d4 Pf6 2.c4 d6 3.Pc3 Pbd7 4.e4 e5 5.Pf3 Le7 6.Le2 0-0 7.0-0 c6 8.Le3 a6
Indien wit nu 9.d5 speelt heeft zwart de keus tussen 9…cxd5 en 10…b5 in Oud-Indische stijl en 9…c5 met overgang naar een Ben-Oni structuur. ‘Zwart kan allerhande subtiliteiten overwegen en verschillende overgangen naar ander stukkenspel maar dat zal niet leiden naar een duidelijke conclusie wat het beste is want beide zetten zijn speelbaar.’ De keus die je maakt zegt iets over je stijl. In dit boek wordt dieper ingegaan op de manier van denken die Lasker propageerde: logica door begrip. De schrijvers hebben geen nieuwe methode ontwikkeld maar proberen het typische schaakdenken te vatten in een handzame vorm voor de gemiddelde clubspeler die minder tijd voor studie heeft en toch zijn hobby zo goed mogelijk wil beoefenen.
Het thema zetdwang is cruciaal voor het eindspel. Zonder de plicht om te zetten zouden vele partijen een andere uitslag gehad hebben. Lasker maakte veel gebruik van studies omdat ze instructief zijn voor een bepaald thema. De schrijvers maken gebruik van een moderner voorbeeld, een studie van Yochanan Afek, 1997. Hoe moet je denken?
Voor de hand ligt 1.Phg4 f1D 2.Pxf1 Kg2 3.h4 Kxf1 4.h5 Ke2! en de g-pion is niet te stoppen. De zwarte pionnen lijken te gevaarlijk dus moet wit dan maar genoegen nemen met remise? Nee, wit wint in 3 zetten 1.Phf1 g2 2.h4 g1D 3.Kf7! en zwart zit in zetdwang.
De opzet van het boek loopt parallel met hoe je schaken leert: eerst het eindspel, dan het middenspel en dan pas de openingen. Enkele opvallende hoofdstukken: strategie en positiespel, aanval, verdediging, stellingen zonder duidelijke structuur, geanalyseerde partijen, combinaties en tactiek (opgaven).
Een interessant boek: 240 bladzijden, 25 euro, uitgever New in Chess.
Transfer van Aronian maakt van Amerika het sterkste schaakland
Wat is het sterkste schaakland ter wereld? Lang was het antwoord op die vraag niet moeilijk. Vanaf 1948 was het (op drie jaar Fischer na) steeds een inwoner van de Sovjet-Unie/Rusland die wereldkampioen was. Ook bij de Olympiades was het vrijwel altijd de Sovjet-Unie en later Rusland dat won. De situatie is echter veranderd. Sinds 2007 is er geen Russische wereldkampioen meer en voor de laatste Russische olympiadewinst moeten we zelfs terug naar 2002. Is er dan een ander land duidelijk het sterkste? Dat ook weer niet. Armenië won de Olympiade in 2006, 2008 en 2012, maar heeft eigenlijk maar één topspeler. China won in 2014 en 2018, maar op papier zijn ze niet beter dan de Russen. Amerika won in 2016 met een sterk maar niet dominant team. Maar dat lijkt te gaan veranderen. De ene topspeler van Armenië, Levon Aronian, heeft namelijk aangekondigd voor Amerika te willen uitkomen. Hij voelde zich (in het land waar de populariteit van schaken vergelijkbaar is met die van als schaatsen hier) niet meer genoeg gesteund door zijn regering. Hij is ingegaan op een (ongetwijfeld aantrekkelijk) aanbod van schaakmaecenas Rex Sinquefield om in Saint Louis te gaan wonen. En dat betekent dat Amerika het volgende team voor de Olympiade kan opstellen: 1. Fabiano Caruana, 2. Levon Aronian, 3. Wesley So, 4. Leinier Dominguez-Perez en als reserve Hikaru Nakamura (momenteel nummer 18 van de wereld). Wat een dreamteam! Maar ook een team waarin alleen de in Japan geboren Nakamura niet eerder voor een ander land uitkwam. Zoals Jon Stewart in 2015 in de sketch “Chess News Roundup” (te zien op Youtube) van The Daily Show al zei: “Amerika wil winnen. We kunnen met veel geduld een eigen team opbouwen met vele jaren hard werken. Maar: vele jaren hard werken. We kopen de nerds gewoon liever.”
