Krantenrubrieken weekend 5 maart 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een brief aan Poetin
Afgelopen donderdag publiceerden 44 prominente Russische schakers op een Russische sportwebsite een open brief aan Poetin waarin ze hem opriepen om de invasie in OekraIne te stoppen. Ze schreven onder meer: „Het is ondraaglijk pijnlijk voor ons om de catastrofe te zien die onze volkeren nu treft.”
Bovenaan de lijst van ondertekenaars stond Jan Nepomniasjtsji en daaronder stond Alexandra Kostenjoek, oud-wereldkampioen bij de vrouwen. Ook verder was het een imposante lijst van beroemdheden. De brief werd zonder commentaar overgenomen op de sites van de Russische schaakbond en van worldchess.com, een partner van de FIDE.
De president van de FIDE Arkadi Dvorkovitsj was vroeger een belangrijk politicus, vice-premier in het kabinet van Dmitri Medvedev toen die premier van Rusland was. In 2018 werd Dvorkovitsj FIDE-president.
Op reis voor de FIDE bezocht hij woensdag 23 februari een vluchtelingenkamp in Kenia en hij opperde daar dat in de schaakolympiade, die toen nog in juli en augustus in Moskou op het programma stond, een team van vluchtelingen mee kon doen.
Een dag na dat bezoek begon de Russische aanval op Oekraïne. Kort daarna was Dvorkovitsj terug in Moskou, waar hij moest uitleggen dat zijn FIDE Council de olympiade verplaatst had (naar India, bleek later), dat de contacten met een paar Russische sponsors, waaronder Gazprom, waren verbroken en dat de grootmeesters Sergej Karjakin en Sergej Sjipov zich bij de ethische commissie van de FIDE moesten verantwoorden voor hun steun aan de oorlog. Je vraagt je af hoe lang Dvorkovitsj nog aan kan blijven.
In Belgrado is het tweede toernooi aan de gang van de FIDE Grand Prix, waarin twee plaatsen in het kandidatentoernooi te verdienen zijn. Er spelen vijf Russen. Niet onder Russische vlag, dat mag niet meer, en misschien mogen ze binnenkort helemaal niet meer aan internationale wedstrijden meedoen.
Na zijn partij tegen Andreikin legde Grisjtsjoek een verklaring af over zijn verdriet en boosheid om de oorlog. Over Andreikin leerde ik dat die al jaren een activist tegen Poetin is. Hij zei met galgenhumor dat hij met opzet scherp en interessant gespeeld had: „Misschien is het ons laatste toernooi.”
Alexander Grisjtsjoek – Dmitri Andreikin, FIDE Grand Prix Belgrado 2022
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 a6 6. Le3 Pf6 7. a3 d6 8. f4 Dc7 9. Ld3 Le7 10. 0-0 0-0 11. Kh1 Te8 12. Df3 Ld7 13. Tae1 Tac8 14. Dg3 Ph5 15. Df3 g6 16. f5 Pe5 17. Dh3 Dd8 18. fxe6 fxe6 19. Pxe6
Wit speelt met vuur door zijn paard in een penning te zetten.
19… Da5 20. Pd5
Dit was beter door 20. b4 Dxa3 voorafgegaan.
20…Ld8 21. Lh6
Nu gaat 21…Lxe6 niet wegens 22. Dxe6+ en mat, maar toch had wit eerst 21. b4 moeten doen, met het vervolg 21…Da4 22. Lh6 Pg7 23. Pxg7 Lxh3 24. Pxe8 Dxe8 25. Tf8+ Dxf8 26. Lxf8 Lxg2+ 27. Kxg2 Kxf8 met een gelijk eindspel.
21…Dxe1
Dit had na 21. b4 niet gekund.
22. Txe1 Lxe6 23. De3 Pg4 24. Dd2 Pxh6 25. Le2 Pg7 26.Tf1
Wit boet nog een stuk in, want na 26. Dxh6 komt 26…Lxd5 27. exd5 Txc2 en zwart wint.
26…Pf7
Zwart heeft toren en twee stukken tegen een dame. Wit is verloren.
27. Pf6+ Lxf6 28. Txf6 Tc5 29. h3 Ph5 30. Lxh5 Txh5 31. Df2 Te5 32. Db6 Te7 33. Tf4 g5 34. Tf2 Txe4 35. b3 Ld5 Wit gaf op.
