Krantenrubrieken weekend 13 november 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Bevlogen onzin
Er stond nog veel op het spel in de laatste ronde van het FIDE Grand Swiss in Riga. Twee plaatsen in het kandidatentoernooi van 2022 en zes plaatsen in de serie Grand Prix-toernooien, waar ook nog twee plaatsen in dat kandidatentoernooi verdiend kunnen worden.
Ondanks die vette prijzen in de mast, of misschien juist daardoor, werd er aan de eerste dertien borden remise gespeeld. Het betekende dat Alireza Firouzja het toernooi won en dat Fabiano Caruana de andere plaats in het kandidatentoernooi kreeg.
De rust in die laatste ronde werd weldadig verstoord door een geweldige partij tussen de kampioen van Rusland Nikita Vitjoegov en zijn landgenoot Sanan Sjoegirov.
Sommige partijen worden gekenmerkt door ijzeren logica en geven het gevoel dat ze moesten gaan zoals ze gingen. Zoals Savielly Tartakower omstreeks 1920 schreef over Akiba Rubinstein, dat voor hem het toreneindspel het slot was van een partij die was begonnen door de goden.
Ik houd van zulke partijen, maar misschien houd ik nog meer van hun tegendeel. In ieder geval als anderen spelen, ben ik verrukt van chaos, van het donkere bos waar Michail Tal over sprak, waar twee plus twee vijf is.
Ik heb een lijstje van geliefde partijen met hilarische onzin en ik koester vooral de herinnering aan Viktor Kortchnoi die in 1966 bij de olympiade in Havana een pilaar moest omhelzen om niet om te vallen van het lachen, nadat hij een totaal verloren stelling tegen de Bulgaar Georgi Tringov had gered.
Sjoegirov en Vitjoegov stonden in Riga om de beurt gewonnen. Je zag een torenoffer, dameoffers, kwaliteitsoffers en koningswandelingen en de computerevaluaties sprongen alle kanten op. Grootmeester Dejan Bojkov, een commentator van chess.com, lijkt mijn liefde voor de chaos te delen. Hij had het over ‘de partij van het jaar’ en schreef: ,,Als iemand je vraagt waarom je schaakt, laat hem dan deze partij zien.”
Sanan Sjoegirov – Nikita Vitjoegov, FIDE Grand Swiss 2021
Zwart heeft een gevaarlijke aanval, maar direct 35…Dh1+ heeft wegens 36. Lg1 geen zin.
35…Tc3
Geweldig. Zwarts toren is wegens mat onkwetsbaar e n hij dreigt 36…Txf3+ en mat.
36. Dxf4
Wits enige kans, een dameoffer.
36…Dxf4 37. Lxc3 Dxg5 38. Ke2 d5 39. Th1
Wits koning staat nog steeds niet lekker, maar hij heeft de aanval overgenomen.
39…f6 40. Th3 Lc6
Zwarts beste verdediging was 40…Tc8 41. Lb2 Tc4 om Lb3 van de aanval af te sluiten.
41. Tdh1 Kf7 42. Th7+ Ke6 43. Td1 f5 44. Ld2 Dd8 45. Le3
Hier was 45. Tc1 erg sterk.
Kf6 46. Tc1 Dd6 47. Ta7 fxe4 48. Ld4+ Kg5 49. f4+ Kg4
Na enkele bijna-doodervaringen is zwarts koning in veiligheid gekomen.
50. Tf7
Wits beste kans was 50. Txa6 Tc8 51. Tc5, al staat zwart beter.
50…e3 51. Ld1 Kh5
Na 51…De6 zou zwart winnend voordeel hebben. Wat hij doet had moeten verliezen.
52. Th7+
Na 52. Kf3 zou wit gewonnen staan.
52…Kg4 53. Tf7 Kh5 54. Th7+ Kg4 55. Lxe3
Ten onrechte ontwijkt wit remise door zetherhaling.
55…d4
Na 55…Kf5 zou zwart gewonnen staan.
56. Kf1+ Kf5 57. Txc6
Nu is wit weer op het rechte spoor.