Hoe dan ook, hopelijk blijft Aronian nog vele partijen spelen zoals onderstaande partij uit 2008. De manier waarop de zwarte koning wordt opgejaagd doet denken aan één van de beroemdste partijen aller tijden, die van Edward Lasker tegen Sir George Thomas in Londen 1912.
Aronian- Volokitin
1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pc3 Pf6 4.e3 g6 5.Pf3 Lg7 6.h3 0–0 7.Ld3 Le6 8.Pg5 Lf5 9.Lxf5 gxf5 10.Db3 Db6 11.Dc2 e6 12.g4 h6 13.Pf3 fxg4 14.hxg4 Pxg4 15.e4 dxc4 16.e5 Pd7 17.Le3 f5 18.0–0–0 c5 19.d5
Uit een rustige Slavische partij is een wilde stelling ontstaan waarin zwart na 19…Tae8 niet minder zou staan. De partijzet verliest, maar het vereist diverse offers om dat aan te tonen.
19…f4? 20.Pg5! hxg5 21.Dh7+ Kf7 22.Pe4! exd5 23.e6+! Kxe6 24.Dxg7 Pgf6 25.Lxc5! Pxc5 26.Pxc5+ Dxc5 27.Tde1+ Kf5
De diverse offers hebben geleid tot een stelling waarin zwart bijna mat staat. Om echt mat te bereiken is nog een offer nodig.
28.Th5! Pxh5
28…Pe4 helpt niet: 29.Dd7+ Kg6 30.Dh7+ Kf6 31.Th6+ Ke5 32.Dg7+ Kf5 33.Dg6+ Ke5 34.De6+ Kd4 35.Td1+ Pd2 36.Txd2 mat
29.Te5+ Kg4 30.Dxg5+ Kf3 31.Dxh5+ Kxf2 32.De2+
33.Tg5+ benevens 34.Dh5 mat was het vervolg geweest, helaas gaf zwart hier al op.
Partij in viewer:
Het schaakleven van de 19e eeuw is een bijzonder interessant onderwerp waarover al heel wat publicaties zijn verschenen, vaak specialistisch, zoals over schaakcafés of een indivuele schaker. Nu is bij McFarland een boek verschenen waarin niet minder dan vijftig beroemdheden voorbij komen die in die tijd triomfen vierden. Men kan ze rustig grootmeesters noemen al bestond titel toen nog niet. Er was ook nog geen officiële wereldtitel, grootheden als Staunton ( van de stukken ), Morphy, Anderssen en Chigorin werden wel de sterkste schaker van de wereld genoemd maar dat was soms een beetje natte vingerwerk. De eerste min of meer officiële wereldkampioen was Steinitz maar de schaakbond, de FIDE, die dit soort zaken regelt en sanctioneert,werd pas opgericht in 1924. Het boek is prachtig uitgegeven zoals bekend is bij mcfarlandpub.com maar kost dan ook € 60. De officiële titel luidt: Chess Rivals of the 19th Century en de auteur is Tony Cullen.
