Gross-, Dick- und Breitmeister
Carl Schlechter speelt blindsimultaan in Wenen, december 1898. Rechts Georg Marco die aantekeningen schrijft in zijn blocnote.
(Bron: Das interessante Blatt, 22 december 1898)
Je hoort wel eens de verzuchting dat de topspelers van nu saai zijn. Het is dan dat de topspelers van vroeger vaak uitgesproken persoonlijkheden waren, zoals Tal, Kortsnoj, Spasski, Hort en noem maar op of dichter bij huis Donner en Timman en dat dit soort types tegenwoordig met een lantaarntje te zoeken zijn als ze er al zijn.
Zo’n verzuchting komt vrijwel altijd uit de mond van leeftijdgenoten van me en dan is scepsis geboden. Want is het niet zo dat met het klimmen der jaren de tijd van vroeger in alles beter lijkt en dat de jeugd van tegenwoordig nooit gedeugd heeft? En is het niet zo dat de nostalgische hang naar die ‘goeie ouwe tijd’ verraden wordt door de muziekvoorkeur van ons ouderen, bewust of onbewust verbonden met de jaren dat we jong en mooi waren, in de kracht van ons leven met nog een hele toekomst voor de boeg?
Maar laten we eerst eens wat verder teruggaan in de tijd, toen er nog weinig schaaktheorie was en er al helemaal geen schaakengines waren. Naar het begin van de twintigste eeuw.
Wenen, de hoofdstad van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie, was toen in veel opzichten de culturele ‘hotspot’ van Europa en ook voor de schaakwereld een belangrijk centrum. Wereldtopper Carl Schlechter was een Wener en het eerste deel van zijn dramatische match tegen Emanuel Lasker om het wereldkampioenschap werd in 1910 in Wenen gespeeld. Maar de man om wie veel, zo niet alles, in schakend Wenen en ver daarbuiten draaide, was Georg Marco, de redacteur van de toonaangevende ‘Wiener Schachzeitung’.
In Berlijn bevindt zich de “Edition Marco”, een schaakwinkel en uitgeverij die het werk van Marco voortzet.
Deze uitgeverij is gespecialiseerd in uitgaven met een kleine oplage. Bijzondere boeken, vooral over historische toernooien en personen, die je niet snel bij de grote schaakboekhandels zult vinden.
www.edition-marco-shop.de/
Als je geluk hebt komt na een half uurtje grasduinen in de winkel Arno Nickel tevoorschijn, een zeer goede correspondentieschaak-grootmeester, die dan even zijn werk aan de batterij schaakcomputers onderbreekt om een klant te helpen.
Dank voor dit retro-stuk Wim! Zo te zien bestond Donner’s fysieke voorbereiding vooral uit sigaret-rokend toekijken ;-). In mijn clubschaaktijd was ik als niet-roker vaak omringd door sigaar-, sigaret- en pijprokende mannen. Vermoedelijk heeft dat mijn prestaties op de late avond wel eens beïnvloed…
Dank Wim.
On a side note: wie zouden Lg1 ook overzien hebben? Een prachtige zet – als je erop bedacht bent is-ie niet moeilijk, maar juist de alertheid op het ongewone in een overzichtelijke stelling is cruciaal. Carlsen’s 26. Kd2 in de 6e partij tegen Anand in Sochi 2014, en Anand’s verzuim om daarvan te profiteren, illustreren dat die alertheid niet vanzelfsprekend is.
En over Dubov: ik snap die rekstokoefeningen. Je moet in tijdnoodstress wel fysiek tot Lh1xa8 in staat zijn.
Wim, hartelijk dank voor je prachtig artikel, ik heb het, zoals altijd, met veel plezier gelezen.
Op de prachtige Haifa groepsfoto meen ik te herkennen vbnb vlnr
1.Hans Ree, 2.Hans Böhm, 3.?, 4.Jan-Hein Donner, 5.?, 6.Victor Korchnoi,
7.?, 8.Jan Timman, 9.Hans Bouwmeester, 10.?
Wie zijn de anderen?
Bedankt!
Naast Böhm Ligterink misschien? en naast Bouwmeester Sosonko?
Nr 5 en 7 weet ik ook niet.
Vijf is Rob Hartoch. Wellicht is 7 Cor van Wijgerden. 10 is zeker Sosonko.
Achter (staand) van links naar rechts: Ree, Böhm, Ligterink, Donner, Hartoch, Kortchnoi.
Voor (hurkend) van links naar rechts: Kuijpers, Timman, Bouwmeester, Sosonko.
Ah, Frans Kuijpers, de enige die ik niet herkende. Ik kan me nog een coverfoto van Schakend Nederland uit die tijd herinneren met een soepel rennende Böhm met een flink stuk daarachter op de sintelbaan een dappere Bouwmeester. Er staat me vagelijk, helemaal onder in de hersenstam, iets bij dat Donner optrad als scheidsrechter bij het voetballen. Maar was het niet in Papendal in plaats van Apeldoorn?
Dit is het hotel waar het Nederlandse schaakteam verbleef in 1976. Hotel Nieland in Apeldoorn. De sportaccomodatie moet in de buurt geweest zijn. Op de foto links is het niet Cor van Wijgerden noch Frans Kuijpers, maar de masseuse. Geen overbodige luxe 😉
In dat geval is mijn excuus aan dr. F.A. Kuijpers wel zeer op zijn plaats!
Dan kijk je na al die jaren ineens heel anders naar die foto… Ik heb altijd gedacht “gewoon” de Olympiadeploeg van 1976 (Timman, Sosonko, Donner, Ree, Kuijpers, Ligterink) te hebben gezien, met Böhm en Hartoch die ook streden om een plek in het team, captain Bouwmeester, en de net in Nederland neergestreken, door de Nederlandse topspelers in hun midden opgenomen Kortchnoi…
Inderdaad een heel geestige zet Lg1, maar ik moest toch even kijken wat de pointe was. Het toernooi in Monte Carlo had een heel apart ‘format’. The scoring format for the tournament was kept the same as the previous year, where ¼ of a point was given to each player for a draw played. The two players were then required to replay the game with colors reversed, where a win was worth ½ a point, a draw worth another ¼ point, and a loss worth 0.
Maróczy won het toernooi met een 1/4 punt voorsprong op Pillsbury. De winnaar van het jaar daarvoor Janowsky werd derde, maar verspeelde bijna al zijn prijzengeld in het casino.