Krantenrubrieken weekend 4 december 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Vanwege de WK-match is deze rubriek vertraagd.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Computer weet alles
Dinsdag, aan het eind van de vierde partij van de WK-match in Dubai tussen Magnus Carlsen en Jan Nepomniasjtsji, leek Carlsen nog even na te denken voor hij remise door zetherhaling forceerde. Het was op de 33ste zet. Anish Giri, die op de website chess24 samen met Judit Polgar commentaar gaf, zei: „Het is allemaal nog voorbereiding, Magnus doet alsof hij nadenkt.” Judit vroeg of hij een grapje maakte, maar Anish was serieus. Nepo had steeds de meest waarschijnlijke zet gedaan, dus het lag voor de hand dat Magnus de partij tot het eind (zet 33!) al op zijn scherm had gehad.
Judit wilde er nog niet aan dat Magnus een toneelstukje opvoerde. Kon het niet zijn dat hij nog even keek of er meer dan remise inzat? Maar Giri zei: „Waarom zou je dat achter het bord doen, als je het ook comfortabel thuis met de computer kan doen?”
Dimitri Reinderman, die deze conversatie op zijn eigen schaaksite.nl aanhaalde, vermoedde een generatiekloof. Inderdaad hoorde Judit nog niet tot de generatie die in de wieg al een computertje knuffelde.
Giri had waarschijnlijk gelijk, want Nepo zei voor de Noorse televisie dat hij geen enkele zelfbedachte zet had gedaan. Carlsen zei simpel: „Dat is de situatie van het moderne schaak.”
Ik dacht aan de WK-match van 2004 tussen Vladimir Kramnik en Peter Leko. In hun achtste partij kwam de Marshall-variant van het Spaans op het bord, die Kramnik daarvoor had ontweken, net zoals Nepo nu die gevaarlijke variant al drie keer heeft ontweken.
In die achtste partij was Kramnik tot de tanden gewapend. Hij speelde snel. Leko gebruikte zeeën van tijd. Kramnik en zijn secondanten hadden alles thuis al op hun computers gezien. Tot Leko op de 25ste zet iets deed dat ze niet hadden gezien. Toen besefte Kramnik dat hij niet gewonnen stond, maar verloren.
Ik en velen met mij vonden het toen prettig dat het computerteam de kous op de kop kreeg, maar nu komt het me voor alsof ik in 2004 de laatste rochel meemaakte van een stervende, een laatste levensteken van de topschaker die de computer de baas was.
Hoewel de vijf remisepartijen waarmee Carlsen en Nepo hun match begonnen ongetwijfeld op hoog peil stonden, laat ik hier graag een prachtpartij van iets lager niveau zien.
Denis Chismatoelin – Olga Karmanova, Tsjigorin Memorial, Sint Petersburg 2021
1. Pf3 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. d4 0-0 6. Le2 e5 7. 0-0 Pa6 8. Te1 De7 9. Lg5 Le6 10. Dd2 c6 11. Tad1 Dc7 12. h3 Tfe8 13. Lf1 Tad8 14. a3 Db8 15. b4 Pc7 16. Dc1 Ld7 17. d5 cxd5 18. exd5 Tc8 19. Lxf6 Lxf6 20. Pe4 Le7 21. Dh6
Rechts dreigt wit 22. Pfg5 en 22. c5 dreigt aan de andere kant.
21…f5 22. Pfg5 Lxg5 23. Pxg5 Te7 24. c5 Pe8 25. Dh4 Tg7 26. Lc4 Pf6 27. c6 Le8
28. Txe5
Een mooi torenoffer, maar er komt nog meer.
28…dxe5 29. d6+ Kh8 30. Pe6 g5 31. Dh6 Tg6 32. Df8+ Pg8 33. c7 Da8. 34. Dxe8
Nu zwarts dame is opgesloten, offert wit onbekommerd zijn eigen dame.
34…Txe8 35. d7 Pe7 36. d8D
Wit haalt een andere dame.