57…Dxc6 58. Tf7+ Ke6 59. Lb3+ Dc4+
De laatste sensationele zet. Na het gedwongen dameoffer komt er rust in een gelijk toreneindspel.
60. Lxc4+ bxc4 61. Tc7 dxe3 62. Txc4 Kd5 63. Tc5+ Kd4 64. Ke2 Tf8 65. Kf3 Te8 66. Ke2 Tf8 67. Kf3 Te8 Remise.
Partij in viewer:
Zodra Gelfand het avontuur zoekt, komen de punten vanzelf
De wereldschaakbond Fide mocht niet klagen na het Grand Swiss Open in Riga. Er waren geen covidbesmettingen en de tickets voor het kandidatentoernooi in 2022 gingen naar de Fransman Alireza Firouzja en de Amerikaan Fabiano Caruana. Twee vechtjassen die iedereen graag ziet optreden in de op een na belangrijkste wedstrijd van het jaar.
Het is een klein wonder dat twee onomstreden topspelers de elf ronden durende kwalificatierace met succes bekroonden. Zo zwaar was de concurrentie dat een kleine misstap van Firouzja of Caruana de deur zou hebben geopend voor achtervolgers als Oparin en Predke. Sterke Russische grootmeesters, maar niet van het kaliber dat vereist is in een kandidatentoernooi.
Voor de meeste deelnemers was de kans op een van de twee hoofdprijzen na een paar dagen verkeken. Een van hen was Jorden van Foreest die na zeven ronden in de min stond en slechts kon hopen dat hij de schade kon beperken. Dat lukte wonderwel. Na een serie van drie winstpartijen kwam hij weer in de buurt van de grens van 2.700 ratingpunten, die het gewone volk scheidt van de elite.
Ook voormalig WK-uitdager Boris Gelfand had het niet gemakkelijk. Toen hij na acht ronden niet verder was gekomen dan zes remises en twee nederlagen, besloot hij zijn solide stijl vaarwel te zeggen en het avontuur op te zoeken. Dat hielp.
Gelfand – Movsesian, Riga 2021
1.d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 dxc4 5. e4 b5 6. Le2 e6 7. a4 b4 8. e5 bxc3 9. exf6 cxb2 10. fxg7 bxa1D 11. gxh8D Da5+
12. Pd2!
De diagramstelling met vier dames kwam eerder voor in een vluggertje, waarin wit 12. Kf1 speelde, een zet die na 12 … D5c3! 13. Lh6 Pd7 tot voordeel voor zwart leidt. Gelfands stukoffer is sterker.
12 … c3 13. 0-0 cxd2 14. Lxd2 Dxd1 15. Txd1 Dxa4
De beste verdediging is 15 … Df5 met woeste verwikkelingen na 16. d5! Dg6 (niet 16 … cxd5 17. Lb4 Pd7 18. Lb5) 17. De5 Pd7 18. Dc7 exd5 19. Te1.
16. Dxh7
Sterker is 16. Lh5! Db5 17. d5! cxd5 18. Dg8 Db7 19. Tc1. Nu had zwart met 16 … e5 zijn stelling enigszins kunnen bevrijden.
16 … a5 17. h4 Ta7 18. h5 La6 19. Lf3 Td7 20. h6 Txd4
De Russische site ChessPro geeft een mooie variant na 20 … Dxd4: 21. Dg8 Ld3 22. Lg5 a4 23. Lh5 a3 24. h7! Lxh7 25. Lxf7+! Txf7 26. Txd4 Lxg8 27. Td8 mat.
21. Lh5 Td7 22. Dg8 Ld3 23. Lg5 Lg6 24. Te1 Lxh5 25. h7 Db4
26. Txe6+! fxe6 27. Dxe6+ Te7 28. Dc8+ Kf7 29. Df5+ Ke8 30. Dc8+ Kf7 31. Df5+ Ke8 32. h8D
De vijfde dame.
