Krantenrubrieken weekend 21 augustus 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
Onsterfelijk snelschaak
In 2016 won Wesley So in Saint Louis tegen Garry Kasparov een elegant partijtje dat door Lubos Kavalek in The Huffington Post ‘The Immortal Blitz Game’ werd genoemd, het onsterfelijke vluggertje. Enigszins vilein opperde hij dat Kasparov de geschiedenis in zou kunnen gaan als de Kieseritzky van het snelschaak.
De echte Kieseritzky was een sterke schaker die in de geschiedenis vooral voortleeft als de verliezer van de oorspronkelijke ‘Onsterfelijke Partij’ tegen Adolf Anderssen in Londen in 1851.
De overwinning van So steunde op penningen over de c-lijn, de diagonaal a4-e8 en de e-lijn, en door al die penningen dacht ik toen aan een schaakmakker van lang geleden uit het schaakcafé op het Amsterdamse Leidseplein. Hij was niet bescheiden en demonstreerde graag met veel bravoure zijn winstpartijen, waarbij hij vaak zei: „De penning, het wapen van de aanvalsspeler.” Die aanvalsspeler was hij.
Een keer speelde hij in Duitsland in een internationaal toernooi. Hij stuurde de uitslagen naar het ANP, zodat we dagelijks in de kranten konden lezen hoe geweldig hij het deed. Toen hij terugkwam liet hij ons zijn partijen zien.
We waren vol bewondering tot een paar weken later iemand ons een verslag over dat toernooi in het Duitse blad Schach-Echo liet zien. De uitslagen daar waren heel anders dan wat onze man naar het ANP had gestuurd, en veel partijen die hij ons had laten zien, waren wel echt gespeeld, maar dan met verwisselde namen. Zijn mooie winstpartijen waren in werkelijkheid mooie verliespartijen geweest.
Daarna liet de fantast zich een paar maanden niet in het schaakcafé zien, en toen hij toch weer durfde te komen, werd hij in genade aangenomen.
Afgelopen zondag werd in het Saint Louis Rapid & Blitz een vluggertje gespeeld dat voor het onsterfelijke vluggertje van 2016 niet onder doet. Caruana doet de ene krachtzet na de andere. Offer hier, offer daar en volgens de computer alles scherp berekend en correct.
Maar toch, het blijft een vluggertje. Na afloop zei Caruana dat hij na zwarts onverwachte verdediging 33…Te6 even dacht: „O mijn God, ik sta verloren.” Gelukkig was dat niet zo.
Fabiano Caruana – Peter Svidler, Saint Louis blitz 2021, 5 min. + per zet 2 sec. extra.
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. d3 d6 7. c3 0-0 8. Te1 Te8 9. Pbd2 Lf8 10. h3 h6 11. d4 b5 12. Lc2 Lb7 13. d5 Pb8 14. b3 c6 15. c4 Dc7 16. Pf1 Pbd7 17. Pg3 bxc4 18. bxc4 a5 19. Le3 Pc5 20. Pd2 cxd5 21. exd5 g6
Slordig.
22. Lxc5
Een onprettige verrassing voor zwart. 22…dxc5 Met tegenzin, maar 22…Dxc5 kost zwart na 23. Pde4 Pxe4 24. Pxe4 Dxc4 25. Pf6+ een kwaliteit.
23. Tb1 Teb8 24. Df3 Pe8 25. h4 h5
Dit lokt harde actie uit, maar h4-h5 was een ernstige dreiging en 25…f5 26. h5 e4 was na 27. Pdxe4 ook een ramp.
26. Pxh5 gxh5 27. Dxh5 Lg7 28. Tb3
Al wits stukken staan klaar voor de aanval.
28…Ta6 29. Tg3 Kf8
30. Txg7
Weer een harde klap.
30…Kxg7 31. Dh7+ Kf8 32. Dh8+ Ke7 33. Txe5+Te6
Dat was schrikken voor wit en even dacht hij dat hij verloren stond.
34. dxe6 Pf6 35. Txc5
Niet alleen de winnende zet, maar ook de enige die niet verliest.
