Krantenrubrieken weekend 2 October 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Feest van techniek
De finale van de Meltwater Champions Tour, die tot maandag duurt en vrijwel zeker door Magnus Carlsen zal worden gewonnen, wordt net als de andere toernooien uit de serie online gespeeld. Zeven spelers zitten thuis, maar Carlsen, Giri en Jan-Krzysztof Duda spelen vanuit een televisiestudio in Oslo, zo langzamerhand de tweede huiskamer van Carlsen. Je zag Carlsen en Duda tijdens hun onderlinge partijen tegenover elkaar zitten, niet met een houten bord tussen hen in, maar elk voor hun eigen scherm.
Ik voelde me teruggeworpen in de begintijd van het internetschaak. Ongeveer dertig jaar geleden zag ik Max Pam en Tim Krabbé samen aan een bureau zitten. Ze speelden tegen elkaar op de Internet Chess Club in Pittsburgh en ze hadden dolle pret als ze een zet klikten en wisten dat die via Londen en New York, of als het algoritme het wilde kon het ook Dubai, en Singapore zijn, naar de computers in Pittsburgh zou gaan en vandaar naar hun buurman aan het bureau, de hele reis in een fractie van een seconde.
De betovering van een nieuwe technologie. Zoals toen in 1929 de telefoonverbinding met Nederlands-Indië door koningin Emma werd geopend met de legendarische woorden ‘Hallo Bandoeng, hoort u mij?’ En dan het verlossende antwoord ‘Ja Kootwijk, luid en duidelijk.’
Er was vroeger een televisiereclame met de sleutelzin: ‘Ja, het San Marcoplein in Venetië heeft wel wat, maar kun je er je auto kwijt?’ Zoiets kun je ook zeggen over al die vrijwel identieke rapidtoernooien van Carlsen, die om veel geld gaan en waar de deelnemers contractueel verplicht lijken om heftige emoties te veinzen. Ja, die toernooien hebben wel wat, maar kun je er nadenken over de zetten?
Ik beleefde meer plezier aan het traditionele Sigemantoermooi in Malmö, een klassiek toernooi. Jorden van Foreest ging in een sterk veld hard van start en was een ronde voor het eind al toernooiwinnaar. Zoals dat dan gaat, in de laatste ronde verloor hij van de Engelsman Gawain Jones, maar dat maakte niet meer uit.
Jorden van Foreest – Nigel Short, Sigeman & Co Malmö 2021
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pxc6 bxc6 6. e5 De7 7. De2 Pd5 8. c4 Pb6 9. Pc3 a5 10. f4 g6
Zwart moest met 10…La6 of 10…De6 de opmars van zijn d-pion voorbereiden. Zwarts zwakke velden op d6 en f6 gaan een grote rol spelen.
11. Le3 La6 12. Lxb6 cxb6 13. 0-0-0 Lh6 14. g3 0-0 15. h4 Tae8 16. Kb1 f6 17. h5 g5
Hierna is zwarts stelling troosteloos. Met 17…fxe5 18. hxg6 Lg7 kon hij nog proberen er iets van te maken.
18. Pe4 fxe5 19. fxg5 Lxg5 20. Dg4 h6 21. Td6
Zwart wordt ingesnoerd.
21…Kh8 22. Ld3 Lc8 23. Td1 Tg8 24. Pxg5 Dxg5 25. De4 Tg7 26. Tf1 Kg8 27. c5 b5 28. a4 La6 29. Tg6
Er was een snellere winst met 29. axb5 Lxb5 30. Lxb5 cxb5 31. c6 dxc6 32. Dxc6 waarna wits aanval doorslaat.
29…Txg6 30. hxg6 De7 31. Tf7 De6 32. Dh4
Zwarts stelling staat op instorten.
32…b4
Zo kan zwart toch nog even op de been blijven.
33. Lc2 b3 34. Dxh6 bxc2+ 35. Kc1 Dxf7
Hij moet zijn dame geven om niet mat te gaan.
36. gxf7+ Kxf7 37. Dh5+ Kf8 38. Df5+ Kg7 39. Dxd7+ Kf8 40. Dxc6 Lc8 41. De4 Kg7 42. Kxc2 en het duurde nog 15 zetten voor Short opgaf.
Partij in viewer:
Hoe Short het moest afleggen tegen het tempo van Van Foreest
Het jaarlijkse Sigeman-toernooi in Malmö was lang een favoriet jachtterrein van de Nederlandse top. Het voorbeeld van Ivan Sokolov, die in 1995 de hoofdprijs won, werd in de periode 2001-2011 gevolgd door Jan Timman met drie en Anish Giri met twee eindzeges.
Tien jaar na het laatste Nederlandse succes (van Giri) pakte Jorden van Foreest de draad weer op. Met overtuigend spel boekte hij zijn tweede grote succes van dit jaar na de winst in januari in Wijk aan Zee.
Traditiegetrouw was het deelnemersveld in Malmö een mix van talentvolle junioren, moderne topgrootmeesters en grote spelers uit het verleden.
Dit jaar was uitgekeken naar de komst van oud-wereldkampioen Anatoli Karpov (70) en voormalig WK-uitdager Nigel Short (56). Toen Karpov zich een maand geleden tot grote teleurstelling van de organisatoren terugtrok, reageerde Short alert: ‘Na Karpovs afzegging zijn mijn kansen op de laatste plaats aanzienlijk gestegen.’
Het was de verzuchting van een oudere grootmeester die lang niet heeft gespeeld en twijfelt aan zijn vorm. In de praktijk viel het mee.
Tegen het tempo van Van Foreest kon Short niet op. Maar als hij slagvaardiger was omgesprongen met zijn kansen in gunstig staande partijen, zou hij een gevaarlijke concurrent zijn geweest. ‘Verliezers tellen gewonnen stellingen, winnaars tellen punten’, schreef hij op Twitter. Over de onderlinge partij tegen Van Foreest was Short duidelijk: ‘Outprepared and outplayed.’ Inderdaad was zowel de voorbereiding als het spel achter het bord van de toernooiwinnaar superieur.
Van Foreest – Short, Malmö 2021
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pxc6 bxc6 6. e5 De7 7. De2 Pd5 8. c4 Pb6 9. Pc3 a5 10. f4 g6
Een betere reactie op wits laatste zet is 10 … De6.
11. Le3 La6
Verstandiger is 11 … Lg7 om zo snel mogelijk kort te rokeren.
12. Lxb6! cxb6 13. 0-0-0 Lh6 14. g3 0-0 15. h4! Tae8 16. Kb1 f6 17. h5
Hierna komt zwart er niet meer aan te pas. Na 17 … fxe5 18. hxg6 Lg7 is nauwkeurigheid van wit vereist, want 19. gxh7+ Kh8 of 19. Txh7 exf4 levert weinig op. Het sterkst is 19. f5! (19 … hxg6 20. Dh2).
18. Pe4 fxe5 19. fxg5 Lxg5 20. Dg4 h6 21. Td6!
Daarmee is zwarts stelling lamgelegd, zodat wit op zijn gemak de beslissende aanval kan voorbereiden.
21 … Kh8 22. Ld3 Lc8 23. Td1 Tg8 24. Pxg5 Dxg5 25. De4 Tg7 26. Tf1 Kg8 27. c5 b5 28. a4 La6 29. Tg6
Wit kan winnen zoals hij wil. Ook 29. axb5 Lxb5 30. Lxb5 cxb5 31. c6 is sterk.
29 … Txg6 30. hxg6 De7 31. Tf7 De6 32. Dh4 b4 33. Lc2 b3
34. Dxh6 bxc2+ 35. Kc1 Dxf7 36. gxf7+ Kxf7 37. Dh5+ Kf8 38. Df5+ Kg7 39. Dxd7+ Kf8 40. Dxc6 Lc8 41. De4
En wit won bij de 57ste zet.
