Krantenrubrieken weekend 27 november 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Twee vurige spelers
De vraag wie favoriet is in de WK-match die vrijdag in Dubai is begonnen tussen Magnus Carlsen en Jan Nepomniasjtsji, hoeft niet gesteld te worden. De vraag is steeds ‘heeft Nepo een kans?’ en het antwoord is bijna altijd dat hij zeker een kans heeft, als dit en als dat, maar Magnus is Magnus …
Carlsen is wereldkampioen sinds 2013. Hij heeft al vier WK-matches gewonnen. Twee keer tegen Anand met stevige cijfers, maar later tegen Fabiano Caruana en Sergej Karjakin was het kantje boord en won hij pas in de snelschaaktiebreak.
Op de ratinglijst staat hij ver voor op de anderen. De nummers twee wisselen – nu is het de jonge Iraanse Fransman Alireza Firouzja – maar nummer een is al tien jaar dezelfde.
Jan Nepomniasjtsji kwam in 1990 – hetzelfde geboortejaar als Carlsen – ter wereld in Brjansk, niet ver van Moskou. In 2000 won hij het Europees kampioenschap voor schakertjes U-10 (niet ouder dan tien) en in 2002 won hij het wereldkampioenschap U-12, doordat zijn tiebreakscore beter was dan die van een Noorse jongen, een zekere Magnus Carlsen.
De twee spelletjesfanaten speelden ook biljart samen en de twaalfjarige Magnus zei dat Jan vals speelde als hij ging verliezen. Ze schaakten toen misschien even goed, maar in hun onderlinge partijen won Nepo in die tijd twee keer en Carlsen nooit.
Vervolgens stokte de loopbaan van Nepo enigszins. De Russische schaakjournalist Mark Gloegovski schreef dat Nepo’s ratingcurve in die periode minder leek op het traject van een raket dan op het elektrocardiogram van zijn bezorgde supporters. Toen ze volwassen waren won Nepo nog twee keer van Carlsen en pas in 2019 kon Carlsen voor het eerst Nepo in een klassieke partij verslaan.
Er wordt gezegd dat Nepo in de komende match alleen een kans heeft als hij het wilde spel waarin hij uitblinkt aan Carlsen op kan dringen. Kan zijn, maar ik denk ook dat hij alleen een kans heeft als hij in het kalme en diepzinnige spel waarin Carlsen uitblinkt, tegen hem op kan.
Jan Nepomniasjtsji – Magnus Carlsen, Grand Chess Tour Zagreb 2019
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. Pc3 e5 4. Lc4 g6 5. d3 h6 6. h4 d6 7. h5 g5 8. Ph2 Lg7 9. Pg4 Pge7 10. Pe3 0-0 11. Ld2 Kh8 12. g4 Tb8 13. a4 Pd4 14. Pcd5 Pxd5 15. Pxd5
Wit staat wat beter door zijn flexibeler pionnenstelling, maar 15. Lxd5 had tot een harmonischer opstelling geleid.
15…Pe6 16. f3 Pf4 17. Db1 Le6 18. Da2 Dd7 19. Tg1
Er dreigde 19…Lxg4 met sterke aanval voor het stuk.
19…b6 20. Lc3
Met de bedoeling 21. Pxf4, maar zover komt het niet.
20…Lxd5 21. Lxd5 a6 22. Ld2 De7 23. Tf1 b5 24. axb5 axb5 25. Kf2 c4 26. Lxf4
Geen goed teken als dit nodig is. Wit is zijn voordeel kwijt. Na 26. dxc4 bxc4 27. Lxc4 was net als in de partij 27…f5 mogelijk.
26…exf4 27. Tad1 f5
Het simpele 27…cxd3 was niet slecht, maar Carlsens spectaculaire zet is mooier en zet Nepo het mes op de keel.
28. gxf5
Hij neemt met de verkeerde pion. Na 28. exf5 Ld4+ 29. Kg2 De2+ 30. Kh3 Tfe8 zou het volgens mijn computerorakel gelijk staan.
28…g4
Nu heeft zwart een winnende aanval.
29. d4
Na de vluchtpoging 29. Ke1 komt 29…Txf5 met beslissend voordeel.
29…Dh4+ 30. Ke2 Dh2+ 31. Tf2 gxf3+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
Oekraïne ongeslagen op EK, evenals Anish Giri en Jorden van Foreest
Innaars waren er in diverse categorieën bij het EK voor landenploegen. De hoofdprijs, de eindzege in het teamtoernooi, was voor Oekraïne dat zonder spelers in de 2.700+ ratingcategorie geen enkele partij en dus ook geen wedstrijd verloor. Zoals vaker in het recente verleden zorgde tweede bordspeler Andrei Volokitin met een score van 6 uit 8 voor de meeste punten.
Nederland moest genoegen nemen met individuele successen van Anish Giri en Jorden van Foreest, die beiden ongeslagen bleven. Giri haalde aan bord één 6 uit 9, Van Foreest aan drie 6,5 uit 9.
Aan het tweede bord van Nederland in het vrouwentoernooi bekroonde de 15-jarige Eline Roebers een succesvol jaar met een score van 7 uit 9.
Vorige week schreef ik dat Frankrijk ondanks het geweldige spel van de in Iran geboren Alireza Firouzja het toernooi niet zou winnen. Die voorspelling kwam uit, al slaagde Firouzja er in zijn eentje bijna in om zijn nieuwe vaderland de eerste grote prijs te bezorgen.
Aan het topbord scoorde hij 8 uit 9 dankzij zeven winstpartijen, evenveel als de oogst van het hele Oekraïense team. Door dit resultaat steeg Firouzja naar de tweede plaats van de wereldranglijst.
Iets lager op die lijst lukte de voor Spanje uitkomende Let Alexei Shirov (49) iets wat andere grote spelers van weleer als Ivantsjoek en Gelfand niet is gelukt. Hij keerde terug uit het dal en overschreed voor het eerst sinds september 2014 opnieuw de grens van 2700 ratingpunten.
Shirov – Erdos, EK 2021, Spanje – Hongarije
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. Te1 b5 7. Lb3 d6 8. c3 0-0 9. h3 Te8 10. d4 Lb7 11. Pg5 Tf8 12. Pf3 Te8 13. a3 h6 14. La2 Lf8 15. d5 Pb8 16. c4 c6 17. Pc3 bxc4 18. dxc6 Lxc6 19. Lxc4 Dc7 20. Ph4 Ld7
21. Pd5!
Zo kennen we de tovenaarsleerling van Michail Tal. Na 21. La2 Le6 is wits voordeel beperkt.
21 … Dxc4 22. Pxf6+ gxf6 23. Dh5 f5
Ook na 23 … Kh7 24. b3! Dxb3 25. Te3 Dc4 26. Tg3 Pc6 27. Le3 Pd4 28. Te1 is zwarts stelling nauwelijks verdedigbaar.
24. Lxh6 Lxh6 25. Dxh6 f4 26. Pf5?
Sterker is 26. Dg5+ Kf8 27. Df6! Kg8 28. Pf5 Lxf5 29. exf5 Pd7 30. Dg5+ Kf8 31. Tec1! De4 32. Tc7 Ted8 33. Tac1.
26 … Lxf5 27. exf5 f6 28. Dg6+ Kf8 29. Dxf6+ Df7 30. Dxd6+ De7 31. Tad1 Dxd6 32. Txd6 Ta7 33. g4 Th7?
Na 33 … fxg3 ep 34. fxg3 e4 garandeert de vrije e-pion zwart voldoende tegenspel.
