Krantenrubriek paasweekend April 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
Briljante eenvoud
Oud-wereldkampioen Vladimir Kramnik noemde zijn voorganger Vasili Smyslov (1921-2010) ‘de waarheid in het schaken’. In een interview in 2005 met de Russische schaakjournalist Vladimir Barsky zei hij: „Als ik naar zijn partijen kijk is er een indruk van lichtheid, alsof zijn hand de zetten zelf doet, en de man spant zich helemaal niet in, alsof hij tegelijk koffie drinkt of een krant leest! Bijna een lichtheid als van Mozart! Geen inspanning, geen spanning, alles is eenvoudig, maar briljant!” Hoeveel schakers zijn er al niet met Mozart vergeleken? Kramnik heeft misschien recht van spreken, tenslotte was zijn moeder muziekleraar. Zoals Raymond Chandlers detective Philip Marlowe na een smerige zaak graag een partij van Capablanca naspeelde, zo greep ik in tijden dat me iets dwars zat vaak naar partijen van Smyslov, ongeveer om de redenen die Kramnik aangaf.
Kramnik wordt geciteerd in een onlangs verschenen biografie The Life and Games of Vasily Smyslov. Volume I The Early Years 1921-1948. De biograaf Andrey Terekhov merkt op dat er over Smyslov veel minder geschreven is dan over andere wereldkampioenen. Hij wil de schade inhalen. Dit eerste deel heeft 536 bladzijden en er komen er nog drie.
Smyslov werd in 1957 wereldkampioen en in 1983 kwam hij als 62-jarige heel ver in de kandidatenmatches, tot hij door de onstuitbare vechtmachine Kasparov werd verslagen. Hij bleef tot omstreeks 2000 op hoog niveau spelen, al werd het steeds moeilijker door zijn toenemende blindheid. De stukken kon hij nog vaag zien, maar de cijfertjes op de digitale klok niet meer, zodat hij voor alle zekerheid snel moest spelen. Hij bleef eindspelstudies componeren, zoals hij ook als kind al had gedaan.
Tegen Genna Sosonko zei Smyslov eens dat zijn favoriete partij nog steeds de partij tegen Gerasimov was die hij speelde toen hij 14 was. Volgens Terekhov had Smyslov voor zijn veertiende jaar nog nooit buiten zijn ouderlijk huis geschaakt en hij vergelijkt hem met het computerprogramma AlphaZero, dat schaken leerde door miljoenen partijen tegen zichzelf te spelen. Je kunt ook denken ook aan de godin Athena, die bij haar geboorte in volle wapenuitrusting uit het voorhoofd van haar vader Zeus de wereld instapte.
In 1936, toen Vasili 15 jaar was, werden twee van zijn eindspelstudies gepubliceerd in het beroemde schaakweekblad 64. De studie die ik laat zien is niet opgenomen in de verzamelingen die Smyslov later publiceerde, wat volgens de schaakhistoricus Olimpiu Urcan misschien kwam doordat het thema al eerder was voorgekomen in studies van Kovalenko en Troitski, iets dat niet voor al onze lezers een bezwaar zal zijn.
Vasili Smyslov, 1936. Wit begint en wint.
1. Lb1(na 1. g7 a1D+ 2. Kb5 kan zwart op verschillende manieren remise maken) 1… a1D+ 2. Kb5 Lg3(Na 2…Lxh4 3.g7 Ld8 wint wit het simpelst met 4.Pc4) 3. g7 Lb8 4. g8L (Niet 4. g8D, want na 4… Da5+ wordt het dan pat of zwart geeft eeuwig schaak) 4…Lf4 (wit dreigde 5. Ld5 mat) 5. Lga2 en nu zwarts dame is opgesloten wint wit, bijvoorbeeld na 5…Lxd2 6. f6 Lf4 7. f7 Ld6 8. Kc6 Lb4 9. Kc7 (maar niet 9. Kd7 Kb8 en zwart ontsnapt) en zwart wordt mat gezet.
Online schaken is populair, online valsspelen vanzelfsprekend ook
Dankzij de Netflix-serie The Queen’s Gambit en de gedwongen huiselijke opsluitingen zijn de bezoekersaantallen van de diverse schaaksites spectaculair gestegen. Marktleider Chess.com noteerde vorig jaar twaalf miljoen nieuwe accounts, tweemaal zo veel als in 2019. De stijging heeft ook een keerzijde. Elke dag sluit de site meer dan vijfhonderd accounts omdat er aanwijzingen zijn dat de spelers zich laten assisteren door een computer.
Het is zo eenvoudig tijdens een partij op een tweede scherm een computerprogramma te raadplegen dat de verleiding voor velen te groot is. En denk niet dat alleen zwakke spelers zich schuldig maken aan bedrog. Chess.com betrapt regelmatig meesters en grootmeesters, die bereid zijn naast hun eer ook hun reputatie op het spel te zetten.
Vanzelfsprekend zijn beschuldigingen van vals spel soms omstreden. Na het recente online-WK voor studenten werd de Oekraïense Julia Osmak, de winnaar van het vrouwentoernooi, uit de uitslag geschrapt nadat een computeranalyse had vastgesteld dat zij ongeoorloofde digitale hulp had ontvangen. Een jury bevestigde de uitsluiting met een minimale meerderheid. Als ik jurylid was geweest, had ik wegens gebrek aan bewijs Osmak vrijgesproken. Haar spel in de volgende partij uit de finale van het studententoernooi is verdacht foutloos, maar er staat tegenover dat al haar zetten voor de hand liggen.