35…Dd6 36. Dg7 Tf8 37. Pb3 a4 38. Tf5 Dxe6 39. Pc5 De1+ 40. Kh2
Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Svesjnikov (71) was zowel befaamd theoreticus als notoir mopperaar
Woensdag overleed de Rus Jevgeni Svesjnikov (71), een grootmeester wiens naam net als die van voorgangers als Grünfeld en Najdorf eeuwig zal voortleven in het schakersvocabulaire. Het is een beloning voor een uitzonderlijke prestatie. Iedereen kan deugdelijke zetten bedenken, maar het komt zelden voor dat iemand een revolutionaire nieuwe openingsvariant ontwikkelt die de tand des tijds glansrijk doorstaat.
In zijn geboortestad Tsjeljabinsk sleutelde Svesjnikov rond 1970 met collega Gennadi Timosjenko aan een variant van de Siciliaanse opening (1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 e5 6. Pdb5 d6 7. Lg5 a6 8. Pa3 b5) die door de topspelers van die tijd als onspeelbaar terzijde was geschoven. De pioniers lieten zich niet ontmoedigen door pijnlijke nederlagen of spottende commentaren en bleven trouw aan hun ideeën die spoedig door vele anderen werden overgenomen.
Met gemengde gevoelens zag Svesjnikov de populariteit van zijn variant groeien. Het deed hem genoegen dat die in WK-matches overeind bleef, maar hij klaagde ook dat anderen met zijn vondsten aan de haal gingen en hij met lege handen achterbleef. ‘Ze dansen op mijn graf’, zei hij eens. Vaak heeft hij vergeefs gepleit voor het betalen van royalty’s aan schakers, van wie partijen in kranten en tijdschriften werden gepubliceerd. Als stil protest weigerde hij soms zijn notatiebiljetten af te staan aan bulletinredacties.
Vooral in de eerste ontwikkelingsjaren leidde de Svesjnikov-variant soms tot bijzonder spectaculaire gevechten. In de volgende partij uit een teamwedstrijd Joegoslavië – Sovjet-Unie speelt een zwarte wandelkoning de hoofdrol.
Ivanovic – Svesjnikov, Krk 1976
1.e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 e5 6. Pdb5 d6 7. Lg5 a6 8. Lxf6 gxf6 9. Pa3 b5 10. Pd5 f5 11. Ld3 Le6 12. c4 Da5+ 13. Kf1
Na 13. Dd2 Dxd2+ 14. Kxd2 Lh6+ 15. Ke1 Lxd5 staat zwart beter.
13 … Lxd5 14. exd5 Pd4 15. cxb5 axb5 16. Pc2 Pxc2 17. Dxc2 e4 18. Dc6+ Ke7 19. Lxb5 Ta7 20. De8+ Kf6
De première in de toernooipraktijk van deze spannende stelling, waarin 21. a4 waarschijnlijk wits sterkste zet is. Ivanovic laat zich verleiden tot een woeste aanval op zwarts koning in het open veld.
21. g4 Te7 22. Db8 Ke5 23. f4+
Sterker is 23. Lc4 of 23. Le2 om 24. Db3 te kunnen spelen.
23 … Kxf4 24. Ke2 Ke5 25. Thf1 fxg4!
Koelbloedig. Na 25 … f4? 26. Txf4! Kxf4 27. Dxd6+ zou wits aanval doorslaan.
26. b4
Omzeilt de laatste klip. Na 26 … Dxb4? zou 27. Tf5+ Kxf5 28. Ld7+ Txd7 29. Dxb4 volgen. Nu moet wit afwikkelen naar een eindspel waarin hij geen verweer heeft tegen zwarts pionnenblok.
27. bxa5 Txb8 28. Tab1 f5 29. a6 f4 30. Lc6 f3+ 31. Kf2 Txb1 32. Txb1 Kf4 33. Tb4 Lc3 34. Tc4 La5 35. Kf1 Lb6 36. Lb7 h5 37. Tc6 e3 38. Tc4+ Kg5
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Goed boek
Er is een ruime keus aan nieuwe schaakliteratuur. We pakken De onstuitbare Amerikaan van Jan Timman waarin partijen worden behandeld van Bobby Fischer in zijn glorierijke periode vanaf 1970 tot de WK-match in 1972. Hoe goed speelde Fischer? De wijze waarop Timman Fischer’s partijen analyseert geeft een correct en objectief oordeel. Hij gebruikt reeds gepubliceerde analyses en commentaren, roept de hulp in van een sterke computer en voegt daar eigen beschouwingen en anekdotes aan toe. Het geheel is een interessante, aangenaam leesbare mix van schaken en schrijven.
