Krantenrubrieken weekend 29 mei 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
Crypogeld
Nooit gedacht dat ik nog eens de koersschommelingen van de bitcoin zou volgen. Het komt door de FTX Crypto Cup, de nieuwste aflevering van de nooit eindigende toer van online toernooien van Magnus Carlsen. FTX faciliteert handel in cryptomunten en dankzij dit bedrijf is er naast het prijzengeld van 220.000 dollar (op zichzelf al niet slecht voor iets meer dan een week werk) nog een bonus van 2,18 bitcoins.
Toen het toernooi werd aangekondigd was die bonus 100.000 dollar waard, maar na de eerste speeldag stond hij op 80.000 dollar, waar hij op het moment dat ik dit schrijf ook weer ongeveer staat.
Schaakliefhebbers die toernooien online volgen konden al als digitale zombies met een blik op een computergegenereerd grafiekje zien waar de spelers fouten hadden gemaakt, en nu kunnen ze ook op die manier de koersbewegingen van een deel van het prijzengeld volgen.
Het cryptotoernooi werd het sterkste online toernooi genoemd dat ooit is gehouden en dat klopt, want de hele toptien van de wereld deed mee. Er was eerst een voorronde van 16 spelers waarvan de helft zich kon plaatsen voor de kwartfinales.
Levon Aronian speelde in Jerevan, waar de elektriciteit tijdelijk uitviel door een hevig onweer. Hij moest in het donker verder spelen en hopen dat de batterij van zijn laptop het tot het eind van zijn partij uit zou houden, wat gelukkig gebeurde. Ding Liren woont in de Chinese metropool Wenzhou, wat betekende dat voor hem het toernooi tussen twaalf uur ’s nachts en vijf uur ’s ochtends werd gespeeld. Die twee ongeluksvogels haalden de kwartfinales niet.
Carlsen en zijn uitdager Jan Nepomniatsjtsji slaagden daar wel in, met de hakken over de sloot, en vervolgens plaatsten ze zich ook voor de halve finales. Anish Giri had zich comfortabel voor de kwartfinale geplaatst, maar werd daarin donderdag uitgeschakeld door Teimour Radjabov. Hij had wel een vreugdevol bericht over zijn privéleven: „In juni krijgt mijn vrouw na mijzelf en mijn zoon Danny nog een derde kind.”
Magnus Carlsen – Alexander Grisjtsjoek, voorronde FTX Crypto Cup 2021
1. b3 e5 2. Lb2 Pc6 3. c4 Pf6 4. Pf3 e4 5. Pd4 Lc5 6. Pf5
Al op de zesde zet lopen ze in een mijnenveld. Na 6…d6 kan wit niet 7. Pxg7+ doen, want dan komt na 7…Kf8 8. Ph5 de prachtzet 8…e3 en zowel na 9. fxe3 Pxh5 10. Lxh8 Dh4+ als na 9. dxe3 Lb4+ 10. Pd2 (of 10. Pc3 Pxh5) Pe4 11. Lc1 Lf5 wint zwart.
6…d5
Snel gespeeld door Grisjtsjoek, maar het is een verantwoordelijke beslissing.
7. Pxg7+ Kf8 8. cxd5 Ld4 9. Pc3 Pe7
Een ernstige fout. Hij had 9…Pb4 moeten doen.
10. e3 Lxc3
Na 10…Le5 heeft wit 11. Ph5 Lg4 12. Le2, wat met zwarts paard op b4 wegens 12…Pd3+ niet zou gaan.
11. dxc3 Kxg7 12. c4
Wit heeft twee pionnen voor een stuk en zijn Lb2 is een reus. Zwarts stelling is vrijwel onverdedigbaar.
12…Pg6 13. g4 h6 14. h4 c5 15. Le2 Kg8 16. Dc2 Th7
Het lijkt of zwart aan een schuifpuzzel werkt.
17. 0-0-0 Pxg4 18. h5 Pf8 19. Dxe4 f5 20. Dc2 Pxf2 21. Thg1+ Kf7 22. Tdf1 Dh4 23. Le5
Met 23. Lf3 kon wit zwarts paard vangen.
23…De4
Dit verliest meteen. Met 23…De7 kon zwart nog tegenstand bieden.
24. Dc3 Ph3 25. Tg4
Een aardige slotzet die de dame wint. Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Winst Eline Roebers (14) op Griek Mastrovasilis is klein lichtpuntje
Langzamerhand komt het internationale schaak weer op gang. In Gibraltar loopt op dit moment een vrouwentoernooi en volgend weekend begint in Boekarest een tienkamp met onder anderen Giri, Caruana en Aronian. Natuurlijk zijn er beperkingen. De spelers moeten regelmatig worden getest en publiek is niet welkom.
Een probleem blijft de organisatie van een groot festival met honderden deelnemers. Een belangrijke test zal in juli het knock-out World Cup-toernooi in Sotsji zijn, waar ruim 200 spelers zullen strijden om roem, geld en kwalificatie voor de volgende kandidatenstrijd. Afgezien van de WK-finalisten Carlsen en Nepomniasjtsji doen alle topgrootmeesters mee.
Overal ter wereld vonden de afgelopen weken in allerijl georganiseerde ‘hybride’ kwalificatiewedstrijden voor de World Cup plaats. Groepjes spelers kwamen in sporthallen of conferentiezalen bijeen om onder het toeziend oog van strenge arbiters achter een gewoon schaakbord hun zetten te bedenken en die vervolgens online door te geven aan onzichtbare tegenstanders. Bedrog is in een hybride toernooi vrijwel onmogelijk.
In een zaaltje in topsportcentrum Papendal lukte het zes Nederlandse schakers niet zich te kwalificeren voor Sotsji. Een lichtpunt was de prestatie van Eline Roebers, de online wereldkampioen bij de meisjes tot 14 jaar. Zij zorgde voor een kleine sensatie door in de eerste knock-outronde de Griekse grootmeester Athanasios Mastrovasilis uit te schakelen. In de tweede ronde bleek de Spanjaard Ivan Salgado helaas een te zware hindernis.
Roebers – Mastrovasilis
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Lc5 5. Pb3 Lb6 6. Pc3 Pf6 7. De2 0-0 8. Le3 d5 9. 0-0-0 d4 10. Lg5 h6 11. h4
Misschien niet correct, maar wel heel geschikt om de tegenstander nerveus te maken.
11 … hxg5 12. hxg5 Pg4 13. f4
13 … dxc3
Deze zet bewijst dat Mastrovasilis zich niet op zijn gemak voelde. Met het dameoffer hoopte hij een overzichtelijke stelling te bereiken, maar hij komt bedrogen uit.
14. Txd8 Txd8 15. g6! Le3+
De computer beveelt de zet 15 … a5 aan, maar zo onbekommerd schaken mensen niet. Misschien is 15 … fxg6 16. Dc4+ Kf8 17. Th8+ Ke7 18. Txd8 cxb2+ 19. Kxb2 Pxd8 sterker.
16. Kb1 Pd4?
Een fout in slechte stand.
17. Pxd4 Txd4 18. f5?
Overtuigend is 18. gxf7+ Kxf7 19. Df3 Le6 20. Ld3, gevolgd door f4-f5.
18 … Pf6?
Zwart kon zich redden met de kennelijk te diep verborgen wending 18 … fxg6! 19. Dxg4 Lxf5. Na de tekstzet behoudt wit groot voordeel.
19. bxc3 Txe4 20. Df3 Lh6 21. Ld3 Te3 22. Df2 Pg4 23. Dh4
23 … Txd3
Kansloos is 23 … Pf6 24. g4. Zwart hoopte nu op 24. cxd3? Lxf5, waarna zijn problemen voorbij zijn.
24. De7! Lxf5 25. gxf7+ Kh7 26. cxd3 Pf2 27. Txh6+ Kxh6 28. f8D Txf8 29. Dxf8 Lxd3+ 30. Kc1 Pe4 31. Df4+ Kh7 32. De3
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
CSVN 40 jaar!
De Computer Schaak Vereniging Nederland (CSVN) viert haar 40 jarig bestaan, wordt op het meinummer 2021 feestelijk op de omslag aangegeven. Op Wikipedia staat als datum van oprichting 18 oktober 1980 en tevens dat de CSVN door de KNSB als bijzondere onderbond wordt erkend, net zoals de onderbonden voor probleem- en eindspelstudies, correspondentieschaak en schaken door visueel gehandicapten.
Er is geen enkele uitvinding in belang en betekenis voor de mensheid die in de schaduw kan staan van de impact van de computer. En wat nooit vergeten mag worden is dat de schaaksport het fruitvliegje was voor de ontwikkeling van artificiële intelligentie (a.i.). In 1950 stelde Alan Turing de wetenschappelijke vraag ‘kunnen computers denken?’ Om dat te bepalen moest er een referentiekader zijn en dat werd de schaaksport. Want daarin zijn regels, uitkomsten, alternatieven en objectieve waarden duidelijk te definiëren. Het werd een mooie, chaotische, interessante kindertijd, die experimentele fase. In het begin uiterst langzaam, stapje voor stapje, kwam de schaakcomputer tot leven. Eerst de grote logge apparaten waarin je kon rondlopen, met ponsbanden en ratelende machines in gekoelde ruimtes. Vanaf ongeveer 1975 kwamen de kleinere machines, eerst nog in amateuristische uitvoering met draden en open geheugens waarin de programmeur direct iets kon lassen of aanschroeven. Nederland liep voorop bij die mondiale ontwikkeling: Max Euwe was de eerste professor a.i., hij voorzag toentertijd geen grote bedreiging voor de wereldkampioen. Professor Jaap van den Herik, met wie ik nog in 1967 om het jeugdkampioenschap van Rotterdam speelde, voorspelde van meet af aan de enorme potentie van de computer. Bij de mens-computer-toernooien die Aegon vanaf 1985 organiseerde was er in het begin hilariteit als de computer onreglementaire zetten deed of toestond en de mens won nog. Maar het lachen werd gestaag vervangen door respect toen de experimentele uitvoeringen in commerciële verpakkingen terecht kwamen en de schaakkracht jaarlijks met sprongen vooruitging. Van den Herik mag dan iets te enthousiast geweest zijn in de grootte van die sprongen, als we terugkijken heeft hij volledig gelijk gekregen. Via de universiteiten waar hij bij werkte in Leiden, Utrecht en Maastricht werden de zoekmethodes die door de schaaksport waren verkregen ook voor andere, maatschappelijke doeleinden gebruikt.
Voor de buitenwereld kwam de definitieve omslag in 1997, toen wereldkampioen Gary Kasparov werd verslagen door Deep Blue. De computer rekende toen met de snelheid van 200.000.000 berekeningen per seconde. Dat is nu een lachertje, de snelste computers gaan 1.000.000 keer sneller. De vrees dat de schaaksport zelf verslagen was, bleek onterecht. Sindsdien is de computer de vaste secondant van iedere schaker, tot de lagere competities aan toe. Topspelers gebruiken zelfs meerdere computers omdat er zelfs op dat bijna foutloze niveau nog verschil in aanpak kan zijn. Men kan de randen van de risico’s opzoeken. De schaaksport is eerder verrijkt dan verarmd door de intrede van de computer. De prijs is er wel natuurlijk: de romantische tijd, de schaker als bohemien, als onnavolgbare grootmeesterlijke kunstenaar is voorbij. Als bij het wereldkampioenschap de beide spelers in diep gepeins boven het bord hangen, gonst op internet de vraag ‘zou hij Pf3 zien?’, want dat is de relatief beste zet in die stelling volgens de meelopende computers.
Hoe opmerkelijk en onvoorstelbaar ook, nog steeds kan de mens patronen zien in een handomdraai waar de allerbeste computers grote problemen mee hebben.
Wit speelt en maakt remise, Behting 1906
Je verwacht dat als een computer hier problemen mee heeft dat dan de oplossing tientallen zetten duurt. Slechts drie!
1.Kc6! g1D 2.Pxh4 Dh1+ 3.Phf3
en remise omdat de zwarte koning in een gevangenis zit en de witte koning niet pat gezet kan worden als hij daarvoor oppast.
Het zijn dit soort complexe patronen die de mens in een oogopslag ziet en overal op het bord kan toepassen, terwijl de computer alle mogelijkheden blijft afgaan. Ik deed eens mee aan het NK-studies en had het geluk dat de patronen van de oplossingen bij enkele opgaven mij bekend waren. Dat scheelt veel tijd. Denken in patronen gaat zo veel sneller, dat geldt voor de schaaksport maar feitelijk voor alle sporten en alle activiteiten waarbij de mens moet denken. Gefeliciteerd CSVN en een mooie toekomst gewenst.
Eline Roebers stunt met winst tegen Griekse grootmeester
Wereldkampioen worden bij de meisjes t/m 14 jaar is mooi, je haalt er het jeugdjournaal mee en zo, maar het is nog een heel eind verwijderd van grootmeesterniveau. Dus dat Eline Roebers in de Europese World Cup Qualifier afgelopen maandag de eerste partij van haar match tegen de Griekse grootmeester Athanasios Mastrovasilis met zwart totaal verpletterd werd was niet meer dan logisch gezien het grote niveauverschil (2066 tegen 2521 rating). De dag erop gebeurde er echter iets geks. Ze won haar partij met wit! 1-1! De grootmeester won daarna met gewoon zwart: 1-2, maakte Eline weer gelijk! 2-2 dus een beslissende snelschaakpartij was nodig. Daarin speelde de ze veel sterker dan haar gerenommeerde tegenstander: 3-2 voor de Amsterdamse scholiere. Een ongelooflijke stunt en nog een veel betere prestatie dan haar wk-titel, al zal ze dit keer het jeugdjournaal vast niet halen.
De World Cup Qualifier is onderdeel van het WK-cyclus: 36 spelers (van de 288) plaatsen zich voor de World Cup in Sochi, nog twee stappen verder speel je om het wereldkampioenschap. Het knock-outtoernooi wordt gespeeld volgens het hybride formaat, een mengvorm van echt en online schaken. De Nederlanders spelen in een zaal in Papendaal achter een echt bord (en een laptop) met arbiters erbij en camera’s voor extra controle. Ook in andere landen zitten spelers op die manier bij elkaar in een speelzaal. Roebers kreeg een wildcard “om ervaring op te doen tegen een grootmeester”. Dat pakte beter dan verwacht uit.
Één van de eerste boeken over schaakpsychologie die ik las was Chess For Tigers van Simon Webb. Hij legt daarin o.a. uit dat je tegen een veel sterkere speler het beste chaos op het bord kan hebben. Dan worden er door beide spelers fouten gemaakt en de uitslag onvoorspelbaarder. Eline had het niet gelezen, maar ze brengt het in onderstaande partij wel goed in de praktijk.
Roebers – Mastrovasilis
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Lc5 5.Pb3 Lb6 6.Pc3 Pf6 7.De2 0–0 8.Le3 d5 9.0–0–0 d4 10.Lg5 h6 11.h4!?
Na ruim een half uur nadenken gespeeld. De rest van de wereld (waaronder Anand) doets gewoon 11.Lh4, wat objectief ook beter is.
11…hxg5 12.hxg5 Pg4 13.f4
Wit wil graag een toren of dame naar h3 spelen. Met 13…Pce5! had zwart dat kunnen voorkomen en daarmee 11.h4 weerlegd.
13…dxc3? 14.Txd8 Txd8 15.g6 Le3+?
De loper komt hier kwetsbaar te staan. 15…a5! was nodig.
16.Kb1 Pd4 17.Pxd4 Txd4 18.f5? Pf6
Met 18…fxg6! 19.Dxg4 Lxf5! had zwart terug in de partij kunnen komen. Daarom was 18.Df3 beter.
19.bxc3? Txe4 20.Df3 Lh6 21.Ld3 Te3? 22.Df2
Materieel gezien staat zwart goed met toren en twee stukken tegen een dame, maar omdat wit van alles dreigt kan hij zijn ontwikkeling niet voltooien.
22…Pg4 23.Dh4 Txd3
Zwart hoopt op 24.cxd4 Lxf5 maar wit heeft een mooie tussenzet waarmee ze groot materiaal voor komt.
24.De7! Lxf5 25.gxf7+ Kh7 26.cxd3 Pf2 27.Txh6+ Kxh6 28.f8D Txf8 29.Dxf8 Lxd3+ 30.Kc1 Pe4
Met twee stukken heeft zwart niet genoeg voor de dame, bovendien staan die twee stukken onhandig.
31.Df4+ Kh7 32.De3 Zwart geeft op.
Partij in viewer:
“ Waarom moet uitgerekend ik van deze idioot verliezen ? “ Met deze woorden wierp eens een schaakgrootmeester zijn koning de zaal in. Ja, dat verliezen van een schaakpartij gaat niet iedereen even gemakkelijk af, vandaar waarschijnlijk ook de dubbele betekenis van het woord opgeven. Met bovenstaande woorden begon mijn eerste schaakrubriek en dat was op 30 mei 1981. Een duidelijk voorbeeld dus van het gezegde: En de boer, hij ploegde voort.
Dat kan ook gezegd worden van de “ modernizing “ serie Van Thinkers Publishing waarin weer twee nieuwe boeken aangekondigd kunnen worden nl Alexander Kalinin /Nikolai Kalinichenko The Modernized Italian Game for white (€ 32 ) en The Modernized Ruy Lopez ( volume 2 ) van Darius Swiercz (€ 30.95) Beide boeken ook weer mooi uitgegeven. De auteurs van het boek over de Italiaan zijn niet de eerst de besten: Kalinin is een grootmeester en trainer en Kalinichenko heeft reeds 50 hoog aangeslagen boeken over de schaak-theorie gepubliceerd. Zij laten geen mogelijkheid van de zgn Giuoco Pianissimo ( 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 Pf6 5.d3 0-0 6.0-0 d6 ) onbesproken en ook het Italiaans/Spaanse complex wordt uitgebeend met behulp van overzichtelijke analyses en talrijke diagrammen. Ook de auteur van het boek over het Spaans, qua opzet veel gelijkend op boek1, mag er wezen. Reeds op 14-jarige leeftijd werd deze Pool, nu levend in schaakstad St Louis, grootmeester en hij bewees met deel 1 al een zeer deskundig auteur op het gebied van de uitleg waarom de zetten gedaan worden. Dus ook veel proza bij de varianten en de diagrammen. Hij behandelt in dit tweede deel varianten als de Moller verdediging, gekenmerkt door 5..Lc5, maar ook de zgn Gesloten Verdediging, geliefd bij iedereen die Spaans speelt en bv de Chigorin Verdediging, gekenmerkt door aanval op de witte loper met 9..Pa5. In het boek wordt aangetoond dat ook tegenwoordig de Italiaan nog regelmatig wordt gespeeld door de grootmeesters maar ik maak gebruik van de gelegenheid om weer eens een partij van één van mijn favorieten uit de dagen van Olim te laten zien :
Mikhail Ivanovich Chigorin, 1850 -1908, stichter van de Russische schaakschool. Adolf ( zo wil je je kind niet meer noemen ) Albin – Mikhail Chigorin Keulen 1898
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 ( 0p de club kan je nog wel eens scoren met 4.b4) 4..Pf6 5.b4 (komt ie toch) Lb6 6.a4 a6 7.a5 La7 8.d3 d6 9.Db3 de bedoelingen zijn duidelijk maar eerst Pbd2 was beter 9..De7 10.0-0 0-0 11.Le3 Lxe3 12.fxe3 Pg4 ligt voor de hand 13.Te1 Kh8 uit de lijn van de loper omdat f5 gaat komen. 14.h3 Ph6 logisch 15.Pbd2 f5 16.exf5 Lxf5 17.e4 verzwakt veld f4 te veel, beter de toren terug naar f1 17..Ld7 18.Tf1 Tf4 19.Tae1 Taf8 de loper op c4 staat er een beetje zinloos bij 20.d4 Df6! (is de toren op f4 nu niet in gevaar? Chigorin had waarschijnlijk in gedachten 21.g3 Lxh3 22.gxf4 Dxf4 23.Kh1 Pg4 met enorme aanval ) 21.d5 Pd8 22.Kh2 g5! de meeste witte stukken doen nauwelijks nog mee 23.g3 Lxh3 24.Kxh3 (moet wel: 24.gxf4 Lxf1 25.Txf1 Dxf4+ 26.Kh1 Pg4 27. Le2 Tf6 en mat gaat volgen) 24..g4+ 25.Kh2 gxf3 26.Pxf3 Txf3 27.Txf3 Dxf3 28.Kh3 Pdf7 de strijd is beslist maar in de 19e eeuw gaf men niet zo snel op of speelde door tot een mat 29.Dd1 Pg5+ 30.Kh4 Tf4+ 31.gxf4 Dxf4+ en 0-1. Geen briljant spel van wit maar wel van zwart en Albin was zeker geen te onderschatten tegenstander. Afrondend kan geconstateerd worden dat het twee voortreffelijk leer – en studieboeken zijn geworden waarin duidelijk blijkt dat de computer goede diensten heeft bewezen. Maar dat ligt voor de hand in deze tijd waarin zelfs bij balsporten iedere beweging van bal en spelers in de laptop wordt ingevoerd. We zijn benieuwd wat er nog verder ”gemodernized” wordt.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Opgave 979 vanuit de partij Stern tegen Landa, gespeeld in de Duitse Budensliga in 2007, die vorige week ter oplossing werd aangeboden, was een miniatuur met maar 10 zetten. In het laatste hoofdstuk van “ Marvelous Modern Miniatures” nam Carsten Hansen werden tien van deze miniaturen met tien of minder zetten op.
Stern – Landa
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Db3 (Deze opening heet de Bogoljubov variatie.) 4. …c5 5. dxc5 Pc6 6. Lg5 h6 7. Lxf6 Dxf6 8. Pf3 b6!? (Het lijkt erop dat zwart bewust op een openingstruck uit is. Hij kan gewoon de pion op c5 terugnemen of eerst de korte rokade doen.) 9. cxb6 axb6 10. e3?? (Zie diagram 979. Wit is zich niet bewust van de valstrik. De zet lijkt ook heel natuurlijk en logisch. Noodzakelijk was 10. Tc1 om veld c3 een extra steuntje te geven. Na 10. Tc1 0-0 11. e3 Dg6 12. a3 Lc5 13. Dc2 f5 14. g3 De8 15. Lg2 staat wit een stuk beter dan zwart. Zwarts achtste zet is daarmee weerlegt.) 10. … Ta3!! (Dit had Landa op het oog bij zijn achtste zet. Na 11. Dd1 Txc3 12. Pd2 Txe3+ 13. fxe3 Dxb2 staat zwart heel goed.) 0-1.
Partij in viewer:
Openingsblunders zijn al zo oud als het schaakspel en komen op alle niveaus voor. De volgende stelling, zie diagram 2, van de miniatuurpartij waarin zwart in acht zetten kan verliezen, kwam voor in 41 partijen. Bij 18 daarvan werd de winnende zet gespeeld, waarna zwart kon opgeven. Omdat de zevende zet uit de volgende partij zo natuurlijk is, overziet zwart de zet van wit. Maar de witspelers overzagen de winnende zet ook in 21 partijen. De les: oplettendheid moet in de partij al vroeg aanwezig zijn.
Vasiukov – Razuvaev
1.e4 g6 2. d4 Lg7 3. c3 d5 4. cxd5 Dxd5 5. Pf3 c5 6. Le3 cxd4 7. cxd4 Ph6?? (Een vreselijke bok. Een begrijpelijke ontwikkelingszet van het zwarte paard om daarna de korte rokade te spelen. 7. … Pf6 lijkt minder omdat dan de loper niet meer naar het zwakke punt d4 kijkt, en met 7. …Ph6 dreigt er ook Pf5. Vele witspelers, waaronder grootmeesters, speelden hier bijna automatisch 8. Pc3??) 8. Dc1! (Ja, deze dubbelaanval op het paard van h6 en op de loper van c8 wint een vol stuk voor wit.) 1-0.
Partij in viewer:
