Krantenrubrieken weekend 30 oktober 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Het FIDE Grand Swiss, waarin de beste twee een plaats krijgen in het kandidatentoernooi van 2022, zou gespeeld worden op het Isle of Man, maar wegens coronazorgen werd het verplaatst naar Riga. Uit de koekenpan in het vuur. Vorige week werd in Letland, waar de vaccinatiegraad laag is en het aantal besmettingen hoog, een strenge lockdown ingesteld. Weinig mag meer in Riga. Winkels zijn dicht. Trams rijden, maar de schakers van het Grand Swiss mogen er niet in.
Er is een avondklok die om 20.00 uur ingaat en schakers die dan nog niet klaar zijn met hun partij mogen daarna alleen het pad tussen de speelzaal en hun hotel bewandelen. Ze blijven in hun bubble van speelzaal en hotel, beschermd tegen de Letten en de Letten tegen hen. Het is overigens een ruime en fraaie speelzaal, een vroeger pakhuis van de spoorwegen, vlakbij de Michail Talstraat en niet ver van het mooie stadscentrum.
Er kwamen natuurlijk afzeggingen na het nieuws over de lockdown, maar met Caruana, Aronian, Firouzja en Vachier-Lagrave is het toernooi nog sterk genoeg. En wie zien we verder op de lijst? De gebroeders Jorden en Lucas van Foreest. Lucas had net nog in Nederland een kort geding aangespannen tegen coronamaatregelen bij het NK die in vergelijking met Riga mild waren.
Ik dacht aan mijn goede vriend Coen Zuidema, kampioen van Nederland in 1972. Hij speelde niet op zondag, wat vooral voor hemzelf, maar ook voor zijn tegenstanders lastig was. In het buitenland bleek hij wel op zondag te spelen. „Omdat ze dan niet op je letten?” vroegen zijn teamgenoten. Coen zei dat een zondag tijdens een buitenlands toernooi toch al niet noodde tot kerkbezoek. Wat Lucas zegt weet ik niet.
Volgende week meer over Riga, maar nu nog iets over het NK. Na de knock-out fase staan er vier jonge schakers overeind, Max Warmerdam, Robin Swinkels, Roeland Pruijssers en Hing Ting Lai. Zij spelen eind november een vierkamp om het kampioenschap.
Max Warmerdam – Erik van den Doel, NK Hoogeveen 2021
1. Pf3 d5 2. g3 Lg4 3. Lg2 Pd7 4. h3 Lh5 5. c4 e6 6. d4 c6 7. cxd5 exd5 8. Pc3 Pgf6 9. Pe5 Pxe5 10. dxe5 Pd7 11. f4 f5
In aanmerking kwam 11…Lc5, omdat dan 12. g4 Dh4+ goed voor zwart zou zijn.
12. Dc2 g6
Hierna moet zwart hard werken om Lh5 tot leven te brengen. Het pionoffer 12…Le7 lijkt aantrekkelijker.
13. Le3 Da5 14. Tc1 Le7 15. 0-0 Pb6 16. Kh2 0-0 17. Tfd1 Tad8 18. Lf2 Kh8 19. a3 Pc4 20. Td3 g5
Hij bevrijdt zijn loper.
21. Pa4 h6 22. b3 Pxa3 23. Db2 Pb5 24. Pc5 Db6 25. b4 Tf7 26. Kg1
Wit staat geweldig en zwart moet materiaal verliezen.
26…Tg8 27. Pe6 d4
Gedwongen, want 27…c5 28. Lxd5 of 27…Da6 28. Ta1 was erger.
28. Pxd4 Pxd4 29. Lxd4 c5 30. e6+
Het simpele 30. bxc5 Dxb2 31. Lxb2 gaf een makkelijk gewonnen eindspel.
30…cxd4 31. exf7 Td8 32. e3 Lf6 33. Tc5 Lxf7 34. exd4 gxf4 35. gxf4
Achteloos teruggeslagen. Wit had slordig gespeeld, maar na 35. Dd2 zou hij nog steeds groot voordeel hebben.
35…Dd6
Beide spelers zagen het sterke 35…a5 over het hoofd, waarna het opeens gelijk zou staan.
36. Dd2 Lxd4+ 37. Kh1
Alles is weer in orde voor wit.
37…Lxc5 38. Txd6 Txd6
Dit kost nog meer materiaal.