Zhao – Osmak
1.d4 e6 2. c4 Pf6 3. Pc3 Lb4 4. Pf3 0-0 5. e3 b6 6. Ld3 Lb7 7. 0-0 c5 8. a3 Lxc3 9. bxc3 Le4 10. Lxe4 Pxe4 11. Dd3 f5 12. Pd2 Pc6 13. Pxe4 fxe4 14. Dxe4 Pa5 15. dxc5 Pb3 16. Ta2 Pxc5 17. Dd4 Tc8 18. a4 Tf5 19. Td1 Dc7 20. La3 Pxa4 21. Ld6 Dc6 22. Tda1 Pxc3 23. Dxc3 Dxd6 24. Txa7
24 … b5! 25. Ta8 Txa8 26. Txa8+ Kf7 27. Ta1 Tc5 28. g3 Txc4 29. Db3 Dc6 30. Db2 b4 31. h4 h6 32. Td1 d5 33. Ta1 Kg8 34. Ta7 d4
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Ook in een traditioneel toernooi wordt een speler soms ten onrechte beschuldigd van vals spel. In 2011 beschreef de Duitser Ilja Schneider in het tijdschrift Schach de volgende partij tussen zijn vriend Torben Schulze en de Belarus Sergey Kasparov (geen familie).
Kasparov – Schulze, Bad Zwischenahn 2011
1.e4 Pc6 2. Pf3 f5
De Colorado-variant, het geheime wapen van Schneider en Schulze
3. exf5 d5 4. d4 Lxf5 5. Lb5 e6 6. Pe5 Pge7 7. Dh5+ g6 8. De2 Lg7 9. Lg5 0-0 10. Lxc6
In de veronderstelling dat zwart een hopeloze kneus was, speelde wit deze zet à tempo.
10 … Pxc6! 11. Lxd8 Pxd4 12. Dd2 Pxc2+ 13. Ke2
Nu begon Kasparov te sputteren: ‘Ik wil niet tegen een computer spelen.’
12 … Lxe5 14. Pc3 Taxd8 15. Tac1 d4 16. Pd1 Le4 17. Dg5 d3+ 18. Kf1 d2 19. Tb1 Lf4
Wit gaf op. Een protest van Kasparov werd terecht resoluut afgewezen.
Partij in viewer:
Tot Ons Genoegen
Doof Amsterdam heeft sinds 30 maart 1921 een eigen schaakvereniging Tot Ons Genoegen (TOG). De naam TOG is gekozen vanwege het plezier en de ontspanning die het schaakspel geeft na een inspannende werkdag met horenden. Dove spelers zijn dan onder elkaar zonder communicatieproblemen.
Dit staat in de informatie die ik desgevraagd kreeg toegestuurd omdat een vereniging die honderd jaar bestaat in het zonnetje gezet mag worden. Want daar zit een Wereldoorlog tussen en diverse maatschappelijke en financiële drempels, die menige club teveel was. Boven het eerste clublokaal aan de Westermarkt 16 zie je op de zwart/wit foto in grote letters Door Liefde Saamgebracht. In de oorlogsjaren bezet de bezetter het gebouw en gaat TOG zwerven. Vanaf 1982 tot heden is de vaste speelplek het Dovenontmoetingscentrum aan de Stadhouderskade 89.
Als je zelf niet doof bent zijn de problemen van de doven moeilijk voor te stellen. Toen ik nog actief in de arena was, was mijn favoriete pose: beide duimen op de oren en de handen zo gevouwen dat alleen het schaakbord zichtbaar was. Zo werkte de concentratie, de focus, voor mij het best. Ik maakte mezelf feitelijk doof en slechtziend.
Maar er is veel dat we niet weten en dat begrip en respect vraagt.
Uit studies blijkt dat doof geborenen al snel een leerachterstand hebben. Niet alleen duurt het een tijdje voordat de ouders en de omgeving de gebarentaal machtig zijn maar niet-doven halen enorm veel informatie uit de combinatie zien en horen. Schaakpsycholoog Karel van Delft weet uit ervaring dat lesgeven aan dove kinderen langer duurt omdat het onderwerp eerst heel expliciet in gebarentaal moet worden uitgelegd en dan pas kan men aan de slag gaan op het schaakbord. Een ander probleem is het zicht. Als men het gevaar niet hoort aankomen dan nemen de ogen die taak over, aldoende wordt een dove schaker sneller afgeleid door bewegingen buiten het bord.
TOG is een enthousiaste club die graag meer leden zou willen hebben, vooral jeugdleden en vrouwen. Het jubileum wil men groots vieren met de organisatie van het Europees Kampioenschap voor doven, dat staat gepland voor eind dit jaar. Er staat nog meer op het programma zoals schoolschaakles voor dove kinderen. Want laten we wel zijn: schaken is de ideale hobby voor doven en slechthorenden.
Chandler – Y. Gruenfeld, Lone Pine 1979
Yehuda Gruenfeld is een Israëlische grootmeester, hij is doof maar kan spreken en liplezen. Hij behaalde vele successen waaronder tweemaal het Israëlisch Kampioenschap. Grootmeester Murray Chandler was op zijn vijftiende kampioen van Nieuw-Zeeland.
1.e4 c6 2.d4 g6 3.c4 Lg7 4.Pc3 d6 5.f4 Db6 6.Pf3 Lg4 7.d5 Pd7 8.Pa4 Dc7 9.Ld2 Pgf6 10.Ld3 0-0 11.Tc1
Beide partijen hebben zich op originele manier ontwikkeld. Wit moet afwegen of hij kort wil rokeren of juist op aanval spelen met h3-h4-h5. Zwart staat gezond en kan op alle speelwijzen anticiperen.
11…cxd5 12.cxd5 Db8 13.b4 b5 14.Pc3 a6 15.0-0 Pb6 16.a4 Pc4 17.Lxc4 bxc4 18.Tb1 a5 19.b5 Pd7 20.Dc2 Db6+ 21.Kh1 Tfc8 22.Pg5?!