32 … Te1+ 33. Kh2 Lg4 34. Dg6+ Kd7 35. Df7+ Le7 36. Dhe8+ Kc7 37. Lxe7
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
De komende WK-tweekamp
De schaakwereld kijkt op voorhand met interesse en plezierige spanning uit naar de komende wereldkampioenschapsmatch tussen titelhouder Magnus Carlsen (MC) uit Noorwegen en uitdager Ian Nepomniatchi (IN) uit Rusland. De tweekamp zal over 14 partijen gaan en wordt verspeeld in Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten van 24 november – 16 december. Ze zijn beiden geboren in 1990 en speelden ook al in het jeugdwereldkampioenschap tot 14 jaar, toen won Ian. De verwachting is dat MC het zwaarder zal krijgen dan in zijn vorige WK-matches. Sinds hij in 2013 Viswanathan Anand overtuigend versloeg (3 x winst en 7 x remise) en zo de op een na jongste wereldkampioen werd (Kasparov was 22 jaar) heeft hij zijn titel driemaal met succes verdedigd. In 2014 weer tegen Anand (6,5-4,5) in 2016 tegen Sergei Karjakin (6-6) en in 2018 tegen Fabiano Caruana (6-6). In die laatste twee matches werd een beslissing afgedwongen door een tiebreak met rapid-partijen en daarin was MC zwaar favoriet en hij won beide keren dan ook overtuigend. Je kreeg zelfs het idee dat hij in de serieuze partijen een beetje met de rem erop speelde omdat zijn overwicht in rapid als grote beloning aan de horizon klaarstond. Het speelt zeker een grote rol in een krachtmeting als de verandering van tempo in het voordeel is van iemand. Feitelijk moet je de ander dan al verslagen hebben voordat die situatie zich voordoet en dat geeft psychologisch extra druk. Echter, dat belangrijke voordeel heeft MC ten opzichte van IN niet. Natuurlijk is Magnus in alle disciplines favoriet want wereldkampioen maar Ian heeft kansen. Als je alle resultaten optelt en ook het verloop van hun onderlinge partijen dan lijkt de totale inschatting van de kans op winst voor Ian op ongeveer 40% te liggen, dus een reële kans en daarom kijken we vol verwachting uit naar deze confrontatie.
Nepomniatchi – M. Carlsen
Zij hadden elkaar al ontmoet bij het Europees Kampioenschap onder 12 jaar (Ian won) en in het WK onder 12 (remise). Dit is hun derde onderlinge partij in het jeugdwereldkampioenschap onder 14 jaar in 2003. Al direct blijkt het verschil in stijl en die is voor beiden niet veel veranderd in de 17 jaren daarna. Ian neemt nog steeds risico’s om een voordeel te behouden en MC verdedigt nog steeds hardnekkig met fantasie. Een indrukwekkende partij voor kinderen van die leeftijd. Ze waren overigens al gevaarlijk voor iedereen in die tijd: MC werd grootmeester met 13 jaar, IN met 17 jaar.
1.e4 c5 2.c3 d5 3.exd5 Dxd5 4.d4 g6 5.Pf3 Lg7 6.Pa3 cxd4 7.Lc4
Een originele Siciliaan met kansen voor beide partijen, het wordt een echt gevecht. In 2020 speelde MC deze stelling met wit tegen Giri en ging toen verder met 7.Pb5.
7…De4+8.Le3
Een bekende zet in deze stelling: 8… dxe3? 9.Lxf7+
8… Ph6 9.Pb5 0-0 10.cxd4
Wit moet zijn hand niet overspelen want 10.Pc7 dxe3 geeft zwart actief spel.
10…Pa6
Houdt het spel vast maar zoals later bleek is 10…Pf5 beter want na 11.Pc7 Pc6 12.Pxa8 P6xd4 13.Pxd4 Pxd4 14.0-0 Lh3 15.gxh3 Pf3+ 16.Kh1 Pd2+ is het gelijk remise door eeuwig schaak.
11.Pc3 Dc6 12.Db3 Pf5 13.0-0 Db6?!
Dat geeft al aan dat zwart onder druk staat. Hij gaat bewust een structureel minder middenspel in en vertrouwt (toen al) op zijn techniek.
