Krantenrubrieken weekend 11 september 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Glorieus gambiet
Norway Chess, het jaarlijkse toptoernooi in de oliestad Stavanger, noemt zich het sterkste toernooi van de wereld. Is dat waar? Het kandidatentoernooi is misschien hors concours, maar sterker dan ons Tatatoernooi in Wijk aan Zee? Ook dat nog.
Norway Chess is een dubbelrondige zeskamp. De beste zes van Tata 2021 hadden gemiddeld een hogere rating, maar daarnaast waren daar nog acht spelers, die de gemiddelde rating een beetje naar beneden haalden, maar de schaakvreugde wel verhoogden. Hadden we Jorden van Foreest willen missen, die het toernooi won? Ik houd het erop dat niet Norway Chess, maar het Tatatoernooi het sterkste was, afgezien van het kandidatentoernooi.
Maar niet zeuren. Het is mooi om na het junkvoer van de online rapidtoernooien weer eens het grote bak- en braadwerk te zien, een toptoernooi met klassieke bedenktijd.
Er zijn daar onorthodoxe regels. Na een remise wordt er meteen een beslissende armageddonpartij gespeeld. Vroeger, en misschien nu ook nog, was er de ‘biechtstoel’, waarin spelers zich tijdens de partij tot het volk konden richten om te vertellen wat er door hen heen ging. Vooral Magnus Carlsen maakte daar vaak gebruik van.
Op de rustdag was er een gezelschapsspel voor de deelnemers. Zo was er in 2018 een kookwedstrijd, die ik me herinner door Ding Liren, die tijdens het toernooi van zijn fiets was gevallen en zijn heup had gebroken. Hij kon niet verder schaken, maar in het gips won hij wel de kookwedstrijd en in zijn volgende toernooien, op krukken, werkte hij gestaag verder aan zijn fenomenale serie van honderd klassieke partijen achter elkaar zonder nederlaag.
In november en december spelen Carlsen en Nepomniatsjtsji om het wereldkampioenschap. Nu spelen ze in Stavanger twee keer tegen elkaar en die partijen zullen natuurlijk onder een vergrootglas worden bestudeerd.
De volgende partij is lichtere kost, een snelle armageddonpartij. Nepomniatsjtsji heeft kort geleden een cursus gepubliceerd over het Koningsgambiet, een romantische opening die van Tarrasch tot Fischer al vaak is doodverklaard. Anderzijds schreef Savielly Tartakower ongeveer een eeuw geleden dat iedere opening speelbaar is als zijn reputatie slecht genoeg is. Dat ging toen vaak op en nu soms ook nog. In zijn WK-match zie ik het Nepo toch niet doen.
Jan Nepomniatsjtsji – Alireza Firouzja, Norway Chess Armageddon, Stavanger 2021
1. e4 e5 2. f4 exf4 3. Pf3 Pf6 4. e5 Ph5 5. d4 d6 6. De2 dxe5 Dit is speelbaar voor zwart, maar zonder voorbereiding verdient het voorzichtige 6…d5 de voorkeur. 7. Pxe5 Dh4+ 8. g3 Pxg3 9. hxg3 Dxh1 10. Lxf4 Le6 Dit ligt voor de hand, maar het is slecht. Nepo wist dat hij na 10…Ld6 (ook 10…Lb4+ 11. c3 Le7 is speelbaar) niet 11. Pg6+ Le6 12. Pxh8 moest doen, want dan heeft zwart na 12…Pc6 groot voordeel. Waarschijnlijk had hij ook dan 11. Pc3 gespeeld. 11. Pc3
Nepo meende zich te herinneren dat wit hier al gewonnen staat. De computers zijn het er mee eens. 11…g5 Firouzja dacht er misschien ook zo over, want dit is een noodgreep. 12. d5 gxf4 13. dxe6 Ld6 14. 0-0-0 Dh6 Na 14…fxe6 is 15. Pg4 de winnende zet. Die is niet makkelijk te vinden, maar misschien wist Nepo alles al. 15. Db5+ Pc6 16. Pxf7 Dxe6 17. Lc4 De3+ 18. Kb1 Dc5 19. Pxd6+ cxd6 20. Dxb7 Dxc4 21. Dxa8+ Pd8 Zwart is hulpeloos tegen wits mataanval. 22. Te1+ Kf7 23. Dxa7+ Kg6 24. gxf4 Dc5 25. Tg1+ Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Fysiek neemt Nepomniatsjtsji WK-match al serieus. Maar hoe is zijn spel?
Wereldkampioen Magnus Carlsen en uitdager Ian Nepomniatsjtsji hebben nog ruim de tijd om de topvorm te bereiken die vereist is in de naderende WK-match. Als op 26 november in Dubai de eerste partij begint, moet niet alleen hun openingenrepertoire, maar ook hun conditie perfect in orde zijn.
Tijdens de deze week begonnen dubbelrondige zeskamp in Stavanger laat Nepomniatsjtsji zien dat hij zijn opdracht serieus neemt. Om wat van zijn fysieke achterstand op de altijd fitte Carlsen in te halen is de Rus vele kilo’s afgevallen. Misschien wordt de komende week duidelijk of Nepo ook zijn lichte schaaktechnische achterstand op Carlsen heeft ingehaald.
De organisatoren in Stavanger hebben andermaal gekozen voor een experimentele toernooiformule die elders nog geen navolging heeft gevonden. Wie een klassieke partij wint, krijgt 3 punten tegen 0 voor de verliezer. Na een remise volgt een armageddonvluggertje (wit 10, zwart 7 minuten; bij remise wint zwart). De winnaar krijgt 1,5 punt, de verliezer 1.
Als het de bedoeling is het aantal remises te beperken, kan het experiment moeilijk een doorslaand succes worden genoemd. In de eerste drie ronden was de Hongaar Rapport de enige die ten koste van de Noor Tari een (klassieke) partij wist te winnen. Carlsen mag niet klagen dat zijn achterstand op Rapport beperkt is. Tegen Tari kwam hij met de schrik vrij:
Carlsen – Tari na 26. Th5-h4. Het is moeilijk te begrijpen waarom Tari in deze stand afzag van 26 … Txf2+ 27. Kxf2 Dg3+ 28. Kg1 Dxh4 met groot voordeel voor zwart. De volgende afwikkeling levert onvoldoende op.
26 … Tee2 27. Dxe2 Txe2 28. Kxe2 De4+ 29. Kf1 Dxd4 30. Te1 Dxa4 31. Kg1 Kf8 32. Th8+ Kg7 33. Tc8 f3 34. gxf3 Da5 35. Te4 c5 36. a4 d5 37. Te7 Dxa4 38. Texc7 c4 39. Tc6
Zwarts vrijpionnen komen niet verder. Tari ging zeven zetten later akkoord met remise.
Partij in viewer:
Net als Carlsen moet Nepomniatsjtsji zich tot nu toe behelpen met overwinningen in armageddonpartijen. Hij stal wel de show door de vloer aan te vegen met Alireza Firouzja in een Koningsgambiet.
Nepomniatsjtsji – Firouzja, Stavanger 2021
1.e4 e5 2. f4
Helaas zal Nepo deze zet niet kiezen in de WK-tweekamp.
2 … exf4 3. Pf3 Pf6 4. e5 Ph5 5. d4 d6 6. De2 dxe5 7. Pxe5 Dh4+ 8. g3 Pxg3 9. hxg3 Dxh1 10. Lxf4 Le6?
Zwarts juiste reactie is volgens Nepomniatsjtsji 10 … Ld6! (11. Pg6+ Le6 12. Pxh8 Lxf4 13. gxf4 Pc6). Na de tekstzet krijgt zwart geen herkansing.
11. Pc3 g5 12. d5! gxf4 13. dxe6
13 … Ld6
Of 13 … fxe6 14. Dc4 Dh6 15. Dxc7 en wit wint.
14. 0-0-0 Dh6 15. Db5+ Pc6 16. Pxf7 Dxe6 17. Lc4 De3+ 18. Kb1 Dc5 19. Pxd6+ cxd6 20. Dxb7 Dxc4 21. Dxa8+ Pd8 22. Te1+ Kf7 23. Dxa7+ Kg6 24. gxf4 Dc5 25. Tg1+
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Richard Vedder en de verrassende voorbereiding
Aan het Europees kampioenschap in Reykjavik deden twee spelers mee die een hier besproken boek over hun beste partijen gepubliceerd hebben: de Tsjechische topgrootmeester David Navara en Fide-meester Richard Vedder uit Nijkerk. Navara, da’s logisch, maar hoezo Vedder? Nou, het EK is open inschrijving en hij had wel zin in een toernooi met sterke spelers. Helaas verloor hij alle partijen tegen sterkere tegenstanders, maar hij versloeg op één na alle zwakkere en eindigde zo op een keurige 5.5 uit 11.
Vedder ging ook nog om een andere reden naar IJsland: hij wilde (net als vele schakers voor hem) de laatste rustplaats van Bobby Fischer te kunnen bezoeken. De voormalig wereldkampioen had aan het einde van zijn leven IJsland verkozen boven de Amerikaanse gevangenis en was na zijn overlijden begraven in het plaatsje Selfoss, ruim een uur met de bus van Reykjavik gelegen. Best een eind en daarmee had Vedder wel een praktisch probleem: wanneer moest hij de reis ondernemen? ‘s Middags en ‘s avonds moest hij spelen, ‘s ochtends voorbereiden.
Gelukkig kwam de oplossing vanzelf. Voor ronde zes was hij was hij ingedeeld tegen een IJslandse dame. Van haar bleek geen enkele partij te staan in zijn database van ruim 7.5 miljoen partijen en dus kon hij de volgende dag naar het graf! Daar en in de omgeving bleef hij een uur of twee en toen snel met de bus terug. Een bus met wifi, en zo kon hij een bericht lezen van een een Facebookvriend. Bart Stam meldde hem dat hij in 2012 in Reykjavik tegen dezelfde dame had gespeeld en stuurde de partij mee. Modern Italiaans speelde ze toen. Aangekomen in het hotel ging Vedder er nog snel met zijn computer naar kijken. Hij vond een verbetering op zet 9 voor en die kwam nog op het bord ook! Het leverde hem een mooie overwinning op, mede dus dankzij ‘secondant’ Stam.
Johannsdottir – Vedder
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 Pf6 5.d3 a6 6.Lb3 La7 7.Pbd2 0–0 8.0–0 d6 9.Te1 Pg4!
Met deze agressieve zet (die f5 voorbereidt) scoort zwart zeer goed in de praktijk.
10.Te2 Kh8 11.h3 Ph6 12.Pf1 f5 13.Lg5 Dd7 14.Lxh6 gxh6 15.Pg3 fxe4 16.Txe4 Dg7
Zwart heeft een dubbelpion, maar ook twee open lijnen richting de witte koning. Daar zal hij van gaan profiteren.
17.d4 Ld7 18.Dd3 exd4 19.cxd4
Nu moet zwart dynamisch spelen om nadeel te vermijden.
19…d5! 20.Th4
20.Lxd5 Pb4 21.Db3 Pxd5 22.Dxd5 Lc6 was een pointe.
20…Txf3! 21.Dxf3 Pxd4 22.Dxd5?
Na 22.Txd4 is de stelling onduidelijk. Wit had echter de slotcombinatie gemist.
22…Lc6 23.Df7
Vedder had ver van tevoren gezien waarom dit niet kon:
23…Pf3+! 24.Dxf3
24.gxf3 Dxg3+ wint ook een dame.
24…Lxf3 25.Kf1 Dxb2 Wit gaf op
Op de website van zijn club (www.schaakclubenpassant.nl) heeft Vedder een vermakelijk uitgebreid verslag over zijn belevenissen in IJsland geschreven.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De tweede driezet van de vakantieproblemen is nummer 984 van de Engelse driezetspecialist prof. Matthews (1927-2010). Deze driezet bevat een thema dat we verduidelijken willen vanuit een tweezet van Barnes. Penningen en ontpenningen van zwarte stukken spelen vaak een grote rol in een schaakprobleem. Als een wit lijnstuk (loper, toren of dame) op de zwarte koning gericht is, maar er zich nog twee zwarte stukken tussen dat witte lijnstuk en de zwarte koning bevinden, spreekt men over een zogenaamde halfpin of halfpenning. Als een van de zwarte stukken de lijn verlaat staat de andere gepend en omgekeerd. Wit maakt dan gebruik van die penningen. De sleutelzet in de tweezet is 1. Dd5! Wit dreigt 2. Dd2 en 2. Dg5 mat. Zwart kan de dreiging verijdelen door 1. … Lxd5 te spelen. Wit geeft dan mat met 2. 0-0. Wit maakt met de matzet gebruik van het gepende paard vanuit de halfpin-opstelling c5-c1. Zwart kan ook 1. … Pxd5 spelen, dan staat de zwarte loper gepend, wit mag niet rokeren, maar kan wel 2. Kf2 mat spelen.
In de driezet van Matthews is de sleutelzet 1. Da4! Hij vormt met deze zet op de 4e lijn een zogenaamde thirdpin. Er staan tussen de witte dame en de zwarte koning drie zwarte stukken. Als er twee van die zwarte stukken uit die lijn gaan, staat de derde gepend. Dit is dus het thema van deze driezet. Na 1. Da4 dreigt er 2. Dd1+ De2 3. g8D mat, of 2. … Te2 3. Pe3 mat, of 2. … Tf3 3. Dxf3 mat. Na 1. … Te8 2. g8D+ Dxg8 3. Pxf2 staat de toren op f4 gepend. Op 1. … Da2 volgt 2. Pxf2+ Txf2 3. Pe3 met penning van de andere zwarte toren. Tenslotte is de dame gepend na 1. … Tf3 2. Pe3+ Texe3 3. g8D mat. Daarmee heeft de componist een complete thirdpin bereikt, want alle drie de themastukken raken een keer gepend. En dat is nog maar de helft van de voorstelling. De andere varianten zijn 1. … Tf5 2. g8D+ Dxg8 3. Pe3 mat, 1. … Te2 2. Pxf2+ Tfxf2 3. g8D mat en 1. … Db3 2. Pe3+ Txe3 3. Pxf2 mat. Dit is nogmaals een volledige thirdpin. Er is nog iets opmerkelijks in dit probleem. Bij het eerste drietal varianten zijn de tweede zetten van wit g8D, Pxf2 en Pe3 en de matzetten Pxf2, Pe3 en g8D. De witte zetten zijn dus cyclisch een plaats opgeschoven. In het tweede drietal varianten zijn de matzetten nog een plaats opgeschoven.
In Winning With the King’s Gambit uit 1992 noemde Joe Gallagher de stelling na 10.Lxf4 “very favourable for White”, 10… Ld6! is het bovenmenselijke computerantwoord.
In de voorgangerpartij 365chess.com/game.php?gid=1509511 zou Wit zich met 15.Dxb7 Pd7 16.d5 aan de pluskant bevinden.
De computer vertelt mij dat op 10… Ld6! Wit inderdaad het beste 11.Pc3 doet en dat op 11.Pg6+ Le6 12.Pxh8 Zwart eerst op f4 moet slaan.