36…Pc6 37. Dd6 Dc8 38. b5 Tgxe6 39. Lxe6 Txe6 40. Dxe6
Ook de tweede dame wordt geofferd.
40…Dxe6 41. bxc6
Zwart gaf op, want wit gaat een derde dame halen.
Partij in viewer:
Overdonderend openingsoffensief van Carlsen in WK-tweekamp blijft uit
Voor het begin van de WK-match tegen Ian Nepomniasjtsji zei Magnus Carlsen dat hij zich had voorgenomen toe te slaan in de eerste week, waarin zijn tegenstander nog zou moeten wennen aan de speciale omstandigheden.
Hij herinnerde zich goed hoe hij acht jaar geleden als uitdager van Vishy Anand zo nerveus was geweest dat bij het uitvoeren van zijn eerste zet de stukken waren omgevallen: ‘Ik had vier partijen nodig om tot rust te komen.’
Als kampioen merkte Carlsen dat ook zijn uitdagers last hadden van zenuwen, al lukte het hem niet ervan te profiteren. In 2016 had hij tegen Sergey Karjakin na vier partijen met 3-1 voor kunnen staan had en in 2018 was het een mirakel dat hij een gewonnen stand in de openingspartij tegen Fabiano Caruana remise liet lopen. Beide tweekampen werden taaie gevechten die pas in een tiebreak door de Noor in zijn voordeel werden beslist
Ondanks zijn goede voornemens slaagde Carlsen er ook in de openingsfase van de match in Dubai niet in een partij te winnen. Dat kwam ditmaal niet door eigen falen, maar door het uitstekende spel van zijn tegenstander. Nepomniasjtsji is tot de tanden gewapend en lijkt zich na een wat wankel begin geheel op zijn gemak te voelen.
De tweede partij, waarin beide spelers kansen kregen, was de meest onderhoudende van de eerste week.
Carlsen – Nepomniasjtsji, Tweede matchpartij
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. g3 Le7 5. Lg2 0-0 6. 0-0 dxc4 7. Dc2 b5
In plaats van de standaardzet 7 … a6 kiest zwart een veel spannender alternatief. Maar spoedig blijkt dat bij zijn voorbereiding iets is misgegaan.
8. Pe5 c6 9. a4 Pd5 10. Pc3 f6 11. Pf3 Dd7 12. e4 Pb4 13. De2 Pd3 14. e5! Lb7 15. exf6 Lxf6 16. Pe4 Pa6
17. Pe5?
Dit zou een vrijwel winnende zet zijn als zwart niet beschikte over een perfect antwoord. Wit staat beter na 17. Pxf6+ gxf6 18. Lh6 Tf7 19. Pe1 Pab4 20. Pxd3 Pxd3 21. b3.
17 … Lxe5! 18. dxe5 Pac5
Gemist door Carlsen. Wit moet een kwaliteit offeren om op de been te blijven.
19. Pd6 Pb3 20. Tb1 Pbxc1 21. Tbxc1 Pxc1 22. Txc1 Tab8 23. Td1 La8 24. Le4!
Het kostte tijd om dit wonderlijke pionoffer te begrijpen. Nepomniasjtsji wilde er zeker van zijn dat hij niet mat zou worden gezet. Na 25. bxc3 bxa4 wordt de offeraanval 26. Lxh7+ Kxh7 27. Dh5+ Kg8 28. Td4 nu weerlegd door 28 … Tb1+.
25. Dc2 g6 26. bxc3 bxa4 27. Dxa4 Tfd8 28. Ta1 c5 29. Dc4 Lxe4 30. Pxe4 Kh8 31. Pd6 Tb6 32. Dxc5 Tdb8 33. Kg2 a6 34. Kh3 Tc6 35. Dd4 Kg8 36. c4 Dc7 37. Dg4 Txd6
Door de kwaliteit terug te geven voorkomt zwart net op tijd grote moeilijkheden.