14.Dxb6 axb6 15.Pa4 Pd6 16.Lb3 Pb4 17.Pxb6 Ta6
Voor een pion heeft zwart vrijer stukkenspel.
18.Pd5 Pxd5 19.Lxd5 Lf5 20.Tfc1 Ta5 21.Lb3 Le4 22.Pd2 Lc6 23.Lc2 Td8 24.Ld3 Td5 25.Pf3 Th5 26.Le2 Td5 27.g4!?
Typisch Ian. Hij wil Pf5 voorkomen en verzwakt bewust zijn koningsstelling, hij is bereid risico’s te nemen.
27…Pb5 28.Lc4 T5d6 29.Pe5 e6 30.Lxb5 Lxb5 31.a4 Le8 32.b4
Zwart maakt optimaal gebruik van dat riskante 27.g4!?
32…Txd4! 33.Lxd4 Txd4 34.Tc8 Kf8 35.Te1 Txb4
Speelde zwart soms op winst? Ik vermoed dat MC later zou gaan voor 35…Lxe5 36.Txe5 Txg4+ 37.Kf1 Ke7 en zwart staat niet minder.
36.h3 Txa4 37.Pc4 Ke7 38.Td1 Txc4!
De enige kans voor zwart. Fantasievol maar net niet voldoende.
39.Txc4 Lc6 40.f4 f5 41.Kf2 fxg4 42.hxg4 h5 43.gxh5 gxh5 44.Tc5 h4 45.Th5 Lf6 46.Th7+ Kf8 47.Td6 Le4 48.Tc7 Ld5 49.Ke3 Ke8 50.Th7 Le7 51.Txd5 exd5 52.Kd4 Ld6 53.f5
Zwart gaf op. Mooi gevecht toen. We zullen er meer gaan zien straks.
Partij in viewer:
Onmaterialistisch spel Van Foreest door invloed van computer
De oudere lezers onder u herinneren zich wel de schaakcomputers van vroeger. Ik had er in de jaren ‘80 ook eentje, een Chess Challenger. Elk veld bevatte sensoren en zo kon de computer voelen welke zet gedaan was. Het niveau was denk ik van een clubspeler: leuk om tegen te spelen, maar als analysehulp gebruikte ik het niet. Pas in de jaren ‘90 werd de computer (inmiddels als programma op de PC) echt sterk, maar het had wel een duidelijke zwakte: materialisme. Zo herinner ik me dat een modale speler steeds van Fritz op het sterkste niveau wist te winnen door op g5 een stuk in te laten staan tegen een gerokeerde koning. Na hxg5 hxg5 was er geen onmiddellijke winst, maar de aanval met de open h-lijn speelde daarna vanzelf, wat de computer (i.t.t. een mens) niet begreep. Zulke fouten kwamen vaak door het horizoneffect. De sterkste programma’s gebruikten brute force: heel diep rekenen. De computer berekent dan bijvoorbeeld 20 zetten alle mogelijkheden door, ziet geen probleem en pakt een pion, maar dan blijkt het mat op zet 21. Door de toegenomen rekenkracht kwam dit steeds minder voor, maar met kunstmatige intelligentie kwam er echt verandering. Het programma AlphaZero, dat zichzelf schaken leerde, versloeg in 2017 het tot dan toe sterkste programma Stockfish 8 met grote cijfers en vooral de wijze waarop baarde opzien: met zeer onmaterialistisch spel. Het gevolg: de mens is nu materialistischer dan de computer! En wordt door AlphaZero ook geïnspireerd. Een mooi voorbeeld is een partij van Jorden van Foreest in de vorige week afgelopen Grand Swiss in Riga. Zijn resultaat was matig, maar in die partij deed hij een bijzonder pionoffer dat waarschijnlijk tien jaar geleden niet overwogen zou zijn. Even later kon hij met een echte Alphazerozet winnen, maar dat was nog te moeilijk. Hij won evengoed een strakke partij.
Van Foreest – Ganguly
1.c4 Pf6 2.Pc3 e6 3.e4 d5 4.e5 d4 5.exf6 dxc3 6.bxc3 Dxf6 7.Pf3 b6
Ik denk dat zelfs iemand als Tal hier gewoon 8.d4 zou spelen. De zet die Jorden speelt lijkt namelijk gewoon een pion weg te geven.
8.c5!? Lxc5 9.d4 Ld6 10.Ld3 h6
10…Lb7 11.Lg5 Lxf3 12.Dd2! is een bekende truc.
11.Le4 c6 12.0–0 0–0 13.Te1 Td8?
En dan volgt nu een zin die in de vorige eeuw geen commentator bij deze stelling zou opschrijven: “14.g4 wint hier.” Ik geloof het ook alleen maar omdat het volgens de computer zo is.
14.c4? Lb7 15.Tb1 Pd7 16.Tb3 Tac8 17.Lb2 Te8 18.c5 Lf8
Wit heeft evengoed mooie compensatie. Hij gaat zich nu richten op veld h7.
19.h4 Dd8 20.Lb1 Tc7 21.Dc2 f5 22.Tbe3 Lc8 23.Db3 Pf6 24.Lxf5 Pd5
Zwart wint een kwaliteit, maar verliest een verdediger van veld h7. Dat wordt hem fataal.
25.Lb1 Pxe3 26.Txe3 Le7 27.Dc2 Lf6 28.Dh7+ Kf8 29.Pe5 Lxe5 30.dxe5 Dxh4 31.Lg6 Ld7 32.Td3 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
In Hoogeveen werd vorige maand het Nederlands dameskampioenschap gespeeld. Het door Deloitte gesponsord toernooi werd gewonnen door Anne Haast, die daarmee haar vijfde titel veroverde. Anne Haast kwam laat op gang en moest met een eindsprint de titel binnenhalen. Zij scoorde 5 punten uit 7 partijen, gevolgd door Zhaoqin Peng en opkomend talent Eline Roebers, met ieder 4.
Van de beste dame van Nederland, Anne Haast, een fraaie partij.
Roebers – A. Haast
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 a6 6. Lf4 d6 7. Lg3 Pxd4 8. Dxd4 e5
(Anne Haast speelt de Siciliaan op haar eigen wijze. Zij neemt het initiatief maar laat dat ten kosten gaan van de ontwikkeling van de stukken op de koningsvleugel.)
9. De3 h5
(Ook een typisch onverwachte zet, er dreigt … h4 met loper winst.)
10. 0-0-0
(Slim opgelost door Eline Roebers, op 10. … h4 komt eenvoudig 11. Lxe5.)
10. … Da5
(De computer geeft wit meer waardering dan zwart.)
11. f3 Le6 12. Kb1 Tc8 13. Pd5 Da4
(Anne Haast blijft dreigen, toch is hier een normale ontwikkelingszet zoals Pf6 veiliger.)
14. b3 Dc6 15. c4 Pe7 16. f4
(Wordt als beste gezien door computers. De witte reactie op zwarts spel moet meer gezocht op het positionele vlak. Daarom is het verstandiger de zet f4 wat voor te bereiden met g3 en de beide lopers eerst op goede velden te zetten.)
16. …h4 17. Lf2 exf4 18. Pxf4 Pg6 19. Pxg6 fxg6 20. Ld3 Le7 21. e5 0-0
(Het zag er niet naar uit dat Anne Haast ging rokeren, maar nu pakt ze tegelijk de prachtige f-lijn voor haar toren.)
22. exd6 Dd6 23. The1?
(23. Lxg6 is een veel sterkere zet.)
23. … Lg4
(Hier redt Anne Haast zich uit haar slechte positie. De stelling is volgens de computer in evenwicht, al geef ik wit meer kansen, zoals blijkt uit de variant 24. Dxe7 Dxe7 25. Txe7 Lxe1 26. Lxh4 Tf7 27. Lxg6.)
24. Td2?
(Dit vergooit de partij. Met een serie krachtzetten maakt Anne Haast gehakt van de witte stelling.)
24. … Db4 25. Kc2 Lc5 26. Dg5 Txf2 27. Txf2 Dxe1 28. Tf1 De6
(Wit staakt de strijd.) 0-1.
Partij in viewer:
