Krantenrubrieken weekend 26 februari 2021
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Om te verklaren waarom Jan Nepomniasjtsji vorig jaar in zijn WK-match tegen Magnus Carlsen zo dramatisch instortte, ging het Duitse maandblad Schach te rade bij Oleg Vladimirovitsj Aronson, die werd beschreven als kunsthistoricus, film- en televisietheoreticus, doctor in de filosofie en pedagogie en ‘een persoonlijkheid in het openbare leven in Rusland’. Bekende Rus, zouden wij zeggen.
Aronson kende de reputatie van Nepo als een vechter met een glazen kin, die na een harde klap knock-out kon gaan. Maar de ware oorzaak van Nepo’s falen zag hij in het ‘spook van de sovjetschaakschool’. In de Sovjet-Unie was er een fijnmazig netwerk van trainers, secondanten, openingskenners, journalisten en schrijvers en wat al niet, dat de topschakers ondersteunde in hun strijd als patriottische intellectuele soldaten.
Die wereld bestaat niet meer, maar wel de nostalgie ernaar. En daardoor werd Nepo voor zijn match tegen Carlsen volgens Aronson op alle Russische televisiekanalen uitgeroepen tot held van het vaderland. Hij kreeg de beschikking over een supercomputer en over de beste secondanten, alles onder het motto: breng de titel terug naar Rusland.
Het paste volgens Aronson bij Poetins streven naar de restauratie van het geweldige sovjetrijk van vroeger en hij denkt dat Nepo er aan onderdoor ging, omdat hij als held tegen wil en dank was vergeten dat je alleen goed kunt schaken als je er plezier en vreugde aan ontleent. Het schaakgenot was voor hem in duivelsplicht ontaard. Afgelopen week speelde Nepo in het Airthings Masters, een deel van de online Champions Chess Tour van Magnus Carlsen, en vrijdag en zaterdag speelt hij de finale tegen Carlsen; een kleine epiloog van hun WK-match.
Nepo figureerde vorig jaar misschien in een hysterische nationalistische campagne, maar hij is zelf niet zo’n nationalist. In de nacht van woensdag op donderdag, toen de Russische aanvallen op Oekraïne begonnen, twitterde hij in vanuit Moskou onder de hekjes #saynotowar en #njetwojne (geen oorlog) in het Russisch: „De geschiedenis heeft veel zwarte donderdagen gezien. Maar vandaag is de zwartste.”
Magnus Carlsen – Praggnanandhaa, voorronden Airthings Masters 2022
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 c5 5. e3 Pc6 6. cxd5 exd5 7. Lb5 cxd4 8. exd4 Ld6 9. 0-0 0-0 10. h3 h6 11. Te1 Lf5 12. Pe5 Tc8 13. Lf4 Te8 14. Tc1 Db6 15. Lxc6 bxc6 16. Pa4 Da6 17. Te3
Voorzichtiger was 17. Pc5, waarna 17…Dxa2 18. Pa4 of 17…Lxc5 Dxa2 18. Da1 tot ongeveer gelijk spel zou leiden.
17…Pe4 18. f3 Pg5 19. Tec3 Db7 20. Lh2 Pe6 21. Pxc6
Een ernstige fout.
21…Pf4
Hij laat Carlsen ontsnappen. Na 21…Lxh2+ 22. Kxh2 Pf4 heeft zwart geweldige aanval.
22. Pe5 Lxe5 23. dxe5 Pd3 24. Txc8 Txc8 25. Txc8+ Dxc8 26. Lg3 d4
Zwart heeft genoeg compensatie voor de verloren pion.
27. b3 Dc6 28. Dd2 Kh7 29. Kh2 Lg6 30. Da5 Dc1 31. Dxa7
Hij wint nog een pion. Gewaagd, maar het kan nog.
31…De3
32. Pc3
Maar dit is een grove fout. Na 32. Da5 of 32. Pb6 zou het ongeveer gelijk staan.
32…Pf4 33. Pd1
Het arme paard heeft geen beter veld, want na 33. Pe4 Lxe4 34. fxe4 Pe2 gaat wit mat.
33…Dd2 34. Pf2 Pe2 35. h4 De1 36. Dd7 Pxg3 37. Dxd4
Wanhoop. Na 37. Kxg3 Dxe5+ is 38. Kh3 Lf5+ of 38. f4 De3+ hopeloos voor wit.
37…Pf1+ 38. Kh3 Pe3 39. Db2 Lc2 Wit gaf op.
Partij in viewer:
Pragg (16) bescheiden na zege op Carlsen: ‘Winst op Aronian was mooier’
Hoezeer ik ook probeer ze in een andere richting te dwingen, steeds keren de gedachten terug naar de treurig stemmende woorden die Sergei Karjakin donderdag schreef op Twitter. Magnus Carlsens voormalige uitdager, die in 2004 met het Oekraïense nationale team de Olympiade won, wisselde in 2009 van vaderland. Een trouwere volgeling had Vladimir Poetin zich niet kunnen wensen.
