Krantenrubrieken weekend 28 augustus 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Bab Wilders | Rini Kuijf | Henk Prins |
In 1977 vroegen Boris Gulko en zijn vrouw Anna Akhsharumova een uitreisvisum aan om te emigreren naar Israël. Hij was kampioen van de Sovjet-Unie, Anna was dat een jaar eerder bij de vrouwen. Ze zouden in de Verenigde Staten terechtkomen, maar daar ging veel narigheid aan vooraf.
Omdat de procedure niet opschoot, besloten ze in 1986 om dagelijks – behalve op de sabbat – bij het Gogol Monument in Moskou een tweepersoons demonstratie te houden. Het ging steeds hetzelfde. Ze ontvouwden een spandoek en de politie pakte dat af. Daarna werden ze meegenomen naar een politiebureau, waar ze drie uur later werden vrijgelaten.
Hun demonstraties waren vlakbij de Centrale Schaakclub. Schakers liepen voorbij en zeiden niets. Maar in het boek The KGB Plays Chess schreef Gulko later dat er een uitzondering was geweest: Jevgeni Svesjnikov. Die groette de Gulko’s, zei tegen de agenten dat het beroemde schakers en goede mensen waren en dat hijzelf de coach was van het Russische schaakteam. Hij liet zijn identiteitspapieren zien. Het hielp niet, maar de Gulko’s waren ontroerd.
Svesjnikov stierf op 18 augustus, 71 jaar oud. Een Russische website schreef: „Hij was een van de weinigen die niet bang was om openlijk alles te zeggen wat hij dacht.” Het waren vaak krasse meningen: „Het middenspel bestaat niet. Middenspel is een goed geanalyseerde opening.” En ook: „Geef me vijf jaar, goede medewerkers en goede computers en ik zal alle openingsvarianten tot het eind van de partij uitwerken. Ik voel die kracht.”
Hij geloofde in zichzelf, niet in Covid, en droeg een document waarin hij verbood om hem te vaccineren. Hij kreeg Covid, al was het volgens zijn oudste zoon Vladimir niet duidelijk of dat de hoofdoorzaak van zijn dood was.
Volgens de statisticus Jeff Sonas was Svesjnikov in 1977 nummer 20 van de wereld. Hij was ook coach, secondant, schrijver en activist, maar zijn naam zal vooral voortleven door de Svesjnikovvariant van het Siciliaans. In zijn boek The Revolution of the 70s noemde Garry Kasparov die variant het voornaamste symbool van het moderne schaak. Svesjnikov had in Garry’s boek een afwijkende mening: volgens hem was er geen schaakrevolutie in de jaren ’70.
Jefim Geller – Jevgeni Svesjnikov, kampioenschap Sovjet-Unie, Tbilisi 1978
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 e5 5. Pb5 Pf6 6. P1c3 d6 7. Lg5 a6 8. Pa3 b5 9. Pd5 Le7 10. Lxf6 Lxf6 11. c3 0-0 12. Pc2 Lg5 13. a4 bxa4 14. Txa4 a5 15. Lc4 Tb8 16. b3 Kh8 17. 0-0 f5 18. exf5 Lxf5 19. De2Een standaardpositie van de Svesjnikovvariant. 19…Dd7 20. Pce3 Le6 21. Td1Wit lijkt geweldig te staan door te totale beheersing van veld d5, maar stellingen als deze inspireerden Mark Dvoretsky in 1981 tot zijn leerstuk van het overbodige stuk. Je kunt er maar één op d5 zetten. 21…Ld8 22. Ta2 Df7 23. Dd3 Dh5 24. Pf1 Dit geeft zwart de kans zijn spel te activeren. 24…e4 25. Dc2 Lh4 26. Pg3 Lxg3 27. hxg3 Pe5 28. Pf4 Txf4 29. gxf4
29…Pf3+ De enige zet om de kansen gelijk te houden. 30. gxf3 Na 30. Kf1 Lg4 zou zwart winnen. 30…Lxc4 31. Dxe4 Lxb3 32. Tb1 Te8 33. Txa5 d5 Weer het enige om niet te verliezen. 34. Te1 Wit blundert in tijdnood. Na 34. Dxe8+ Dxe8 35. Txb3 Dg6+ zou het remise worden. 34…Dg6+ Wit gaf op, want hij komt een stuk achter.
Partij in viewer:
In België wordt wel geschaakt, tot groot plezier van Eline Roebers
In de afgelopen anderhalf jaar zijn er momenten geweest waarop ik vreesde dat het Nederlandse schaakleven aan het virus was bezweken. Natuurlijk moest de nationale clubcompetitie worden stilgelegd, maar was het echt nodig dat alle zomertoernooien werden geschrapt? In januari had het vlekkeloos verlopen Tata Chess in Wijk aan Zee met strenge veiligheidsmaatregelen toch het goede voorbeeld gegeven?
In België was meer mogelijk. Na een bemoedigend begin van het zomercircuit in Geraardsbergen volgde in Brugge het nationaal kampioenschap en de ‘Brugse Meesters’, een open toernooi dat veel Nederlandse schakers trekt. Een van hen was Eline Roebers, die haar naam vestigde door wereldkampioen online-rapidschaak te worden bij de meisjes tot 14 jaar.
In België besloot Roebers, 15 inmiddels, een zomertrip die begon in Frankrijk met toernooien in St. Quentin en Boulogne-sur-Mer. De daar behaalde goede resultaten overtrof ze in Brugge. Met een score van 7,5 uit 9 werd ze gedeeld eerste, waarna ze op grond van haar tiebreakscore tot eindwinnaar werd uitgeroepen.
Roebers bevestigde in de zevende ronde mijn vaste overtuiging dat niets zo bevorderlijk is voor een schitterend eindresultaat als een enorme meevaller. Tegen de Canadees Mike Ivanov stond het zo:
Ivanov – Roebers na de 27ste zet van zwart. Na 28. a4 of 28. Tb1 moet zwart voor remise vechten. In plaats daarvan koos wit een grafzet.
28. Tf3? Td8!
Plotseling zit wit in een dodelijke penning. Na 28. Td2 Le5 verliest hij de kwaliteit.
29. b5 Tbd7!
Na 29 … axb5? 30. Td2 Le5 ontsnapt wit nu met 31. Lb4
30. Td2 Lg7 31. Tfd3 axb5
Wit geeft op.
Partij in viewer:
In de slotronde profiteerde Roebers toen haar tegenstander onnodig in verwarring raakte.
Roebers – Ondersteijn, Brugge 2021
1.e4 d6 2. d4 Pf6 3. Pc3 g6 4. Le3 a6 5. Dd2 b5 6. Ld3 Lb7 7. f3 Pbd7 8. a4 b4 9. Pa2 a5 10. c3 bxc3 11. Pxc3 Lg7 12. Pge2 0-0 13. 0-0 c5 14. Lb5 Dc7 15. Tac1 Tfc8 16. Tfd1 cxd4 17. Pxd4 Pc5 18. Lc4 Pfd7 19. La2 Dd8 20. Pdb5 Pb6 21. b3 Pbd7 22. Lg5 Pa6
Een logische zet in een stelling waarin zwart niets te klagen heeft. Als hij wits antwoord had gezien, zou hij misschien 22 … Lf6 hebben gespeeld.
Fatale paniek. Speelbaar is 23 … Lf6 of ook 23 … axb4 24. Pd5 (24. Lxf7+ Kxf7 25. Pxd6+ Kf8 ) 24 … Lxd5 25. Lxd5 Txc1 26. Txc1 Tc8.
24. Txc3 Txc3 25. Dxc3 Df8
Na 25 … axb4 volgt 26. Lxf7+ Kxf7 27. Pxd6+ exd6 28. Db3+ en wit wint.
26. bxa5 Pac5 27. Dd2 Kh8
Taaier is 27 … Pe5.
28. Lh6 Dd8 29. Lxf7 Dxa5 30. Dd4+ e5 31. Dxd6 Db6 32. Dxb6 Pxb6 33. Pc7 Tc8 34. a5 Pa8 35. Pb5 Lc6 36. Pa7
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Eigenzinnige naamgever populaire Sveshnikov-variant overleden
Begin 1984 speelden de lezers van KRO teletekst een partij tegen de toenmalige Nederlandse jeugdkampioen t/m 13 jaar, Pieter Baltus uit Zeist. Die koos met zwart voor de Sveshnikov-variant van het Siciliaans. Dat was dus vast een goede opening en aangezien ik (toen 11 jaar) met zwart nog niet echt iets tegen 1.e4 had (ik zat nog niet zo lang op schaken) ging ik dat vanaf toen ook spelen. Eerst zonder enig begrip, maar ik leerde snel bij en het was het begin van een levenslange ‘relatie’ met deze variant.
Vorige week is op 71-jarige leeftijd de naamgever van de variant overleden. Evgeny Sveshnikov begon net als ik jong met het spelen van zijn variant, als 12-jarige al. De zet 5…e5 had hij niet zelf bedacht, maar destijds gold het nog als positioneel te verzwakkend, Tarrasch beschreef het zelfs eens als “een beslissende fout”. De eigenzinnige Sveshnikov ontdekte samen met andere spelers uit Chelyabinsk dat de dynamische voordelen opwegen tegen de positonele nadelen. Na hun successen gingen andere grootmeesters het ook spelen en tegenwoordig is het één van de populairste verdedigingen tegen 1.e4, zeker nadat Carlsen het gebruikte als hoofdwapen met zwart in zijn wk-match tegen Caruana.
Eigenzinnig en uitgesproken was Sveshnikov ook op andere gebieden. Dat had zo zijn nadelen (zijn standpunt over Covid-19 werd hem fataal, het bleek toch geen ongevaarlijk griepje) maar de Russische journalisten smulden ervan. Een van zijn bekendste standpunten was dat hij vond dat spelers betaald moesten worden voor de publicatie van hun partijen, copyright op schaakpartijen dus. Hopelijk is hij niet post mortem boos dat ik de fraaie overwinning uit 1976 tegen de jeugdwereldkampioen van het jaar ervoor publiceer. Ik heb wel veel van zijn boeken gekocht, dat maakt het vast een beetje goed.
Chekhov – Sveshnikov
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Pdb5 d6 7.Lf4 e5 8.Lg5 a6 9.Pa3 b5 10.Lxf6 gxf6 11.Pd5 f5
Met zetverwisseling (2…Pc6 en 5…e5 is gebruikelijker) zijn we in de hoofdvariant van de Sveshnikov beland. De zet van Chekhov geldt vanwege 12… fxe4 als minder goed, maar dat moest men toen nog ontdekken.
12.Dd3 Lg7 13.exf5 0–0 14.De4 Pd4!
Een torenoffer dat wit niet goed kan weigeren.
15.f6 Lxf6 16.Pxf6+ Dxf6 17.Dxa8
Er zijn veel partijen met de Sveshnikov geweest waarin een witte dame de toren op a8 sloeg. Vaak heeft zwart genoeg compensatie, hier vooral vanwege de volgende zet die een stuk terugwint.
17…b4! 18.Ld3 Lf5 19.Dd5 Lxd3 20.cxd3 bxa3 21.0–0 axb2
Als wit nu 22.Tab1 speelt wint zwart met Pe2+ en Pc3 de kwaliteit terug met ongeveer gelijke kansen. Toch had wit daarvoor moeten gaan.
22.Tae1? Tb8 23.Kh1 Pc2 24.Tb1 Pa3
Nu wint zwart de kwaliteit terug met behoud van zijn sterke vrijpion.
25.h3 Pxb1 26.Txb1 h6 27.f3 Df4 28.Dc6 Dd2
Omdat wit ook Dc1+ moet tegenhouden kan hij pion d3 niet meer verdedigen.
29.Dc4 Tb4 30.Dc8+ Kg7 Wit gaf op.
Partij in viewer:
Partir, c’est mourir un peu
Na ruim 40 jaar komt de schaakrubriek van Bab Wilders in het Nederlands Dagblad tot een einde. Zijn eerste rubriek werd op 30 mei 1981 in de krant gepubliceerd.
Ook bij de schakers groeit een generatie op die geen boek kan lezen, omdat ze dan het mobiel uit de hand zouden moeten doen. En hoewel het e-boek aan het oprukken is, zijn er gelukkig nog altijd uitgevers die, ondanks de papierschaarste, indrukwekkende schaakboeken afleveren.
Daarbij kan men zowel aan de inhoud als aan de uitvoering denken. Gelukkig zijn er nog papieren tijdschriften. Al kan men ook daar haast alles op de e-reader krijgen. Het tijdschrift New In Chess is een voorbeeld van mooie uitvoering, met daarnaast bijzondere en belangwekkende artikelen. Om maar te zwijgen van de jaarboeken. Maar er verschijnen bij New In Chess natuurlijk ook boeken die zich richten op de clubschaker die graag het laatste nieuws over haar/zijn geliefde opening wil horen. In die categorie verscheen het boek van de Nederlandse Internationaal Meester Thomas Willemze The Scandinavian for Club Players, waarmee hij niet alleen deze opening wil uitleggen op dit niveau, maar ook de algemene schaaktechniek wil stimuleren. Het begint natuurlijk allemaal met 1.e4 d5 maar dan kunnen er vele varianten volgen die in aparte hoofdstukken worden behandeld. Na het hoofdstuk een zogenaamde flash card met korte aanwijzingen. Natuurlijk ontbreken ook de oefeningen niet – met aan het slot van het boek de oplossingen. Vooral 1,e4 d5 2.exd5 Dxd5 3,Pc3 Da5 wordt aanbevolen. Maar ook het legendarische Blackmar – Diemer gambiet komt aan de orde. Een verdienstelijk openingsboek zoals NIC ze aflevert (€ 24,95).
En dan nu de laatste van meer dan 2000 recensies van boeken over schaken in de afgelopen 40 jaar, ook weer van New In Chess: een soort autobiografie van Larry Kaufman Chess Board Options (€ 24,95). Hij is actief op zeer veel gebieden en speelt niet alleen zeer verdienstelijk schaak (daarvan getuigen de partijen in het boek waarin sterke grootmeesters aan de zegekar gebonden worden), maar is ook een verdienstelijk speler van Shogi en van Go, wat volgens sommigen nog moeilijker is dan schaken. Veel anekdotes in het boek en bij Kaufman is men wat dat betreft aan het goede adres. Ook zeer interessant is het hoofdstuk over Walter Tevis, schrijver van The Queen‘s Gambit, een boek dat ik 35 jaar terug al recenseerde en dat nu een waanzinnig populaire Netflix-serie is. Kaufman toont aan dat veel in het boek van Tevis autobiografisch is en dat hij zich liet inspireren door de eveneens schakende Diana Lanni, met foto in het boek aanwezig. Voor de liefhebber veel wat men kan naspelen.
Partir, c’est mourir un peu en daarom in deze laatste rubriek enige nostalgie: toen ik van mijn vriendinnetje, later mijn vrouw, schaken leerde, begon ik partijen na te spelen. Ik herinner me vooral die van Bobby Fischer, al zou hij pas tien jaar later (1972) wereldkampioen worden. Hier een Amerikaans onderonsje:
R.Byrne – B.Fischer, New York 1963, Amerikaans Kampioenschap 1.d4 Pf6 2.c4 g6 het zogenaamde Koningsindisch 3.g3 c6 4.Lg2 d5 5.cxd cxd een afruil die voor zwart gunstig is want nu kan Pc6 6.Pc3 Lg7 7.e3 0-0 8.Pe2 Pc6 9.0-0 b6 10.b3 La6 11.La3 Te8 12.Dd2 e5 zwart begint actiever dan wit 13.dxe Pxe5 14.Tfd1 Pd3 Dat is Fischer ten voeten uit, altijd in de aanval 15.Dc2 Pxf2!! Of Byrne dat verwacht heeft betwijfel ik. 16.Kxf2 het moet wel 16..Pg4+ 17.Kg1 Pxe3 18.Dd2 Pxg2! Al weer typerend voor de bulldozer die de zwartspeler kon zijn, wat hem naar de wereldtop bracht. 19.Kxg2 d4 20.Pxd4 Lb7+ 21.Kf1 ( 21.Kg1 Lxd4+ 22.Dxd4 Te1+ ) 21..Dd7 Byrne moet met enige walging naar de stelling gekeken hebben en gaf op, want hij kan de ondergang niet voorkomen, bijv. 22.Df2 Dh3+ 23.Kg1 Te1+ ! zou Fischer gespeeld hebben 24.Txe1 Lxd4 23.Dxd4 Dg2 mat. Ja, als je zo‘n partij naspeelt, krijg je wel zin om het zelf eens te proberen.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De bekendste schaakcomponist van Groot-Brittannië was Comins Mansfield (1896-1984). Hij was voornamelijk actief op tweezetgebied en heeft in deze genre veel meesterwerken gecomponeerd. Hij was grootmeester in de schaakcompositie.
Diagram 1 is een van zijn mooie composities, wit geeft mat in twee. Het mag duidelijk zijn dat wit mat moet dreigen. In dit probleem begint wit met de agressieve sleutelzet 1. Kb4! Wit dreigt met 2. Da5 mat. Zwart moet nu de dreiging proberen te pareren. Dit kan heel doeltreffend door schaak te geven: 1. … cb3+ Nu staat wit voor de taak zowel het schaak door de zwarte toren op te heffen, als ook zwart mat te zetten. Dat lukt door 2. c4 mat. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het feit, dat de zwarte toren gepend staat en dat de zwarte pion veld c4 vrijmaakte. Een andere mogelijkheid om de dreiging te pareren is 1. … c3 te spelen, eveneens met schaak. Nu kan wit 2. Pd4 spelen en het is weer mat. Het paard sluit hierbij de toren af en opent de lijn voor de dame. Dit leidt tot mat omdat pion c4 weg is. Een mooi batterijmat. Een ander batterijmat door schaak is 1. … De1+, dan volgt 2. Lc3 mat.
Tweezet 982 van Comins Mansfield was op te lossen voor de vakantie. De sleutelzet is 1. Lb2! Door deze zet wordt de dreiging 2. Tg4 mat geschapen, waarbij de toren op g8 wordt afgesloten. Door de loper op h2 weg te spelen , wordt de witte dame ook door de toren op h4 aangevallen. Er komen nu zes varianten van de loper: 1. … Lg3 2. Txh4 mat, de zwarte oper sluit de toren van g8 af, de witte toren slaat het overblijvende stuk dat naar de diagonaal h1-e4 kijkt. Op 1. … Lf4 komt 2. Te5 door ontpenning van de witte toren. Op 1. … Le5 is 2. Td4 mat, dit komt door blokkering van veld d4. Na 1. … Ld6 speelt wit 2. Tc8 mat, dit komt ook door blokkering en de andere diagonale batterij komt in actie en moet de toren op g8 afsluiten. Zowel na 1. … Lc7 als 1. … Lg1 komt 2. Pc7 mat. De mooiste variant is 1. … Lb8 waarop 2. Tb6 mat volgt. De loper interfereert de toren op g8, wit kan dan de batterij a8-e5 afvuren, maar moet veld d6 blijven dekken. Het probleem heeft een aantrekkelijk stand en een goede constructie.
Ik heb nooit zo met ‘de Sveshnikov’ van doen gehad maar moet bij Sveshnikov altijd weer denken aan zijn liefde voor de ‘doorschuif’. De overgrootmeester wist dat en zocht hem erin op! www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1143260
Leerzame jeugdherinnering: eender als Jantje Timman in chessgames.com/perl/chessgame?gid=1141662 zo had ook ik het al eerder aangepakt. Alleen wist anders dan mijn tegenstander de winnaar van chessgames.com/perl/chessgame?gid=1512101 meteen de valse schakel te vinden.
Ach ja, jeugdherinneringen… Ik ben bezig al mijn partijen vanaf 1969 te digitaliseren, en daarbij kwam ik nog een passend partijtje tegen jouw held tegen. En wie denk je dat die 18-jarige Rotterdammer was die het hem zo moeilijk maakte…?
[Event “Charlois interne groep 1 75/76”]
[Date “1975.12.12”]
[White “Kerkhoff, Leo”]
[Black “F”]
[Result “1/2-1/2”]
{600MB, Fritz10.ctg} 1. e4 e6 2. d4 d5 3. e5 c5 4. c3 Qb6 5. Nf3 Bd7 6. Na3 c4
7. Be2 Bxa3 8. bxa3 Qa5 9. Qd2 h6 10. Rb1 b6 11. O-O Na6 12. Ne1 Ne7 13. Nc2
O-O-O 14. Ne3 Nc7 15. Bxc4 dxc4 16. Nxc4 Qa6 17. Nd6+ Kb8 18. Nxf7 Bb5 19. Re1
Ncd5 20. Nxh8 Rxh8 21. Rb3 Rc8 22. Qb2 Ba4 23. Bd2 Qd3 24. Rc1 Nf5 25. Be1 Bxb3
26. Qxb3 Nf4 27. Rd1 Qe4 28. f3 Qe2 29. Bf2 Nxg2 30. Qxe6 Qxd1+ 31. Kxg2 Qc2
32. d5 Ne3+ 33. Kg3 Nf5+ 34. Kg2 Ne3+ 35. Kg3 Qxc3 36. d6 Qc4 37. Qg6 Nf1+ 38.
Kg2 Nd2 39. d7 Rd8 40. Qe8 Qg8 41. Qe7 Nc4 42. e6 Kc7 43. Bd4 Kc6 44. Bxg7 Ne3+
45. Kf2 Nf5 46. Qf6 Qxg7 47. Qxd8 Qb2+ 48. Ke1 Qc1+ 49. Ke2 Qc2+ 50. Ke1 Qc3+
51. Kd1 Qxf3+ 52. Kc1 Qxa3+ 53. Kb1 Qd3+ 54. Kb2 Qe2+ 55. Kb1 Qf1+ 56. Kb2 Qg2+
57. Kc3 Qh3+ 58. Kb2 Qxh2+ 59. Kb1 Qg1+ 60. Kb2 Qf2+ 61. Kb1 1/2-1/2