38. exd6 Dxd6 39. c5 Dxc5 40. Dxe6+ Kg7 41. Txa6 Tf8 42. f4 Df5+ 43. Dxf5 Txf5
Dit eindspel eindigde na 58 zetten in remise.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Shirov wel/niet/wel/niet/toch wel debutant voor En Passant
Bij En Passant houden ze ervan om legendarische spelers uit te nodigen. Zo zijn spelers als Kortchnoi, Timman, Sosonko en Hort te zien geweest in het denksportgebouw te Bunschoten. Een wat jongere speler is Alexei Shirov. Ooit verwierf hij het recht om de wereldtitel te spelen tegen Kasparov: helaas ging die match nooit door. Hij werd geliefd door zijn aanvallende stijl en zijn partijenverzameling heeft de passende titel “Fire on the board”. Inmiddels bijna 50 is hij nog steeds heel sterk. Of hij zin had om (tegen vergoeding natuurlijk) een potje voor het eerste team van En Passant te spelen? Dat wilde hij wel. Zaterdag 27 november was hij beschikbaar en dat kwam goed uit: dan zou de topper tegen LSG Leiden zijn. Teamleider Guido de Romph regelde een vliegticket en hotel en alles leek in kannen en kruiken te zijn. Maar in de huidige tijden is niets zeker. Een dag voor de wedstrijd was er het gerucht dat er zaterdag vanaf 17:00 een lockdown zou zijn. In dat geval zou de competitieronde uitgesteld worden, zo verklaarde de schaakbond. Argh! Het hotel werd maar geannuleerd. De persco vrijdagavond: avondlockdown pas vanaf zondag. Hotel weer geboekt. Al had de schaakbond wel gezegd dat teams straffeloos ervoor konden kiezen om niet te spelen. LSG had dat even overwogen volgens het verslag van Richard Vedder op Schaaksite, puur om te klieren. Zo onsportief wilden ze echter niet zijn. Maar nog kon De Romph niet gerust gaan slapen: vlak voor middernacht belde een ontzette Shirov hem op dat hij ruzie had gehad met de receptioniste van het hotel, “in deze toestand kan ik niet spelen”. Gelukkig bleek hij de volgende middag weer in een goede stemming. En was het allemaal de moeite en stress waard? Jawel, mede dankzij een overwinning de debutant versloeg En Passant titelverdediger LSG met 5.5-4.5. Begin februari is het duel tegen Charlois Europoort, bij winst lonkt het landskampioenschap.
De partij van de dag was niet van Shirov maar van een andere buitenlandse grootmeester.
Fedorchuk – Jens
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Lg5 e6 7.Dd2 a6 8.0–0–0 Ld7 9.f4 Le7 10.Pf3 b5 11.Lxf6 gxf6 Een typische pionnenstructuur in de Richter-Rauzer. Zwart wil met zijn loperpaar een eindspel bereiken, wit wil aanvallen.
12.Kb1 b4 13.Pe2 h5 14.f5 e5
Houdt de stelling gesloten, maar wit krijgt wel veld d5.
15.Pc1 Db6 16.Lc4 Pa5 17.Ld5 Tc8 18.b3
18…Lf8
Een logisch plan: de loper gaat naar een actiever veld, de koning gaat e7 dekken. Er is echter een probleem mee.
19.Pd3 Tb8 20.De1 Ke7 21.Dh4! Lh6
Alles staat gedekt, maar de zwarte koning heeft weinig verdedigers. Daarom kan wit toeslaan.
22.Lxf7! Kxf7 23.Pdxe5+! fxe5 24.Pxe5+
Het kostte twee stukken, maar wat zwart ook doet, de witte dame komt beslissend binnen.
24…dxe5 25.Txd7+ Kg8 26.Dg3+ Kf8 27.Dxe5
De verschillende matdreigingen zijn niet allemaal te voorkomen, daarom gaf zwart op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
In het internettijdperk speelt de computer een steeds grotere rol in het schaakspel. De openingsvoorbereiding bij de grootmeesters vindt plaats via databases en sterke schaakprogramma’s. Alle partijen van de grootmeesters zijn digitaal in databases opgeslagen en via sorteerfuncties is analyse met de computer mogelijk. De oudere garde heeft – over het algemeen- wat moeite met het digitale handvaardigheid. De oudere schaakliefhebber speelt nog graag een partij na uit een papieren schaakboek en op een houten bord. Op een ruilbeurs zag ik een vrij oud boek over openingen. Het was deel 8 uit de serie “Leer goed schaken” . De volledige titel luidt “Openingsfouten en finesses”. Het is in 1976 geschreven door A.C. van der Tak en bevat een verzameling van 250 korte partijen met mooie combinaties, gerangschikt op opening. Omdat Van der Tak een bekende correspondentieschaker is, zijn er veel correspondentiepartijen meegenomen.
Een voorbeeldpartij van de schrijver:
Van der Tak – Van de Berg, 1961.
1. e4 e5 2. Pf3 Pf6 3. Lb5 a6 4. La4 d6 5. c3 f5!? (De Siësta-variant in de Spaanse opening.) 6. exf5 Lxf5 7. d4 e4 8. Pg5 d5 9. f3 e3 10. f4 Pf6 11. Pf3 Ld6 12. Lxc6+ bxc6 13. Pe5? (Wit denkt dat hij later de pion van e3 nog kan nemen. Uitgerekend deze pion maakt de mooie slotcombinatie mogelijk. Noodzakelijk was 13. Lxe3 0-0 14. 0-0, en zwart moet kunnen aantonen dat zijn pionoffer correct is.)
13…Lxe5 14. fxe5 (Beter is 14. dxe5 waarop zwart echter 14. …Pg4 15. 0-0 Dh4 16. h3 Pf2 17. Df3 Ph3+! bij de hand heeft.) 14. …Pg4 15.0-0 0-0 16. De2
(Tijd voor de slotcombinatie.) 16. …Ld3! 17. Dxd3 Dh4 18, h3 Df2+! en 0-1
Diagram 2 is een mooie matcombinatie uit het boek. Wit speelde 13. Pxe6! Dxe5 (Niet 13. …fxe6 14. Dh5+ en mat) 14. Pc7 mat.
In Dubai vindt het wereldkampioenschap schaken plaats tussen titelhouder Magnus Carlsen en uitdager Ian Nepomniachtchi. De stand is na vier remises 2-2. Volgende week meer hierover.
In zijn boek Modern Chess Formula, the Powerful Impact of Engines uit 2020 zegt Vladimir Tukmakov over Kramnik – Leko 2004 dat de computer toen nog te langzaam was.
Het boekje waar Henk Prins naar refereert heb ik ook in mijn bezit; ooit voor vijf gulden gekocht bij een stalletje tijdens Interpolis te Tilburg 1987. Tweede diagram is – volgens dit boekje – gespeeld tussen Benkovitsj met wit en Katsjev met zwart in Kazachstan 1969.
De zetten zijn: 1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 a6 5.Pc3 b5 6.Ld3 Lb7 7.0-0 Dc7 8.De2 d6 9.a4 b4 (commentaar v.d. Tak: ‘9…bxa4 is ook niet aantrekkelijk. Wit neemt met de toren terug) 10.Pa2 Pf6 (Wegens de zwakte van veld b5 komt 10…a5 ook niet in aanmerking. Op 11.Pxb4 kan zwart nu 11..d5 spelen) 11.Lg5 d5 12.e5 Pfd7? en nu is de stand bereik in betreffend diagram.
Bij het artikel van Henk Prins (hopelijk alleen in de online versie hier) ontbreken er stukken van wit op de damevleugel, het paard op b1 en de loper op c1 moeten er ook nog staan. Ik zat al te bedenken hoe het dan mat moet gaan in de diagramstelling, met de verbonden torens…
Reactie op Renevandenbroek: Er is inderdaad een foutje gemaakt met het 2e diagram in mijn rubriek. Er had nog een wit paard op a2 moeten staan. De loper van c1 staat op g5. De fout op het diagram heeft geen invloed op de matcombinatie.
Henk, ging om eerste diagram, partij Van der Tak – Van de Berg na 16. De2.
Whoops, heb beide diagrammen aangepast.