39. Dc3+ Ld4 40. Dc7 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Fide heeft voorlopig de wind mee bij het open toernooi in Riga
Zorgelozer dan de meeste andere sportbonden gaat de wereldschaakfederatie Fide om met de covidbeperkingen. Toen de wereld anderhalf jaar geleden stilviel, begon in Jekaterinenburg het kandidatentoernooi alsof er niets aan de hand was. Pas na ruim een week drong de ernst van de crisis door tot de bond en werd het toernooi afgebroken.
Dit najaar leidden oplopende besmettingscijfers tot nieuwe moeilijkheden. De Grand Swiss, een sterk bezet open toernooi in Riga waarin twee tickets voor de volgende kandidatenstrijd op het spel staan, was in groot gevaar toen de Letse regering een lockdown van vier weken aankondigde. Dankzij Dana Reizniece-Ozola, de directeur van Fide én de voormalige minister van Financiën van Letland, mocht het toernooi onder strenge veiligheidsmaatregelen toch doorgaan.
Tot nu toe blijkt iedereen gezond en verloopt alles zonder problemen. Ondanks afzeggingen van prominente spelers als Giri, So, Nakamura en Grisjoek is de kwaliteit van het deelnemersveld zo hoog dat Riga het sterkst bezette open toernooi van het jaar kan worden genoemd. Jorden van Foreest staat met een rating van 2691 punten op de 18de plaats van de startlijst. Hij begon matig met een fortuinlijke remise en een onfortuinlijke nederlaag.
De favoriet van de lokale schakers is de in Spanje wonende Let Alexei Shirov, die in zijn toptijd de tweede plaats van de wereldranglijst bereikte. Zijn rating is sindsdien vele punten gezakt, maar nog steeds speelt hij af en toe een partij die een plaats verdient in het volgende deel van zijn populaire boekenserie Fire on Board. Zijn tegenstander is de Egyptenaar Ahmed Adly, in 2007 wereldkampioen bij de junioren tot 20 jaar.
Shirov – Adly, Riga 2021
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Lg5 e6 7. Dd2 a6 8. 0-0-0 Ld7 9. f4 Le7 10. Pf3 b5 11. Lxf6 gxf6 12. Ld3 Db6 13. Kb1 0-0-0 14. a4 b4 15. Pd5
Niet eerder getest in de toernooipraktijk. Shirov zal geen andere zet hebben overwogen.
15 … exd5 16. exd5 Pb8 17. The1 Tde8 18. a5! Dxa5 19. Te4 Ld8 20. Txb4 Lc7 21. Pd4 Dxd5 22. Dc3
22 … Dxg2?
Met 22 … Kd8 kan zwart zich afdoende verdedigen. Wit heeft misschien niet beter dan de zetherhaling 23. Tc4 Da5 24. Tb4 (dreigt 25. Txb8+) 24 … Dd5 25. Tc4.
23. Pf5 Te6 24. Le4!
Deze wending (24 … Txe4? 25. Pxd6+ Kd8 26. Dxf6+) zal zwart over het hoofd hebben gezien.
24 … Dg4 25. Pxd6+ Txd6 26. Txd6 Lb5
Of 26 … Dg1+ 27. Ka2 Da7 28. Tdb6! en wit wint.
27. Dc5 Pd7
28. Txd7!
Shirov in zijn element.
28 … Lxd7 29. Tc4 Dxf4 30. Lb7+ Kxb7 31. Txf4 Lxf4 32. Db4+ Kc8 33. Dxf4 Le6 34. Dxf6 Td8 35. b3 h5 36. Dc3+ Kb7 37. Df3+
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Haast en andere zaken
Anne Haast is voor de vijfde keer Nederlands kampioene geworden. Uiteindelijk won ze met een vol punt voorsprong op haar naaste achtervolgers maar daar zag het in het begin absoluut niet naar uit. Na drie ronden had Anne slechts 1 schamel punt. De coronastilte van een vol jaar was te merken op alle borden, er werden veel slordige fouten gemaakt. Maar na dat haperende begin was Haast weer warmgedraaid en ze sloot dit NK af met vier keer winst. De slotstand geeft meer aanknopingspunten:
1.Haast 5
2.Peng, Roebers 4
4.Ratsma, Keetman 3,5
6.Lanchava, Kazarian 3
8.Van Foreest 2
Eline Roebers, vijftien jaar, is een nieuwe ster bij het vrouwenschaak. Met vier maal winst en drie maal verlies laat ze zien er in iedere partij vol voor te gaan. De enige die in dit veld teleurstelde was Machteld van Foreest, veertien jaar. Het kan zijn dat de beslommeringen voor het toernooi in verband met coronamaatregelen haar uit balans hebben gebracht.
Roebers – A. Haast
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 a6 6.Lf4 d6 7.Lg3 Pxd4 8.Dxd4 e5 9.De3 h5 10.0-0-0 Da5 11.f3 Le6 12.Kb1 Tc8 13.Pd5
Een vlotte Siciliaan waarin wit het openingsvoordeel heeft behouden. De normale voortgang zou hier Pf6 zijn om iets aan de achterstand in ontwikkeling te doen. Maar beide dames zoeken graag het avontuur:
13…Da4 14.b3 Dc6 15.c4 Pe7 16.f4!?
Weer zo agressief! Wit heeft al voordeel in ruimte en ontwikkeling en de zwaktes op d6 en de koningsstelling (h5) zijn er al. Een meer positionele aanpak met Ld3, Lf2 en f4 voorbereiden met g3 zou zwart voor een zwaardere taak hebben gezet.
16…h4 17.Lf2 exf4 18.Pxf4 Pg6 19.Pxg6 fxg6 20.Ld3 Le7 21.e5 0-0 22.exd6 Dd6 23.The1 Lg4!
Zo redt zwart zich uit de nesten. De partij had hier kunnen eindigen met 24.Le2 Lf5+ 25.Ld3 Lg4 26.Le2 Lf5+ en wit had een winstpoging kunnen wagen met 24.Dxe7 Dxe7 25.Txe7 Lxd1 26.Lxh4 Tf7 27.Lxg6 en wit heeft meer dan voldoende compensatie. Pas hier gaat Eline in de fout en geeft ze de partij uit handen.
24.Td2? Db4 25.Kc2 Lc5
Of 25…Lf6 en de witte stelling stort in (26.Lxg6 Da5).
26.Dg5 Txf2 27.Txf2 Dxe1 28.Tf1 De6
en wit gaf op.
Partij in viewer:
Bij de heren is het NK nog niet afgelopen. Na een veelal dramatische afvalrace gaan vier spelers eind november nog de finale spelen: Max Warmerdam, Robin Swinkels, Roeland Pruijssers en Hing Ting Lai. Het zou mooi zijn als onze kopmannen Jorden van Foreest en Anish Giri ook meedoen.
Jorden tekende onlangs een tweejarig contract met Rassers Advocaten uit Breda, hij krijgt financiële ondersteuning en zakelijk en juridisch advies. Hierdoor krijgt Jorden de kans zich volledig op zijn schaak carrière te focussen en dat zou wel eens tot iets heel moois kunnen uitgroeien. De sponsor is enthousiast en laat weten: er zijn veel parallellen zoals denkkracht, strategisch inzicht, vooruitdenken, focus en timemanagement. Dat is een aardige paradox: bijna alles is met schaken te vergelijken maar schaken zelf is met bijna niets te vergelijken. Jorden is pas 21 jaar en een goede sponsor kan van grote waarde zijn want we hebben allemaal de indruk dat er nog meer in zijn al rijkelijk gevulde vat zit.
Cabaretier Martijn Koning begon op 19 oktober in theater De Spiegel in Zwolle met zijn one-man-show waarin schaken een rode draad is. Zijn vader overleed onlangs en zij schaakten samen. De voorstelling is een goede balans tussen de emotie van het verlies, de logica van de schaaksport en de banaliteit van alledaagse ongemakken. Bij de receptie gaf ik hem het boek De Koning (toepasselijker kunnen we het niet maken) met in de opdracht enkele verwijzingen naar historische schaakzaken die mooi in zijn show zouden passen. Martijn gaat dat proberen en we hebben afgesproken dat ik bij zijn slotvoorstelling (de tournee loopt tot juni 2022) die ontwikkeling ga meemaken.
Professioneel software ontwikkelaar en schaakliefhebber Jorgen Henseler heeft een boek geschreven met de titel Living Chess. Geen openingen, geen tactiek, geen positionele tips. Het boek biedt een originele invalshoek. De gangbare gedachte is dat de competenties die je spelenderwijs leert met schaken goed gebruikt kunnen worden in andere disciplines. Henseler draait het om: door te werken aan je zwakke punten in het alledaagse leven ga je beter schaken.
Invaller Hing Ting Lai verrassend naar NK-finale
Met de nieuwe formule van het NK is het voor elke clubschaker theoretisch mogelijk om Nederlands kampioen te worden. De weg is wel lang: eerst het regionaal kampioenschap winnen, dan in het kwalificatietoernooi voor regiokampioenen bij de eerste vier eindigen, vervolgens drie knockoutmatches overleven in Hoogeveen en dan nog een vierkamp in Rotterdam winnen. Hing Ting Lai (u weet wel, die snelschaakspecialist) had aan de eerste voorwaarde voldaan door het Open Hoorns te winnen en daarmee Noord-Hollands kampioen te worden. Er kwam echter een kink in de kabel: hij kon de tweede dag van het kwalificatietoernooi niet en speelde in plaats daarvan een rapidtoernooi in Heerhugowaard. Geen NK dus? Toch wel. Dankzij de vorige week beschreven ongevaccineerde terugtrekkers kwamen er vier plekken vrij waarvan er één naar Lai ging. Sinds het EK voetbal van 1992 weten we dat zulke laatste-moment-invallers ver kunnen komen en de Amsterdamse economiestudent bevestigde dat: hij won alle drie zijn matches en mag daarom vanaf 26 november samen met de grootmeesters Warmerdam, Pruijssers en Swinkels om de Nederlandse titel strijden. Een verrassend rijtje namen!
Gemakkelijk ging het Lai niet af. De eerste match versloeg hij Nederlands jeugdkampioen Jonas Hilwerda soepel in twee partijen, maar tegen grootmeester Ruud Janssen had hij maar liefst zeven partijen nodig. Toen vervolgens Open Nederlands kampioen Casper Schoppen hem met zwart versloeg gaven weinig mensen hem nog een kans, en toch maakte hij gelijk! In zijn geliefde partijen met snellere tempo wist hij vervolgens de match nog te winnen. Schoppen zal vast balen dat hij de tweede partij niet wat voorzichtiger speelde.
Schoppen – Lai
1.e4 c6 2.Pf3 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pe4 5.Pe2 Db6 6.d4 e6 7.Pg3 c5 8.Ld3 Pxg3 9.fxg3!?
Wit verkiest dynamiek boven de regel dat men naar het centrum moet slaan.
9…Pc6 10.0–0 h6 11.dxc5 Lxc5+ 12.Kh1 Le3 13.c3 Lxc1 14.Dxc1 Ld7 15.b4?!
Na 15.Dd2 Dc7 16.De3 staat wit goed. De zet b4 geeft zwart een countermogelijkheid.
15…Dc7 16.De3 d4! 17.cxd4 Pxb4 18.Le4 Lc6 19.Tac1 Td8 20.a3 Pd5 21.Dd2 Pe7 22.g4 0–0 23.g5 h5 24.h3 g6 25.g4
Wit gaat vol voor de aanval, maar het is tweesnijdend: zijn eigen koning verliest zo bescherming.
hxg4 26.hxg4 Db6 27.Lxc6 Pxc6 28.Tfd1 Td5 29.Tb1 Dc7 30.Dc3?
Na 30.Df4! met het plan toren naar h2 en dame naar f6 of h4 had wit een sterke aanval gehad. In de partij krijgt wit geen noemenswaardige aanval, maar blijft hij wel met de zwaktes zitten.
30…Tfd8 31.Tb2 Dd7 32.Tbd2 Pe7 33.Kg2 Tb5 34.Kg3 Pd5 35.Da1 Tb3 36.Td3 Db5 37.Txb3 Dxb3 38.Dc1 b5 39.Th1 a5 40.Th2 a4 41.Dh1
Dreigt mat, maar dat is makkelijk te pareren.
41…Kf8 42.Dc1 Kg7 43.Dc5 De3!
Zwart neemt de aanval over en het is snel klaar.
44.Dc6 Pc3 45.Kg2 Pe4 46.Dc2 Tc8! 47.Db2 Tc3 48.Th3 Dd3 Wit gaf op.
Partij in viewer:
Voor gevorderden
Alleen de dame en de loper kunnen over langere afstanden velden van de tegenstander diagonaalsgewijs aanvallen. Zulke aanvallen zijn bijzonder gevaarlijk, omdat deze stukken dikwijls uit een beschermende positie een groot deel van het bord onder vuur nemen. Soms ondersteunen zij tevens de acties van andere stukken. De volgende partij laat een overrompeling zien op de schuine lijn.
Ravinski –Ilivizki, Riga, 1952.
In deze partij draait het om de diagonaal d3-h7. Dat is nog niet te zien op het startdiagram, omdat de witte loper van d3 tegen zijn eigen pion aan kijkt. Maar wit opent de diagonaal met geweld.
1.Pxg7 Kxg7 2. Txf4 exf4 (Tot nu toe heeft wit er een toren in gestoken. We zien dat hij nu de diagonaal kan openen, terwijl de beschermende pion van g7 verdwenen is. Zwart dreigt het feest echter te bederven door de loper er botweg af te slaan.) 3. Dh6+ Kg8 4. Lf6! (De pointe. Zwarts antwoord is gedwongen vanwege de matdreiging op g7.) 4. … Lxf6 5. e5! (Pas nu is deze zet goed door de dubbele matdreiging.) 5. … Pxd3 6. exf6 (Het is uit. In zijn wanhoop probeert zwart het nog met een paar schaakjes.) 6. … Pf2+ 7. Kg1 Ph3+ 8. Kf1! Lc4+ 9. Pe2 Lxe2+ 10. Ke1! (Ook dit verweer is mooi. Zwart geeft het op.)
Ook in de volgende partij spelen diagonalen een beslissende rol. Zie diagram 986.
Geller Portisch, Moskou, 1967.
Er zijn ditmaal diverse diagonalen in het spel, maar het gaat toch vooral om de schuine lijn a2-g8. Wit moet snel zijn, want zwart dreigt op b3 te slaan. 1. Lg5! (De loper is onkwetsbaar. Op 1. … Dxg5 volgt 2. Dxf7 en 3. Dg8 mat. Na 1. … hxg5 komt 2. Pg6 met ondekbaar mat op h8. De zwarte dame moet wijken, maar tevens f7 blijven dekken.) 1. … Dd7 2. Tad1 Ld6 (Gedwongen.)
Opgave 986 van uit de diagramstand na de zetten 1. Lg5 Dd6 2. Tad1 Ld6 kan wit met een krachtzet de partij winnen. Neem even de tijd voor deze stelling en probeer de juiste zet voor wit te vinden en maak de combinatie af. Volgende week het vervolg van deze partij.
Een mooi verslag met veel achtergrond informatie van Hans Ree over de Grand Swiss in Riga. Ik vroeg me al de hele tijd af waarom Giri niet meedeed, maar ik kan me voorstellen dat de omstandigheden voor hem bezwaarlijk waren. Misschien is dat ook het geval met Jorden en Lucas van Foreest, want ze spelen onder hun niveau. Ik hoop nog wel op een verslag op de schaaksite.
Overigens heeft dit toernooi historische betekenis voor Giri: voor zover ik heb kunnen nagaan (in ieder geval tot en met het jeugdwereldkampioenschap tot 12 jaar) staat er nu voor het eerst iemand boven hem op de (live) ratinglijst die jonger is dan hij. Je wordt ouder papa, geef het maar toe…
Voor Giri breken er beslissende jaren aan. Een aantal van zijn belangrijkste concurrenten voor de wereldtitel zijn rond de 30 jaar en maar een paar jaar ouder dan hijzelf. Ze hebben allemaal wel een hogere toprating gehad dan die van Giri met 2802. Caruana 2851, So 2824, Vachier Lagrave 2819 en Ding Liren 2816. Opvallenderwijze komt de huidige uitdager Nepomniachtchi niet verder dan 2797. De opmars van Firouzja is heel opmerkelijk, maar hij moet zich blijven bewijzen. Deze genoemde topschakers zitten nu onder hun toprating en daarbij ook wel eens onder de 2800.
In reactie op het artikel van Ree en ter verdediging van Lucas van Foreest: ik meen dat het Lucas bij het NK geen bezwaar maakte tegen de zwaarte van de maatregelen, zoals Ree suggereert, maar tegen de ongelijkheid van de maatregelen. Deze ongelijkheid bestond eruit dat ongevaccineerden zich dagelijks moesten laten testen en gevaccineerden niet.
Mijn indruk is dat in Riga de maatregelen gelijk zijn voor alle spelers, gevaccineerd of niet. Dit is niet alleen eerlijker, maar ook logischer. Iederéén wordt in gelijke mate getest en ook de andere restricties zijn (op papier) hetzelfde voor alle spelers.
(Los hiervan adviseer ik iedereen om zich te laten vaccineren tegen corona)