Dat was niet nodig, het werd tijd voor 22.h3 en alles is nog mogelijk. Wit gaat voor een opmerkelijke manier van ruilen maar onderschat daarbij de zwarte tegenkansen.
22…h6 23.Pxf7 Kxf7 24.h3 h5! 25.hxg4 hxg4 26.Kh2 Ld4 27.g3 Th8+ 28.Kg2 Lg1!!
Mooie slotzet, wit gaat mat na 29.Txg1 Th2+!, dus gaf hij op.
Partij in viewer:
Gruenfeld – J. van der Wiel, Brussel 1985
Grootmeester John van der Wiel was uiterst gevaarlijk in die tijd. Nationaal kampioen in 1984 en 1986 en in 1987 stond hij vijftiende op de wereldranglijst. Maar hier gaat het snel mis.
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 Pf6 4.Lb5+ Pbd7 5.0-0 Pxe4 6.Te1 Pf6 7.Lg5 a6 8.Lxd7+ Lxd7 9.Pc3 Le6 10.d5 Lg4 11.h3 Lh5 12.Lxf6 gxf6 13.Pe4 Lg7 14.Pg3 Lg6 15.Ph4! Dd7 16.De2 Kf8 17.Df3!
Als er eenmaal een paard op f5 komt is zwart lamgelegd.
17…Te8 18.Te2 f5 19.Tae1 Le5 20.Pgxf5 e6
Zwart heeft nog een vernuftige verdediging gevonden en dwingt wit tot actie:
21.Pxd6! Lxd6 22.dxe6 Dc7 23.Df6
En omdat 23…Tg8 24.exf7 veel materiaal verliest, gaf zwart op.
Bij TOG geen grootmeesters, daar staan al honderd jaar plezier en passie voor het schaakspel op de eerste plaats.
Partij in viewer:
Schaken populair in Indonesië dankzij valsspeler
Vals spel door computerhulp (en de bestrijding ervan) blijft een probleem bij toernooien op internet. Enerzijds zal lang niet iedereen die valsgespeeld heeft betrapt zijn, anderzijds lijkt het ook voor te komen dat iemand ten onrechte wordt bestraft. Zo zijn er vorige week bij het online WK studenten 20 spelers gediskwalificeerd vanwege “de verdenking van vals spel”. Dit op basis van onderzoek van het Fair Play Panel, waarbij specifiek vermeld werd dat de diskwalificatie geen bewijs is dat er echt valsgespeeld is. Onder de gestraften was de winnaar bij de vrouwen, de Oekraïense Lulija Osmak. Ze claimt onschuldig te zijn en wil het bewijzen met een leugendetectortest. Maar helaas, beroep tegen de beslissing is niet mogelijk.
Soms is het echter overduidelijk dat iemand computerhulp gebruikt bij het spelen. Zo verloor de populaire streamer IM Levy Rozman (aka Gothammchess) een tienminutenvluggertje van een Indonesische vogelzaadverkoper, Dadang Subur, die zelfs over de meest voor de hand liggende zetten tien seconden nadacht. De amateur had tevens recent heel veel rating gewonnen met bijna foutloze partijen. Rozman rapporteerde hem daarom bij Chess.com en een paar uur later was het account gesloten wegens “overtreding van de fair play policy”. Was de kous daarmee af? Nee, de zoon van Subur postte op Facebook dat zijn vader ten onrechte geblokkeerd was en impliceerde dat Rozman daar schuld aan had. De posting werd massaal gedeeld en Rozman kreeg op Instagram, Twitter en Youtube veel agressieve reacties uit Indonesië, tot aan doodsbedreigingen toe. De zaak trok de aandacht van Deddy Corbuzier , een bekende Indonesische Youtubepersoonlijkheid met 13.8 miljoen abonnees. Hij sprak erover met IM Irene Sukandar (vorig jaar nog één van mijn tegenstanders bij het Bataviatoernooi in Amsterdam) en terwijl zij de zaak probeerde uit te leggen stelde hij voor: “Wat nou als jij op mijn kanaal een match tegen hem gaat spelen?” Opmerkelijk genoeg was Subur er voor in: al zal het prijzengeld (zo’n 12000 euro voor de winnaar, de helft voor de verliezer) een rol gespeeld hebben. Een boel geld voor iemand die de boel bedriegt, maar misschien is het ook wel terecht, want de match is een kijkcijferhit. Waar bijvoorbeeld de filmpjes van de WK-match Caruana-Carlsen een paar honderdduizend weergaven hebben op Youtube, staat die van Subur-Sukandar al op meer dan twaalf miljoen! En op chess.com is het aantal leden uit Indonesië enorm toegenomen. Zo is er uit iets slechts toch iets goeds voorgekomen.
Subur verloor overigens met 3-0 maar beweert nog steeds onschuldig te zijn. Onderstaande partij speelde hij echter bepaald niet op meesterniveau.
Subur – Sukandar
1.d4 Pf6 2.Pf3 e6 3.e3 b6 4.Le2 Lb7 5.Pbd2 Le7 6.a3 c5 7.c4 0–0 8.0–0 d5 9.Pe5 Pbd7 10.f4 Tc8 11.Lf3 Pe4 12.b3 Pdf6 13.Lb2 Pxd2 14.Dxd2 Pe4 15.Dd3 f6 16.Pg4 De8 17.Tac1 Dg6
Ondanks matig openingsspel is de stelling nog verdedigbaar voor wit als hij hier of op de volgende zet op e4 slaat. In een paar zetten geeft hij zwart een winnende aanval .
18.h3 Tfd8 19.Kh2? h5 20.f5?
20.Pf2 cxd4 21.Lxd4 e5! wint voor zwart, maar ze moet dan nog wat goede zetten vinden.
20…exf5 21.Pf2 Ld6+ 22.Kg1 Dg3
Alleen met materiaalverlies is mat te voorkomen.
23.Pxe4 dxe4 24.Dd2 exf3 25.d5 Dh2+ 26.Kf2 Dxg2+ Wit geeft op.
Partij in viewer:
Min of meer aansluitend op de vorige rubriek graag aandacht voor een prachtig boek met niet alleen meer dan 100 interessante partijen , vaak met commentaar van de spelers zelf, maar ook met veel nieuw onderzoek naar een verwarrende periode uit de geschiedenis van Rusland, toen USSR. De communisten die toen aan de macht waren wilden aanvankelijk het schaken gebruiken om “de massa‘s te verheffen” maar onder leiding van de afschuwelijke Kurylenko, chef van de geheime dienst, ( Die in 1938 in ongenade viel en op bevel van Stalin werd geliquideerd) ging het er steeds meer om de superioriteit van het communisme aan te tonen. De slangenkuil die toen ontstond wordt boeiend beschreven in een boek van Sergey Voronkov Masterpieces and Dreams of the Soviet Championships ,Volume 1 , 1920 -1937, van www.elkandruby.com, de betrekkelijk jonge maar zeer succesvolle uitgeverij van Ilan Rubin (€ 49.95) De meer dan 500 pagina‘s lezen als een thriller . De grootmeesters moesten niet alleen goed schaken, bv om van de partij toestemming te krijgen om naar het buitenland te gaan, maar moesten ook zich gedragen naar de officiële leer van de partij en zich daar inlikken anders kon je zomaar in de martelkamers van de geheime dienst terecht komen. Een bekend slachtoffer van het bovenstaande was Bogatyrchuk die ook nog het nadeel had Oekraïner te zijn.
Eerst een partij: Bogatyrchuk – Botwinnik Moskou 1927
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.e5 c5 5.Dg4 de meningen over deze zet zijn verdeeld 5..Kf8 wit vindt g6 veiliger 6.Pf3 cxd 7.Pxd4 Da5 8.Ld2 Pc6 9.a3 Wit had zich goed voorbereid en Botwinnik was duidelijk verrast 9..f5 ( Beter Pxd4, maar 9..Pxe5 verliest een stuk na 10.Dg3) 10.Df4 Pxd4 11.Dxd4 Lc5 12.Df4 Dd8 wit staat iets beter maar moet wel snel handelen anders ontwikkelt zwart met Pg8-e7-g6. 13.Pa4 Le7 14.g4! Ph6 15.Tg1 Pf7 haast gedwongen 16.gxf5 exf5 17.Dd4 dreigt e6 17..Le6 18.Pc5 Db6 zwart kan al weinig meer dan keepen 19.Pxe6+ Dxe6 20.0-0-0 Hier zegt de commentator: Fritz ( computer) zag deze zet niet, zelfs niet na een kop koffie (voor mij) 20..Dxe5 21.Dxe5 Pxe5 22.Lc3 d4 23.Lxd4 Lf6 24.Lg2 g6 25.Lxb7 Tb8 26.Lh1 Kg7 Wonderkind en lievelingetje van bond en partij ( Botwinnik was pas 15 ) verdedigt zich goed maar is al kansloos 27.Lxa7 Tbc8 28.b3 The8 29.Ld4 Te7 30.Kb1 Pg4 31.Lxf6+ Kxf6 32.Td2 Tce8 33,Lc6 Te2 34. Txe2 Txe2 35.a4 hoe deze pion te stoppen Ke5 36.Td1 Pxf2 37.Td5+ Ke6 38.Td8 Pe4 het is alles tegen beter weten in 39.a5 f4 40.Lxe4 zwart geeft op want 40..Txe4 41.Te8+ Kf5 42.Txe4 Kxe4 en de a pion promoveert met schaak.
De brave partijman Botwinnik ( later gevierd wereldkampioen, alles vergeten en vergeven door zijn mede-schakers) verloor later ook nog een paar partijen van deze tegenstander en wist hem als concurrent uit te schakelen,o.a. door hem van steun aan het Nazisme te beschuldigen. De naam en beeltenis van Bogatyrchuk werd uit alle boeken en tijdschriften verwijderd ( zoals dictator Lenin ooit met de foto‘s van rivaal Trotski had gedaan) Hij vluchtte naar Canada om aan erger te ontkomen. Maar je zou dus haast vergeten dat dit boek ook een prachtig schaakboek is van meer dan 500 pagina’s met een overzicht van alles wat zich afspeelde op de kampioenschappen van de USSR , briljante partijen van de haast talloze grootmeesters die dit land ,waar eigenlijk nog steeds een soort burgeroorlog woedde, toch ook dankzij de politiek voortbracht. Meer dan 150 unieke foto’s en cartoons tussen alle partijen en politieke en sociale beschrijvingen door. De auteur heeft met dit onderzoek een geweldige prestatie geleverd. Een boek waarin je blijft lezen, nu en dan afgewisseld met het naspelen van één van de partijen!
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Aan de beurt van behandeling is de eerste driezet (probleem 4) van het RDMagazine Puzzelnummer van december.
In de driezet van M. Nesic is een thematische verleiding ingebouwd. Een aantrekkelijke sleutelzet is 1. Th1? Wit dreigt niets en zwart is dus in tempodwang. Alle zetmogelijkheden van zwart moeten worden nagegaan, dit zijn er door het beperkt aantal stukken maar drie. Als zwart 1. … Kc3 speelt , speelt wit 2. De1+ en dan komt er na 2. … Kd4 3. e3 mat of na 2. … Kb2 3. Da1 mat. Zwart kan ook 1. … Ke3 spelen, waarna wit voortzet met 2. Dc1+. Zwart speelt daarna 2. … Kd4 waarop 3. c4 mat is, of 2. … Kf2 3. Dg1 mat. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … a4!, de zet die nog overbleef. De oplossing van de driezet is 1. Th4! Wit dreigt weer geen mat, en weer is zwart in tempodwang. Na 1. … Kc3 gaat het nu anders, er volgt dan 2. Dc1 en 3 . Tc4 mat. Ook na 1. … Ke3 gaat het anders als in de eerste verleiding, wit vervolgt dan met 2. De1 en 3. Tc4 mat. Is het u opgevallen dat de matzetten na 1. … Kc3 en 1. … Ke3 precies omgedraaid zijn op de tweede zet van wit? Dit heet een matvoeringsverwisseling. In de verleiding was 1. … a4 de weerlegging, nu moet er uiteraard een mat op komen op de derde zet, Na 1. … a4 gaat wit met 2. Db4+ verder. Zwart kan dan 2. … Ke3 spelen waarna wit mat zet met 3. Df4. Ook kan zwart 2. … Kc1 of 2. … Kd1 spelen, wit zet dan mat met 3. Th1. Een mooie verwisseling gemaakt met een minimaal aantal stukken. Een probleem met maximaal zeven stukken op het bord wordt in de probleemwereld een miniatuur genoemd.
Het Reformatorisch Dagblad bestaat 50 jaar. Ter gelegenheid van dit heugelijk feit kan probleem 977 opgelost worden. Zoals u ziet staan de witte stukken in de vorm van een 5 en de zwarte stukken in de vorm van een 0. De opgave: wit begint en zet in maximaal twee zetten de zwarte koning mat. De oplossing zal over drie weken in deze rubriek staan.
Kurylenko? Nooit van gehoord!
Op 13 oktober 1927 was Botwinnik, geboren op 17 augustus 1911, 16 jaar en chef van de geheime dienst was Menzjinsky, na diens dood in 1934 opgevolgd door achtereenvolgens Jagoda, Jezjov en Beria.
Et voilá: https://en.wikipedia.org/wiki/Nikolai_Krylenko
“Chef van de geheime dienst” is een nogal vrijblijvende vertaling van “People’s Commissar for Justice” dan wel “Prosecutor General”, maar de strekking van het verhaal van Bab Wilders komt aardig overeen.
Smyslov was muzikaal aangelegd en gaf als bariton zanger zo nu en dan tijdens schaaktoernooien recitals met Taimanov aan de piano. Hij schreef eens dat hij harmonie op het schaakbord probeerde te creëren door elk stuk met de andere stukken te laten samenwerken.
Het lijkt me niet juist om van Botwinnik te zeggen dat hij Bogatyrchuk als concurrent wist uit te schakelen, o.a. door hem van steun aan het Nazisme te beschuldigen. Bogatyrchuk werkte in de oorlog voor het Rode Kruis in Kiev, maar vertrok toen de Sovjet legers die stad naderden naar Polen en Tsjechië en via Nazi-Duitsland bereikte hij na de oorlog uiteindelijk Canada. Verder is het natuurlijk Stalin die Trotski van foto’s, waarop hij samen met Lenin stond, heeft verwijderd.
Bogatyrchuk werkte niet alleen voor het Rode Kruis, hij wordt door Pachman ook genoemd als toegetreden tot de staf van generaal Vlasov (wat Bogatyrchuk niet ontkende; zie Edward Winter). Vlasov stond aan het hoofd van het ‘Russische bevrijdingsleger’ en deed zijn uiterste best om met dat leger samen met de nazi’s op te trekken tegen de Sovjetunie. Ze werden aanvankelijk niet erg vertrouwd door de nazi’s, maar mochten onder Duits commando onder andere optreden tegen partisanen. Dat ze na 5 mei 1945 de Praagse opstand ondersteunden, lijkt mij toch vooral opportunisme.
Bogatyrchuk was dus gewoon een collaborateur. Voor wie het commentaar van Botwinnik (‘Ik zou hem persoonlijk willen ophangen’) toeschrijft aan zijn partijtrouwheid, raad ik aan te kijken naar wat Bronstein over hem schreef (‘A staunch supporter of the German policies when they occupied Kiev’, The sorcerer’s apprentice 1995).
Volgens de Nederlandse Wikipedia sprak uit zowel het eerdere Smolensker als uit het Prager manifest van de Vlasov-beweging “een overwegend liberaal-democratisch gedachtengoed”.
En hoe zit dat met Finland, was dat een democratie toen dat tot september 1944 aan Duitse kant meedeed?
Finland was een democratie met al een langere geschiedenis van oorlog met de Sovjetunie. De Duitsers hadden er weinig te zeggen, terwijl het ‘Russische bevrijdingsleger (RLA)’ een speelbal was van de nazi’s. Vlasov zal het allemaal goed bedoeld hebben, maar zijn naïveteit moet toch aanzienlijk geweest zijn. Dat zou je ook van bijvoorbeeld de Nederlandse Unie kunnen zeggen, maar die weigerden uiteindelijk om zich vóór Duitsland uit te spreken na de inval in de Sovjetunie. De RLA wilde maar al te graag meevechten – waar ze overigens weinig kans voor kregen.
Van mij had Bogartyrchuk niet gestraft of uitgeleverd hoeven te worden, maar ik maak bezwaar tegen het geschiedvervalsende verhaal van Wilders. Voor de gemiddelde Rus in die tijd was het denk ik niet nodig een Stalinsupporter te zijn om een grondige hekel aan hem te hebben. Dat een andere draaikont, Pachman, hem eerst als communist aanviel en daarna als anticommunist verdedigde, doet daaraan niets af.
Mijn opmerking over de rol van de RLA in de strijd tegen partisanen klopte overigens niet; dat was een andere groepering.
Rechtsboven op nl.wikipedia.org/wiki/Vervolgoorlog kaartje met sterkte van de troepen bij begin. Die Duitsers inclusief SS waren daar om weinig te zeggen te hebben. En ghij geleuvdat.
Ach, geloven – ik kijk gewoon naar de feiten. Als ex-student geschiedenis (was jij dat ook niet?) wist ik al wel wat en verder valt tegenwoordig alles op te zoeken. En dat probeer ik zo goed mogelijk te doen, door waar mogelijk meerdere bronnen te bekijken.
Ik kijk meestal op de Engelse wikipedia; geeft me vaak een wat betrouwbaarder indruk. Maar zie ook de Nederlandse wiki, bijvoorbeeld ‘Desalniettemin gaven de Finnen niet toe aan alle wensen van Duitsland. Ze namen deel aan de omsingeling van Leningrad aan de noordzijde; maar ondanks verzoeken van de Duitsers tot assistentie in de aanval op de stad wilden de Finnen niet actief aan deze strijd deelnemen.’ Finland had een zeer goed georganiseerd en gemotiveerd leger.
Van de ruim tweeduizend Joden in Finland, deels Duitse vluchtelingen, zijn er ondanks Duitse druk slechts acht uitgeleverd – in het geheim door toedoen van het hoofd van de politie. Dat leidde tot grote protesten en een regeringscrisis.
De Finse regering was voornamelijk een coalitie tussen de progressief-liberaal Ryti en de sociaaldemocraat Tanner. Geen partijen waar Duitsers een bijzondere voorkeur voor hadden, zullen we maar zeggen.
De Finse regering besloot uiteindelijk tot onderhandelingen met de Sovjetunie. Een van de voorwaarden voor vrede was dat ze de Duitsers eruit zouden gooien. Dat deden ze door ze vriendelijk doch dringend te verzoeken, wat de Duitsers met enige tegenzin (het platbranden van de stad Rovaniemi bijvoorbeeld) deden. Maar het kwam niet tot een grote, rechtstreekse confrontatie – de Duitsers zullen daar niet echt veel zin in gehad hebben; Finland had een zeer goed georganiseerd en gemotiveerd leger.
In een gebed zonder end heb ik geen trek, je vertelt me niks nieuws. Behalve dat ik jou een keer zag bij een lezing of gastcollege van een Duitse professor (weet niet meer of die wel of niet uit de zogenaamde DDR was) over de Bauernkrieg van 1525, zag ik jou vroeger ook soms in Leiden op de fiets voorbijkomen.
Als de een niet deugt betekent dat niet dat de ander wel deugt. Mensen in een strijdsituatie redeneren: de vijanden van mijn vijanden zijn mijn vrienden.
Er is ook een Finse Wikipedia en Google Translate.
Ik zal mij beperken als reactie op wat jij hierboven uit de Nederlandse Wiki haalt, tot het volgende citaat uit op blz. 93 van Der letzte deutsche Krieg 1939-1945 door Rolf-Dieter Müller uit 2005:
“Im OKW war man schon bei Kriegsbeginn davon ausgegangen, daß es allergrößte Schwierigkeiten bereiten würde, die Millionenstadt nach einer Besetzung zu versorgen. Hitler hatte deshalb verboten, eine Kapitulation der Verteidiger anzunehmen, und dafür auch ideologische Gründe genannt. Für ihn war Leningrad mit seiner Industrie keine wertvolle Kriegsbeute, sondern die Geburtsstätte des Bolschewismus – ein Nest mit politisch verseuchter, rassisch minderwertiger Arbeiterbevölkerung.”
Voronkov heeft een paar aardige artikelen over Bogatyrchuk geschreven op Chesspro.ru. Russich, dus als je het niet spreekt, gebruik dan -zoals ik- een vertaalprogramma.
chesspro.ru/_events/2010/voronkov1.html
chesspro.ru/_events/2010/voronkov.html
Er staat héél veel interessants op Chesspro.ru, maar de site is voor mij erg onoverzichtelijk. Een soort van index kun je krijgen door de link chesspro.ru/_events/2008/index.html te gebruiken en daarin het jaartal telkens één op te hogen.
Bewondering voor je als je die artikelen via een vertaalprogramma hebt gelezen – ik krijg daar schele hoofdpijn van, dus ik heb dat alleen ‘kruislings’ gedaan.
Veel van wat Voronkov aanhaalt, is ook bij Edward Winter te vinden. Opvallend vond ik de reactie van de Australiër Purdy, die aantoont dat Botwinnik ook zonder steun van zijn regering naar de absolute top was gekomen. (Hij geeft onder aan dat het wel meeviel met die steun gezien zijn verlies tegen ‘KGB-agent’ Kotov in Groningen 1946.)
onder andere
Zullen we maar eens ophouden te reageren op de rubriek van de heer Wilders?
Onlangs was hij positief over Chess Rivals of the 19th Century van Tony Cullen. De beste man heeft hier 7 jaar aan gewerkt. Een proofreader is er aan te pas gekomen. Bij het eerste geblader kwam ik al 3 storende fouten tegen. De match de la Bourdonnais – McDonell uit 1934 (blz 10) Euwe en Aljechin die om het WK speelden in 1835 en 1837 (blz 440) Max Lange viervoudig west Duits kampioen (blz 105).
Een boek dat ik beter niet had kunnen aanschaffen, temeer daar ik al van de 20 van de 50 geportretteerden een partijverzameling/ biografie heb.
schachbund.de/news/dr-max-lange-der-bund-verdient-denjenigen-verwalter-den-er-sich-waehlt.html zegt dat Max Lange in 1862, 1863 en 1864 in Düsseldorf het Hauptturnier des Westdeutschen Schachbundes won en in Aken 1868 na ‘Stichkampf’ met Adolf Anderssen.
In dat geval zijn er ook Noord Duitse kampioenen. Blader Herman von Gottschall (Anderssen-boek) er maar eens op na. Zo, bedoelt Cullen het echt niet.
“1868 siegte Lange im Turnier des Norddeutschen Schachbundes in Hamburg und beim Aachener Kongress des Westdeutschen Schachbundes nach Stichkamp mit Adolf Anderssen.
An Gründung und Aufbau dieser frühesten deutschen Schachverbände war Lange maßgeblich beteiligt.” (Uit bovenvermeld artikel)
Wat mag Cullen dan wel hebben bedoeld?
Cullen neemt een stukje uit British Chess Magazine febr 1900 over. Ziet daar staan dat Lange omstreeks 1862 The West German Chess Association heeft opgericht en voila hij heet west Duits kampioen. De overige Duitsers heten German player of German master.Ook al hebben ze kampioenschappen van regionale bonden op hun naam geschreven. “West” zie ik toch echt als slordigheid, een anachronisme.
de.wikipedia.org/wiki/Liste_der_deutschen_Meisterschaften_im_Schach “Vor Gründung des Deutschen Schachbundes 1877 wurden West- (seit 1861), Nord- (seit 1868) und Mitteldeutsche (seit 1871) Meisterschaften (Kongresse) ausgerichtet.”
Ik heb ooit een documentaire over de winteroorlog van de Finnen tegen de Sovjet Unie gezien, waarbij de Finnen door hun snelheid en bewegelijkheid op ski’s een duidelijk militair overwicht hadden.
In 1917 verklaarde Finland de onafhankelijkheid, in 1918 werd die door de Sovjet Unie erkend. De Finse Burgeroorlog van 1918 werd gevoerd door de “rode” socialisten (gesteund door de Russische communisten) en de “witte” conservatieven (gesteund door het Duitse Rijk). De conservatieven wonnen de oorlog, en vestigden een constitutionele democratie.
Tijdens de zogenaamde Winteroorlog (eind november 1939 tot medio maart 1940) werden de Finnen door hun grote buur de Sovjet-Unie aangevallen. Deze oorlog resulteerde in grote militaire verliezen voor Rusland. Finland wist weliswaar zijn onafhankelijkheid te bewaren, maar werd wel verplicht om enkele grensstreken aan de Sovjet-Unie over te dragen. Deze gebieden behoren tegenwoordig tot de Russische deelstaat Karelië. In de Vervolgoorlog (1941 – 1944) probeerde Finland, als bondgenoot van Duitsland, die verloren gebieden tevergeefs terug te winnen, en in de Laplandoorlog (1944 – 1945) vocht Finland tegen Duitsland om hen uit het land te verdrijven.
De door Finland verloren Karelische landengte en de noordelijke uitgang bij Petsjenga/Petsamo horen niet tot de Russische deelstaat Karelië.
We hebben het dan niet meer over schaken, maar door Finland verloren gebieden als de Karelische landengte en de noordelijke uitgang bij Petsjenga/Petsamo zijn geen deel van de Russische deelrepubliek Karelië.
Bab Wilders zit wat Krylenko betreft m.i. wel in de goede richting. Volgens mijn informatie was Krylenko van 1928 tot 1936, toen hij in ongenade viel, hoofd van de geheime dienst. Maar voor schakers interessanter is dat hij, toen de Sovjet schaakbond in 1924 werd opgericht de eerste voorzitter was. Die functie werd hem in 1936 ook afgenomen en ging toen over op partijman Botwinnik, tot 1939. Dat heeft Botwinnik waarschijnlijk die grote invloed gegeven bij het vaststellen van de afvaardiging naar het AVRO-toernooi in 1938, hijzelf in plaats van de Sovjet kampioen van 1937 Löwenfish. En later toen hij in het Sovjetkampioenschap van 1940 door een zesde plaats niet het recht verworven had om Aljechin uit te dagen, werd er in 1941 nog een extra absoluut Sovjet kampioenschap tussen de eerste zes schakers uit het voorgaande kampioenschap georganiseerd om hem de kans te geven dat recht als nog te krijgen. Hij verwierf wel het recht, maar die WK-match is er door de oorlog niet gekomen.
De geheime dienst viel onder Binnenlandse Zaken en niet onder Justitie.
En moet Botwinnik zelf zijn geweest die heeft beslist dat hij het was die naar het AVRO-toernooi ging.
In augustus 1937 vond de olympiade in Stockholm plaats en eerste-bordspeler van Hongarije was de in Moskou woonachtige Andor Lilienthal. Stahlberg liet hem in een krant zien dat Krylenko was gearresteerd, dat moet achteraf bezien Nikolajs op 15 maart 1938 doodgeschoten broer Vladimir hebben betroffen. Lilienthal sloeg de schrik om het hart, een door N. Krylenko ondertekend document moest zijn thuisreis en het weerzien met zijn vrouw garanderen, alles bleek uiteindelijk probleemloos te verlopen en hij zag ook Krylenko nog terug. Later in hetzelfde jaar bij een toernooi in Tiflis/Tbilisi zag Lilienthal hem echter niet meer.
Formeel bleef Krylenko voorzitter van de Sovjet Schaakfederatie tot 1938, zijn arrestatie was op 31 januari van dat jaar, zijn executie op 29 juli.
Wim, niet uit twijfel maar uit interesse: wat is je bron dat Botwinnik voorzitter van de sovjetschaakbond werd nna Krylenko? Ik kan het nergens vinden.
Ik mag dan wel Wim niet zijn, maar o.a. nl.wikipedia.org/wiki/Schaakbond_van_de_Sovjet-Unie zegt dat.
Klik in de linker kolom Russisch aan, dan is hij waarnemend voorzitter.
Dank, net de verkeerde trefwoorden gebruikt. Hij was het maar een jaar. Klinkt een beetje als het voorzitterschap van Euwe van de KNSB tijdens WW2. Een enigszins onaantastbare figuur die voor continuïteit kon zorgen.
NSB, veelal uitgesproken NeSchaBo.
En Botwinnik was een potentaat.
Voor veel Nederlanders zal het nog steeds de KNSB geweest zijn.
Goed mogelijk dat Botwinnik niet zo’n aangenaam mens was. Maar waarom werd Botwinnik voorzitter en wie organiseerde dat? Het licht niet zo heel erg voor de hand dat een protégé van de in ongenade gevallen Krylenko, 27 jaar pas, een van de belangrijkste sportorganisaties van de USSR mag gaan leiden. Hoewel er in die tijd van alles mogelijk was – kwestie van de juiste positieve en negatieve stimulans.
Botwinnik was paranoïde, dat kan ik uit rechtstreekse eigen ervaring getuigen.
Op die link had ik dat inderdaad gelezen over het voorzitterschap van Botwinnik van de Sovjet schaakbond. Op één of andere manier heb ik toen wel 1936 als het beginjaar gelezen en ook bij mijn check of dat klopte. Het blijkt toch vanaf 1938 te zijn geweest. Dan is het waarschijnlijk wel Krylenko geweest, die Botwinnik in plaats van Löwenfish naar het AVRO-toernooi van 1938 heeft gestuurd. Maar wel zeker blijft dat Botwinnik in die tijd behoorlijk wat invloed had in de Sovjet schaakbond.
Eerst citeer ik de Duitse vertaling uit 1988 van Lilienthals boek: “Zur Geschichte soll noch hinzugefügt werden, daß ich Krilenko noch einmal wiedersehen konnte. Als ich aber im Herbst des Jahres [1937, HS] in Tbilissi bei einem Turnier mitspielte, war er aus dem öffentlichen Leben schon verschwunden.”
Op blz. 232 van de Euwe-biografie uit 1976 door Münninghoff staat: “De KNSB diende op aandringen van de AVRO […] een voorstel bij de FIDE in van de volgende inhoud: ‘In 1938 zal door de AVRO een toernooi met dubbele ronden worden gehouden, waaraan de sterkste schaakmeesters ter wereld kunnen deelnemen, te weten: de verliezer van de revanchematch Euwe-Aljechin, Botwinnik, Capablanca, Fine, Flohr, Keres, Reshevsky en eventueel een achtste meester, nader aan te wijzen. De winnaar van het AVRO-toernooi zal het recht verkrijgen na de revanchematch Euwe-Aljechin de wereldkampioen tot een match om de titel uit te dagen.’ ”
Let wel, nog vóór het FIDE-congres te Stockholm is het Botwinnik persoonlijk die genoemd wordt. De achtste meester zou uiteindelijk de winnaar van de match Euwe-Aljechin worden. In dezelfde tijd dat het eerste deel van de revanchematch om het wereldkampioenschap plaatsvond bewijst winnaar Levenfisj van het Sovjetkampioenschap in april-mei in een tweekamp even goed te zijn als Botwinnik. Ik heb tot dusver niets gevonden over een uitnodiging aan Levenfisj persoonlijk of aan de Sovjetbond. Als we Lilienthal mogen geloven was Krylenko intussen inofficieel al ‘kaltgestellt’.
Op blz.197 van Russian Silhouettes van Sosonko uit 2001 zegt Bronstein dat Levenfisj persoonlijk blijkens diens eigen woorden door Capablanca was uitgenodigd en Botwinnik daar een stokje voor stak.
Ik kom via de websites op een Sovjet kampioenschap in Tbilisi in april/mei 1937, dat gewonnen werd door Löwenfish. Die match tegen Botwinnik werd in oktober/november van 1937 gespeeld en ging over 13 partijen. Door een knappe overwinning van Löwenfish in de laatste partij werd het uiteindelijk gelijk. Ik geef die partij. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1031931
In juli/augustus van 1937 werd de Olympiade in Stockholm verspeeld en gewonnen door de Verenigde Staten. Nederland werd zesde met Euwe aan het eerste bord. Als wereldkampioen begon hij soeverein met 6 overwinningen, o.a. tegen Keres, maar in de andere 7 partijen ging het minder en haalde hij maar 3,5 punt. Opmerkelijk is dat de Sovjet Unie niet meedeed en ik vraag me af of ze bij het FIDE congres in Stockholm aanwezig waren. Maar Botwinnik had in 1936 heel goed gepresteerd. Hij was in Moskou tweede achter Capablanca en in Nottingham zelfs gedeeld eerste met hem. Niet vreemd dat men Botwinnik noemde voor het AVRO-toernooi in 1938, dat een uitdager moest aanwijzen voor na de WK-match tussen Euwe en Aljechin.
Het voorstel van de KNSB namens de AVRO werd door de FIDE niet aanvaard.
De Sovjetbond was géén lid van de vooroorlogse FIDE, werd dat pas in 1947.
En met “Als we Lilienthal mogen geloven” druk ik twijfel uit of hij op z’n ouwe dag, al was hij bij het schrijven van het Hongaarse origineel jonger dan ik nu, het zich nog allemaal goed herinnert. Hij was namelijk in voorjaar 1937, hoewel nog geen Sovjetburger, deelnemer in Tiblisi en werd ‘slechts’ 14de. Zou hij in de herfst opnieuw die verre uithoek hebben bezocht?