Krantenrubrieken weekend 11 december 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Warmerdams glansjaar
Er moeten logistieke redenen zijn geweest om de finale van het NK op 28 november te laten beginnen, iets meer dan een maand nadat de eerste fase van knock-outmatches was afgelopen, maar als de KNSB het doel had om het slot van dit NK in stilte te laten verlopen, dan had de bond het niet beter kunnen doen.
Die eerste fase was in oktober in het Raadhuis van Hoogeveen. Veel schaakliefhebbers zullen zich het covidprotest en de daaruit voortvloeiende rechtszaak met Lucas van Foreest als prominente klager nog herinneren, maar er zijn er minder die nog weten wie zich toen voor de finale plaatsten.
Het waren Max Warmerdam, Roeland Pruijssers, Hing Ting Lai en Robin Swinkels. Zij begonnen op 28 november in het kantoor van hoofdsponsor Deloitte in Rotterdam aan een dubbelrondige vierkamp. Twee dagen nadat Carlsen en Nepomniasjtsji aan hun tweekamp in Dubai waren begonnen, bijna een garantie voor het negeren van het NK door de buitenwereld.
In 1972 speelde ik een toernooi in Soechoemi, een Abchazische badplaats aan de Zwarte Zee. In IJsland was Spassky – Fischer aan de gang, waar de hele wereld naar keek. Ik speelde hun partijen natuurlijk na, maar waar ik me echt mee bezig hield was de vraag tegen wie ik de volgende ronde zou spelen en wat voor openingsvariant ik kon verwachten. Zwemmen in de Zwarte Zee was belangrijker dan Fischer en Spassky. Wij leefden in onze eigen wereld en op ons lette niemand, ook al was Michail Tal erbij.
Zo zal het ook met die laatste vier van het NK zijn gegaan. De rest van de schaakwereld keek naar Carlsen en Nepomniasjtsji.
De nieuwe kampioen van Nederland is Max Warmerdam, 21 jaar en geboren in het Limburgse dorp Tegelen. Het was een mooi en productief jaar voor hem. Hij haalde zijn derde norm en werd grootmeester door een toernooi in Italië te winnen, en hij speelde een belangrijke rol als secondant van Jorden van Foreest toen die in januari het Tata-toernooi won, en van Anish Giri in het kandidatentoernooi in Jekaterinenburg. Als kers op de taart won hij in de eerste drie clubcompetitiewedstrijden van de KNSB van dit seizoen twee keer de prijs voor de mooiste partij.
Max Warmerdam – Robin Swinkels, NK finale Rotterdam
1. d4 e6 2. c4 f5 3. g3 Pf6 4. Lg2 d5 5. Pf3 Ld6 6. 0-0 0-0 7. Pc3 c6 8. Dc2 Pe4 9. Tb1 Pd7 10. b4 b6 11. b5 Dc7 12. Lb2 Lb7 13. Tfc1 Pxc3
Zwart had een gezonde Hollandse stelling en na 13…c5 zou een zwaar strategisch gevecht ontstaan.
14. Dxc3 cxb5
Zwart dacht een manier te zien om de stelling te vereenvoudigen.
15. c5
Na 15. cxb5 zou zwart inderdaad geen zorgen hebben, maar na Warmerdams pionoffer heeft hij ernstige problemen. Behalve 16. cxd6 is ook 16. c6 een dreiging.
15…b4
Misschien kon zwart toch 15…bxc5 16. dxc5 (dreigt mat op g7) Pxc5 proberen, maar na 17. La3 staat hij wankel.
16. Dxb4 Le7 17. Dd2 Tfc8
Ook nu gaat er na 17…bxc5 18. dxc5 Pxc5 20. Ld4 iets mis met zwart.
18. De3 Dc6
Dit verliest geforceerd. Hij had 18…Pf8 of 18…Kf7 moeten doen, ook al staat wit dan heel mooi.
19. cxb6 Dxb6 20. Lc3 Da6
21. Txb7
Een aardige slotcombinatie.
21…Dxb7 22. Dxe6+ Kf8 23. Pe5 Pxe5 24. Lxd5 Zwart gaf op.
Hij moet de dame geven en houdt te weinig materiaal over.
Partij in viewer:
Na een lange marteling bezwijkt Nepomniasjtsji in het achtste speeluur
In de voor hem inktzwarte week viel Ian Nepomniasjtsji nooit uit zijn rol. Na zijn drie nederlagen verscheen hij steeds op de persconferenties, waar hij geduldig alle vragen beantwoordde, hoe tenenkrommend die af en toe ook waren. Zo hield hij zich in toen iemand suggereerde dat hij zijn haar had laten knippen omdat hij zich schaamde voor zijn spel. Soms is het maar goed dat een zware tafel de spelers scheidt van de vragenstellers.
Als er geen gekke dingen gebeuren, eindigt de tweekamp in Dubai dit weekend met een ruime zege voor Magnus Carlsen. Natuurlijk zal in de nabeschouwingen aandacht worden besteed aan de blunders die het lot van Nepomniasjtsji bezegelden. Maar het zal vooral gaan over de zesde partij, waarin de wereldkampioen het moreel van de uitdager ernstige schade toebracht.
Na een kalm en evenwichtig begin van die partij was Nepomniasjtsji optimistisch. Hij ging een vlotte remise uit de weg door dameruil te vermijden en bij de 25ste zet nam hij een beslissing, waarvan de gevolgen niet waren te overzien.
Carlsen – Nepomniasjtsji, Zesde matchpartij
1.d4 Pf6 2. Pf3 d5 3. g3 e6 4. Lg2 Le7 5. 0-0 0-0 6. b3 c5 7. dxc5 Lxc5 8. c4 dxc4 9. Dc2 De7 10. Pbd2 Pc6 11. Pxc4 b5 12. Pce5 Pb4 13. Db2 Lb7 14. a3 Pc6 15. Pd3 Lb6 16. Lg5 Tfd8 17. Lxf6 gxf6 18. Tac1 Pd4 19. Pxd4 Lxd4 20. Da2 Lxg2 21. Kxg2 Db7+ 22. Kg1 De4 23. Dc2 a5 24. Tfd1 Kg7 25. Td2
25 … Tac8
Na bijvoorbeeld 25 … b4 26. axb4 axb4 27. Pf4 Dxc2 28. Tcxc2 Lc3 29. Txd8 Txd8 30. Pd3 zou de partij in remise zijn geëindigd.
26. Dxc8 Txc8 27. Txc8 Dd5 28. b4 a4 29. e3 Le5 30. h4 h5 31. Kh2 Lb2? 32. Tc5 Dd6 33. Td1?
Wit kon profiteren van zwarts 31ste zet met 33. Tcc2! Lxa3 34. Pf4 Dxb4 35. Td7.
32 … Dd6 33. Td1 Lxa3 34. Txb5 Dd7! 35. Tc5 e5
In aanmerking komt ook 35 … Lxb4, waarna wit zich misschien net kan redden met 36. Tcc1 Le7 37. Pe5 Db5 38. Td7 Dxe5 39. Txe7 Db2 40. Tf1 a3 41. Td7 a2 42. Tdd1.
36. Tc2?
Alleen met 36. e4 kan wit zich afdoende verdedigen.
36 … Dd5?
Zwart heeft groot, vrijwel zeker winnend voordeel na 36 … Lxb4 37. Tcc1 La3 38. Ta1 Dg4!.
37. Tdd2 Db3 38. Ta2 e4 39. Pc5 Dxb4 40. Pxe4?
Na 40. Tdc2! kan zwart geen vin verroeren.
40 … Db3 41. Tac2 Lf8 42. Pc5 Db5 43. Pd3 a3 44. Pf4 Da5 45. Ta2 Lb4 46. Td3 Kh6 47. Td1 Da4 48. Tda1 Ld6 49. Kg1 Db3 50. Pe2 Dd3 51. Pd4 Kh7 52. Kh2 De4?
Na bijvoorbeeld 52 … Kg6 is niets aan de hand.
53. Txa3 Dxh4+
Ook na 53 … Lxa3 54. Txa3 wacht zwart een zware verdediging
54. Kg1 De4
Na een lange marteling bezweek zwart in het achtste speeluur. Hij gaf op bij de 136ste zet.
Partij in viewer:
Carlsen wereldkampioen 2013-?