34. Kg2 Pd7 35. b4 Tc8 36. Ted1 Tc7 37. g5 e4 38. g6 Tg7 39. h4 Pe5 40. h5 Pd3 41. h6 Tgd7 42. Txd7 Txd7
43. h7 Kg7 44. f6+ Kh8 45. Th1 f3+ 46. Kg3
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Een WK leeft voort
Gisteren werd de eerste partij gespeeld in de WK-tweekamp tussen titelhouder Magnus Carlsen uit Noorwegen en uitdager Ian Nepomniatchi uit Rusland. Plaats van handeling Dubai, hoofdstad van de Verenigde Arabische Staten. Het prijzenfonds bedraagt 2 miljoen euro waarvan de winnaar 60% ontvangt. De tweekamp gaat over 14 partijen en mocht het gelijk eindigen dan zal een tiebreak met verkorte bedenktijden toch een doorslag forceren. De slotdag is op 16 december gepland maar ieder wereldkampioenschap leeft langer voort dan hij duurt. Het hangt van de bijkomende spanningsvelden af hoe lang. Onlangs kreeg ik een placemat opgestuurd uit koffiebar Circolo D’Amis in Sinio Piemonte, een plaatsje van zo’n 600 inwoners . Het was de vakantiebestemming van redacteur Arnold Braaksma (die vaak onze diagrammen maakt). Mooi in het midden van de placemat zien we getekend Bobby Fischer en Boris Spassky met de titel El Match del Siglo. Die tweekamp werd gehouden op IJsland in 1972. We hebben het dan over 50 jaar geleden.
Nu al wordt de match in Dubai een lang leven toebedacht. Carlsen is de alleenheerser sinds 2013, hij heeft het record Elo-rating gebroken (dat was in handen van Kasparov met 2851 in 1999 en Carlsen ging daar ver overheen met 2882 in 2014) en hij wint bijna alles waaraan hij deelneemt. Hij wil het record historisch lang behouden en dan moet hij er nog vele jaren aan vastplakken want Kasparov was de beste gedurende 20 aaneengesloten jaren (1985-2005) en Emanuel Lasker heeft het record met 27 jaren (1894-1921)., ook al waren dat heel andere tijden maar een record is een record. Uitdager Ian Nepomniatchi begint als underdog maar zijn voorbereiding moet gevreesd worden, de laatste maanden was het stil rond zijn persoon en in schaakland Rusland wil men maar wat graag de titel weer terug hebben. Ian krijgt alle hulp van Russische topspelers en kan gebruik maken van meerdere computerprogramma’s. De sterkste schaakprogramma’s zijn een vast onderdeel van het secondantenteam van iedere topspeler; zo kunnen de randen van gecalculeerde risico’s worden opgezocht. We zullen zien, het belooft spannend te worden.
De opening woensdag gaf de importantie en internationale interesse goed weer. Op het imposante hightech terrein van Dubai World Expo, waar landen en bedrijven zich kunnen profileren tot 31 maart 2022, liet Arkady Dvorkovich, voorzitter FIDE, weten dat zowel in Rusland, Noorwegen als de VS deze match live wordt uitgezonden door grote tv-zenders. In alle landen is de match via internet te volgen met eigen commentaar. De kleurverdeling voor de eerste partij, altijd een feestelijk moment, ging dit keer met het doorprikken van grote ballonnen. Carlsen prikte als eerste en een zwarte confettiregen daalde over hem neer. Bij de persconferentie zaten de spelers gebroederlijk naast elkaar en hadden het uitstekend naar de zin. Dat is wel eens anders geweest bij WK’s. Nepomniatchi: “Ik heb er zin in. Hiervoor heb ik me door die hele lange cyclus gewerkt dus ik kan niet wachten tot het begint.” Carlsen: “Ik zal me beter voelen als we eenmaal zijn begonnen.” Enige kleine irritatie was waarneembaar toen Viswanathan Anand werd geciteerd (op wie Carlsen de titel veroverde in 2013) die vermoedde dat het heilige vuur bij Carlsen in zijn vijfde WK minder fel zal branden. “Zo’n opmerking doet wel wat in mij ontbranden. Bedankt.”