Partij in viewer:
44 Russische topschakers vragen om vrede, Giri kiest voor het avontuur
Het zal niets uithalen, maar het is bemoedigend dat 44 Russische schakers, onder wie de topspelers Nepomniasjtsji, Svidler en Doebov, in een open brief Poetin hebben gevraagd de ‘militaire actie’ in Oekraïne onmiddellijk te beëindigen: ‘Het is ondraaglijk getuige te zijn van deze catastrofe. Wij delen de pijn van onze Oekraïense collega’s en roepen op tot vrede.’
Ook de vijf Russen die deze week onder neutrale vlag deelnemen aan het Grand Prix-toernooi in Belgrado valt het zwaar te schaken ‘onder de schaduw van de oorlog’, zoals de site Chess24 het uitdrukte. Alexander Grisjoek, een van de favorieten, zei na twee nederlagen dat zijn verdriet te groot was om te mogen hopen op herstel: ‘In 99 procent van de internationale conflicten steun ik mijn land, maar ditmaal is dat onmogelijk. Het is heel erg verkeerd wat Rusland aan het doen is.’
De zestien grootmeesters in Belgrado zijn conform het reglement ingedeeld in groepjes van vier, waarvan de winnaars in knock-outmatches spelen om de eindzege en punten in het Grand Prix-klassement. Anish Giri ligt halverwege zijn vierkamp met een score van 2,5 uit 3 op koers voor een plaats in de halve finale.
Voorbij is de tijd waarin Giri werd verweten dat hij veilig geschuif altijd verkoos boven avontuurlijk spel. Zijn eerste drie partijen in Belgrado komen alle in aanmerking voor publicatie. Het mooist was de zege op de Rus Vitjoegov.
Giri – Vitjoegov, Belgrado 2022
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. 0-0 Pf6 5. d3 d6 6. c3 h6 7. Te1 0-0 8. Pbd2 a5 9. h3 Le6 10. b3 d5 11. exd5 Pxd5 12. Pe4 Lb6 13. Dd2! Dc8
Het is lastig een goed veld voor de dame te vinden. Na 13 … Dd7 volgt 14. Lb5 en 13 … De7 lokt 14. a4 uit met de dreiging 15. La3.
14. Pg3 f6 15. d4! Dd7
Na 14 … exd4 volgt 15. Ph5 met de dreigingen 16. Pxg7 en 16. Txe6 Dxe6 17. Pf4.
16. La3 Tf7 17. Te4
Op jacht naar de vijandelijke koning levert wit een deel van zijn voordeel in. Na 17. Tad1 Td8 18. Dc2 staat zwarts stelling op instorten.
17 … a4 18. b4 Pf4 19. Lxe6 Pxe6 20. Tae1 Pg5 21. Pxg5 hxg5 22. b5 Pa7 23. h4 Pxb5
24. hxg5! fzg5
Na 24 … Pxa3? 25. g6 Te7 26. De2 Kf8 27. Dh5 De6 28. dxe5 is wits aanval onweerstaanbaar.
25. Dxg5 Pxa3
Zwart kan zich redden met 25 … Pxc3!, waarna wit niets beslissends heeft. Na 26. Txe5 Lxd4 27. Te7 volgt 27 … Lf6!.
26. Th4 Te8 27. Dh5 Tf6 28. Pe4 Tf5 29. Pg5 Txg5 30. Dxg5
30 … c5
De laatste kans op verzet is 30 … Pc4, al duurt wits aanval voort na 31. Dg6 Pd6 32. Dh7+ Kf7 33. Te3.
31. Dg6 Ld8 32. Th7
Met de dubbele dreiging 33. Dh5 en 33. Txg7+ Dxg7 34. Dxe8+.
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Oekraïne en schaken
Ook de schaaksport laat zich horen over de extreem agressieve inval van Rusland op Oekraïne. De wereldschaakbond FIDE laat weten dat Rusland en Wit-Rusland geen officiële schaaktoernooien meer mogen organiseren. Op andere toernooien worden Russische en Wit-Russische vlaggen verbannen, net als hun volksliederen. Dus ook de geplande Olympiade in Moskou in juli (waar zo’n 180 landen aan meedoen) gaat niet door. Belangrijk hierbij is te weten dat de voorzitter van de FIDE Arkadi Dvorkovitsj is, een Russische vicepremier van 2012-2018.