Het was de eeuw van het romantische schaak, meestal open spelen met alles op de aanval, op zoek naar tactische mogelijkheden en offers.Nergens werd een 19e-eeuwse schaker zo gelukkig van als van een dame-offer. Een kort voorbeeld:
Mackenzie – Mason, twee bekende schakers rond 1870:
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.exd exd 5.Pf3 Ld6 6.Ld3 0-0 7.0-0 Pc6 8.Lg5 Pe7? Een onnodige zij het nog niet fatale verzwakking van de koningsstelling. 9.Lxf6 gxf 10.Ph4 Kg7 (beter Pg6)11.Dh5 Th8 12.f4 c6 13.Tf3 Pg6 14.Taf1 Dc7 15.Pe2 Ld7 16.Pg3 Tag8 hier sprong het hart van Mackenzie op van vreugde want hij zag 17.Dh6+ Kxh6 18.Phf5+ Lxf5 19.Pxf5+ Kh5 20.g4+ Kxg4 21.Tg3+ Kh5 22.Le2 mat.
Partij in viewer:
Ook kenmerk van het romantische schaak: Men stond de tegenstander vaak toe het mat uit te voeren i.p.v. zoals tegenwoordig met een pionnetje achter opgeven. Het bord stond vaak al snel in brand i.p.v. dat men een klein voordeeltje uitbouwt tot een iets groter. Het heeft weinig zin om met een computer betere zetten te vinden van partijen als de Immergrüne of de Onsterfelijke ( resp Anderssen – Dufresne en Anderssen -Kieseritzky ) De Immergrüne, zonder commentaar, gewoon spelen: 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.b4 Lxb4 5.c3 La5 6.d4 exd 7.0-0 d3 8.Db3 Df6 9.e5 Dg6 10. 14 Pge7 11.La3 b5 12.Dxb5 Tb8 13.Da4 Lb6 14.Pbd2 Lb7 15.Pe4 Df5 16.Ld3 Dh5 17.Pf6+ gxf6 18.exf6 Tg8 19.Tad1 Dxf3 20.Txe7+ Pxe7 21.Dxd7+ Kxd7 22.Lf5+ Ke8 23.Ld7+ Kf8 24.Lxe7 mat.
Partij in viewer:
Wanneer we ook kijken naar de persoonlijke levensgeschiedenis is één van mijn favorieten Rudolf Charousek:
Vanwege zijn tragische leven, hij leed aan TBC en stierf jong (1873-1900), was straatarm,schreef schaakboeken over omdat hij ze niet kon kopen en speelde in die tijd nog steeds het romantische schaak met goede resultaten op toernooien. Hier zijn overwinning op de latere wereldkampioen Lasker met DE opening van de romantici: het koningsgambiet.
Charousek- Lasker, Neurenberg 1896: 1.e4 e5 2.f4 exf 3.Lc4 d5 4.Lxd5 Dh4+ 5.Kf1 g5 6.Pf3 Dh5 7.h4 Lg7 8.Pc3 c6 9.Lc4 Lg4 10.d4 Pd7 11.Kf2 Lxf3 12.gxf 0-0-0 13.hxg5 Dxg5 (Indien 13..Lxd4 14.Dxd4 Dxh1 15,Lxf4 en wit wint.) Nu de partij verder: 14.Pe2 De7 15.c3 Pe5 16.Da4! Pxc4 17.Dxc4 Pf6 18.Lxf4 wit komt steeds beter te staan 18..Pd7 19.Da4 a6 20.Da5 Pf8 21.Pg3 Pe6 22.Pf5 Df8 23.Lg3 Td7 24.Pxg7 Dxg7 25.De5 dwingt dameruil af vanwege de mat-dreiging 25..Dxe5 26.Lxe5 f6 Lasker offert een pion om h7 te behouden 27.Lxf6 Tf8 28.Th6 Pf4 29.Ke3 Pg2+ 30.Kd2 Tdf7 31.e5 Pf4 32.Tah1 Tg8 33.c4! ( verhindert 33.Tg2+ 34.Ke3 Pd5+) 33..Pe6 34.Ke3 Pf8 35.d5! Td7 36.e6 zwart geeft op. Het ging dus ook zonder dame-offers. Helaas stierf Charousek jong door de heersende ziekte van die tijd waar men nog weinig tegen wist. Een spectaculair boek met vele prachtige partijen.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De tweede tweezet van de schaakpuzzel uit het RDMagazine van december kan op een logische manier worden opgelost.
Wit lijkt in één zet mat te kunnen geven, namelijk door 1. Pa7, maar omdat dit paard gepend staat gaat dit nog niet. Het is een logisch idee om een stuk naar e2 te plaatsen, om het witte paard van b5 te ontpennen en daarmee 2. Pa7 mat te dreigen. Er kunnen twee stukken naar e2, de loper en de toren. Speelt wit 1. Le2? dan kan zwart de dreiging tegen houden door een stuk of een pion op d6 te plaatsen, waardoor veld c7, als wit de dreiging uitvoert, ongedekt raakt. Na 1. … Ld6 kan wit 2. Lf3 mat spelen. De zwarte loper staat de zwarte pion van d7 in de weg, die niet meer op d5 kan tussenplaatsen. Zwart weerlegt de verleiding 1. Le2? met 1. … d6! Zwart zal dan 2. Tc2 willen doen, omdat de zwarte pion in de loperlijn f8-c5 is gaan staan, en de loper niet meer kan tussenplaatsen op veld c5. Maar omdat wit op zijn eerste zet Le2 heeft gespeeld, moet hij daar nu spijt van heb ben, de loper staat de toren van g2 in de weg. De volgende logische stap is te kijken of het andere stuk dat naar e2 kan, wel goed gaat. Na 1. Te2? dreigt er weer 2. Pa7 mat. Nu komt na 1. … d6 door de interferentie van de zwarte loper van f8 wel 2. Tc2 mat. Maar nu gaat het fout na 1. … Ld6! In de vorige verleiding kwam er toen 2. Lf3 mat. Doordat de toren op e2 nu de loper in de weg staat, gaat 2. Lf3 niet meer. We zien in deze tweezet dus twee dubbele interferenties, één op d6 van zwart en één op van wit op e2. Een pion-loper interferentie heet in de probleemwereld Pickabish, de toren-loper interferentie heet Grimshaw. We zouden bijna de oplossing van de tweezet vergeten. De sleutelzet is 1. Kg1! Ook een logische manier om het paard van b5 te ontpennen, gewoon met de koning uit de penningslijn stappen. Weer is de dreiging 2. Pa7 mat. Op 1. … Ld6 komt 2. Lf3 mat en op 1. … d6 komt 2. Tc2. De witte loper en toren staan elkaar niet in de weg en wit kan ten volle profiteren van de Pickabish op d6, die elkaar wel in de weg staan. Er zijn nog wat bijvarianten, op 1. … Lxb5 komt 2. cxb5 mat en op 1. … e5 speelt wit 2. d5 mat.
Tweezet 976 is op te lossen, een probleem met veel witte en zwarte wederzijdse interferenties.
Bespreking zal volgen over twee weken.
1896: “de latere wereldkampioen Lasker”!?
Wat Aronian betreft: opmerkelijk dat schakers zomaar van land kunnen wisselen. Zou het niet beter zijn zoals het in de voetbalwereld gaat: eenmaal voor een land uitgekomen, dan kun je niet meer switchen.
Dat is zeker een gerechtvaardigde vraag, maar ik denk dat het verhuizen naar een ander land wel de mogelijkheid zou moeten bieden voor dat land uit te komen. Naar mijn mening echter wel pas als je ook staatsburger van dat land bent geworden. Nu is het genoeg als je van de ene schaakbond overstapt naar de andere, zoals Wesley So in 2014 deed. Daardoor kon hij met de Verenigde Staten in 2016 de Olympiade winnen. Pas vorige maand op 26 februari 2021 verkreeg hij het staatsburgerschap van de Verenigde Staten. Bij het voetbal kan je echt niet in het nationale team spelen, als je een andere nationaliteit hebt. En dat zou m.i. voor het schaken ook moeten gelden.
.