In de eerste partij kwam de Spaanse verdediging op het bord. Een geliefd systeem van vele wereldkampioenen. Carlsen heeft in zijn spel meer verwijzingen naar grote voorgangers zitten. De dynamiek van Fischer, het positionele van Karpov, het agressieve van Kasparov en de eindspelvoering van Capablanca. Op de 8e zet al offert Carlsen een pion voor vrij stukkenspel en het loperpaar. Op de 17e zet namen beide spelers terecht ruim de tijd: de centrale zwarte lichte stukken hadden dreigende potentie maar wit had als compensatie die pluspion. Er was sprake van een dynamisch evenwicht. In het vroege middenspel kwam een grootscheepse ruilactie die uiteindelijk in het voordeel van zwart uitpakte. De witte pionnenstructuur was structureel aangetast en ondanks de pluspion moest wit in de verdediging. Langzaam verdween de spanning uit de stelling en werd remise overeengekomen.
I. Nepomniatchi – M. Carlsen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 0-0 8.h3 Pa5 9.Pxe5 Pxb3 10.axb3 Lb7 11.d3 d5 12.exd5 Dxd5 13.Df3 Ld6 14.Kf1 Tfb8 15.Dxd5 Pxd5 16.Ld2 c5 17.Pf3 Td8 18.Pc3 Pb4 19.Tec1 Tac8 20.Pe2 Pc6 21.Le3 Pe7 22.Lf4 Lxf3 23.gxf3 Lxf4 24.Pxf4 Tc6 25.Te1 Pf5 26.c3 Ph4 27.Te3 Kf8 28.Pg2 Pf5 29.Te5 g6 30.Pe1 Pg7 31.Te4 f5 32.Te3 Pe6 33.Pg2 b4 34.Ke2 Tb8 35.Kd2 bxc3 36.bxc3 Txb3 37.Kc2 Tb7 38.h4 Kf7 39.Tee1 Kf6 40.Pe3 Td7 41.Pc4 Te7 42.Pe5 Td6 43.Pc4 Tc6 44.Pe5 Td6 45.Pc4 remise
Partij in viewer:
Nepo gevaarlijke uitdager voor Carlsen die toch favoriet is
Gisteren (vrijdag) is in Dubai de match om het wereldkampioenschap tussen de geboortejaargenoten (beiden uit 1990) Magnus Carlsen en Ian Nepomniachtchi begonnen. Wie heeft de beste kansen om te winnen? Die vraag probeert New In Chess te beantwoorden in een gratis speciale uitgave, die u kunt lezen op tinyurl.com/carlsennepo. Op basis van onderling resultaat in klassieke partijen is Nepo de favoriet: 4-1 met zes remises (al waren twee overwinningen van de Rus in jeugdtoernooien.) Een opmerkelijke tussenstand maar ook opmerkelijk weinig partijen, hoe kan dat? Dat ligt vooral aan dat Nepo na een bliksemstart (wereldkampioen t/m 12 jaar voor Carlsen) zich relatief langzaam verder ontwikkelde, onder andere omdat hij op een gegeven moment heel veel tijd aan het computerspel Dota 2 besteedde. Carlsen had in 2008 al een rating van boven de 2750, Nepo pas acht jaar later. Vorig jaar wist hij dan eindelijk de absolute wereldtop te bereiken, vooral dankzij een professionelere houding (thuis en achter het bord). Volgens Jan Timman is de Rus ook beter dan Carlsen in openingsvoorbereiding en in stellingen waarin om het initiatief wordt gevochten. En dan is er nog iets wat tegen de Noor spreekt. In de vorige twee wk-matches kwam hij in klassieke partijen niet verder dan een gelijkspel, waarna hij de rapidbarrage overtuigend won tegen zowel Karjakin en Caruana, beiden geen specialisten in partijen met versneld tempo. Nepo is dat echter wel. Ondanks dit alles is het toch Carlsen die door de meeste mensen als favoriet wordt gezien, ook door hemzelf. De wereldkampioen gaf daar in een interview een overtuigend argument voor: “Ik heb het voordeel dat ik beter ben in schaken.”
Voor Nepo zal het zaak zijn om op de aanval te spelen zodat Carlsen wellicht onder druk fouten gaat maken. Een geslaagd voorbeeld van deze strategie is onderstaande rapidpartij uit 2020.
Nepomniachtchi – Carlsen
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Tg1
Een wat rare zet die in online rapid populair is geworden.
6…b5 7.g4 Lb7 8.g5!?
Niet objectief de beste zet, maar wel de manier om Carlsen onder druk te zetten.
8…Pxe4 9.Pxe4 Lxe4 10.a4 e5 11.axb5!
Le7?
11…exd4 12.Dxd4 d5 13.Tg3 geeft wit compensatie, toch had zwart hiervoor moeten gaan.
12.Tg4! axb5 13.Lxb5+ Pd7 14.Ld2! Lb7 15.Pf5 0–0 16.Txa8 Lxa8 17.Th4 g6 18.Dg4 Pc5 19.Dh3?
Objectief een fout (rustig 19.Kf1 was heel sterk) maar de juiste verdediging is lastig te vinden en dat lukt Carlsen dan ook niet.
19…h5?
Er was een manier om remise te maken: 19…Lxg5! 20.Txh7 Lxd2+ (Met de koning op f1 zou dit niet werken wegens mat op h8) 21.Kxd2 Dg5+ 22.Kc3 Pe4+ en deze variant eindigt uiteindelijk in eeuwig schaak.
20.Txh5 gxh5 21.Dxh5 Pe6
En zwart gaf op voordat wit het verpletterende 22.g6 kon uitvoeren.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Deze maand werd in Slovenië het Europees Kampioenschap gehouden voor landenteams. Winnaar werd het team uit Oekraïne met de topspelers Anton Korobov en Andrei Volokitin. In de laatste ronde versloegen zij het sterke team van Armenië. Het bijzondere van het team van Oekraïne was dat zowel de spelers als het team geen nullen scoorden, of wel ze behaalden de gouden plak ongeslagen. Het is voor de eerste keer dat Oekraïne dit EK won, in 2019 was het tweede.
Op de tweede plaats kwam het team van Frankrijk. Daarin speelde de jonge grootmeester Alireza Firouzja die eerder voor Iran uitkwam. Op de derde plaats kwam het team van Polen. Nederland eindigde op de negende plaats.
In de slotronde werd op het eerste bord van Oekraïne een partij gespeeld die maar 23 zetten duurde.
Anton Korobov – Gabriel Sargissian (Oekraïne – Armenie)
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2 0-0 5. Pf3 d5 6. a3 Lxc3+ 7. Dxc3 dxc4 8. Dxc4 b6 9. Lg5 (De klassieke Nimzo-indische verdediging.) 9. … Lb7 10. Td1 (Vroeger werd hier meestal 10. Tc1 gespeeld, maar 10. Td1 scoort aanzienlijk beter.) 10. … Pbd7 11. e3 h6 12. Lh4 Tc8 (Blijkt een nieuwe zet te zijn. De bekende zet in deze stelling is 12. … Dc8, de dame uit de penningen halen, met gelijke kansen.) 13. Pe5 g5 14. Lg3 c5 15. Pxd7 Dxd7 16. dxc5 Dc6 (Grappig dat zwart in deze stand 16. … Dxd1+ kan spelen. Na 17. Kxd1 Txc5 moet wit zijn dame teruggeven.) 17. Le5 Pd7 18. Lc3
(Wit dreigt te winnen met 19. Dd4 met dubbele dreiging, mat op g7 of paardwinst.) 18. … Pxc5 19. f3 Da4 (Dit loopt niet goed af voor zwart, beter is 19. … Dc7.) 20. Dxa4 Pxa4 (Dit paard aan de rand breekt straks op.) 21. Lf6 (Bereidt 22. h4 voor.) 21. … Tc2? (21. … e5 geeft voor zwart meer tegenspel, al blijft hij wel minder staan.) 22. h4 g4 23. Td4
(Een dubbelaanval die zwart niet kan weerleggen. Er dreigt paardwinst op a4 en 23. Txg4+ en het bord wordt leeggemaakt via 24. Tg7+. Zwart gaf de partij op.)
Partij in viewer:
Wel Jan, maar niet Nepomnjasjtsji is van Hans Ree niet consequent.
Ik wijs er nogmaals op dat de klemtoon op -pom- hoort.