Bijna alle Russische schakers hebben hun afkeuring uitgesproken over de agressie tegen een buurland. Dat is moedig en legt, gezien de status die grootmeesters hebben in Rusland, een beetje gewicht in de schaal die voornamelijk gevuld is met propaganda voor het eigen regiem. Maar er zijn uitzonderingen.
Op de lijst van de EU met mensen en organisaties die sancties worden opgelegd staan ook de schakers Karpov en Karjakin. Ex-wereldkampioen Anatoli Karpov heeft zijn leven lang nauwe banden gehad met de Russische overheid en is sinds 2006 lid van de Doema, het Lagerhuis van het parlement. Sergey Karjakin is notabene geboren in Oekraïne maar verkoos de Russische nationaliteit in 2009. Sindsdien laat hij zich alleen maar positief uit over alles wat Rusland doet, zoals de invasie van De Krim in 2014 en de invasie van Oekraïne nu. Op een foto uit 2017 zitten Poetin en Karjakin gezellig te praten.
De FIDE heeft als motto Gens Una Sumus (wij zijn allen één). Om de veiligheid van alle schakers te waarborgen wordt de agenda drastisch aangepast. Alle contacten met Russische en Wit-Russische sponsors worden bevroren. Schakers als Karjakin, die publiekelijk die eenheid ondermijnen, worden voor een speciale commissie geleid. De straf zou wel eens uitsluiting van alle officiële evenementen kunnen zijn. En het is natuurlijk goed denkbaar dat toernooi-organisaties zelf een selectie maken waar anderen zich niet aan storen. Want schaken mag dan van oorsprong een oorlogsspel zijn, het cruciale kenmerk is dat de strijd zonder bloedvergieten gaat.
Nepomniatchi – M. Carlsen
Het Meltwater Champions Chess Tour is een on-line serie van negen toernooien, verspreid over 2022, rapid (zo’n 20 minuten per partij per speler), met grootmeesters uit vele landen waaronder de Russische Alexandra Kosteniuk die net als zoveel topsporters lid is van de organisatie Peace and Sport. Er is een knock-out formule ingebracht zodat er uiteindelijk een overall kampioen komt uit de beste acht spelers. Het totale prijzenfonds bedraagt 1.6 miljoen dollar en iedereen krijgt onderweg een deel. De winnaar van het eerste toernooi is Magnus Carlsen (!) die het in de finale moest opnemen tegen zijn laatste WK-uitdager Ian Nepomniatchi. De eerste vijf partijen eindigden in remise. Toen sloeg Carlsen toe
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 Dc7 6.Le3 a6 7.g4
Dat zien we vaker in de Taimanov-variant van het Siciliaans. Gebruikelijk is nu de reactie 7… b5 maar Carlsen ruilt eerst.
7…Pxd4 8.Dxd4 b5 9.0-0-0 Lb7 10.Kb1 Pf6 11.f3 Tc8
Laat bewust g5 toe dat met simpel 11…h6 was te voorkomen. Wit pakt nu ruimte:
12.g5 Ph5 13.Dd2 Le7
Zwart blijft maar afzien van normale zetten. Bij een wereldkampioen zit daar een reden achter. Omdat wit toch verder zal gaan met Lf1-h3-g4 ligt de verzwakking van de witte pionnenstructuur voor de hand: 13…Lb4 14.Lh3 Lxc3 15.bxc3 0-0 16.Lg4 g6 en de strijd is open. Wit krijgt nu echt voordeel:
14.Lh3 b4 15.Pe2 d5 16.Lg4 g6 17.Lxh5 gxh5 18.Pf4 dxe4 19.Pxh5 exf3
Wit kan het net rond Ke8 aantrekken met 20.Pf6+ Lxf6 21.gxf6 en Lb6 wordt een zware dreiging. De stelling is feitelijk te moeilijk voor beperkte bedenktijd.
20.Lf4 Dd8 21.De3 Ld5 22.Pf6+?
Nu kantelt de partij. Deze zet die eerst zo goed was, is nu fout. Met 22.b3 Tg8 23.h4 houdt wit de zwarte kansen onder controle en de eigen kansen intact.
22…Lxf6 23.gxf6 Tg8 24.The1?
Beter 24.Td2 Da5 25.b3 Dc5 26.Dd3 Tg6 27.Te1 en wit kan nog vechten. Nu volgt een invasie
24…Tg2 25.Da7 Dd7 26.Dd4 Tcxc2 27.Lc1 Txc1+ 28.Kxc1 Dc6+ 29.Kb1 Da4 30.Td2 Lxa2+
Wit geeft op.
Zoals zo vaak houdt Carlsen onder tijdsdruk het hoofd het meest koel.
Partij in viewer:
Schaakwereld ontstemd en ontregeld door de oorlog
De oorlog tussen Rusland en Oekraïne, twee van de sterkste schaaklanden ter wereld, heeft ook op de internationale schaakgemeenschap een grote invloed. Op twee oude rivalen bijvoorbeeld. Garry Kasparov waarschuwde al jarenlang dat het financiëren van Poetin en zijn vriendjes geen goed idee is en wordt eindelijk serieus genomen. Anatoli Karpov daarentegen is één van de 351 jaknikkers die in het Russisch parlement de oorlog goedkeurde. Hij staat nu op de sanctielijst en kan bijvoorbeeld niet meer naar de EU reizen. De Olympiade die deze zomer in Moskou zou plaatsvinden gaat daar niet door: mogelijk wordt het in India gehouden. En de Fide (overigens geleid door de Rus Dvorkovich. die ooit een hoge positie in de regering had) gaat breken met sponsor Gazprom.
Tegen schakers uit Rusland is op het moment van schrijven geen ban uitgesproken. Daarom spelen momenteel vijf Russen onder neutrale vlag de Grand Prix in Belgrado, waaronder Andreikin, die veelvuldig in het openbaar zich tegen Poetin heeft uitgesproken, en Grischuk en Dubov, die vorig jaar bij een demonstratie tegen de arrestatie van Navalny aanwezig waren. Sowieso hebben vele Russische grootmeesters hun afschuw van de oorlog hebben verklaard. Een uitzondering is helaas Sergey Karjakin. Over hem zei Peter Svidler laatst “Het is een aardige jongen, maar je kan beter niet met hem over politiek praten”. Karjakin (geboren en opgegroeid in Oekraïne, nu Rus) is namelijk een groot fan van Poetin. En van de oorlog. Hij liet dat tot ergernis van velen heel vaak blijken op Twitter. Gelukkig treedt de wereldschaakbond op: ze laten het onderzoeken door de ethische commissie en ik verwacht (en hoop) dat het Karjakin zijn plek op het kandidatentoernooi gaat kosten. In Wijk aan Zee zal hij sowieso niet meer welkom zijn.
Wel welkom zal het Oekraïense genie Vassily Ivanchuk zijn. Hij versloeg vorige maand tweevoudig Russisch kampioen Evgeny Tomashevky op fraaie wijze.
Ivanchuk – Tomashevsky
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 dxc4 5.Lg5 Lb4 6.e4 c5 7.e5 cxd4 8.Da4+ Pc6 9.0–0–0 Ld7 10.Pe4 Le7 11.exf6 gxf6
Allemaal nog theorie. Zwart heeft een groot pionnenblok voor zijn paard gekregen.
12.Lh4 a6 13.Dxc4 Tc8 14.Kb1 e5 15.Db3!? Le6
16.Lc4!
Nee, geen blunder, maar een ingecalculeerd (en nodig) dameoffer. Na andere zetten krijgt zwart een winnend initatief.
16…Pa5 17.Lxe6! Pxb3 18.Lxb3 f5?
Na 18…Tg8! moet wit nog bewijzen dat zijn drie stukken tegen een dame en twee pionnen opwegen. In de partij gaat wit los.
19.Peg5 0–0 20.Pxf7! Txf7 21.Pxe5 Lxh4 22.Pxf7 Df8 23.Txd4! Lxf2 24.Td7
Dreigt 25.Pd6+ maar vooral 25.Pg5+ Kh8 26.Txh7 mat.
24…Kg7 25.Pd6+ Kg6 26.Pxc8 Dxc8 27.Thd1
De verwikkelingen hebben wit een gewonnen stelling gegeven: de twee witte torens zijn duidelijk sterker dan de zwarte dame.
27…Le3 28.Lc2 Kf6 29.T7d6+ Ke7 30.a3 b5 31.Lb3 f4 32.Th6 Dg4 33.Txh7+ Kf6 34.Td6+ Ke5 35.Te6+ Kd4 36.Td7+
Opgegeven wegens 36…Kc5 37.Td5 mat.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
We hervatten de bespreking van de schaakproblemen betrreft uit het winterpuzzelnummer van 4 december. Voordat met de driezetten wordt begonnen eerst de oplossing van tweezet 988 van Victor Cepiznji. Het eerste onderdeel van deze drieling-tweezet was als tweede tweezet opgenomen in het genoemde winterpuzzelnummer. De oplossing van het eerste deel, de diagram stand, is 1. Pa2! Er dreigt niets, dus zwart is in tempdwang. Als zwart zijn paard van a6 willekeurig speelt dan is 2. Pb4 mat, speelt zwart het andere paard willekeurig weg, dan geeft wit mat met 2. Lb5. Voor het tweede deel van de tweezet moet zwart zijn koning naar d4 verplaatsen. Nu is de sleutelzet 1. f3! Weer is zwart in tempodwang. Op 1. … Pa- willekeurig is 2. Tb4 mat en op 1. … Pc- willekeurig is 2. Pb5 mat. Het derde deel van de drieling wordt verkregen als de zwarte koning naar a5 wordt verhuisd. De oplossing is dan 1. La3! en geen dreiging. Als het zwarte a-paard speelt, dan is 2. Lb4 mat en speelt het zwarte c-paard dan is 2. Tb5 mat.
Door de zwarte koning te verplaatsen zijn er drie verschillende matzetten na de zwarte paardzetten, maar dan wel met de bijzonderheid dat de matvelden gelijk zijn, b4 en b5. Een 3×2 matverandering heeft de naam van de componist Zagoruijko gekregen.
De eerste driezet van de schaakpuzzel is nummer 4 van M. Nesic. De sleutelzet is 1. Tdc1! Wit dreigt 2. Tc4+ dxc4 3. Tc4 mat, deze toren is gedekt door de loper van f7. Door een stuk in de loperlijn van f7-c4 te plaatsen, kan zwart de dreiging dwarsbomen. Op 1. .. De6 speelt wit 2. Pa5, waarna er 3. Pb3 dreigt en op 2. … De3 komt 3. Pxc6 mat. Ook de toren kan naar e6 spelen en de dreiging verzieken. Na 1. … Te6 volgt de witte zet 2. Tc3, er dreigt dan 3. Td3 mat en op 2. … Te3 speelt wit 3. dxe3 mat. Het laatste stuk dat naar e6 kan is de loper. De variant wordt dan 1. … Le6 2. Ld6 (dreigt 3. Lc5 mat) 2. … Lf8 3. Le5 mat. Veld e6 in een snijveld voor zwarte loper en toren. Doordat ook de dame naar dit veld gaat heet dit een super-Grimshaw. Een Grimshaw is een wederzijdse interferentie van toren en loper. Dat woord super is niet voor niets. Kijken we naar de tweede variant dan zal na 1. …Te6 juist 2 geen 2. Tc3 kunnen om 3, Td3 te dreigen, omdat zwart door de interferentie geen 2. … Lxc5 kan spelen. De derde variant laat een interferentieknoop zien, na 1. … Le6 is 2. Ld6 mogelijk omdat zwart zojuist de zwarte dame afsloot om naar e6 te kunnen. Vervolgens na 2. … Lc8 komt 3. Le5 mat, en dat is mogelijk geworden omdat toren e1 niet meer veld e5 bestrijkt door de interferentie van de loper.
Hans Ree lijkt te suggereren dat Dvorkovitsj niet bij de maatregelen van de FIDE Council betrokken was. Dat lijkt me onjuist. Volgens de FIDE website (FIDE news, The Official Statement of FIDE Council, klik onderaan op de link bij ‘protocol’, zou hij zelf de auteur zijn van diverse maatregelen, waaronder het verbreken van de relaties met de Russische sponsors. Of dat contrecoeur was is niet duidelijk. Het blijft opmerkelijk dat er, zover ik weet, geen persoonlijke verklaring van de voorzitter is, maar dat kan ook ter bescherming van hem zijn.