Magnus Carlsen heeft met veel vertoon van macht zijn wereldtitel geprolongeerd, na winst in de elfde partij. Met de slotstand 7,5-3,5 moet uitdager Ian Nepomniatchi diep buigen. Het gebrek aan veerkracht na het eerste onnodige verlies in partij zes doet het ergste vrezen voor zijn toekomst. In de eerste 5 partijen waren de spelers geheel aan elkaar gewaagd met zelfs een klein plusje voor Ian, als je alle reële kansen op voordeel voor beide spelers zou optellen. De schaakwereld was enthousiast, dit begin beloofde een mooie krachtmeting te worden op hoog niveau. In partij 6 kregen we weer een interessante strijd met wederzijdse kansen tot zet 36.
Ian, met zwart, is aan zet en uit het gehele voorgaande spel lag de pionwinst met 36…Lxb4 niet alleen voor de hand, er werd met geen enkele andere zet rekening gehouden. Na 37.Tcc1 La3 38.Ta1 Dg4 39.Td2 Lf8 en 40…a3 kan zwart nooit meer verliezen en wel kijken of er nog meer in zit. Terwijl Carlsen in lichte tijdnood zat, speelde Ian tot ieders verbazing
36…Dd5 37.Tdd2 Db3 38.Ta2 e4 39.Pc5 Dxb4 40.Pxe4
Altijd een nekkenbreker die 40e zet. Wit kon met 40.Tdc2 de zwarte dame en loper geheel lamleggen en rustig verder breien. De balans is weer in evenwicht.
40…Db3 41.Tac2 Lf8 42.Pc5 Db5 43.Pd3 a3
Nu hebben we dezelfde stelling als bij de analyse van zet 36 alleen is zwart pion e5 kwijt!
44.Pf4 Da5 45.Ta2 Lb4 46.Td3 Kh6 47.Td1 Da4 48.Tda1 Ld6 49.Kg1 Db3 50.Pe2 Dd3 51.Pd4 Kh7 52.Kh2 De4?
Zwart hoefde niets te doen want a3 kan nooit worden opgehaald: 52…Kg7 53.Pc2 Db3 54.Pxa3 Le5 en er gaat meer verloren dan een kwaliteit want het paard heeft geen vluchtvelden. Waarom gaf Ian zijn tegenstander de enige kans om door te spelen met
53.Txa3!
En ook al is deze stelling in hogere zin niet verloren, zwart krijgt het in de praktijk zwaar voor zijn kiezen met zijn onherstelbaar verzwakte pionnenstructuur en het zijn juist deze aanhoudende drukstellingen waarin Carlsen zo uitblinkt. Met een WK-record van 136 zetten haalde hij de buit uiterst langzaam binnen.
Hierna stortte Ian in. De totale druk, de besognes rond een WK, de persconferenties, de achterstand, de gemiste kansen, het werd hem te veel. In plaats van een getergde uitdager die vol gaat voor zijn laatste kansen op het allerhoogste, zagen we een speler zonder enige veerkracht. In partij 7 bereikte hij niets met wit en was de remise al op zet 20 duidelijk, ook al speelde men volgens de reglementen door tot zet 40. Een rare regel in een WK, bij toernooien is het nog wel begrijpelijk dat de sponsor niet te snel lege stoelen wil hebben.
Na afloop van partij 8 verontschuldigde Ian zich voor zijn spel.
Carlsen – I. Nepomniatchi
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.d4 Pxe4 4.Ld3 d5 5.Pxe5 Pd7 6.Pxd7 Lxd7 7.Pd2 Pxd2 8.Lxd2 Ld6 9.0-0 h5 10.De1+
“Ik was tevreden met remise”, zei Carlsen achteraf. Zwart kan met 10…De7 11.b3 b6 12.Dxe7 Kxe7 naar een veilige remise afwikkelen.
10…Kf8 11.Lb4 De7 12.Lxd6 Dxd6
Waarna zwart de slechte loper heeft en alleen maar kan verliezen. Ian blunderde onderweg ook nog een pion weg en dat kon de stelling niet verdragen.
13.Dd2 Te8 14.Tae1 Th6 15.Dg5 c6 16.Txe8+ Lxe8 17.Te1 Df6 18.De3 Ld7 19.h3 h4 20.c4 dxc4 21.Lxc4 b5?
Alleen met 21…Kg8 kan zwart verder spelen.
22.Da3+ Kg8 23.Dxa7 Dd8 24.Lb3 Td6 25.Te4 Le6 26.Lxe6 Txe6 27.Txe6 fxe6 28.Dc5 Da5 29.Dxc6 De1+ 30.Kh2 Dxf2 31.Dxe6+ Kh7 32.De4+ Kg8 33.b3 Dxa2 34.De8+ Kh7 35.Dxb5
En men speelde nog even door maar wit won natuurlijk.
In partij 9 weer hoge verwachtingen (aller-allerlaatste kans) en weer een teleurstellend verloop.
Met 27.f3 Ph6 28.Le4 Pf5 29.Lxf5 houdt wit een heel klein plusje vast. In plaats daarvan gaf Ian een stuk weg met
27.c5? c6! 28.f3 Ph6 29.Te4 Ta7 30.Tb4 Tb8 31.a4 Txb7
en zwart won. Het lijkt erop dat Carlsen van zijn generatiegenoten weinig te duchten heeft. Het echte gevaar zal moeten komen van een volgende lichting.
Max Warmerdam Nederlands kampioen
De laatste jaren zijn diverse jonge spelers Nederlands kampioen geworden. Jorden van Foreest werd het als 17-jarige in 2016, zijn broer Lucas als 18-jarige in 2019. Als je toen voorspeld had dat één van de andere topjeugdspelers zijn opvolger zou worden had niemand je vreemd aangekeken. Maar dat het Max Warmerdam is geworden (in 2020 was er geen NK), dat lag destijds toch niet voor de hand. Zijn ontwikkeling was namelijk wat trager dan die van jongere talenten als Casper Schoppen, Robbie Kevlishvili en Liam Vrolijk. Zij hadden allang de 2400 gehaald toen Warmerdam dat op 18-jarige leeftijd ook deed. Die drie spelers zijn dit jaar echter in rating gelijk zijn gebleven, terwijl 2021 voor Warmerdam bijzonder succesvol was met toernooioverwinningen, een grootmeestertitel en meer dan honderd punten ratingwinst. Het resultaat van hard werken, maar ook twee bijzondere samenwerkingen. Zo won Jorden van Foreest afgelopen januari het Tata Steel Schaaktoernooi mede dankzij de goede openingsvoorbereiding van zijn secondant Warmerdam. Dat viel op en daarom vroeg Anish Giri hem als helper voor het kandidatentoernooi. Het lijkt erop dat Warmerdam zich heeft weten op te trekken aan het niveau van de beide Nederlandse topspelers en zich zo nu zelf in de Nederlandse top heeft gevestigd.
Voor de dubbelrondige finalevierkamp in Rotterdam was hij de favoriet. De twee andere deelnemende grootmeesters (Pruijssers en Swinkels) zijn ouder en minder sterk en Purmerendspeler Hing Ting Lai was als meester een outsider. Toch was het Lai die na twee ronden de koppositie deelde met Warmerdam. Die maakte in de onderlinge partij de verhoudingen duidelijk, mede dankzij een goede voorbereiding.
Warmerdam – Lai
1.c4 Pf6 2.Pc3 e6 3.e4 d5 4.e5 d4 5.exf6 dxc3 6.bxc3 Dxf6 7.Pf3 Pc6 8.d4 e5 9.d5 Pb8 10.Ld3 Pd7?
Lai gaat in de opening al de fout in. Het paard kan namelijk voorlopig niet weg van d7 en blokkeert zo de loper. Beter was 10…h6 geweest.
11.Lg5 Dd6 12.0–0 Le7 13.Lxe7 Dxe7 14.Te1 0–0 15.Lc2 Df6
Wit is met voordeel uit de opening gekomen, al had hij het vervolg wat krachtiger kunnen spelen. Hier was bijvoorbeeld 16.Dd3 g6 17.De3 sterk.
16.La4 c6 17.Tb1 h6 18.Lc2 Te8 19.Dd3 g6 20.Pd2 Kg7 21.De3 Pb6 22.d6 Lf5 23.Lxf5
23…Dxf5?
Zwart had hier een ongeveer gelijke stelling kunnen bereiken als hij met de g-pion geslagen had. De reden is dat hij na 23…gxf5! 24.a4 Tad8 25.a5 Pa4! 26.c5? de zet 26…f4! heeft waarna c5 en d6 vallen.
24.a4 Tad8 25.a5 Pc8 26.c5
Nu houdt wit zijn sterke vrijpion op d6, de bovendien het paard op c8 domineert.
26…b6 27.Pc4 bxc5 28.Dxc5 e4 29.Dd4+ Kg8 30.Ted1 Td7 31.a6 Ted8 32.Tb8! Kh7 33.h3 h5 34.De5 f6 35.Dxf5 gxf5
36.Pa5
Wint materiaal en daarmee de partij.
36…Pxd6 37.Txd8 Txd8 38.Pxc6 Td7 39.c4 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
In de tweekamp om het wereldkampioenschap schaken dat deze weken in Dubai wordt gespeeld, staat na de tiende partij regerend wereldkampioen Magnus Carlsen uit Noorwegen met 3 punten voor op de uitdager Ian Nepomniachtchi uit Rusland. Er zijn in theorie nog vier partijen te spelen, maar het zit er dus duimendik in dat Carlsen zijn titel blijft behouden. In de negende partij maakt de Rus een vreselijke bok, waardoor zijn loper werd ingesloten. Een dergelijke blunder op dat niveau verbaasde vele schakers.
Nepomniachtchi – Carlsen
1. c4 e6 2. g3 d5 3. Lg2 d4 4. Pf3 Pc6 5. O-O Lc5 6. d3 Pf6
(De heren kiezen voor de Engelse opening.)
7. Pbd2 a5 8. Pb3 Le7
(De uitdager is beter uit de opening gekomen dan de wereldkampioen. De bedoeling van Carlsen was om de loper op de diagonaal a7-g1 te plaatsen. Maar na 8. … La7 verliest Carlsen spoedig zijn pion op a5.) 9. e3 dxe3 (Dit blijkt een nieuwe zet te zijn. De theorie schrijft voor … e5, wellicht is de gespeelde zet een verbetering.)
10. dxe3 Pg4 11. Lc5 0-0
(Dit is veiliger dan 11. … a4, wit houdt dan de sterkste loper.)
12. d4 a4
(Nu heeft deze zet meer effect.)
13. Lxe7 Dxe7 14. Pc5
(Dit lijkt een sterk paard maar is ook kwetsbaar.)
14. … a3
(Carlsen wil zijn pion redden, echter 14. … e5 is een veel betere zet. Na 15. Te1 Td8 en 16. Pxa4 komt er voor hem een stelling uit waarin hij duidelijk initiatief voordeel heeft en voldoende compensatie krijgt voor de geofferde pion.)
15. bxa3 Td8 16. Pb3
(Er dreigde 16. … e5.)
16. … Pf6
(Wit speelt zijn paard terug, zwart speelt zijn paard terug, beide paarden waren kwetsbaar.)
17. Te1 Dxa3 18. De2 h6 19. h4 Ld7
(De normale ontwikkeling van de loper is naar b7 of a6. Bereidt zwart dit voor met 19. … b6 komt 20. Pe5 en wit staat gewonnen.)
20. Pe5 Le8 21. De3 Db4 22. Teb1 Pxe5
(Een idee is ook 22. … Ta3 om het gevaarlijke witte paard te pennen.)
22. …Pxe5 23. dxe5 Pg4 24. De1!
(Een mooie zet van de Rus.)
24. … Dxe1+
(Nemen lijkt verplicht, na 24. … Dxc4 is het zwarte paard gevangen na 25. f3.)
25. Txe1
(Dit ziet er best rooskleurig uit voor wit. Het zwarte paard dreigt wit te vangen en op b7 kan wit ook slaan.)
25. … h5 26. Lxb7 Ta4 27. c5??
(Werd Nepomniachtchi overmoedig nadat hij de betere stelling kreeg of sloegen de zenuwen toe. Had hij echt niet gezien dat zijn loper dreigde te worden ingesloten?)
27. … c6!
(De loper wordt de teruggang afgesneden.)
28. f3 Ph6 29. Te4 Ta7 30. Tb4 Tb8 31. a4
(Niet 31. … Lxc6? 32. Txb4 Lxe8 33. Txb3.)
31. … Taxb7
(Een loper voor op dit niveau is verder een kwestie van snel de partij uittikken.)
32. Tb6 Txb6 34. Pc5 Pf5 35. a5 Tb8 36. a6 Pxg3
(Carlsen vindt de beste zet in tijdnood. Het veilige 36. … Pd4 37. Kf2 Pb5 had tijd gespaard.)
37. Ta4
(37. a7 Ta8 38. Ta5 Pe2+ 39. Kf2 Pd4 40. Pa4 Pb5 en Carlsen is net op tijd.)
37. … c5 38. a7 Td8 39. Pxc5 Ta8 en 0-1.
“Magnus Carlsen uit Denemarken”.