Partij in viewer:
Kansloze rechtszaak?
Kun je in een boek of film een fictief persoon een grove onwaarheid laten zeggen over een coryfee die nog in leven is? Als dat gebeurt met een persoon uit vervlogen tijden dan wordt alleen de nagedachtenis bezoedeld maar is er geen direct persoonlijke frustratie. Voormalig wereldkampioene (1962-1978) Nona Gaprindashvili, 80 jaar, heeft een rechtszaak aangespannen tegen Netflix omdat in de populaire serie The Queens Gambit over de hoofdpersoon wordt gezegd: ‘Het bijzondere aan haar is haar sekse. En dat is niet eens uniek in Rusland. Er is Nona Gaprindashvili maar die is dameswereldkampioen en heeft nooit tegen mannen gespeeld.’
Dat is pertinent onwaar. Sterker nog, Nona werd juist een levende legende omdat zij uit de beschermde vrouwencompetitie trad, waar ze 16 jaar lang alle aanvallen op haar troon afsloeg, en de confrontatie aanging met de mannen wereldtop. Zij werd de eerste vrouwelijke grootmeester in de geschiedenis (de echte titel dan want er bestaat ook de titel vrouwen-grootmeester). Met een aantrekkelijke agressieve stijl was ze voor iedereen gevaarlijk, daar zijn vele voorbeelden van te geven en vaak zat ze als enige vrouw tussen de mannen zoals bij het IBM-toernooi 1976.
Terug naar de zaak. Wat verwijt Nona Netflix, waar zit de angel? De zevendelige serie The Queens Gambit is geïnspireerd op het gelijknamige boek van Walter Tevis uit 1983, dat zich afspeelt in de tijd dat Nona regeerde. Een fictief exceptioneel Amerikaans talent, een combinatie van Bobby Fischer en Nona Gaprindashvili zou je kunnen zeggen, beklimt met succes de schaak-Olympus. In dat boek worden de prestaties van Nona wel benoemd dus de afwijking in de film is bewust gedaan. En daar zit de frustratie, zoals in de aanklacht paragraaf 9 staat: ‘Netflix heeft brutaal en bewust gelogen over de prestaties van Gaprindashvili, alleen voor het goedkope en cynische doel om ‘het drama te vergroten’ door de fictieve heldin iets te laten doen wat geen enkele vrouw, inclusief Gaprindashvili, ooit had gedaan.’
Nadat de serie werd uitgebracht, confronteerde Gaprindashvili Netflix met de onwaarheid en eiste een publieke verontschuldiging en een aanpassing, namelijk dat die bewuste tekst uit de film wordt gehaald. Maar Netflix liet weten dat de fout niet belangrijk genoeg was. Dat moet kwaad bloed hebben gezet bij Nona die vervolgens een rechtszaak is begonnen met diverse eisen waaronder 5 miljoen dollar schadevergoeding. Er zijn natuurlijk op de social media vele reacties binnen gekomen over deze zaak. Ik heb geen studie rechten gedaan maar ik voel wel met Nona mee. Waarom hebben ze haar geen andere naam gegeven in de film? Zij is de enige werkelijk bestaande figuur in een verzonnen verhaal.
N. Gaprindashvili – J. Nikolac
Een partij uit het Hoogovenstoernooi 1979. Jaraj Nikolac is een Kroatische grootmeester.
1.e4 c6 2.d4 d5 3.Pd2 dxe4 Pxe4 Lf5 5.Pg3 Lg6 6.h4 h6 7.h5 Lh7 8.Pf3 Pd7 9.Ld3 Lxd3 10.Dxd3 e6
Zwart heeft een solide stelling in de Caro-Kann verdediging. Wereldkampioenen als Tigran Petrosjan en Anatoli Karpov gebruikten hem regelmatig.
11.Lf4 Da5+ 12.c3 Pgf6 13.a4 c5 14.0-0 Tc8 15.Tfe1 c4 16.Dc2 Le7 17.Pe5 0-0
Niet veel aan de hand zou je zeggen. Wit heeft wat meer ruimte, je verwacht een lange strijd. In zeven krachtzetten dwingt Nona haar tegenstander tot overgave:
18.Pf5! Tfe8 19.Pxg7! Kxg7 20.Lxh6+! Kxh6 21.Pxf7+ Kxh5 22.g4+ Kh4 22.f3 Pxg4 24.Te4
Zwart geeft op.
Deze partij geeft goed de speelwijze aan van Nona. Ze versloeg echte topspelers zoals meervoudig Russisch kampioen Alexander Beljavsky in 1977 en ze verdiende het respect van Michael Tal door een remiseaanbod af te slaan. Zoals Nona haar leven lang hard heeft gevochten als de strijd eenmaal begonnen is, zo zal zij dit juridische gevecht ook uit willen spelen. Niet alleen de schaakwereld is geïnteresseerd in de afloop van deze zaak.
Partij in viewer:
Aandacht voor het clubschaak
Voor veel amateurschakers is de wekelijkse clubavond de belangrijkste binding met hun hobby. Fijn dus dat nu bijna alle coronamaatregelen opgeheven zijn er weer wekelijks op de club geschaakt kan worden. Helemaal hetzelfde is het niet: er wordt nog rekening gehouden met het virus. Zo is bij de clubavond van Caissa Amsterdam (mijn eigen club) een limiet van 60 spelers. Verder wordt er veel geventileerd en wordt met CO2-meters de luchtkwaliteit in de gaten gehouden. Ook doen veel spelers een boks in plaats van de traditionele handdruk voor en na de partij. Allemaal goed te doen. Lastiger is de situatie voor clubs die in een horecagelegenheid spelen. Het daar verplichte coronatoegangsbewijs kan voor gedoe en conflicten zorgen. Er blijkt echter een uitzondering mogelijk: het CTB is niet nodig als er in een afgescheiden gedeelte (“zichtbaar met b.v. een lint, tape of een plantenbak”) gespeeld kan worden. Hopelijk is dat voor de betreffende clubs een oplossing.
Ter ere van het clubleven volgen twee ingezonden partijen van lezers van deze rubriek, allebei clubspelers. Nico Hauwert is een voormalig clubgenoot van mij met wie ik vroeger vaak vanaf station Hoorn samen naar wedstrijden reisde. Tegenwoordig woont hij in Warmenhuizen. In het jaarlijkse viertallentoernooi aldaar werd de volgende partij gespeeld die hij won dankzij een goede voorbereiding.
Hauwert – De Visser
1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 e5 5.Pb5 d6 6.a4 Le6 7.P1c3 Tc8 8.Le3 a6 9.Pa3 Pf6 10.Pc4 Pd4 11.Lxd4 Lxc4 12.Lxc4 Txc4 13.Le3 Dc7
Een jaar eerder speelden beide spelers ook tegen elkaar en toen speelde zwart 13…Le7. Voor het toernooi bekeek Hauwert thuis de opening (inclusief alternatieven) nog eens met de computer. Hij vond een goede valstrik: als wit na 13…Dc7 zou rokeren zou zwart niet op e4 mogen slaan. Tot zijn geluk kwam het allemaal op het bord zoals gepland.
14.0–0 Pxe4? 15.Pd5! Dc6 16.b3! Pc3
16…Txc2 17.Pb4 zou nog slechter zijn. In de partij beperkt zwart de schade tot kwaliteitsverlies, maar het leidt evengoed tot een verloren eindspel.
17.Dd3 Pxd5 18.Dxc4 Dxc4 19.bxc4 Pxe3 20.fxe3 Le7 21.Tab1 Lg5 22.Kf2 en wit won.
In Beverwijk speelde Rob Stolzenbach deze zomer een partij tegen een goede bekende. Die had hem een week eerder een boek laten zien over zijn favoriete opening, 1.b3. Hij probeerde hem te bestrijden met zijn eigen wapens en en met succes, al was het niet vanwege de opening…
Stolzenbach – Wiemerink
1.b3 e5 2.Lb2 Pc6 3.g3 f5 4.Lg2 d6 5.f4 exf4 6.Pf3 fxg3 7.hxg3 Ld7 8.a4 Pf6 9.Pc3 De7 10.a5 a6 11.e3 0–0–0 12.Th4
Wit speelt in de stijl van Bosboom. Correct is het niet: zwart staat hier na 12…d5 zeer goed. Wit mag in de partij ongestoord zijn gang gaan en zo slaat zijn aanval door.
12…h6? 13.b4 Pe5? 14.b5! Peg4 15.De2 axb5 16.a6 bxa6 17.Pd4 Pe4 18.Pcxb5 De5 19.Pa7+ Kb7 20.Dxa6+ 1–0
Partijen in viewer:
Voor beginners
Wit aan zet, wat is winnend?
Voor gevorderden
De Nederlandse grootmeester Jorden van Foreest gaat met 1,5 punt voorsprong aan kop bij het TePe Sigeman toernooi in Malmö (Zweden). Met vijf punten uit zes partijen is hij al winnaar van het toernooi, want in de laatste ronde kan hij niet meer gepasseerd worden. In deze achtkamp spelen acht grootmeesters. Op de gedeeld tweede en derde plaats staan Grandelius en Short.
Van Jorden van Foreest de partij uit de zesde ronde die hij overtuigend won.
J. van Foreest – J.B. Bjerre
1.e4 c5 2. Pc3 d6 3. f4 g6 4. Pf3 Lg7 5. Lb5+ Ld7 6. Lc4
Van Foreest kiest voor het gesloten Siciliaans.
6. … Pc6 7. d3 Pa5 8. Ld2 Pxc4 9. dxc4 Pf6 10. De2
Misschien wat voorzichtig. 10. e5!? lijkt een interessante optie.
10. … 0-0 11. 0-0-0 b5
Bekend is 11. …a6 12. e5 Pe8 12. Pe4 b5 14. Pc3 bxc4 15. h4 h5 16. The1 Dc7 17. exd6 exd6 18. Lxg7 Kxg7 19. Dxc4 en zwart won, partij Bernodsky- Perez 2020.)
12. cxb5 a6 13. e5 Pe8
Met het idee …axb5.
14. b6 Dxb6 15. Pd5 Db7 16. Lc3 Le6 17. exd6 Lxc3
17. … exd6 is remise 18. Lxg7 Kxg7. 17. … Lxd5? 18. Txd5! Dxd5 19. dxe7 wint eenvoudig.
18. Pxe7+
Minder goed is 18. Pxc3 Pxd6 19. Pg5 Db4 en de partij is remise.
18. … Kh8
18. … Kg7 19. bxc3 Lxa2
19. bxc3 Tb8
Op 19. … Lxa2 komt het sterke 20. d7!)
20. De5+
Niet 20. Kd2 wegens 20. … Lc4.)
20. … Pg7 21. Dxc5
Weer niet 21. Kd2 nu wegens 21. … Tbd8.
21. … Tfd8 22. Pd4
Nu dreigt er sterk Pdc6 waar zwart weinig tegen kan doen.
22. … Dxg2 23. Thg1 Dh3
Nog een gevaarlijke dreiging van zwart 24. … De3+.
24. Pdc6
Wit wint dit overduidelijk.
24. … Tb5 25. Dd4 Td7 26. Pg5 Pxg5 27. fxg5 Dg2 28. h4 Tb7 29. Pd8 en zwart gaf zich gewonnen.
Partij in viewer:
