U Cannot Be Serious!
Mijn vijfde recensie b
ehandelt het boek: “U Cannot Be Serious!” geschreven door Michael Basman (1946) en Gerard Welling (1959). Dat dit boek is geschreven door een Nederlander en een Engelsman is duidelijk te zien aan de titel: het begint met een Nederlandse “u” en de rest is in het Engels. De naam Basman staat garant voor behoorlijk wat zeldzame openingen die ons schaakspel rijk is. Basman is eind jaren 70 begonnen aan zijn queeste en heeft wereldwijd de nodige volgelingen. Dat zijn aparte openingskeuze gezond en speelbaar is, staat buiten kijf. Als u me niet gelooft dan zal dit boek voldoende bewijs van het tegendeel leveren.
Als ik het goed begrepen heb, leverde Basman de partijen en varianten en heeft Gerard dit alles samengevoegd tot een prachtig boek. Dit boek is duidelijk tweeledig: aan de ene kant de ode aan “Mike” Basman, die dit jaar 75 is geworden en aan de andere kant een volwaardig openingsboek, met een zee aan materiaal, analyse en uitleg over wat er nu strategisch gebeurt in deze openingen.
Opbouw
De ode aan Basman is goed te zien in de eerste twee hoofdstukken. Ik heb met plezier de bladzijden 11 tot en met 60 gelezen en nagespeeld. Het behandelt de toernooien Biel 1979 en Luik 1981 waar Basman met succes aan deelnam. Maar ook Gerard speelde mee en zat dus op de spreekwoordelijke eerste rij. Dat maakt deze hoofdstukken ook zo speciaal. Neem nu de Joegoslaven die gruwelden van de openingskeuze van Mike en die hem wel een eventjes van het bord zouden vegen. De parka die Basman aanhad in Luik, terwijl de mussen dood van het dak vielen.
Daarna komen de hoofdstukken met de theorie. Hoofdstukken 3, 4 en 5 gaan over de St. George, de Grob en de De Klerk zowel als de Dubbele De Klerk, de laatstgenoemde opening is in het Engels beter bekend als The Global opening, maar dat terzijde. Zowat alle varianten komen aan bod. Wat niet gespeeld is, wordt benoemd en bijna alles (ook weer een ode aan Basman) is van partijen van hemzelf. Er is geloof ik in het hele boek maar één partij die niet van hem is. Maar belangrijker is dat de lezer duidelijk gemaakt wordt wat de bedoeling is na bijvoorbeeld 1.g4 of na 1.a3 e5 2.h3 Daardoor wordt het misschien interessant om deze openingen eens zelf te spelen? Misschien eerst online wat snelschaak? Maar waarom ook niet in uw echte partijen? Met dit boek erbij bent u wat dat betreft serieus bezig!
Hoofdstukken 6 en 7 behandelen Basman in de 21e eeuw. Hij speelt “nu” amper lange toernooien meer. Het zijn rapid- of weekendtoernooien, maar in deze laatste hoofdstukken komen opeens veel meer zeldzame en zeer zeldzame openingen aan bod. Buiten 1.g4 zien we ook van 1.b4 de nodige theorie. Ook de 1.g4 d5 2.Lg2 wordt door Basman gespeeld. Vroeger was hij geen voorstander van 1.g4 d5 2.Lg2 en speelde hij liever 1.g4 d5 2.h3 met de directe dekking van pion g4. Dit kwam door het Romford tegengambiet: 1.g4 d5 2.Lg2 Lxg4 3.c4 d4 4.Lxb7 Pd7 5.Lxa8 Dxa8 6.f3 d3 dat toen niet zo duidelijk was. We zien in de laatste hoofstukken ook 1.h4 voorbijkomen, maar de meest pikante opening die ik in het boek heb gezien, is toch echt wel: 1.d4 a5 2.Pf3 Ta6 3.e4 Te6 4.Pg5 Tg6 (Hutchinson-Basman 0-1 in 45 zetten).
Schaaktechnisch fragment
Voor het schaaktechnisch fragment heb ik een pareltje uitgekozen. Ook dit is mogelijk in de wereld van Basman! In het boek speelt hij ook best vaak wilde gambieten en hij is zeker niet schuw aangelegd. Kijk maar eens wat hij gedaan heeft met Mel O’Cinneide. Dit grenst aan openlijke geweldpleging en Mike mag blij zijn dat Mel geen aangifte heeft gedaan!
Michael Basman – Mel O’Cinneide
Londen 1993
1.h3 d5 2.a3 e5 [we hebben een Dubbele De Klerk op het bord. Een gewone De Klerk ontstaat als wit een enkele randpion opspeelt en het daarbij laat. Ook met zwart kan een enkele De Klerk gespeeld worden, bijvoorbeeld: 1.e4 h6. De naam is afkomstig uit de Zuid-Afrikaanse politiek. Meer precies uit een spotprent van president De Klerk en Nelson Mandela, die aan het schaken zijn en waar De Klerk net 1.h3 heeft geopend (zijnde een concessie)] 3.c4 dxc4 4.e3 [wit wil de pion terugwinnen en als dat lukt, heeft wit twee centrumpionnen tegen zwarts enkele (d2-e3 tegen e5). Dit heb ik meerdere keren in het boek gezien. Basman, of wellicht de sterke schaker, wil graag een meerderheid in het centrum. Is ook de idee achter: 1.b4 e5 2.Lb2 Lxb4 3.Lxe5 waar wit een vleugelpion ruilt voor een centrumpion] 4…Le6 [nee, dank u wel zegt zwart, ik probeer wat langer aan mijn extra pion te hangen] 5.Dc2 Pc6 6.Pf3 [geen 6.Lxc4 naar Basmans smaak, want hij vindt 6…Lxc4 7.Dxc4 Dg5 8.Dg4 Dxg4 9.hxg4 Pa5 niet prettig] 6…Le7 7.Lxc4 [nu kan het wel] 7…Lxc4 8.Dxc4 f5 [hier wordt 8…Pf6 aangeraden, duidelijk een veiliger optie] 9.d4 [wit opent de boel en droomt ervan om de zwarte koning in het midden te houden. Het nadeel van 8…f5 is duidelijk. Zwart had zonder die zet kunnen rokeren] 9…e4 [na 9…exd4 10.exd4 Dd7 11.0–0 0–0–0 12.Lf4 staat zwart gerokeerd, maar heeft wit aanvalskansen] 10.Pe5 Pxe5 11.dxe5 c6 12.Pc3 Da5 13.De6! [de dame gaat op avontuur, momenteel dreigt er Dxf5] 13…Ph6 14.b4 Dc7 15.Lb2 Td8 16.0–0 Td2 17.Tab1 Dd7 18.Db3! [geen dameruil voor wit natuurlijk] 18…Dd3 [zwart lijkt zich eruit te wringen, maar dan komt het fraaie:] 19.Tbd1! Dc2 [Mel vindt nog wel de beste zet in deze stelling] 20.De6! [stukoffer nummer 1] 20…Dxb2 21.Txd2 Dxd2 22.Td1 [en stukoffer nummer 2] 22…Dxc3 23.Td7! [totale verlamming]
23…Pg8 [na 23…Da1+ 24.Kh2 Dxe5+ kan zwart best de dame geven, gezien de voorsprong die hij heeft, maar na 25.Dxe5 Kxd7 26.Dxg7 valt helaas ook het paard en de zwarte pionnen staan los. Niet genoeg compensatie voor de dame] 24.Txb7 Dc1+ 25.Kh2 Dd2 26.Tb8+ Dd8 27.Txd8+ Kxd8 28.Df7 [en zwart geeft op. Wat een partij!]
Conclusie
Voor ik aan mijn conclusie begin, wil ik u toch iets meegeven. Meestal, en dat is jammer, zijn openingsboeken dertien in een dozijn. Ik bedoel dat niet vervelend, maar dat is zo. Dit boek vind ik anders. Het vult een leemte. Er zijn honderden boeken over het Siciliaans, Spaans, Frans en noem maar op en zo weinig over de Grob en trawanten. Dat zou terecht zijn als het compleet onspeelbaar is, maar dat is niet zo. Een match over zes partijen tussen mij en Jan Timman eindigt echt wel in een 6-0 voor Jan, ook al speelt hij 1.h4 en 1…h6 op alles.
Ik heb eens die reeks Chess Opening Essentials gekocht. Leuke boeken, vier stuks. Daar krijgen de zeldzame openingen waaronder 1.b4 en 1.g4 een miezerige twaalf bladzijden. De zeer zeldzame openingen waaronder 1.h4 slechts negen bladzijden. Of kijk anders in Fritz’ openingenboek hoe weinig theorie erover is opgenomen.
Mijn conclusie is dan ook dat dit boek een echte aanrader is en ik zou willen vragen aan Gerard Welling om meer van dit te schrijven! Maak een boek met de eigen ervaringen en die van andere spelers. Het boek zou kunnen heten: “We are serious!” Of er kan een reeks komen van korte deeltjes genaamd “Welling is telling” volume 1 bijvoorbeeld over 1.h4. Later een volume 2 over 1.e4 Ph6 enz.
En alsof dit u nog niet overtuigd heeft, bevat dit boek prachtige foto’s. Er is er een van Hein Donner (blz. 58), woorden zijn overbodig!
(De foto’s zijn van René Olthof)
Titel: U Cannot Be Serious!
Auteurs: Michael Basman & Gerard Welling
Aantal bladzijden: 300
Uitgeverij: Thinkers Publishing
Gepubliceerd: 2021
Prijs: € 29,95
ISBN: 9789464201147
Type: paperback
Link naar onze recensenten.