Karjakin schreef dat het Ruslands heilige plicht is de Oekraïners te helpen aangezien zij zelf hebben gefaald: ‘Onze soldaten kwamen in vrede. Elke steun voor het regime in Kiev is steun voor de oorlog.’ De tweet bleef niet zonder gevolgen. Organisatoren kregen het advies Karjakin niet meer uit te nodigen en de wereldschaakbond Fide werd opgeroepen hem zijn plaats in het kandidatentoernooi te ontnemen.
Dat laatste zal niet gebeuren. Wel besloot de Fide vrijdag om de olympiade komende zomer niet in Moskou te houden. Ook het congres van de bond wordt naar elders verplaatst. Tijdens dat congres vindt onder meer de voorzittersverkiezing plaats. De Rus Arkadij Dvorkovitsj is sinds 2018 de baas van de Fide. Zijn eerste termijn loopt dit najaar af.
In een ander deel van de wereld was een 16-jarige jongen de sportman van de week. Alsof een wonder was gebeurd, haalden de Indiase kranten alle superlatieven van stal om de overwinning van Rameshbabu Praggnanandha op Magnus Carlsen te omschrijven. De tiener, die vier jaar geleden al tot grootmeester werd benoemd, versloeg de wereldkampioen in de eerste aflevering van een nieuwe serie online-rapidtoernooien.
Pragg was zelf minder onder de indruk. Op de vraag of het succes tegen Carlsen een hoogtepunt in zijn carrière was, zei hij trotser te zijn op zijn winst tegen Levon Aronian in hetzelfde toernooi. Hij zal ver komen.
Carlsen – Praggnanandha
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 c5 5. e3 Pc6 6. cxd5 exd5 7. Lb5 cxd4 8. exd4 Ld6 9. 0-0 0-0 10. h3 h6 11. Te1 Lf5 12. Pe5 Tc8 13. Lf4 Te8 14. Tc1 Db6 15. Lxc6 bxc6 16. Pa4 Da6 17. Te3 Pe4 18. f3
Sterker is 18. Pc5. Nu komt wit in moeilijkheden.
18 … Pg5 19. Tec3 Db7 20. Lh2 Pe6 21. Pxc6?
Deze zet had regelrecht tot verlies kunnen leiden.
21 … Pf4?
Nu leeft wit weer. Na 21 … Lxh2+ 22. Kxh2 Pf4 23. Pe5 Txc3 24. Txc3 f6 25. Pg4 Te2 wint zwart.
22. Pe5 Lxe5 23. dxe5 Pd3 24. Txc8 Txc8 25. Txc8+ Dxc8 26. Lg3 d4 27. b3 Dc6 28. Dd2 Kh7 29. Kh2 Lg6 30. Da5
Een riskante winstpoging aangezien wits koning in gevaar kan komen.
30 … Dc1 31. Dxa7 De3
32. Pc3?
Een jammerlijke fout. Na bijvoorbeeld 32. Da5 of 32. Pb6 staat het ongeveer gelijk.
32 … Pf4! 33. Pd1 Dd2 34. Pf2
Na 34. Lxf4 wint 34 … Dxf4+ 35. Kg1 Dd2 een stuk.
34 … Pe2 35. h4 De1 36. Dd7 Pxg3 37. Dxd4 Pf1+ 38. Kh3 Pe3 39. Db2 Lc2
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Voormalige NK-finalist Filip Goldstern overleden
In 1986 mocht Filip Goldstern in zijn geboorteplaats Hilversum meedoen aan het Nederlands kampioenschap. Een hoogtepunt in zijn carrière, al zal hij dat zelf niet zo gevoeld hebben door zijn pessimistische inborst. Deze maand overleed hij onverwacht op 66-jarige leeftijd in de buurt van zijn woonplaats Schaffhausen in Zwitserland.
Filip werd geboren in 1956 als tweede zoon van de Oostenrijks-Oekraiënse ingenieur Ernest Goldstern en de Nederlands-Oekraïense toppianiste Fania Chapiro. Als tiener ging hij schaken bij HSG en werd daar in 1975 clubkampioen. Goldstern verhuisde naar Amsterdam en ging voor de profclub Desisco Watergraafsmeer spelen. Hij werd daar teamgenoot van de latere grootmeester Paul van der Sterren, voor wie hij een zeer belangrijke analysepartner was. Ook gaf hij training aan latere internationale meesters als Gert Pieterse en Piet Peelen. De laatste kwam hij eind 1985 weer tegen bij de halve finales van het NK: ze stonden gedeeld bovenaan en een onderlinge remise in de laatste ronde zou NK-plaatsing voor beiden betekenen. Lijkt een duidelijke zaak, maar, zo schrijft Peelen op Schaaksite: “Ik herinner me vooral zijn ongeloof daarover die avond aan de bar en dat hij wel een paar keer vroeg of ik echt remise wilde spelen.“ Ook Van der Sterren schertst zijn vriend in een herdenkingsartikel als een pessimist. “Ik denk dat hij zelf het NK eerder als een dieptepunt zag, omdat hij er niet verder kwam dan een laatste plaats. Zo jammer dat hij altijd alleen maar de negatieve kanten van zijn resultaten kon zien.“ In 1990 trouwde hij, emigreerde hij naar Zwitserland en werd daar leraar. Het schaken gaf hij echter niet op, sterker nog, zijn niveau groeide nog en in 2000 voldeed hij aan één van de twee voorwaarden voor de meestertitel door een rating van 2411 te bereiken. Dat deed hij onder andere door in 1999 van de Kroatische grootmeester Cebalo te winnen (zie partij). Aan de andere voorwaarde, drie meesternormen, wist hij echter niet te voldoen. Een fanatiek schaker bleef hij wel en zou hij vast gebleven zijn tot op zeer hoge leeftijd. Een hartstilstand tijdens een lange wandeling door de Zwitserse bossen voorkwam dat helaas.
Goldstern – Cebalo
1.Pf3 c5 2.c4 Pc6 3.Pc3 g6 4.e3 Lg7 5.d4 Pf6 6.d5 Pa5
Zwart wil druk tegen pion c4 zetten. Het nadeel is dat het paard buitenspel kan komen te staan (en dat gebeurt ook).
7.e4 d6 8.Ld3 0–0 9.h3 e6 10.0–0 a6 11.Ld2 Tb8 12.Dc2 b5
Dat is het idee van de zwarte opzet, maar het doet niet zo veel.
13.b3 exd5 14.exd5 Ld7 15.Tab1 Te8 16.Pg5
Lijkt naar pion d6 te loeren, maar er is nog een ander idee.
16…Dc7 17.Pce4 Pxe4 18.Pxe4 b4
19.Lg5!
Opeens is 20.Pf6+ zonder materiaalverlies niet te voorkomen.
19…Lf5 20.Pf6+ Lxf6 21.Lxf6 Lxd3 22.Dd2! Met mat of damewinst, zwart gaf daarom op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De tweezet 987, die twee weken geleden ter oplossing werd aangeboden, heeft een verleidelijke sleutelzet. Als wit 1. Te7? gaat proberen als sleutelzet, dan dreigt er door dubbelschaak 2. Le5 mat.
Mooi is dat de verleidingssleutel het veld f5 vrij geeft voor zwarte koning. Als zwart met zijn koning daarheen speelt, gaat de dreiging niet door, maar speelt wit 2. Pd6 mat. Een andere variant tegen de dreiging is 1. … Lxf7. De zwarte loper valt dan niet meer de dame-paardbatterij aan op de 4e lijn. Die batterij kan wit gebruiken voor de matzet na 1. … Lxf7, en zet dan met 2. Pe3 mat, wit moet de zwarte toren afsluiten die op batterij is gericht en wit moet het vluchtveld f5 dekken van de zwarte koning. Toch is 1. Te7 niet de oplossing, want zwart speelt 1. … Lf5! en wit kan niet mat zetten.
De juiste sleutelzet is 1. Te2! Weer dreigt wit met 2. Le5 mat door dubbelschaak. Weer geeft wit het vluchtveld f5 weg voor de zwarte koning. Na 1. … Kf5 komt nu een ander mat 2. Pe3 mat. Na 1. … Lxf7 moet het witte paard de zwarte loper afsluiten van de batterij en is 2. Pd6 mat. De oplettende oplosser zal ontdekt hebben dat de matzetten 2 Pd6 en 2. Pe3 precies verwisseld zijn na 1. … Kf5 en 1. … Lxf7. Thema is in dit probleem dus de matverwisseling. Er moet nog onderzocht worden, waarom 1. … Lf5 niet weerlegt, zoals in de verleiding. Na 1… Lf5 gaat namelijk de dreiging 2. Le5 gewoon door, dit in tegenstelling tot de verleiding, waarna zwart 2. Txe5! heeft.
Het oudste probleem met een matverwisseling is bijna honderd jaar oud. Zie diagram van W.J. Faulkuer, 4e prijs Good Companion Chess Problem Club in 1924. In het schijnspel, spel voordat de sleutel is uitgevoerd, ligt gereed 1. … c4 2. Pxc6 mat en 1. … Lxe4 2. d4 mat. We zien hier het halfpin thema optreden. De zetten kunnen niet verwisseld worden, omdat dan bij de eerste variant veld e4 ongedekt zou komen, terwijl in de tweede variant de loper gewoon de dekking van veld c6 vasthoudt. De sleutelzet is 1. De1! Er dreigt niets, dus zwart is in tempodwang. Nu zijn de matzetten verwisseld, dus 1. … c4 2. d4 mat en 1. … Lxe4 2, Pxc6 mat. Dat kan nu wel zo omdat veld e4 door de dame gedekt wordt en de loper zich daar pent. De oude volgorde kan nu niet meer, omdat de dame de haflpinopstelling opgeheven heeft. Het halfpinthema houdt in: in een opstelling van een wit lijnstuk, dat op de zwarte koning gericht is, maar waarbij er nog twee zwarte stukken tussen dat witte lijnstuk en de zwarte koning bevinden. Als een van de zwarte stukken de lijn verlaat, staat het andere gepend en omgekeerd. Wit maakt gebruik van deze penning.