We worden niet teleurgesteld: Fischer was uitzonderlijk goed maar niet feilloos en bij vele uitroeptekens en vraagtekens van eerdere analytici (waaronder Kasparov) laat Timman zien dat de waarheid vaak net even anders ligt.
Het boek begint bij de krachtmeting Rusland tegen de rest van de wereld in Belgrado 1970. Fischer accepteerde om aan het tweede bord te spelen achter Bent Larsen (op zich al een interessant verhaal), vervolgens versloeg hij ex-wereldkampioen Tigran Petrosjan overtuigend met 3-1 ( Rusland won nipt met 20,5-19,5). De toernooien in Zagreb en Buenos Aires komen aan bod waarin Fischer zijn concurrenten overklaste. Dan het Interzonale toernooi in Palma de Mallorca dat Fischer met overmacht won en dan de kersen op de taart: de drie kandidatenmatches waarin Fischer op historisch ongekende wijze zijn suprematie over zijn tijdgenoten bewees (Taimanov 6-0, Larsen 6-0, Petrosjan 6,5-2,5). Hier eindigt het boek, de WK-match tegen Spassky, Reykjavik 1972, die Fischer ook overtuigend won is een apart verhaal.
Om aan te geven hoe Timman te werk gaat enkele voorbeelden.
Taimanov – B. Fischer, na 27.h3
‘Een begrijpelijk zetje. Wit voorkomt de paarduitval naar g4 en maakt tegelijkertijd lucht voor de koning. Echter, er was wat beters in de strijd om het initiatief. Een loperuitval naar de damevleugel. Kasparov geeft 27.Lb5, waarna zwart tot precies spel wordt gedwongen. Het enige goede antwoord is dan 27…Pg4! omdat na 28.Lxd7 Pxe3 29.Lxe3 Txd7 30.Pxf5 wit weliswaar iets beter staat maar zwart zich geen zorgen hoeft te maken. De beste zet is 27.La6! met een diepe pointe die tot uiting komt na 27…Pg4 28.Dg3 Pxf4 29.Lxb7 Lxd4 30.Dxf4 Lxf2+ 31.Kh1 Lb6 en nu is de tussenzet 32.Lc6! erg sterk. Het probleem voor zwart is dat hij aan de f-pion moet blijven hangen: 32…Df7 33.Lxd5 Df8 34.Tf1 en wit heeft winnend voordeel.’
Dit was een moment uit de eerste partij maar Timman laat zien dat Taimanov in alle zes partijen momenten had om gelijk spel, ja zelfs winnend voordeel te behalen. Fischer won soms vanwege compliceren, soms op uithoudingsvermogen, soms op puur vooruit rekenen, soms op sneller spelen, soms op risico nemen, soms op zijn kennis van alle openingen; maar altijd was vechtlust de noemer. “I’m sorry”, zei Fischer toen Taimanov in de laatste partij blunderde in remisestelling.
Een ander voorbeeld.
Fischer – B. Larsen, na 21.Lf3
‘Een slappe zet die het gehele voordeel in een keer weggeeft. Wit had moeten gaan voor meer centrale druk, 21.Ld6!, waarna de zwarte dame geen goed veld heeft:
A. 21. ..Dd8 22.Lf3 (nu wel! Eerst 22.Dd4+ Kf7 en dan 23.Lf3 is ook goed) 22…Lc6 23.Dd4+ Kf7 24.Dxc4+ Kf6 25.Dd4+ Kf7 26.Ld5+ Lxd5 27.Dxd5+ Kf6 28.Tf1 met verwoesting
B. 21. …Db6+ 22.Lc5 Dc7 23.h4 en de zwarte koning heeft geen vluchtveld meer op g5 en komt in een matnet terecht.
21…Pe5!
Excellente centralisatie.’
Timman laat zien dat Larsen in de partijen 2, 4, 5 en 6 ergens een remise in handen had. Petrosjan hield Fischer in het begin nog bij (2,5-2,5) maar verloor toen vier partijen op rij.
The unstoppable American, Jan Timman, uitgeverij New in Chess, 250 bladzijden, 28 euro.
Een goed boek.
Biografie Smyslov is wel héél uitgebreid
In een uitzending van De Slimste Mens poneerde Maarten van Rossem de stelling dat de meeste biografieën matig geschreven en veel te dik zijn. Daar moet ik geregeld aan denken bij het lezen van The life and games of Vasily Smyslov. 536 pagina’s is al best veel en dat is alleen maar Volume 1: 1921-1948. Daar zullen nog wel een aantal delen bijkomen, want de zevende wereldkampioen had een lange carrière. Als 62-jarige kwam hij nog dicht in de buurt van de wereldtitel, op zijn tachtigste versloeg hij nog een grootmeester. De biografie was door de wereldschaakbond als beste boek van het jaar 2020 gekozen en daarom ben ik die toch maar beginnen te lezen. Het blijkt dat auteur Andrey Terekhov grondig onderzoek heeft gedaan, heel grondig. Was er ergens in een Russische krant of schaakblad iets over Smyslov geschreven? Huppakee, in het boek. Niet allemaal even interessant en ook niet bevorderlijk voor de leesbaarheid. Maar van sommige niet per se relevante details genoot ik wel, zoals de brieven van twee Russische meisjes.
Nadat Smyslov in 1941 derde was geworden bij het Russisch kampioenschap werd hij een nationale bekendheid en meisjesidool. Hij kreeg veel vrouwelijke fanmail en dat vond ie niet erg, integendeel, hij stuurde geregeld een antwoord. Aan Klara bijvoorbeeld, die daarop verklaarde de gelukkigste persoon ter aarde te zijn. Maar vriendin Lena, ook idolaat van Smyslov, gunde haar dat geluk niet. De brief die Klara ontvangen had was vast nep! Alleen Lena zelf had een echt antwoord gekregen! En met Klara wilde ze niets meer te maken hebben. Meisjesgeluk en jaloezie, van alle tijden: maar hier toch anders tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog waarin Rusland niet veel later in betrokken raakte.
Terug naar het schaken. Het boek bevat veel uitgebreid geanalyseerde partijen, maar is er ook aandacht voor een andere passie van Smyslov, eindspelstudies. Hij begon er jong mee: de studie van diagram 1 maakte hij op 15-jarige leeftijd, en toch al van hoge kwaliteit. Bijzonder is ook dat mijn engine de oplossing niet weet te vinden.
1.Lb1! a1D+ 2.Kb5 Lg3 3.g7 Lb8 4.g8L!
4.g8D? Da4+ 5.Kxa4 is pat.
4…Lf4 5.Lga2
De zwarte dame is linksonder opgesloten. Op de rest van het bord gaat wit het eindspel van paard tegen loper winnen.
De studie was opgedragen aan Botwinnnik. Vijf jaar later werd Smyslov verslagen door hem in een eindspel (zie diagram 2) dat doet denken aan een beroemde partij van De La Bourdonnais tegen McDonnell uit 1834 . Het lijkt spannend: wiens vrijpionnen komen het eerst?
Smyslov-Botwinnik na 56.b6
56…Txb6!
Die van zwart en daar heeft hij best een toren voor over. Smyslov dacht 50 minuten na, maar er is geen verdediging.
57.Txb6 d3 58.Tg1 d2 59.Txf6 Tc7
Ook meteen 59…d1D is goed, maar niet 59…c2? 60.Tf7+ Kh8 61.Th6! Tc7? 62.Th6+ Th7 63.a7 en het is wit die wint!
60.Tfg6 d1D Wit gaf op.
Partij in viewer:
Toen ik zo‘n vijftig jaar geleden voor het eerst lid werd van een schaakclub was daar een ouder lid dat mij enige instructies gaf, puttend uit zijn rijke ervaring. Eén daarvan was dat je, voordat je ging zetten, een aantal vaste checks moest doen om blunders te voorkomen bv staat een stuk ongedekt dat geslagen kan worden, wat dreigt mijn tegenstander eigenlijk,zie ik een zwak punt enz. En nu heeft vanuit ditzelfde principe niemand minder dan Andrew Soltis een boek geschreven: The Chessmaster Checklist met een soort ondertitel : even op de handen gaan zitten en jezelf een aantal vragen stellen voordat je zet. (uitgegeven door Batsford Chess, € 22.70)
Ook het “even een zet verder rekenen “ komt aan de orde maar het gaat dus vooral om de zelftest voordat gezet wordt. Alle mogelijke vragen komen voorbij met voorbeelden van sterke spelers al veroorloof ik me de opmerking dat je het natuurlijk niet moet overdrijven wil je niet in tijdnood komen. Soms zijn er wel 40 zetten mogelijk en die kun je natuurlijk niet allemaal langsgaan. Zoals gebruikelijk in moderne schaakboeken ook 100 oefen-diagrammen. Uitstekend bruikbaar ook voor een ieder die schaaklessen geeft.
Een uitbundige voorkant van het augustusnummer van het blad CHESS (www.chess.co.uk ) nl van een schaakfestival op Trafalgar Square met door acteurs gespeelde partijen op een enorm bord waarbij bv een partij uit het beroemde boek Alice through the Looking Glass, het vervolg op Alice in Wonderland. Ook in Liverpool was iets dergelijks en dat alles zonder mondkapjes en afstanden. Binnen zal dat nog wel even duren maar laten we maar net zo positief blijven als het blad. Dat verder doorgaat met alle bekende rubrieken die het tot een ideaal magazine maken voor de gemiddelde schaakliefhebber die waarschijnlijk, net als ik, eerst even kijkt of zij/hij de eerste 6 gemakkelijke diagrammen van de rubriek Find the Winning Moves kan oplossen. Geen oplossing van het probleem Wit begint en wint: Wit: Ke8,Pf6,pi f7,h4; Zwart: Kg6, Th6,Pg4, want die kun je insturen. Een uitgebreid overzicht van recente toernooien waaronder ook online-toernooien die ongetwijfeld ook zullen blijven bestaan als de corona onder controle is, zelfs op de mobiele telefoon kun je er aan mee doen.
Shakhriyar Mamedyarov ziet er uit als een gewichtheffer maar hij is een wereldtopper op schaak-gebied en won bv in juni het Superbet Classic in Boekarest voor kanonnen als Aronian, Giri en zelfs Caruana die hij versloeg in de volgende partij: Caruana -Mamedyarov 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.Pc3 Pd4 6.La4 c6 7.0-0 d6 8.Pxd4 Lxd4 9.h3 g5 een gewaagde zet 10.Pe2 ( een nogal slappe reactie, Lxg5 Tg8 11.Lh4 Lxh3 was interessanter ) 10..Lb6 11.c3 Tg8 12.d4 thematische actie in het centrum tegen zwart’s actie op de g-lijn maar nu 12..Pxe4 13.Lc2 d5 14.Lxe4 moet nu wel dxe4 15.dxe5 Dxd1 16.Txd1 g4 zwart is er goed uitgekomen met als bonus het loperpaar 17.h4 g3 18.Pd4 Ld8 19.fxg3 Txg3 20.Te1 ( misschien beter 20.Pe2 Td3 21.Lg5 Lxg5 22.hxg5 Ke7 maar ook dan heeft zwart voordeel) 20..Tg4 21.Lg5 Lxg5 22.hxg5 Ke7 23.Tad1 Ld7 24.e6 fxe 25.g6 hxg6 26.Pb3 e5 Caruana moet vechten voor remise 27.Pa5 Le6 28.Td2 Tb8 29.b4 Kf6 30.a4 sterker Te3 want nu komt 30..Tg3 31. Txe4 nutteloze en slechte pion-winst want nu komt 31..Ld5 32.Th4 Txc3 33.Th7 b6 de zgn “Randspringer” heeft geen velden meer 34.Pxc6 Lxc6 35. Tc7 Tc1+ 36.Kf2 Tf8 37.b5 Ke6+ 38.Kg3 Tc3+ 39.Kh2 Th8+ 40.Kg1 een stelling om even rustig te bekijken en de oplossing van zwart is simpel: 40..Th1+ 41.Kxh1 (41.Kf2 Thc1 ) Lxg2+ 42.Txg2 Txg7 43.Txg6+ Kd5 voor een sterke grootmeester geldt hier zeker niet dat alle toreneindspelen remise zijn zelfs als ze dat niet zijn, zoals het gezegde gaat 44.a5 Kc5 45.axb axb 46.Te6 Kxb5 47.Txe5+ Tc5 48.Te1 Tg5 snijdt de witte koning af en dat is het dan 0-1
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De opgave 985 van vorige week uit de partij die Loyd “gecomponeerd” had, was een strikvraag. Gevraagd werd wat wit moest spelen. Wellicht hebben RD-lezers zich suf gepiekerd over de oplossing. Met alle stukken en pionnen nog op het bord blijkt wit volledig pat te staan. De witte koning staat niet schaak en wit kan geen enkele zet spelen. Dit is ongelofelijk. Toen Samuel Loyd dit presenteerde was de algemene mening dat een patstelling vòòr de twintigste zet onmogelijk was. Loyd weersprak dus deze stelling. Het verhaal van Loyd bij deze droompartij gaat verder. “Maar nu komt het werkelijke probleem van de stelling, dat aan 900 grote meesters is voorgelegd, zonder dat ze tot een bevredigende oplossing zijn gekomen. Wit zag niet dat hij pat was en dacht zo lang over zijn zet na, tot zijn vlag gevallen was en zijn tegenstander de partij wegens tijdsoverschrijding opeiste. Welke instantie zal echter beslissen , dat een partij voor een speler verloren is, omdat hij verzuimd heeft iets te doen wat onmogelijk is. Hij kon niet zetten en heeft de partij verloren, omdat hij niet gezet heeft. Er bestaat ook geen regel die bepaalt dat een speler die pat gezet wordt, dit moet mededelen. De speler die pat zet, doet dit meestal. Het zal zomaar kunnen zijn dat de zwartspeler ook later niet heeft gezien dat wit pat gezet werd, anders had deze de blunder op de twaalfde zet niet gespeeld. De witspeler was de mening toegedaan dat hij niet de klok mocht stil zetten, voor hij zijn zet heeft uitgevoerd”. Wat de jury van intellectuelen tenslotte besloten heeft als uitslag, maakte Samuel Loyd niet bekend. De eindstelling is pat dus is de partij remise.
Het “pat” heeft iets fascinerends. In deze rubriek is dit thema al heel wat keren langsgekomen. Een grappige pat-studie maakte Jac Haring in 1955.
De opgave is: wit speelt en houdt remise.
Wit dwingt penning van Tc3 af, waarna twee patcombinaties mogelijk worden. De oplossing is 1. Dh2+! Zwart kan 1. … Kb7 en 1. … Ka8 spelen. Op 1. … Kb7 vervolgt wit met 2. Dg2+ Txg2 pat. Zwart moet wel want na 2. … Kb6 blijft de dame schaak geven en moet zwart zelfs oppassen voor mat. Na 1. … Ka8 gaat het een zetje verder naar pat, er volgt dan 2. Dg2+ Tb7 3. Dg8+ en 3. … Lxg8 pat.
Zoals ik al bij de vorige rubriek van Henk Prins schreef: de patpartij is helemaal niet ‘gecomponeerd’ door Sam Loyd, die heeft alleen het verhaal erbij verzonnen. C.H. Wheeler was de maker en publiceerde de stelling in 1887 in Sunny South, zover ik kan vinden een literair tijdschrift uit Atlanta, VS (en niet Sunny Side zoals ik eerder schreef, dat was een blad voor begrafenisondernemers).
De Slowaak geworden grootmeester met klemtoon op -mosj- uit Tsjeljabinsk ratings.fide.com/profile/14901536 wordt in het Slowaaks met v-tjes op de -sc- gespeld waar Russisch en Oekraïens de driepoot met het haakje rechtsonder hebben.
Er is ook een grootmeester Timosjenko ratings.fide.com/profile/14100118 met klemtoon op -sjen- wiens naam in Russisch en Oekraïens met de driepoot zonder haakje aan het eind is.
Smyslov was in 1991, toen hij 70 jaar was, de eerste senioren wereldkampioen. Daarna deed hij 10 jaar lang mee met een jaarlijks toernooi tussen veteranen en de wereldtop bij de vrouwen. In 1994 versloeg hij de toen al heel sterke G.M. Judith Polgar en in 1999 won hij van de toenmalige wereldkampioene G.M. Xie Jun. Zijn laatste toernooi was in Amsterdam in 2001, toen hij 80 jaar was. Ik herinner me dit, omdat dit het klompendans toernooi werd genoemd en er dames in klederdracht bij waren. Daar won Smyslov nog van WGM Galliamova, die eerder de WK match tegen Xie Jun had verloren. Door een toenemende blindheid was dat wel zijn laatste toernooi.